Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Francis Masson (Ağustos 1741 – 23 Aralık 1805) İskoç botanikçi ve bahçıvandı ve bir kamu kuruluşu olan ve Kew Bahçeleri olarak bilinen Kraliyet Botanik Bahçelerinin ilk bitki avcısıydı.
Francis Masson | |
|---|---|
| Doğum | Ağustos 1741 Aberdeen, İskoçya |
| Ölüm | 23 Aralık 1805 (64 yaşında) Montreal, Kanada |
| Kariyeri | |
| Dalı | botanikçi, bahçıvan |
| Çalıştığı kurumlar | Kew Bahçeleri |
Hayatı
Masson, 1741 yılında Aberdeen'de doğdu.
1760'larda, günümüzde Londra'nın bir parçası olan Kew Bahçeleri'nde bahçıvan olarak çalışmaya başladı. Masson, yeni atanan müdür Sir Joseph Banks tarafından yurt dışına gönderilen ilk bitki toplayıcıydı; James Cook ile Kraliyet donanmasına ait gemisi ile Güney Afrika'ya yelken açtı ve Ekim 1772'de karaya çıktı. Masson 1775 yılına kadar orada kaldı ve bu süre zarfında Güney Afrika'nın içlerine 3 uzun sefer yaparak topladığı 500'den fazla bitki türünü İngiltere'ye geri gönderdi.
1776'da Joseph Banks, Masson'u bu sefer Madeira, Kanarya Adaları, Azorlar ve Antiller olmak üzere tekrar yurt dışına gönderdi. Masson, Grenada'dayken Fransızlar tarafından yakalandı ve hapsedildi; bu, hayatının geri kalanında onu rahatsız eden travmatik bir deneyim olmuştu. Sonunda serbest bırakılmasına rağmen, eve geçiş güvenliğini sağlamadaki gecikme sırasında topladığı koleksiyonları bozuldu ve St. Lucia'daki bir kasırga, elinde kalan çok az şeyin de neredeyse tamamını yok etti. Kew'e dönen Masson, kıyaslandığında bahçecilik hayatını sıkıcı buldu ve yurtdışında tahsilat yapmak için başka bir fırsat için tekrar Joseph Banks'a döndü. Ancak, Fransa ile girilen savaş bu tür keşif girişimlerini giderek zorlaştırmıştı.
1783'te Masson, Portekiz'de bitki topladı ve Ekim 1785'te Güney Afrika'ya yaptığı ikinci yolculuğu için İngiltere'den ayrıldı. Bir İngiliz keşif kuvvetinin 1781'de Cape'i ilhak etme girişimi nedeniyle, oradaki siyasi iklim, ilk ziyaretinden bu yana çok değişmişti. Vali tarafından hareketlerine getirilen kısıtlamalar, Masson'un büyük hayal kırıklığına uğramasına neden oldu ve Mart 1795'te İngiltere'ye yelken açtığında, bitki koleksiyonları, ilk seferininkilerle kıyasla karşılaştırılamayacak kadar azdı. Yine de orada keşfettiği bir Stapelia nova türü hakkında bir kitap yayımladı. Aynı zamanda yetenekli bir ressam olan Masson, çizimlerin çoğunu da kendisi yaptı.
Eylül 1797'de Masson, Kuzey Amerika'ya doğru yola çıktı. Yolculuk özellikle tehlikeliydi ve gemisi Fransız bir korsan tarafından ele geçirildi. İnfazı bekleyen Masson ve yol arkadaşları, kendilerinin Baltimore'a giden bir Alman gemisine transfer edildiğini görünce çok rahatladılar ve oradan New York City'ye bir geçiş sağlayabildiler. Sonraki yedi yıl boyunca, bitki ve tohum toplamak için geniş çapta seyahat etti. Niagara Yarımadası ile Ontario Gölü çevrelerini dolaştı ve ancak 24 yeni tür toplayabildi, ki bu Güney Afrika'daki ganimetleriyle karşılaştırıldığında çok küçük bir sayıydı.
1799'un ilk aylarında Masson, ve Sir ile 'nin diğer üyeleriyle tanıştı. İlkbaharda, bu şirketin tüccarlarıyla birlikte ve Superior Gölü boyunca 'a (Minnesota yakınları) seyahat etti.
1799 Eylül'de Niagara'ya dönerek Kingston'dan karayoluyla Montreal'e döndü ve Kasım ayında oraya ulaştı. Bu geziden, suda yaşayan türler de dahil olmak üzere iki kutu canlı bitki ve 123 bitkinin tohumlarını getirdi. Toplanan her şey İngiltere'ye Banks'a gönderildi. Kasım 1800'de Quebec'ten otlar, çalılar ve 90 çeşit tohum gönderdi. Bu son gönderiye eşlik eden bir mektupta, 1801'de Virginia ve Ohio'ya bir gezi planladığını yazmıştı. Ancak Ocak 1801'de, böyle bir geziyi çok maliyetli buldu ve bunun yerine tüccarlarla birlikte Huron, Michigan ve Superior göllerinin bitki örtüsünü incelemek için Ottawa Nehri boyunca seyahat etmeyi planladı. Yine de, Kew Botanik Bahçeleri'ndeki koleksiyonunda Masson'a atfedilebilecek Virginia'dan gelmiş iki bitki örneğinin varlığı, onun bir şekilde o eyaleti de ziyaret etmiş olabileceğini düşündürüyor.
Mayıs 1805'te Masson'un İngiltere'ye dönmesi için düzenlemeler yapılmıştı, ancak Fransız donanmasının oluşturduğu tehlike nedeniyle Aşağı Kanada'da kalmaya karar verdi. Saint Lawrence Körfezi'ndeki İngiliz karakollarında bitki yetiştirmek niyetindeydi ve görünüşe göre yaz ayları boyunca yaptığı da bu oldu.
Ölümü
Ekim 1805'te, İngiltere'ye gelecek baharda dönüş için planlar yaptı, hatta şiddetli yağmurların bitki koleksiyonunu Montreal çevresinde taşımasını engellediğinden şikayet ederek İngiltere'ye meyve ağaçları, fındık ve söğüt örnekleri gönderdi.
Ancak Masson, Kuzey Amerika'nın sert kışlarına fazla dayanamayarak hastalandı. 23 Aralık 1805'te Montreal'de kısa bir hastalıktan sonra öldü ve Noel Günü orada Scotch Presbiteryen Kilisesi'ne (daha sonra St. Gabriel Sokak Kilisesi olarak anılacaktır) gömüldü.
Mirası
Francis Masson iyi bir eğitim almamış ve çok az yayın yapmış olmasına rağmen sağlam bir ün kazandı. Fransız çağdaşı gibi zeki, gözlemci ve doğuştan gezgindi. Masson, aşağıdakiler dahil 1700'den fazla yeni tür tanımladı:
|
|
Yayınları
Masson'un kokuları nedeniyle "" olarak da bilinen Güney Afrika sukulentleri hakkındaki tek kitabı Stapeliae Novae 1796'da yayımlandı.
Hatırası
- bitki cinsinin adı Masson'dan gelmektedir.
- Eski Aberdeen'deki Cruickshank Botanik Bahçesi'nde Masson adına bir hatıra plaketi dikilmiştir.
Ayrıca bakınız
- Aydınlanmanın bahçıvan-botanik kaşiflerinin listesi (İng.)
- Avrupa ve Amerika bilimsel keşif yolculukları (İng.)
Kaynakça
- ^ , (Ed.) (1894). "Masson, Francis". Dictionary of National Biography. 37. Londra: Smith, Elder & Co.
- ^ Jarrell, Richard A. (1983). "Masson, Francis 30 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". In Halpenny, Francess G (ed.). Dictionary of Canadian Biography. Vol. V (1801–1820) (online ed.). University of Toronto Press.
- ^ a b Lyte, Charles (1983). The Plant Hunters. Orbis. ss. 23-35. ISBN .
- ^ "Aberdeenshire Council Historic Environment Record - Aberdeen City - NJ90NW0149 - CRUICKSHANK BOTANIC GARDENS". online.aberdeenshire.gov.uk. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
- ^ International Plant Names Index. Masson.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Francis Masson ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Francis Masson Agustos 1741 23 Aralik 1805 Iskoc botanikci ve bahcivandi ve bir kamu kurulusu olan ve Kew Bahceleri olarak bilinen Kraliyet Botanik Bahcelerinin ilk bitki avcisiydi Francis MassonDogumAgustos 1741 Aberdeen IskocyaOlum23 Aralik 1805 64 yasinda Montreal KanadaKariyeriDalibotanikci bahcivanCalistigi kurumlarKew BahceleriMasson un 1796 yayinindan nin botanik illustrasyonuHayatiMasson 1741 yilinda Aberdeen de dogdu 1760 larda gunumuzde Londra nin bir parcasi olan Kew Bahceleri nde bahcivan olarak calismaya basladi Masson yeni atanan mudur Sir Joseph Banks tarafindan yurt disina gonderilen ilk bitki toplayiciydi James Cook ile Kraliyet donanmasina ait gemisi ile Guney Afrika ya yelken acti ve Ekim 1772 de karaya cikti Masson 1775 yilina kadar orada kaldi ve bu sure zarfinda Guney Afrika nin iclerine 3 uzun sefer yaparak topladigi 500 den fazla bitki turunu Ingiltere ye geri gonderdi 1776 da Joseph Banks Masson u bu sefer Madeira Kanarya Adalari Azorlar ve Antiller olmak uzere tekrar yurt disina gonderdi Masson Grenada dayken Fransizlar tarafindan yakalandi ve hapsedildi bu hayatinin geri kalaninda onu rahatsiz eden travmatik bir deneyim olmustu Sonunda serbest birakilmasina ragmen eve gecis guvenligini saglamadaki gecikme sirasinda topladigi koleksiyonlari bozuldu ve St Lucia daki bir kasirga elinde kalan cok az seyin de neredeyse tamamini yok etti Kew e donen Masson kiyaslandiginda bahcecilik hayatini sikici buldu ve yurtdisinda tahsilat yapmak icin baska bir firsat icin tekrar Joseph Banks a dondu Ancak Fransa ile girilen savas bu tur kesif girisimlerini giderek zorlastirmisti 1783 te Masson Portekiz de bitki topladi ve Ekim 1785 te Guney Afrika ya yaptigi ikinci yolculugu icin Ingiltere den ayrildi Bir Ingiliz kesif kuvvetinin 1781 de Cape i ilhak etme girisimi nedeniyle oradaki siyasi iklim ilk ziyaretinden bu yana cok degismisti Vali tarafindan hareketlerine getirilen kisitlamalar Masson un buyuk hayal kirikligina ugramasina neden oldu ve Mart 1795 te Ingiltere ye yelken actiginda bitki koleksiyonlari ilk seferininkilerle kiyasla karsilastirilamayacak kadar azdi Yine de orada kesfettigi bir Stapelia nova turu hakkinda bir kitap yayimladi Ayni zamanda yetenekli bir ressam olan Masson cizimlerin cogunu da kendisi yapti Eylul 1797 de Masson Kuzey Amerika ya dogru yola cikti Yolculuk ozellikle tehlikeliydi ve gemisi Fransiz bir korsan tarafindan ele gecirildi Infazi bekleyen Masson ve yol arkadaslari kendilerinin Baltimore a giden bir Alman gemisine transfer edildigini gorunce cok rahatladilar ve oradan New York City ye bir gecis saglayabildiler Sonraki yedi yil boyunca bitki ve tohum toplamak icin genis capta seyahat etti Niagara Yarimadasi ile Ontario Golu cevrelerini dolasti ve ancak 24 yeni tur toplayabildi ki bu Guney Afrika daki ganimetleriyle karsilastirildiginda cok kucuk bir sayiydi 1799 un ilk aylarinda Masson ve Sir ile nin diger uyeleriyle tanisti Ilkbaharda bu sirketin tuccarlariyla birlikte ve Superior Golu boyunca a Minnesota yakinlari seyahat etti 1799 Eylul de Niagara ya donerek Kingston dan karayoluyla Montreal e dondu ve Kasim ayinda oraya ulasti Bu geziden suda yasayan turler de dahil olmak uzere iki kutu canli bitki ve 123 bitkinin tohumlarini getirdi Toplanan her sey Ingiltere ye Banks a gonderildi Kasim 1800 de Quebec ten otlar calilar ve 90 cesit tohum gonderdi Bu son gonderiye eslik eden bir mektupta 1801 de Virginia ve Ohio ya bir gezi planladigini yazmisti Ancak Ocak 1801 de boyle bir geziyi cok maliyetli buldu ve bunun yerine tuccarlarla birlikte Huron Michigan ve Superior gollerinin bitki ortusunu incelemek icin Ottawa Nehri boyunca seyahat etmeyi planladi Yine de Kew Botanik Bahceleri ndeki koleksiyonunda Masson a atfedilebilecek Virginia dan gelmis iki bitki orneginin varligi onun bir sekilde o eyaleti de ziyaret etmis olabilecegini dusunduruyor Mayis 1805 te Masson un Ingiltere ye donmesi icin duzenlemeler yapilmisti ancak Fransiz donanmasinin olusturdugu tehlike nedeniyle Asagi Kanada da kalmaya karar verdi Saint Lawrence Korfezi ndeki Ingiliz karakollarinda bitki yetistirmek niyetindeydi ve gorunuse gore yaz aylari boyunca yaptigi da bu oldu OlumuEkim 1805 te Ingiltere ye gelecek baharda donus icin planlar yapti hatta siddetli yagmurlarin bitki koleksiyonunu Montreal cevresinde tasimasini engellediginden sikayet ederek Ingiltere ye meyve agaclari findik ve sogut ornekleri gonderdi Ancak Masson Kuzey Amerika nin sert kislarina fazla dayanamayarak hastalandi 23 Aralik 1805 te Montreal de kisa bir hastaliktan sonra oldu ve Noel Gunu orada Scotch Presbiteryen Kilisesi ne daha sonra St Gabriel Sokak Kilisesi olarak anilacaktir gomuldu MirasiFrancis Masson iyi bir egitim almamis ve cok az yayin yapmis olmasina ragmen saglam bir un kazandi Fransiz cagdasi gibi zeki gozlemci ve dogustan gezgindi Masson asagidakiler dahil 1700 den fazla yeni tur tanimladi Agapanthus inapertus Sarkik Agapanthus Amaryllis belladonna Belladonna Lily Zantedeschia aethiopica Arum Zambak Strelitzia reginae Cennet Kusu Cicegi Senecio cruenta Cineraria Protea cynaroides Kral Protea Kniphofia rooperi Red Hot Poker Trillium grandiflorum Buyuk Beyaz Trillium Stapeliae Novae kapak sayfasiYayinlariMasson un kokulari nedeniyle olarak da bilinen Guney Afrika sukulentleri hakkindaki tek kitabi Stapeliae Novae 1796 da yayimlandi HatirasiFrancis Masson a hatira plaketibitki cinsinin adi Masson dan gelmektedir Eski Aberdeen deki Cruickshank Botanik Bahcesi nde Masson adina bir hatira plaketi dikilmistir Ayrica bakinizAydinlanmanin bahcivan botanik kasiflerinin listesi Ing Avrupa ve Amerika bilimsel kesif yolculuklari Ing Standart yazar kisaltmasi Masson bir botanik isimden alinti yaparken bu kisiyi yazar olarak belirtmek icin kullanilir Kaynakca Ed 1894 Masson Francis Dictionary of National Biography 37 Londra Smith Elder amp Co Jarrell Richard A 1983 Masson Francis 30 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde In Halpenny Francess G ed Dictionary of Canadian Biography Vol V 1801 1820 online ed University of Toronto Press a b Lyte Charles 1983 The Plant Hunters Orbis ss 23 35 ISBN 978 0 85613 418 0 Aberdeenshire Council Historic Environment Record Aberdeen City NJ90NW0149 CRUICKSHANK BOTANIC GARDENS online aberdeenshire gov uk 22 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Subat 2023 International Plant Names Index Masson Dis baglantilarWikimedia Commons ta Francis Masson ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur