Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Masal ya da erteği esas itibarıyla sözlü anonim halk edebiyatı ürünü, kahramanları arasında olağanüstü kişi veya yaratıkların bulunabildiği, anlatılan olayların tamamen gerçek dışı olduğu, yer ve zaman ögesinin ise daima belirsiz olduğu bir anlatı türüdür.
Masalı, öykü ve destan gibi türlerden ayıran en önemli temel özellik ise gerçek dışı ögeler içermesi ve anlatılanları gerçeğe benzetme çabası içinde olmamasıdır. Masallarda olaylar bilinmeyen bir zamanda geçer. Türkçede, bilinmeyen geçmiş zamana en uygun kip öğrenilen geçmiş zaman olduğundan, tüm masallar genellikle bu kiple anlatılır, görülen geçmiş zaman kipi ise hiç kullanılmaz, fakat bazen şimdiki zaman veya geniş zaman kipi kullanılır.
Masal terimi öncelikle, Külkedisi, Ali Baba ve Kırk Haramiler, Keloğlan gibi ulusal ve uluslararası sözlü geleneğin ürünleri olan halk öykülerini kapsasa da, sözlü geleneğin mahsulü olmayan, yani yazarı belli olan, fakat masal tarzında yazılmış eserler de bu türün içinde yer alır.
Masallar, genellikle "masal anaları" tarafından, dinlemeye hazır gruplara anlatılır ve bu masallar, daha sonra derlemeciler tarafından yazıya aktarılır.
Etimoloji
Kelime, Arapçadaki "mesel" kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Anadolu'da masal kelimesi yerine "metel, mesele, matal, hekâ, hikâ, hikiya, hekeya, oranlama, ozanlama ve nagıl" şeklinde kulanımlar da vardır. Türk edebiyatında masalın birçok tanımı yapılmıştır. Türk Dil Kurumu'nun Güncel Türkçe Sözlük'ünde "Genellikle halkın yarattığı, hayale dayanan, sözlü gelenekte yaşayan, çoğunlukla insanlar, hayvanlar ile cadı, cin, dev, peri vb. varlıkların başından geçen olağanüstü olayları anlatan edebî tür." olarak geçer.Saim Sakaoğlu, Masal Araştırmaları adlı kitabında "Olayların geçtiği yer ve zaman belli olmayan; peri, dev, cin, ejderha, arap bacı gibi kahramanları, belirli kişileri temsil etmeyen hikâyelerdir." şeklinde tanımlamıştır.Naki Tezel ise "Genellikle doğaüstü kahramanlara ve maceralara yer verilen, konusu hayali, kulaktan kulağa aktarılarak geçen halk hikâyeleridir." şeklinde tanımını yapmıştır. Osmanlıca–Türkçe Ansiklopedik Sözlük'te "mesel, terbiye ve ahlaka faydalı olan hikâye" şeklinde tarif edilmiştir.
Masalların kaynağı
Farklı coğrafyalardan derlenen masallar arasındaki benzerlikleri açıklayabilmek için ortaya atılan farklı görüşler vardır. Mitolojik görüşe göre masal mitolojiden üretilmiştir ve eski Hint mitolojisine, kutsal metin sayılan Rigvedalar'a kadar dayanır. Tarihi görüş "parçalanan mitler, tarihi devirler içinde şekillenerek masalları oluşturmuştur tezini ileri sürer. Böylece Arap, İran ve Orta çağ Avrupa masallarının kaynağını da Hindistan'a bağlar. Antropolojik görüşe göre ise, masallar insanların bir arada yaşamaya başlamasıyla oluşan komünlerin artıklarıdır. Kültürlerin paralel olarak gelişmesi sonucu benzer masalların ortaya çıktığını savunur.
Masalların sınıflandırılması
Masallar, masal araştırmacıları tarafından çok farklı şekillerde sınıflandırılmışlardır. Masalları tiplerine göre ilk sınıflandırma girişiminin Alman masal araştırmacısı J. G. Von Hahn tarafından yapıldığı kabul edilir. Kapsamlı olmayan ancak yol gösterici nitelikteki bu çalışmadan sonra 1910 yılında Antti Aarne'nin hazırladığı çalışma, masal sınıflandırılması konusundaki ilk önemli çalışmadır. Aarne, masalları; hayvan masalları, asıl halk masalları ve fıkralar olarak sınıflandırmıştır.
Aarne'nin öğrencisi Stith Thompson ise bu üçlü sınıflandırmayı genişleterek zincirlemeli masallar ve sınıflamaya girmeyen masallar olmak üzere iki ana başlık daha eklemiş; her grubu kendi içinde alt başlıklara ayırmıştır.
Motiflere göre en geniş sınıflandırmayı da 1932-1936 arasında Stith Thompson yapmış ve masalları motiflere göre 23 ana başlık altında toplamıştır.
Türk masallarının sınıflandırılması hakkında da çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Pertev Naili Boratav'ın üslup, yapı ve konu bakımından yaptığı masal sınıflandırmasına göre Türk masalları şu beş gruba ayrılmıştır:Olağanüstü masallar, Hayvan masalları, Güldürücü masallar, yalanlamalar ve zincirleme masallar, fıkra ve latifeler.
Masalların hedef kitlesi
Masallar günümüzde çocuk edebiyatı içinde değerlendirilir. Geçmiş yüzyıllarda ise, masallar sadece çocuklar için değil, büyükler içindi de; evlerde, konaklarda, hanlarda, kahvehanelerde, uzun yolculuklarda başlıca anlatı aracı idiler.
Masalın özellikleri
Masalı diğer anlatı türlerinden ayırt eden bazı özellikleri şunlardır:
- Hayal mahsulüdür.
- Yer ve zaman belirsizdir.
- Olaylar ve kahramanlar olağanüstü özellikler içerir.
- Kahramanları arasında olağanüstü varlıklar (cin, peri, melek) veya hayvanlar bulunabilir.
- Ahlâka dayalı, yararlı, eğitici anlatılar olarak düşünülürler.
- Kaynakları çok eski devirlere dayanan, söylendiği zaman ve devirden izler taşıyan bir edebiyat ürünüdür.
- Mensur bir türdür.
- Kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar, kalıplaşmış tekerlemelerle biter.
- Serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur.
- Çoğunlukla mutlu sonla biter.
- İnandırıcılık iddiası taşımaz.
Kaynakça
- ^ a b c Ünlüer, Pınar. . tez.yok.gov.tr. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2013. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2016.
- ^ Sakaoğlu 1999, s. 3.
- ^ "Masal." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 20 Nisan 2017
- ^ Sakaoğlu, Saim (1999). Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları. s. 159.
- ^ Tezel, Naki (2001). Türk Masalları. İstanbul: MEB Yayınları. s. Önsöz.
- ^ Devellioğlu, Ferit (1978). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara. s. 747.
- ^ a b Çıblak, Nilgün. (PDF). turkoloji.cu.edu.tr/. Türk Dili dergisi sayı 638, Şubat 2005. 20 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2016.
- ^ Emmez, Berivan Can. . tez.yok.gov.tr. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2008. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2016.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Masal ya da ertegi esas itibariyla sozlu anonim halk edebiyati urunu kahramanlari arasinda olaganustu kisi veya yaratiklarin bulunabildigi anlatilan olaylarin tamamen gercek disi oldugu yer ve zaman ogesinin ise daima belirsiz oldugu bir anlati turudur Ivan Tsarevic Ateskusu ve Gri Kurt olarak adlandirilan Rus Halk masali icin ressam Viktor Vasnetsov tarafindan yapilan bir suslemeBinbir Gece Masallari ndaki Alaaddin in Sihirli Lambasi masalindan bir resimlemeBir Japon masalindan sahneBremen Mizikacilari masali Masali oyku ve destan gibi turlerden ayiran en onemli temel ozellik ise gercek disi ogeler icermesi ve anlatilanlari gercege benzetme cabasi icinde olmamasidir Masallarda olaylar bilinmeyen bir zamanda gecer Turkcede bilinmeyen gecmis zamana en uygun kip ogrenilen gecmis zaman oldugundan tum masallar genellikle bu kiple anlatilir gorulen gecmis zaman kipi ise hic kullanilmaz fakat bazen simdiki zaman veya genis zaman kipi kullanilir Masal terimi oncelikle Kulkedisi Ali Baba ve Kirk Haramiler Keloglan gibi ulusal ve uluslararasi sozlu gelenegin urunleri olan halk oykulerini kapsasa da sozlu gelenegin mahsulu olmayan yani yazari belli olan fakat masal tarzinda yazilmis eserler de bu turun icinde yer alir Masallar genellikle masal analari tarafindan dinlemeye hazir gruplara anlatilir ve bu masallar daha sonra derlemeciler tarafindan yaziya aktarilir EtimolojiKelime Arapcadaki mesel kelimesinden Turkceye gecmistir Anadolu da masal kelimesi yerine metel mesele matal heka hika hikiya hekeya oranlama ozanlama ve nagil seklinde kulanimlar da vardir Turk edebiyatinda masalin bircok tanimi yapilmistir Turk Dil Kurumu nun Guncel Turkce Sozluk unde Genellikle halkin yarattigi hayale dayanan sozlu gelenekte yasayan cogunlukla insanlar hayvanlar ile cadi cin dev peri vb varliklarin basindan gecen olaganustu olaylari anlatan edebi tur olarak gecer Saim Sakaoglu Masal Arastirmalari adli kitabinda Olaylarin gectigi yer ve zaman belli olmayan peri dev cin ejderha arap baci gibi kahramanlari belirli kisileri temsil etmeyen hikayelerdir seklinde tanimlamistir Naki Tezel ise Genellikle dogaustu kahramanlara ve maceralara yer verilen konusu hayali kulaktan kulaga aktarilarak gecen halk hikayeleridir seklinde tanimini yapmistir Osmanlica Turkce Ansiklopedik Sozluk te mesel terbiye ve ahlaka faydali olan hikaye seklinde tarif edilmistir Masallarin kaynagiFarkli cografyalardan derlenen masallar arasindaki benzerlikleri aciklayabilmek icin ortaya atilan farkli gorusler vardir Mitolojik goruse gore masal mitolojiden uretilmistir ve eski Hint mitolojisine kutsal metin sayilan Rigvedalar a kadar dayanir Tarihi gorus parcalanan mitler tarihi devirler icinde sekillenerek masallari olusturmustur tezini ileri surer Boylece Arap Iran ve Orta cag Avrupa masallarinin kaynagini da Hindistan a baglar Antropolojik goruse gore ise masallar insanlarin bir arada yasamaya baslamasiyla olusan komunlerin artiklaridir Kulturlerin paralel olarak gelismesi sonucu benzer masallarin ortaya ciktigini savunur Masallarin siniflandirilmasiMasallar masal arastirmacilari tarafindan cok farkli sekillerde siniflandirilmislardir Masallari tiplerine gore ilk siniflandirma girisiminin Alman masal arastirmacisi J G Von Hahn tarafindan yapildigi kabul edilir Kapsamli olmayan ancak yol gosterici nitelikteki bu calismadan sonra 1910 yilinda Antti Aarne nin hazirladigi calisma masal siniflandirilmasi konusundaki ilk onemli calismadir Aarne masallari hayvan masallari asil halk masallari ve fikralar olarak siniflandirmistir Aarne nin ogrencisi Stith Thompson ise bu uclu siniflandirmayi genisleterek zincirlemeli masallar ve siniflamaya girmeyen masallar olmak uzere iki ana baslik daha eklemis her grubu kendi icinde alt basliklara ayirmistir Motiflere gore en genis siniflandirmayi da 1932 1936 arasinda Stith Thompson yapmis ve masallari motiflere gore 23 ana baslik altinda toplamistir Turk masallarinin siniflandirilmasi hakkinda da cesitli calismalar yapilmistir Pertev Naili Boratav in uslup yapi ve konu bakimindan yaptigi masal siniflandirmasina gore Turk masallari su bes gruba ayrilmistir Olaganustu masallar Hayvan masallari Guldurucu masallar yalanlamalar ve zincirleme masallar fikra ve latifeler Masallarin hedef kitlesiMasallar gunumuzde cocuk edebiyati icinde degerlendirilir Gecmis yuzyillarda ise masallar sadece cocuklar icin degil buyukler icindi de evlerde konaklarda hanlarda kahvehanelerde uzun yolculuklarda baslica anlati araci idiler Masalin ozellikleriMasali diger anlati turlerinden ayirt eden bazi ozellikleri sunlardir Hayal mahsuludur Yer ve zaman belirsizdir Olaylar ve kahramanlar olaganustu ozellikler icerir Kahramanlari arasinda olaganustu varliklar cin peri melek veya hayvanlar bulunabilir Ahlaka dayali yararli egitici anlatilar olarak dusunulurler Kaynaklari cok eski devirlere dayanan soylendigi zaman ve devirden izler tasiyan bir edebiyat urunudur Mensur bir turdur Kaliplasmis bir tekerleme ile baslar kaliplasmis tekerlemelerle biter Serim dugum ve cozum bolumlerinden olusur Cogunlukla mutlu sonla biter Inandiricilik iddiasi tasimaz Kaynakca a b c Unluer Pinar tez yok gov tr Marmara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi 2013 28 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2016 Sakaoglu 1999 s 3 Masal Guncel Turkce Sozluk Turk Dil Kurumu Erisim 20 Nisan 2017 Sakaoglu Saim 1999 Masal Arastirmalari Ankara Akcag Yayinlari s 159 Tezel Naki 2001 Turk Masallari Istanbul MEB Yayinlari s Onsoz Devellioglu Ferit 1978 Osmanlica Turkce Ansiklopedik Lugat Ankara s 747 a b Ciblak Nilgun PDF turkoloji cu edu tr Turk Dili dergisi sayi 638 Subat 2005 20 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2016 Emmez Berivan Can tez yok gov tr Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi 2008 28 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2016 Ayrica bakinizNagil