Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Feqîyê Teyran veya Fakî-yi Tayran (d.1590 Van - ö.1660 Hizan), asıl adı Muhammed olan Kürt şair, masal ve destan yazarı. En önemli eseri Hespê Reş'tir (Kara At). Bu eser 1965’te Moskova’da Kürtçe-Rusça olarak yayınlandı.
| Feqiyê Teyran | |
|---|---|
| Doğum | 1590 Van, Bahçesaray ilçesi |
| Ölüm | 1660 Hizan |
| Takma adlar | Mihê, Feqiyê Gerok |
| Meslek | Şair, yazar |
| Milliyet | Kürt |
| Dönem | 16. - 17. yüzyıl |
| Tür | Destan, Masal |
| Edebî akım | Kürt Edebiyatı |
Etkiledikleri | |
Etkilendikleri | |
Hayatı
Döneminde Van Eyaleti'ne bağlı Müküs'de (şimdilerde Van'a bağlı Bahçesaray ilçesi) doğdu. Medrese eğitimi alan Teyran'a Feqîyê ismi, ilimden/talebe kelimesinden; Teyr/kuş ise (Mantık et-Tayr) adlı eserden gelir. Bu, Ferîdüddîn-i Attâr’ın çokça bilinen eseridir. Anlamı; “Kuşların konuşması”dır. En çok bilinen ismi Feqiyê Teyra(n) olmakla beraber şiirlerinde; Feqê Têra, Feqîyê Gerok, Meksî, Xoce, Mîr Mihê, Mîm û Hê gibi isimler kullandığı saptanmıştır.
Yaşar Kemal'in "Karıncanın Su İçtiği" isimli romanın sekizinci bölümünde masalsı bir şekilde Feqiyê Teyran anlatılmaktadır.
İlahi sevgi, aşk ile gerçek sevgiyi, aşkı beraber işlemiştir. Bunun yanı sıra konu yönünden çok zengindir. Allah, din, peygamberler gibi inançla, Kürt şairleriyle, toplumsal ve tarihi olaylarla, aşk, doğa ve tasavvufla ilgili yazmıştır. Çok güçlü olan edebi dili bile sade ve anlaşılırdır.
En karmaşık konu bile billurlaşmıştır ellerinde. Dili halkın diline yakındır. Halkın gündelik dilini edebi dile ustaca ve anlaşılır bir biçimde yapıtlarında kullanmıştır. Bu yönüyle de halk tarafından bilinmiş, yapıtları çok kolay olarak halk arasında yaygınlaşmıştır. Dilden dile akarak günümüze kadar gelmiştir.
Kürt Tasavvufi Halk Edebiyatının ilk temsilcilerindendir. Feqiyê Teyran; Aşkın ve sevginin şairi olarak da anılmaktadır.
Arapça ve Farsça dillerini, edebiyatını çok iyi bilmesine karşın o özellikle tüm yapıtlarını Kürtçe yazmıştır. Kürt edebiyatında önemli bir şair, masal ve destan yazarı olan Feqiyê Teyran Kürt edebiyatına birçok yapıt armağan etmiştir.
Şêxê Senan 1965'te M. B. Rudenko tarafından Rusçaya çevrildi ve Moskova'da yayımlandı. 1985'te ise Stockholm'de bir baskısı daha neşredildi.
Eserleri
- Qewlê Hespê Reş (Siyah Atın Hikâyesi)
- Şêxê Senan (Senan Şeyhi)
- Qiseya Bersiyayî (Bersiyay'ın Öyküsü)
- Ey Avê Av
- Xan Dimdim
- Bersîsê 'Abid
- Sîseban
- Ay Dilberê
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2008.
- ^ . 6 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012.
- ^ a b "Feqiyê Teyra(n)". Erişim tarihi: 4 Mart 2009.[]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2015.
- ^ a b c d e . web.archive.org. 24 Kas 2020. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.
- ^ Malmisanlı, Mehmet (1988). "Osmanlı Döneminde Yazılan Kürtçe Eserler Üzerine II". Tarih ve Toplum. 10 (55). s. 58.
- ^ Kürt Edebiyatına Giriş Mehmet Uzun
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Feqiye Teyran veya Faki yi Tayran d 1590 Van o 1660 Hizan asil adi Muhammed olan Kurt sair masal ve destan yazari En onemli eseri Hespe Res tir Kara At Bu eser 1965 te Moskova da Kurtce Rusca olarak yayinlandi Feqiye TeyranDogum1590 Van Bahcesaray ilcesiOlum1660 HizanTakma adlarMihe Feqiye GerokMeslekSair yazarMilliyetKurtDonem16 17 yuzyilTurDestan MasalEdebi akimKurt EdebiyatiEtkiledikleri Ahmed i Hani ve Mahmud Beyazidi Mehmed UzunEtkilendikleri Ali Hariri Molla Ahmed i CeziriHayatiDoneminde Van Eyaleti ne bagli Mukus de simdilerde Van a bagli Bahcesaray ilcesi dogdu Medrese egitimi alan Teyran a Feqiye ismi ilimden talebe kelimesinden Teyr kus ise Mantik et Tayr adli eserden gelir Bu Feriduddin i Attar in cokca bilinen eseridir Anlami Kuslarin konusmasi dir En cok bilinen ismi Feqiye Teyra n olmakla beraber siirlerinde Feqe Tera Feqiye Gerok Meksi Xoce Mir Mihe Mim u He gibi isimler kullandigi saptanmistir Yasar Kemal in Karincanin Su Ictigi isimli romanin sekizinci bolumunde masalsi bir sekilde Feqiye Teyran anlatilmaktadir Ilahi sevgi ask ile gercek sevgiyi aski beraber islemistir Bunun yani sira konu yonunden cok zengindir Allah din peygamberler gibi inancla Kurt sairleriyle toplumsal ve tarihi olaylarla ask doga ve tasavvufla ilgili yazmistir Cok guclu olan edebi dili bile sade ve anlasilirdir En karmasik konu bile billurlasmistir ellerinde Dili halkin diline yakindir Halkin gundelik dilini edebi dile ustaca ve anlasilir bir bicimde yapitlarinda kullanmistir Bu yonuyle de halk tarafindan bilinmis yapitlari cok kolay olarak halk arasinda yayginlasmistir Dilden dile akarak gunumuze kadar gelmistir Kurt Tasavvufi Halk Edebiyatinin ilk temsilcilerindendir Feqiye Teyran Askin ve sevginin sairi olarak da anilmaktadir Arapca ve Farsca dillerini edebiyatini cok iyi bilmesine karsin o ozellikle tum yapitlarini Kurtce yazmistir Kurt edebiyatinda onemli bir sair masal ve destan yazari olan Feqiye Teyran Kurt edebiyatina bircok yapit armagan etmistir Sexe Senan 1965 te M B Rudenko tarafindan Ruscaya cevrildi ve Moskova da yayimlandi 1985 te ise Stockholm de bir baskisi daha nesredildi EserleriQewle Hespe Res Siyah Atin Hikayesi Sexe Senan Senan Seyhi Qiseya Bersiyayi Bersiyay in Oykusu Ey Ave Av Xan Dimdim Bersise Abid Siseban Ay DilbereKaynakca Arsivlenmis kopya 5 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2008 6 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2009 Arsivlenmis kopya 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2015 Arsivlenmis kopya 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2012 Arsivlenmis kopya 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2012 a b Feqiye Teyra n Erisim tarihi 4 Mart 2009 olu kirik baglanti Arsivlenmis kopya 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2015 a b c d e web archive org 24 Kas 2020 24 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Subat 2021 Malmisanli Mehmet 1988 Osmanli Doneminde Yazilan Kurtce Eserler Uzerine II Tarih ve Toplum 10 55 s 58 Kurt Edebiyatina Giris Mehmet Uzun