Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Francisco de Vitoria (1483 - 12 Ağustos 1546), İspanyol sömürgeciliğine karşı Amerika Yerlilerinin haklarını savunan ve haklı savaş kavramını daraltmaya çalışan İspanyol ilahiyatçı.
Francisco de Vitoria | |
|---|---|
 Francisco de Vitoria | |
| Doğum | 1483 Burgos, İspanya |
| Ölüm | 12 Ağustos 1546 Salamanca, İspanya |
| Eğitim | Paris Üniversitesi |
| Meslek | İlahiyatçı |
Dominiken tarikatına girdikten sonra Paris Üniversitesi'nde öğrenim gördü. Daha sonra aynı üniversitede ders verdi, toplam 16 yıl burada kaldı. 1523'te İspanya'ya dönerek Valladolid'de ders vermeye başladı. 1526'da öğrencilerin büyük bölümünün desteğiyle Salamanca Üniversitesi'nde ilahiyat kürsüsü başkanı seçildi. Bu dönemde sömürgeciliği ahlaki açıdan sorgulamaya başladı.
Salamanca Üniversitesi'ndeki öğrenim, yeni Rönesans düşüncesinin, Orta Çağın skolastik usavurma yöntemleriyle aktarılmasına dayanıyordu. Vitoria, İspanya ile Fransa arasındaki savaşlar konusunda burada yaptığı konuşmalarda, heretiklerden ya da Osmanlılardan kaynaklanan tehdidi ciddiye almadığı için Fransa kralının suçlu olduğu yönündeki İspanyol görüşüne karşı çıktı. İspanya'nın da hatalı olduğunu ve iki ülke arasındaki çekişmenin Hristiyanlığa yıkım getireceğini öne sürdü.Kralın danışmanlarını, saray görevlilerini ve valileri şiddetle eleştirdi; din adamlarını da bölgelerinde oturmadıkları, aynı zamanda birden çok görev üstlendikleri ve yoksullara karşı kayıtsız kaldıkları için sert bir dille suçladı.
Vitoria, İspanya'nın Amerika'daki fetihlerinin haklılığına da kuşkuyla bakıyordu. Ona göre yalnızca çoktanrıya tapındıkları ya da Hristiyanlığı benimsemeye yanaşmadıkları için insanlara savaş açmak yanlıştı; inanç ancak iradeyle benimsenebilir, zorla dayatılamazdı. Çoktanrıcılar Tanrı'ya karşı işledikleri suçtan ötürü cezalandırılamazdı, çünkü Hristiyanlar da en az onlar kadar bu tür suçlar işlemişlerdi. Papa, Avrupalı hükümdarlara ilkel topluluklar üzerinde egemenlik hakkı tanıyamaz, ancak bu topraklardaki misyonerlik alanlarını belirleyebilirdi. Çoktanrıcılar da akıl sahibi varlıklar olduğuna göre onların da kendi mülklerine sahip olma ve yöneticilerini seçme hakkı vardı. Daha önceden üzerinde insan yaşayan topraklar için keşiften söz edilemezdi; fetih ise ancak masum insanları yamyamlık ve insan kurban etme gibi uygulamalardan koruma gerekçesiyle savunulabilirdi. Fethedilen toprakların yönetimini üstlenen bir Hristiyan hükümdar o topraklarda yaşayanlara kendi ülkesindeki uyruklarıyla eşit haklar tanımak zorundaydı. Fethedilen topraklara, yasaların nasıl işlediği denetlemek için görevliler göndermek de hükümdarın sorumlulukları arasındaydı.
Vitoria, Salamanca'da Aquino'lu Aziz Tommaso'nun yapıtlarıyla ilgili incelemeleri yeniden canlandırdı. Kendi yazıları ise, öğrencilerinin tuttuğu ders notları ve yılın önemli olaylarını özetlediği metinler dışında günümüze ulaşmadı. Savaş konusundaki yazıları, savaşın vahşetini sınırlama olanaklarını araştırmaya yönelikti. Ona göre, vicdanı savaşın yanlış olduğunu söyleyen kişi savaşa katılmamalıydı.
Vitoria'nın ahlaki ilkelerin uygulanmasına ilişkin görüşleri, imparator V. Karl (Şarlken) sık sık ona danışmaya yöneltti. 1530'da da imparatoriçe, İngiltere kralı VIII. Henry'nin karısını boşaması konusunda görüşlerini sorunca, Vitoria evlilik üzerine bir dizi konferans verdi. Vitoria'nın açık eleştirileri Karl'ın ona duyduğu yakınlığı etkilemedi.
Vitoria yaşadığı dönemde çok yaygın bir nüfuz kazandı; yalnız öğretim kurumlarını değil kralın danışma kurullarını da derinden etkiledi. Yetiştirdiği öğrencilerin çoğu, Salamanca ve başka üniversitelerde önemli kürsülerin başına geçti. Bazı çağdaşlarıyla birlikte Vitoria, bir süre uluslararası hukukun da kurucusu sayıldı. Ama onun hukuk anlayışı geleneksel devletler hukukuna daha yakındır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Francisco de Vitoria 1483 12 Agustos 1546 Ispanyol somurgeciligine karsi Amerika Yerlilerinin haklarini savunan ve hakli savas kavramini daraltmaya calisan Ispanyol ilahiyatci Francisco de VitoriaFrancisco de VitoriaDogum1483 Burgos IspanyaOlum12 Agustos 1546 Salamanca IspanyaEgitimParis UniversitesiMeslekIlahiyatciVitoria Gasteiz deki Francisco de Vitoria heykeli Dominiken tarikatina girdikten sonra Paris Universitesi nde ogrenim gordu Daha sonra ayni universitede ders verdi toplam 16 yil burada kaldi 1523 te Ispanya ya donerek Valladolid de ders vermeye basladi 1526 da ogrencilerin buyuk bolumunun destegiyle Salamanca Universitesi nde ilahiyat kursusu baskani secildi Bu donemde somurgeciligi ahlaki acidan sorgulamaya basladi Salamanca Universitesi ndeki ogrenim yeni Ronesans dusuncesinin Orta Cagin skolastik usavurma yontemleriyle aktarilmasina dayaniyordu Vitoria Ispanya ile Fransa arasindaki savaslar konusunda burada yaptigi konusmalarda heretiklerden ya da Osmanlilardan kaynaklanan tehdidi ciddiye almadigi icin Fransa kralinin suclu oldugu yonundeki Ispanyol gorusune karsi cikti Ispanya nin da hatali oldugunu ve iki ulke arasindaki cekismenin Hristiyanliga yikim getirecegini one surdu Kralin danismanlarini saray gorevlilerini ve valileri siddetle elestirdi din adamlarini da bolgelerinde oturmadiklari ayni zamanda birden cok gorev ustlendikleri ve yoksullara karsi kayitsiz kaldiklari icin sert bir dille sucladi Vitoria Ispanya nin Amerika daki fetihlerinin hakliligina da kuskuyla bakiyordu Ona gore yalnizca coktanriya tapindiklari ya da Hristiyanligi benimsemeye yanasmadiklari icin insanlara savas acmak yanlisti inanc ancak iradeyle benimsenebilir zorla dayatilamazdi Coktanricilar Tanri ya karsi isledikleri suctan oturu cezalandirilamazdi cunku Hristiyanlar da en az onlar kadar bu tur suclar islemislerdi Papa Avrupali hukumdarlara ilkel topluluklar uzerinde egemenlik hakki taniyamaz ancak bu topraklardaki misyonerlik alanlarini belirleyebilirdi Coktanricilar da akil sahibi varliklar olduguna gore onlarin da kendi mulklerine sahip olma ve yoneticilerini secme hakki vardi Daha onceden uzerinde insan yasayan topraklar icin kesiften soz edilemezdi fetih ise ancak masum insanlari yamyamlik ve insan kurban etme gibi uygulamalardan koruma gerekcesiyle savunulabilirdi Fethedilen topraklarin yonetimini ustlenen bir Hristiyan hukumdar o topraklarda yasayanlara kendi ulkesindeki uyruklariyla esit haklar tanimak zorundaydi Fethedilen topraklara yasalarin nasil isledigi denetlemek icin gorevliler gondermek de hukumdarin sorumluluklari arasindaydi Vitoria Salamanca da Aquino lu Aziz Tommaso nun yapitlariyla ilgili incelemeleri yeniden canlandirdi Kendi yazilari ise ogrencilerinin tuttugu ders notlari ve yilin onemli olaylarini ozetledigi metinler disinda gunumuze ulasmadi Savas konusundaki yazilari savasin vahsetini sinirlama olanaklarini arastirmaya yonelikti Ona gore vicdani savasin yanlis oldugunu soyleyen kisi savasa katilmamaliydi Vitoria nin ahlaki ilkelerin uygulanmasina iliskin gorusleri imparator V Karl Sarlken sik sik ona danismaya yoneltti 1530 da da imparatorice Ingiltere krali VIII Henry nin karisini bosamasi konusunda goruslerini sorunca Vitoria evlilik uzerine bir dizi konferans verdi Vitoria nin acik elestirileri Karl in ona duydugu yakinligi etkilemedi Vitoria yasadigi donemde cok yaygin bir nufuz kazandi yalniz ogretim kurumlarini degil kralin danisma kurullarini da derinden etkiledi Yetistirdigi ogrencilerin cogu Salamanca ve baska universitelerde onemli kursulerin basina gecti Bazi cagdaslariyla birlikte Vitoria bir sure uluslararasi hukukun da kurucusu sayildi Ama onun hukuk anlayisi geleneksel devletler hukukuna daha yakindir