Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fas Fransız Protektorası (Fransızca: Protectorat français au Maroc; Arapça: حماية فرنسا في المغرب, Himaye Faransa fi-Mağrib), 1912 ile kurulan ve 2 Mart 1956 tarihinde Fas'ın bağımsızlığını ilan etmesine kadar süren Fransa'nın bir himaye yönetimidir. Himaye bugünkü Fas topraklarının büyük çoğunluğu olan Taza Koridoru ile arasındaki kısmından oluşmaktaydı.
Fas Fransız Protektorası Protectorat français au Maroc حماية فرنسا في المغرب | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1912-1956 | |||||||||
 Fas bayrağı | |||||||||
 Fransız Fas Himayesi'nin Kuzey Afrika'daki konumu açık yeşil renkle gösterilmiştir. | |||||||||
| Başkent | Rabat | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Fransızca Arapça Berberice | ||||||||
| Hükûmet | Himaye | ||||||||
| |||||||||
| Sultan | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | (1912-21) (1921-56) | ||||||||
| |||||||||
Fas'taki Fransız himayesi, Fes Antlaşması'nın feshedildiği 2 Mart 1956 tarihine kadar sürdü. Fas tarihinde Kral ve Halk Devrimi olarak bilinen bu olay, V. Muhammed'in hükümdar olarak geri dönmesine yol açtı ve Fas'taki Fransız kontrolünün sonunu işaret etti. Bununla birlikte, Fransa'nın ülkede asker bulundurma ve dış politikada söz sahibi olma hakkı da dahil olmak üzere hala önemli bir etkisi vardı. Ayrıca, Fas'taki Fransız yerleşimciler mülklerini ve haklarını koruyabildiler. Fransız himayesi, bazı kabile toprakları da dahil olmak üzere Taza Koridoru ile Draa Nehri arasındaki bölgeyi kapsayan İspanyol himayesi ile aynı bölgeyi paylaşıyordu. Fransız himayesinin başkenti Rabat'tı.
Başlangıç
1800'lerin sonu ve 1900'lerin başında Fas, zayıflığı nedeniyle istikrarsızlık ve Avrupa müdahalesiyle karşı karşıyaydı. Fransa 1904 yılında Fas üzerinde bir protektora kurmaya çalıştı ve destek için İngiltere ve İspanya ile gizli anlaşmalar imzaladı. Bu durum, Fas'ın kontrolü konusunda Almanya ve Fransa (İngiliz desteğiyle) arasında bir çatışma olan 'ne yol açtı. Sorun, Fransa'nın Fas polisinin kontrolünden vazgeçmeyi kabul ettiği ancak bunun dışında Fas işlerinin kontrolünü elinde tuttuğu Algeciras Konferansı'nda geçici olarak çözüldü. 1907 yılında suikastının ardından Fransa Fas'ı işgal etti ve ayrıca Chaouia ovasını da işgal etti. Fas'ı savunmak için cihat yapılması yönünde bir baskı oluşmuş, bu da Fas sultanının kardeşi 'in önderliğinde Fransızlara karşı bir isyan olan 'ye yol açmıştır. İsyan başarısız oldu ve Fas'ın mali ve siyasi işleri üzerinde Fransız kontrolüne yol açtı. Fas 1912 yılında Fransa'nın protektorası haline geldi.
Fransız Himayesi (1912-1956)
1912 yılında Fransa, ile Fas üzerinde bir protektora kurarak Fas'ın fiili bağımsızlığına son verdi. Ancak, yasal olarak, antlaşma Fas'ın egemen bir devlet olarak statüsünü değiştirmedi. Sultan konumunu korudu ancak fiili gücü elinde tutmadı. Antlaşma Fez'de ayaklanmalara ve Fas güçlerinin şehri geri alma girişimlerine yol açtı, ancak başarısız oldular. Fransa, Fas'taki yönetimini Tunus'taki himayesine dayandırdı, ancak himayenin kuruluş zamanı ve Fas'ın uzun bağımsızlık tarihi de dahil olmak üzere önemli farklılıklar vardı. Fas'ın hem Atlantik hem de Akdeniz kıyıları olan kuzey kesimi Fransız kontrolünden çıkarılmış ve bir İspanyol protektorası olarak muamele görmüştür. Resmi olarak hala egemen bir devlet olsa da Fas, Fransa'dan büyük ölçüde etkilendi ve doğal kaynaklarının sömürülmesine ek olarak ulaşım ve tarımın iyileştirilmesi de dahil olmak üzere ekonomik gelişmelere tanık oldu. Birinci Dünya Savaşı sırasında Fas birlikleri Fransa için savaşmış ve büyük muharebelere katılmış, ancak katkılarından dolayı hak ettikleri takdiri görememişlerdir.
Fransız kontrolüne karşı direniş
Fas'ta Fransız kontrolüne karşı ve Rif Savaşı da dahil olmak üzere çeşitli direnişler yaşanmıştır. Zaian Savaşı 1914 ile 1921 yılları arasında meydana gelmiş ve Zaian Berberi kabileleri konfederasyonunun Orta Atlas dağları boyunca nüfuzlarını genişletmeye çalışan Fransızlara karşı savaşmasını kapsıyordu. Başlangıçtaki başarılarına rağmen, Fransızlar sonunda 'nın kontrolünü kaybetti ve Zaianların elinde ağır kayıplara uğradı. Birinci Dünya Savaşı da Fransızların çabalarını yavaşlattı, ancak sonunda müzakereler ve Orta Atlas'a güçlü bir saldırı yoluyla kontrolü yeniden ele geçirmeyi başardılar. Öte yandan Rif Savaşı, Rif Dağları'nda liderliğindeki bir Berberi ayaklanmasıydı ve sonunda Fransız kontrolündeki bölgeye ulaştı. Fransa ve İspanya'dan oluşan bir koalisyon 1925 yılında isyancıları yenmeyi başardı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Faslı milliyetçiler daha uyumlu hale geldi ve Müttefiklerin zaferinin Fas'ın bağımsızlığına yol açacağını umdu. Ancak umutları boşa çıktı ve Fas ancak 1950'lerde Fransa'dan bağımsızlığını kazanabildi.
1956 bağımsızlık
V. Muhammed, 1955 yılında Fas'ın bağımsızlığını kademeli olarak yeniden tesis etmek için Fransa ile birlikte çalıştı. Fas'ı demokratik bir hükûmete sahip anayasal bir monarşi haline getirecek reformları uygulamayı kabul etti. Şubat 1956'da Fas sınırlı bir özerklik kazandı ve devam eden müzakereler sonucunda 2 Mart 1956'da Paris'te Fas'taki Fransız himayesini resmen sona erdiren imzalandı. Tanca şehri de 29 Ekim 1956'da imzalanan ile Fas'a yeniden entegre edildi. Fas ve İspanya da Nisan 1956'da ortak bir deklarasyonla Fas'ın bağımsızlığını tanıdı ve 1956 ve 1958'de yapılan ek anlaşmalarla İspanyol yönetimindeki bazı bölgeler üzerindeki Fas kontrolü yeniden sağlandı. Bağımsızlıktan sonra V. Muhammed, anayasal monarşi altında modern bir hükûmet yapısı kurmak ve İstiklal Partisi'nin çok fazla güç kazanmasını ve tek partili bir devlet yaratmasını önlemek için çalıştı. Ağustos 1957'de V. Muhammed kral unvanını aldı.
Kaynakça
- ^ . mjp.univ-perp.fr. 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2020.
- ^ Ikeda, Ryo (December 2007). "The Paradox of Independence: The Maintenance of Influence and the French Decision to Transfer Power in Morocco". The Journal of Imperial and Commonwealth History. 35 (4): 569-592. doi:10.1080/03086530701667526.
- ^ (September 1911). "The French Conquest Of Morocco: The Real Meaning Of The International Trouble". . XXII: 14988-14999. 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Temmuz 2009.
- ^ Laskier, Michael M. (1 Şubat 2012). Alliance Israelite Universelle and the Jewish Communities of Morocco, 1862–1962, The (İngilizce). SUNY Press. s. 41. ISBN .
- ^ . www.wdl.org. 1917. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
- ^ (PDF). Bulletin officiel de l'Empire chérifien (Fransızca). Rabat. 1 (1): 1 –2. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015.
- ^ H. Z(J. W.) Hirschberg (1981). A history of the Jews in North Africa: From the Ottoman conquests to the present time / edited by Eliezer Bashan and Robert Attal. BRILL. s. 318. ISBN . 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2023.
- ^ "Segalla, Spencer 2009,The Moroccan Soul: French Education, Colonial Ethnology, and Muslim Resistance, 1912–1956. Nebraska University Press".
- ^ Lepage, Jean-Denis G. G. (27 Kasım 2007). The French Foreign Legion: An Illustrated History (İngilizce). McFarland. s. 125. ISBN .
- ^ Miller, Susan Gilson. (2013). A history of modern Morocco. New York: Cambridge University Press. s. 129. ISBN . OCLC 855022840.
- ^ Africa, Unesco International Scientific Committee for the Drafting of a General History of (1990). Africa Under Colonial Domination, 1880–1935 (İngilizce). Currey. s. 268. ISBN .
- ^ (Fransızca). . 2 Mart 1956. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "French-Moroccan Declaration". Department of State Bulletin. Department of State. XXXIV (873): 466 –467. 19 Mart 1956. (unofficial translation)
- ^ . 1956. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
 | Tarih ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fas Fransiz Protektorasi Fransizca Protectorat francais au Maroc Arapca حماية فرنسا في المغرب Himaye Faransa fi Magrib 1912 ile kurulan ve 2 Mart 1956 tarihinde Fas in bagimsizligini ilan etmesine kadar suren Fransa nin bir himaye yonetimidir Himaye bugunku Fas topraklarinin buyuk cogunlugu olan Taza Koridoru ile arasindaki kismindan olusmaktaydi Fas Fransiz ProtektorasiProtectorat francais au Maroc حماية فرنسا في المغرب 1912 1956Fas bayragiMilli mars source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track La Marseillaise Serif Marsi source source track track track track track track track track track track Fransiz Fas Himayesi nin Kuzey Afrika daki konumu acik yesil renkle gosterilmistir BaskentRabatYaygin dil ler Fransizca Arapca BerbericeHukumetHimaye 1912 1925Hubert Lyautey 1955 1956Andre Louis DuboisSultan 1912 27 1927 53V Muhammed 1953 55 1955 56V MuhammedTarihce Kurulusu1912 30 Mart 1912 Bagimsizlik2 Mart 1956 Dagilisi1956Para birimi 1912 21 1921 56 Onculler ArdillarFas Fas Fas taki Fransiz himayesi Fes Antlasmasi nin feshedildigi 2 Mart 1956 tarihine kadar surdu Fas tarihinde Kral ve Halk Devrimi olarak bilinen bu olay V Muhammed in hukumdar olarak geri donmesine yol acti ve Fas taki Fransiz kontrolunun sonunu isaret etti Bununla birlikte Fransa nin ulkede asker bulundurma ve dis politikada soz sahibi olma hakki da dahil olmak uzere hala onemli bir etkisi vardi Ayrica Fas taki Fransiz yerlesimciler mulklerini ve haklarini koruyabildiler Fransiz himayesi bazi kabile topraklari da dahil olmak uzere Taza Koridoru ile Draa Nehri arasindaki bolgeyi kapsayan Ispanyol himayesi ile ayni bolgeyi paylasiyordu Fransiz himayesinin baskenti Rabat ti Baslangic a Marakes te duzenlenen suikast Fransa tarafindan casus belli olarak kabul edildi 1800 lerin sonu ve 1900 lerin basinda Fas zayifligi nedeniyle istikrarsizlik ve Avrupa mudahalesiyle karsi karsiyaydi Fransa 1904 yilinda Fas uzerinde bir protektora kurmaya calisti ve destek icin Ingiltere ve Ispanya ile gizli anlasmalar imzaladi Bu durum Fas in kontrolu konusunda Almanya ve Fransa Ingiliz destegiyle arasinda bir catisma olan ne yol acti Sorun Fransa nin Fas polisinin kontrolunden vazgecmeyi kabul ettigi ancak bunun disinda Fas islerinin kontrolunu elinde tuttugu Algeciras Konferansi nda gecici olarak cozuldu 1907 yilinda suikastinin ardindan Fransa Fas i isgal etti ve ayrica Chaouia ovasini da isgal etti Fas i savunmak icin cihat yapilmasi yonunde bir baski olusmus bu da Fas sultaninin kardesi in onderliginde Fransizlara karsi bir isyan olan ye yol acmistir Isyan basarisiz oldu ve Fas in mali ve siyasi isleri uzerinde Fransiz kontrolune yol acti Fas 1912 yilinda Fransa nin protektorasi haline geldi Fransiz Himayesi 1912 1956 Birinci Dunya Savasi nda Fransa ya hizmet ederken yaralanan Fasli askerler yararina duzenlenen bir sanat sergisinin reklami in oryantalist bir tablosunu iceriyor Fransiz himayesindeki Fas in 1 Mart 1918 tarihli bonosu 1912 yilinda Fransa ile Fas uzerinde bir protektora kurarak Fas in fiili bagimsizligina son verdi Ancak yasal olarak antlasma Fas in egemen bir devlet olarak statusunu degistirmedi Sultan konumunu korudu ancak fiili gucu elinde tutmadi Antlasma Fez de ayaklanmalara ve Fas guclerinin sehri geri alma girisimlerine yol acti ancak basarisiz oldular Fransa Fas taki yonetimini Tunus taki himayesine dayandirdi ancak himayenin kurulus zamani ve Fas in uzun bagimsizlik tarihi de dahil olmak uzere onemli farkliliklar vardi Fas in hem Atlantik hem de Akdeniz kiyilari olan kuzey kesimi Fransiz kontrolunden cikarilmis ve bir Ispanyol protektorasi olarak muamele gormustur Resmi olarak hala egemen bir devlet olsa da Fas Fransa dan buyuk olcude etkilendi ve dogal kaynaklarinin somurulmesine ek olarak ulasim ve tarimin iyilestirilmesi de dahil olmak uzere ekonomik gelismelere tanik oldu Birinci Dunya Savasi sirasinda Fas birlikleri Fransa icin savasmis ve buyuk muharebelere katilmis ancak katkilarindan dolayi hak ettikleri takdiri gorememislerdir Fransiz kontrolune karsi direnisFas ta Fransiz kontrolune karsi ve Rif Savasi da dahil olmak uzere cesitli direnisler yasanmistir Zaian Savasi 1914 ile 1921 yillari arasinda meydana gelmis ve Zaian Berberi kabileleri konfederasyonunun Orta Atlas daglari boyunca nufuzlarini genisletmeye calisan Fransizlara karsi savasmasini kapsiyordu Baslangictaki basarilarina ragmen Fransizlar sonunda nin kontrolunu kaybetti ve Zaianlarin elinde agir kayiplara ugradi Birinci Dunya Savasi da Fransizlarin cabalarini yavaslatti ancak sonunda muzakereler ve Orta Atlas a guclu bir saldiri yoluyla kontrolu yeniden ele gecirmeyi basardilar Ote yandan Rif Savasi Rif Daglari nda liderligindeki bir Berberi ayaklanmasiydi ve sonunda Fransiz kontrolundeki bolgeye ulasti Fransa ve Ispanya dan olusan bir koalisyon 1925 yilinda isyancilari yenmeyi basardi Ikinci Dunya Savasi sirasinda Fasli milliyetciler daha uyumlu hale geldi ve Muttefiklerin zaferinin Fas in bagimsizligina yol acacagini umdu Ancak umutlari bosa cikti ve Fas ancak 1950 lerde Fransa dan bagimsizligini kazanabildi 1956 bagimsizlik V Muhammed 1955 yilinda Fas in bagimsizligini kademeli olarak yeniden tesis etmek icin Fransa ile birlikte calisti Fas i demokratik bir hukumete sahip anayasal bir monarsi haline getirecek reformlari uygulamayi kabul etti Subat 1956 da Fas sinirli bir ozerklik kazandi ve devam eden muzakereler sonucunda 2 Mart 1956 da Paris te Fas taki Fransiz himayesini resmen sona erdiren imzalandi Tanca sehri de 29 Ekim 1956 da imzalanan ile Fas a yeniden entegre edildi Fas ve Ispanya da Nisan 1956 da ortak bir deklarasyonla Fas in bagimsizligini tanidi ve 1956 ve 1958 de yapilan ek anlasmalarla Ispanyol yonetimindeki bazi bolgeler uzerindeki Fas kontrolu yeniden saglandi Bagimsizliktan sonra V Muhammed anayasal monarsi altinda modern bir hukumet yapisi kurmak ve Istiklal Partisi nin cok fazla guc kazanmasini ve tek partili bir devlet yaratmasini onlemek icin calisti Agustos 1957 de V Muhammed kral unvanini aldi Kaynakca mjp univ perp fr 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2020 Ikeda Ryo December 2007 The Paradox of Independence The Maintenance of Influence and the French Decision to Transfer Power in Morocco The Journal of Imperial and Commonwealth History 35 4 569 592 doi 10 1080 03086530701667526 September 1911 The French Conquest Of Morocco The Real Meaning Of The International Trouble XXII 14988 14999 14 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Temmuz 2009 Laskier Michael M 1 Subat 2012 Alliance Israelite Universelle and the Jewish Communities of Morocco 1862 1962 The Ingilizce SUNY Press s 41 ISBN 9781438410166 www wdl org 1917 3 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2020 PDF Bulletin officiel de l Empire cherifien Fransizca Rabat 1 1 1 2 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2015 H Z J W Hirschberg 1981 A history of the Jews in North Africa From the Ottoman conquests to the present time edited by Eliezer Bashan and Robert Attal BRILL s 318 ISBN 90 04 06295 5 14 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2023 Segalla Spencer 2009 The Moroccan Soul French Education Colonial Ethnology and Muslim Resistance 1912 1956 Nebraska University Press Lepage Jean Denis G G 27 Kasim 2007 The French Foreign Legion An Illustrated History Ingilizce McFarland s 125 ISBN 9780786462537 Miller Susan Gilson 2013 A history of modern Morocco New York Cambridge University Press s 129 ISBN 9781139624695 OCLC 855022840 Africa Unesco International Scientific Committee for the Drafting of a General History of 1990 Africa Under Colonial Domination 1880 1935 Ingilizce Currey s 268 ISBN 9780852550977 Fransizca 2 Mart 1956 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi French Moroccan Declaration Department of State Bulletin Department of State XXXIV 873 466 467 19 Mart 1956 unofficial translation 1956 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz