Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Francis Galton (16 Şubat 1822; Sparkbrook, Birmingham - 17 Ocak 1911; Haslemere, Surrey), Kraliçe Victoria çağında yaşamış çok yönlü bir İngiliz bilim insanıdır.
Francis Galton | |
|---|---|
 Gustav Graef tarafından yapılmış portresi, 1882 | |
| Doğum | 16 Şubat 1822 Birmingham, İngiltere |
| Ölüm | 17 Ocak 1911 (88 yaşında) Haslemere, Surrey, İngiltere |
| Defin yeri | Claverdon, Warwickshire, İngiltere |
| Mezun olduğu okul(lar) | King's College London Trinity College, Cambridge |
| Tanınma nedeni | Öjenik Davranış genetiği Ortalamaya doğru regresyon Standart sapma Yüksek basınç İzokron harita Hava haritası Galton kutusu Galton dağılımı Galton–Watson prosesi Galton sorunu Galton'ın düdüğü |
| Ödüller | Royal Geographical Society'nin Kurucu Madalyası (1853) Kraliyet Madalyası (1886) Huxley Memorial Madalyası (1901) Darwin–Wallace Madalyası (Gümüş, 1908) Copley Madalyası (1910) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Antropoloji, Sosyoloji, Psikoloji, İstatistik |
| Çalıştığı kurum | Meteorological Council Kraliyet Coğrafya Topluluğu |
| Akademik danışmanları | William Hopkins |
| Doktora öğrencileri | Karl Pearson |
Seçkin uğraş gösterdigi alanlar arasında coğrafi seyahatler ve keşifler, coğrafya, meteoroloji, psikoloji (özellikle psikometri), kriminoloji, (proto-) genetik bilim, öjenik ve istatistik sayılabilir. Galton kutusunun mucididir. 340'dan fazla makale ve kitap yayınlamıştır.[]
Yaşamı
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
1909'da kendisine Sir (şövalye) unvanı verilmiştir.
Galton denildiğinde akla gelen ilk şey, öjenik olarak adlandırılan ve Amerika'da binlerce siyahinin kısırlaştırma deneyiyle sonuçlanan üstün gen teorisidir. Seçici yetiştirme yoluyla insan popülasyonunu iyileştirmeye yönelik bu modern proje fikri ilk olarak Francis Galton tarafından geliştirildi ve başlangıçta Darwinizm'den ve onun doğal seçilim teorisinden ilham aldı. Galton, üvey kuzeni Charles Darwin'in bitki ve hayvan türlerinin gelişimini açıklamaya çalışan evrim teorisini okumuş ve bunu insanlara uygulamak istemiştir. Galton, biyografik araştırmalarına dayanarak, arzu edilen insan niteliklerinin kalıtsal özellikler olduğuna inanıyordu, ancak Darwin, teorisinin bu şekilde detaylandırılmasına şiddetle karşı çıkıyordu. 1883'te, Darwin'in ölümünden bir yıl sonra, Galton araştırmasına bir isim verdi: öjeni. Genetiğin tanıtılmasıyla öjeni, insan karakterinin tamamen veya büyük ölçüde genlerden kaynaklandığı, eğitim veya yaşam koşullarından etkilenmediği inancı olan genetik determinizm ile ilişkilendirildi. İlk genetikçilerin çoğu Darwinci değildi ve genetik determinizme dayalı öjeni politikaları için evrim teorisine ihtiyaç yoktu. Öjeni, yakın tarihi boyunca tartışmalı olmaya devam etti. Bu arada öjenizmin Amerika’daki yankıları Galton'un ölümünden yıllar sonra bile resmi bir karşılık bulmuştur. 1924 uyarınca 1924-1979 yılları arasında 7000’den fazla insan kısırlaştırılmıştır. Bunun gibi birçok eyalette kısırlaştırma yasası (sterilization act) adıyla çıkan yasalarda kısırlaştırmalar yapılmıştır. Birçok Amerikan başkanı tarafından desteklenen öjenizm, Rockefeller gibi zengin aileler tarafından finanse edilmiştir. John David Rockefeller da, BM Tarım ve Gıda Organizasyonu 2. McDougall Konferansında “Bana göre nüfus kontrolü günümüzde atom silahlarının kontrolünden sonra ikinci en büyük önceliğimizdir.” şeklinde bir cümle sarf etmiştir.
Kaynakça
- ^ Elciyar, Kamer (9 Kasım 2016). "Bilimin Karanlık Bir Yüzü: Öjenizm > Bilimdili.com". Bilimdili.com. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2022.
Dış bağlantılar
- (İngilizce) [1] 30 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Biyografyasi ve bibliyografya. Sanal laboratuvar .
- [2] 5 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Galton'un Tum eserleri
| Wikimedia Commons'ta Francis Galton ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
 | İngiliz bilim insanı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Francis Galton 16 Subat 1822 Sparkbrook Birmingham 17 Ocak 1911 Haslemere Surrey Kralice Victoria caginda yasamis cok yonlu bir Ingiliz bilim insanidir Sir Francis GaltonGustav Graef tarafindan yapilmis portresi 1882Dogum16 Subat 1822 1822 02 16 Birmingham IngiltereOlum17 Ocak 1911 88 yasinda Haslemere Surrey IngiltereDefin yeriClaverdon Warwickshire IngiltereMezun oldugu okul lar King s College London Trinity College CambridgeTaninma nedeniOjenik Davranis genetigi Ortalamaya dogru regresyon Standart sapma Yuksek basinc Izokron harita Hava haritasi Galton kutusu Galton dagilimi Galton Watson prosesi Galton sorunu Galton in duduguOdullerRoyal Geographical Society nin Kurucu Madalyasi 1853 Kraliyet Madalyasi 1886 Huxley Memorial Madalyasi 1901 Darwin Wallace Madalyasi Gumus 1908 Copley Madalyasi 1910 KariyeriDaliAntropoloji Sosyoloji Psikoloji IstatistikCalistigi kurumMeteorological Council Kraliyet Cografya TopluluguAkademik danismanlariWilliam HopkinsDoktora ogrencileriKarl PearsonSir Francis Galton Seckin ugras gosterdigi alanlar arasinda cografi seyahatler ve kesifler cografya meteoroloji psikoloji ozellikle psikometri kriminoloji proto genetik bilim ojenik ve istatistik sayilabilir Galton kutusunun mucididir 340 dan fazla makale ve kitap yayinlamistir kaynak belirtilmeli Yasami Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz 1909 da kendisine Sir sovalye unvani verilmistir Galton denildiginde akla gelen ilk sey ojenik olarak adlandirilan ve Amerika da binlerce siyahinin kisirlastirma deneyiyle sonuclanan ustun gen teorisidir Secici yetistirme yoluyla insan populasyonunu iyilestirmeye yonelik bu modern proje fikri ilk olarak Francis Galton tarafindan gelistirildi ve baslangicta Darwinizm den ve onun dogal secilim teorisinden ilham aldi Galton uvey kuzeni Charles Darwin in bitki ve hayvan turlerinin gelisimini aciklamaya calisan evrim teorisini okumus ve bunu insanlara uygulamak istemistir Galton biyografik arastirmalarina dayanarak arzu edilen insan niteliklerinin kalitsal ozellikler olduguna inaniyordu ancak Darwin teorisinin bu sekilde detaylandirilmasina siddetle karsi cikiyordu 1883 te Darwin in olumunden bir yil sonra Galton arastirmasina bir isim verdi ojeni Genetigin tanitilmasiyla ojeni insan karakterinin tamamen veya buyuk olcude genlerden kaynaklandigi egitim veya yasam kosullarindan etkilenmedigi inanci olan genetik determinizm ile iliskilendirildi Ilk genetikcilerin cogu Darwinci degildi ve genetik determinizme dayali ojeni politikalari icin evrim teorisine ihtiyac yoktu Ojeni yakin tarihi boyunca tartismali olmaya devam etti Bu arada ojenizmin Amerika daki yankilari Galton un olumunden yillar sonra bile resmi bir karsilik bulmustur 1924 uyarinca 1924 1979 yillari arasinda 7000 den fazla insan kisirlastirilmistir Bunun gibi bircok eyalette kisirlastirma yasasi sterilization act adiyla cikan yasalarda kisirlastirmalar yapilmistir Bircok Amerikan baskani tarafindan desteklenen ojenizm Rockefeller gibi zengin aileler tarafindan finanse edilmistir John David Rockefeller da BM Tarim ve Gida Organizasyonu 2 McDougall Konferansinda Bana gore nufus kontrolu gunumuzde atom silahlarinin kontrolunden sonra ikinci en buyuk onceligimizdir seklinde bir cumle sarf etmistir Kaynakca Elciyar Kamer 9 Kasim 2016 Bilimin Karanlik Bir Yuzu Ojenizm gt Bilimdili com Bilimdili com 22 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2022 Dis baglantilar Ingilizce 1 30 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Biyografyasi ve bibliyografya Sanal laboratuvar 2 5 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Galton un Tum eserleriWikimedia Commons ta Francis Galton ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ingiliz bilim insani ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz