Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rif Savaşı (Melilla Savaşı), İspanya (ve sonradan Fransa) ile Fas'ın Rif ve Cibela kabileleri arasında yapılan savaştır.
| Rif Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Savaş esnasında çekilmiş çeşitli fotoğraflar | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İspanya  Fransa |  Rif Cumhuriyeti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Francisco Franco Philippe Pétain | Abdülkerim Hattabi | ||||||
| Güçler | |||||||
| : 125.000 asker: 325.000 asker Toplam: 450.000 asker | 15.000 gerilla | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 31.000 ölü ve yaralı | 15.400 ölü ve yaralı | ||||||
Rif Savaşı
İspanya Fez Antlaşması (30 Mart 1912) ve İspanyol-Fransız Antlaşması'yla (27 Kasım 1912) Fas'ın Melilla ve Septe kentleri çevresindeki dağlık bölgeleri elde etmişti. Elde ettiği İspanya-Fas Protektora'sında hakimiyetini pekiştirmek ve himaye ettiği bölgeyi büyütmek istedi. 'yle birbirinden ayrılan iki bölgenin ulaşım bağlantısı zayıftı. İspanyol vali General 1920'de doğudaki topraklarını ele geçirmeye çalışırken, 'ye, batıdaki Rif kabilesine ve bu kabilenin önderi Abdülkerim Hattabi'ye saldırma emrini verdi. Aralıklarla beş yıl süren çarpışmalarda İspanyollar ağır kayıplar verdi. 22 Temmuz 1921 ile 9 Ağustos 1921 arası Annual'da 25.700 kişilik İspanyol ordusu ile 4.000 kadar Rif gerillası çarpıştı. Annual muharebesi sonunda İspanyol zayiatı 13.000 üzerindeydi (bunun 8.000'i ölü) başka kaynaklara göre 20.000 zayiat vardı İspanyol tarafında. Ayrıca 20.000 tüfek, 400 Makineli tüfek ve 129 savaş topu Rif gerillalarının eline geçti. Rif gerillaları tarafında ise bu muharebede 1,000 kadar ölü vardı. Annual Muharebesi İspanya'da Annual felâketi olarak anılır. Annual Muharebesinde Avrupalı sömürgeci bir devletin yenilgiye uğraması Afrika'daki diğer milletlere Avrupalı bir devletin yenilmez olmadığını gösterdi. Abdülkerim'in kuvvetleri, İspanyol ordusunu ağır bir bozguna uğratarak Melilla'ya çekilmek zorunda bıraktı. İspanyolların Melilla'da 14.000 askeri bulunuyordu. Bundan sonra Rif kuvvetleri doğuya yönelerek 130 üzerinde askeri karakol ele geçirdi ve İspanyolların savaşın başından beri ele geçirdikleri toprakları geri aldı. Abdülkerim, İspanyol ordusunun en büyük üssü ve ayrıca Rif bölgesinde son kalesi olan Melilla'ya saldırmamaya karar verdi. Bunun nedeni Melilla'da diğer Avrupalı devletlerin vatandaşları bulunuyordu ve Abdülkerim onlara zarar gelirse diğer Avrupalı devletlerin kendi vatandaşlarını koruma amacıyla savaşa müdahil olmasından endişe ediyordu. Abdülkerim'in bu kararı savaşın Rif kuvvetlerinin aleyhine dönmesine neden oldu ve İspanyollar Rif Bölgesine daha çok asker çıkarmaya devam ettiler. İleride Abdülkerim Melilla'ya saldırmamanın onun en büyük hatası olduğunu itiraf edecekti.Abdülkerim karşısında oluşan sayısal ve teknolojik üstünlük giderek arttı. 1925'te İspanya'nın yanında savaşa 300.000 üzerinde askerle katılan Fransa'nın güneyden saldırıya geçmesi ve Alhucemas Körfezi'ne çıkan İspanyol kuvvetlerin kuzeyden yeni bir harekâta başlaması karşısında, Abdülkerim teslim olmak zorunda kaldı.
Böylece 1926'da iki kent arasındaki bölge İspanyol denetimine girdi. Rif Savaşı'nda dikkat çeken İspanyol generallerinden biri de Francisco Franco idi. Savaşın İspanya'daki popüler olmaması ve savaşın ilk safhalarında İspanyol ordusunun Rif kuvvetlerine karşı aldığı aşağılayıcı mağlubiyetler, İspanya'daki hükûmetin istikrarsızlaşmasına ve 1923'teki darbeye katkıda buldu.
Kimyasal silah kullanımı
İspanya kimyasal silah kullanımını yasaklayan Cenevre Protokolü'nü imzaladığı halde İspanyol ordusu açmaza düşünce Rif gerillalarının direnişini kırmak için kimyasal silah kullandı. Bunların arasında Hardal gazı, fosgen, chloropicrin ve difosgen vardı. İspanya kimyasal silahları Almanya'dan temin etti. Alman kimyacı Hugo Stoltzenberg'in İspanya için kimyasal silah üretiminde büyük katkıları oldu ve sonradan İspanyol vatandaşlığına geçti. Kimyasal silahlar uçaklarla gerillalar dışında siviller, pazarlar ve nehirler üzerine atıldı. Tarihçi Sebastian Balfour araştırmalarında İspanyol ordusunun stratejisini yoğun nüfuslu bölgeleri kimyasal silahlarla bombalamak olduğunu belirtti. İki sene içinde İspanyollar tarafından 10.000 kutu içinde 500 ton üzerinde zehirli gaz atıldı.Zehirli gaz kullanımı İspanya ve Fransa'nın savaşı kazanmasında önemli rol oynadı. İspanya Kimyasal silaha sahip olduğunu ve kullandığını uzun yıllar boyunca gizli tuttu. Kimyasal silahların zehirli etkileri bugün halen Rif bölgesinde hissedilebiliyor.
Rif Cumhuriyeti
18 Eylül 1921'de Fas'ın bağımsızlı için savaşan Rif Berberiler'i Rif Bölgesinin İspanya'dan bağımsızlığını ilan etti. Abdülkerim Hattabi Rif bölgesinin Emiri oldu. 1 Şubat 1923'te resmi olarak Rif Cumhuriyeti (Tamazight: Tagduda n Arif, Arapça: جمهورية الريف) teşkil edildi. Abdülkerim Hattabi Devlet başkanı („Ra'is ad-Dawla“) ve Hajj Hatmi Başbakan oldu. Başkenti Ajdir (Axdir) idi. Rif Savaşı sonunda İspanya ve Fransa'nın galip gelmesi ile 27 Mayıs 1926'da sona erdi.
Galeri
-
![image]()
Rif bölgesi (kırmızı). -
![image]()
Beyaz renkli bölge İspanya-Fas Protektora'sı. Rif Cumhuriyeti kırmızı çizgi içinde. -
![image]()
Annual muharebesinden sonra İspanyol ordusunun Melilla'ya geri çekilişi. -
![image]()
Rif Cumhuriyeti bayrağı -
![image]()
-
![image]()
Annual muharebesinden aylar sonra cesetler halen savaş alanında.
Kaynakça
- ^ Timeline for the Third Rif War (1920-25) 20 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . balagan.org.uk
- ^ Riff War 1919-26 28 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . onwar.com
- ^ The Betrothed of Death: the Spanish Foreign Legion during the Rif Rebellion, 1920-1927[], José E. Álvarez, Greenwood Publishing Group, 2001, , sayfa 42-45.
- ^ a b Long, David E.; Bernard Reich (2002). The Government and Politics of the Middle East and North Africa. sayfa 393
- ^ a b c Franzosen, Briten und Deutsche im Rifkrieg 1921-1926 25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Dirk Sasse, Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2006, , sayfa 41
- ^ Rudibert, Kunz; Rolf-Dieter Müller (1990). Giftgas Gegen Abd El Krim: Deutschland, Spanien und der Gaskrieg in Spanisch-marokko, 1922-1927. .
- ^ a b Balfour, Sebastian (2002). Deadly Embrace: Morocco and the road to the Spanish Civil War. Oxford University Press. sayfa 130-132.
- ^ Paco Soto (March 2004). "Marruecos. El Ejército colonial español empleó armas químicas en la guerra del Rif" 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İspanyolca). Andalucía Libre. son erişme tarihi 2007-04-11
- ^ Rudibert Kunz, Rolf-Dieter Müller, Giftgas gegen Abd el Krim: Deutschland, Spanien und der Gaskrieg in Spanisch-Marokko 1922–1927, Rombach, 1990
- ^ "Morocco bans historical conference" 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce). BBC News. Ocak 19, 2002
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rif Savasi Melilla Savasi Ispanya ve sonradan Fransa ile Fas in Rif ve Cibela kabileleri arasinda yapilan savastir Rif SavasiSavas esnasinda cekilmis cesitli fotograflarTarih1920 1926BolgeKuzey Fas Rif bolgesi SonucFransa ve Ispanya nin zaferi Rif Cumhuriyeti nin sona erisiTaraflarIspanya FransaRif CumhuriyetiKomutanlar ve liderlerFrancisco Franco Philippe PetainAbdulkerim HattabiGucler 125 000 asker 325 000 asker Toplam 450 000 asker15 000 gerillaKayiplar31 000 olu ve yarali15 400 olu ve yaraliRif SavasiIspanya Fez Antlasmasi 30 Mart 1912 ve Ispanyol Fransiz Antlasmasi yla 27 Kasim 1912 Fas in Melilla ve Septe kentleri cevresindeki daglik bolgeleri elde etmisti Elde ettigi Ispanya Fas Protektora sinda hakimiyetini pekistirmek ve himaye ettigi bolgeyi buyutmek istedi yle birbirinden ayrilan iki bolgenin ulasim baglantisi zayifti Ispanyol vali General 1920 de dogudaki topraklarini ele gecirmeye calisirken ye batidaki Rif kabilesine ve bu kabilenin onderi Abdulkerim Hattabi ye saldirma emrini verdi Araliklarla bes yil suren carpismalarda Ispanyollar agir kayiplar verdi 22 Temmuz 1921 ile 9 Agustos 1921 arasi Annual da 25 700 kisilik Ispanyol ordusu ile 4 000 kadar Rif gerillasi carpisti Annual muharebesi sonunda Ispanyol zayiati 13 000 uzerindeydi bunun 8 000 i olu baska kaynaklara gore 20 000 zayiat vardi Ispanyol tarafinda Ayrica 20 000 tufek 400 Makineli tufek ve 129 savas topu Rif gerillalarinin eline gecti Rif gerillalari tarafinda ise bu muharebede 1 000 kadar olu vardi Annual Muharebesi Ispanya da Annual felaketi olarak anilir Annual Muharebesinde Avrupali somurgeci bir devletin yenilgiye ugramasi Afrika daki diger milletlere Avrupali bir devletin yenilmez olmadigini gosterdi Abdulkerim in kuvvetleri Ispanyol ordusunu agir bir bozguna ugratarak Melilla ya cekilmek zorunda birakti Ispanyollarin Melilla da 14 000 askeri bulunuyordu Bundan sonra Rif kuvvetleri doguya yonelerek 130 uzerinde askeri karakol ele gecirdi ve Ispanyollarin savasin basindan beri ele gecirdikleri topraklari geri aldi Abdulkerim Ispanyol ordusunun en buyuk ussu ve ayrica Rif bolgesinde son kalesi olan Melilla ya saldirmamaya karar verdi Bunun nedeni Melilla da diger Avrupali devletlerin vatandaslari bulunuyordu ve Abdulkerim onlara zarar gelirse diger Avrupali devletlerin kendi vatandaslarini koruma amaciyla savasa mudahil olmasindan endise ediyordu Abdulkerim in bu karari savasin Rif kuvvetlerinin aleyhine donmesine neden oldu ve Ispanyollar Rif Bolgesine daha cok asker cikarmaya devam ettiler Ileride Abdulkerim Melilla ya saldirmamanin onun en buyuk hatasi oldugunu itiraf edecekti Abdulkerim karsisinda olusan sayisal ve teknolojik ustunluk giderek artti 1925 te Ispanya nin yaninda savasa 300 000 uzerinde askerle katilan Fransa nin guneyden saldiriya gecmesi ve Alhucemas Korfezi ne cikan Ispanyol kuvvetlerin kuzeyden yeni bir harekata baslamasi karsisinda Abdulkerim teslim olmak zorunda kaldi Boylece 1926 da iki kent arasindaki bolge Ispanyol denetimine girdi Rif Savasi nda dikkat ceken Ispanyol generallerinden biri de Francisco Franco idi Savasin Ispanya daki populer olmamasi ve savasin ilk safhalarinda Ispanyol ordusunun Rif kuvvetlerine karsi aldigi asagilayici maglubiyetler Ispanya daki hukumetin istikrarsizlasmasina ve 1923 teki darbeye katkida buldu Kimyasal silah kullanimiIspanya kimyasal silah kullanimini yasaklayan Cenevre Protokolu nu imzaladigi halde Ispanyol ordusu acmaza dusunce Rif gerillalarinin direnisini kirmak icin kimyasal silah kullandi Bunlarin arasinda Hardal gazi fosgen chloropicrin ve difosgen vardi Ispanya kimyasal silahlari Almanya dan temin etti Alman kimyaci Hugo Stoltzenberg in Ispanya icin kimyasal silah uretiminde buyuk katkilari oldu ve sonradan Ispanyol vatandasligina gecti Kimyasal silahlar ucaklarla gerillalar disinda siviller pazarlar ve nehirler uzerine atildi Tarihci Sebastian Balfour arastirmalarinda Ispanyol ordusunun stratejisini yogun nufuslu bolgeleri kimyasal silahlarla bombalamak oldugunu belirtti Iki sene icinde Ispanyollar tarafindan 10 000 kutu icinde 500 ton uzerinde zehirli gaz atildi Zehirli gaz kullanimi Ispanya ve Fransa nin savasi kazanmasinda onemli rol oynadi Ispanya Kimyasal silaha sahip oldugunu ve kullandigini uzun yillar boyunca gizli tuttu Kimyasal silahlarin zehirli etkileri bugun halen Rif bolgesinde hissedilebiliyor Rif Cumhuriyeti18 Eylul 1921 de Fas in bagimsizli icin savasan Rif Berberiler i Rif Bolgesinin Ispanya dan bagimsizligini ilan etti Abdulkerim Hattabi Rif bolgesinin Emiri oldu 1 Subat 1923 te resmi olarak Rif Cumhuriyeti Tamazight Tagduda n Arif Arapca جمهورية الريف teskil edildi Abdulkerim Hattabi Devlet baskani Ra is ad Dawla ve Hajj Hatmi Basbakan oldu Baskenti Ajdir Axdir idi Rif Savasi sonunda Ispanya ve Fransa nin galip gelmesi ile 27 Mayis 1926 da sona erdi GaleriRif bolgesi kirmizi Beyaz renkli bolge Ispanya Fas Protektora si Rif Cumhuriyeti kirmizi cizgi icinde Annual muharebesinden sonra Ispanyol ordusunun Melilla ya geri cekilisi Rif Cumhuriyeti bayragi Abdulkerim Hattabi Annual muharebesinden aylar sonra cesetler halen savas alaninda Kaynakca Timeline for the Third Rif War 1920 25 20 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde balagan org uk Riff War 1919 26 28 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde onwar com The Betrothed of Death the Spanish Foreign Legion during the Rif Rebellion 1920 1927 olu kirik baglanti Jose E Alvarez Greenwood Publishing Group 2001 ISBN 0313306974 sayfa 42 45 a b Long David E Bernard Reich 2002 The Government and Politics of the Middle East and North Africa sayfa 393 a b c Franzosen Briten und Deutsche im Rifkrieg 1921 1926 25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dirk Sasse Oldenbourg Wissenschaftsverlag 2006 ISBN 3486579835 sayfa 41 Rudibert Kunz Rolf Dieter Muller 1990 Giftgas Gegen Abd El Krim Deutschland Spanien und der Gaskrieg in Spanisch marokko 1922 1927 ISBN 3 7930 0196 2 a b Balfour Sebastian 2002 Deadly Embrace Morocco and the road to the Spanish Civil War Oxford University Press sayfa 130 132 ISBN 0 1992 5296 3 Paco Soto March 2004 Marruecos El Ejercito colonial espanol empleo armas quimicas en la guerra del Rif 5 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca Andalucia Libre son erisme tarihi 2007 04 11 Rudibert Kunz Rolf Dieter Muller Giftgas gegen Abd el Krim Deutschland Spanien und der Gaskrieg in Spanisch Marokko 1922 1927 Rombach 1990 Morocco bans historical conference 4 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce BBC News Ocak 19 2002