Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Friedrich Josef Dürrenmatt (d. 5 Ocak 1921, - ö. 14 Aralık 1990 ) İsviçreli yazar, oyun yazarı ve ressam.
| Friedrich Dürrenmatt | |
|---|---|
 Ernst-Robert-Curtius Deneme Ödül Töreninde, 1989 Bonn | |
| Doğum | 05 Ocak 1921 , Bern Kantonu, İsviçre |
| Ölüm | 14 Aralık 1990 (69 yaşında) 18 Haziran 1936 , İsviçre |
| Meslek | Yazar, oyun yazarı ve ressam. |
| Milliyet |  İsviçre |
Yaşamı
5 Ocak 1921'de Bern kantonuna bağlı Konolfingen’de doğdu, 14 Aralık 1990 Neuchâtel'de öldü. Bir Protestan papazın oğlu olan Dürrenmatti Zürih'te başladığı üniversite öğrenimini yarım bırakıp Bern’e dönerek burada da felsefe, edebiyat ve doğa bilimleri öğrenimi gördü. Bu yıllarda Kierkegaard, Aristophanes ve gibi isimleri okumaya başladı. İlk oyunu olan Komedi ne yayınlandı ne de oynandı. O hiç umudunu yitirmeyerek çalışmalarını sürdürdü ve savaş sonrasında ilk başarılı oyunu olan Kayıtta Var'ı yazdı.
1948 yılında sahneye konan ikinci oyunu Kör’de yine İncil dilinin etkisi vardır. 1948 yılında yazdığı ancak 1958’de basılan oyunuyla komediye yöneldi. (1952) oyunuyla dinsel ve Marksist ideolojilerin anlamsızlığını sergilemek istedi. 1954’te ’u yazan yazara dünya çapında ününü ise (1956) adlı oyun getirdii. Bu başarılı oyunu izleyen 5. Frank (1960) 1962 yılında yazdığı Fizikçiler geniş yankı uyandıdı.
Yazarın diğer oyunları arasında (1970), (1959), Gök taşı (1966) da bulunmaktadır.
Sanatsal Anlayışı
Dürrenmatt komedya türünde eserler verdi. Tragedyanın, yaşadığı dönemde artık etkili olabileceğine inanmıyordu: “Örneğin antik tragedya insan toplumunu, devleti aile simgesiyle verebiliyordu; devlet henüz anakentti, daha sonra anavatan oldu. Sorun yok. Ancak biz antik çağda yaşamıyoruz artık. Bugün devlet içindeki varlığımıza başka birimler bulmalıyız.” Ancak güldürüyle insan gerçeğinin yansıtılabileceğine inanan Dürrenmatt, trajik olanın da bunun içine yerleştirilmesi gerektiğini, güldürücü şeylerden güldürü karşıtı bir şey yapmak için yararlandığını söyler. İnsan Dürrenmatt için ancak çelişkili, güldürücü araçlarla, biçimlerle verilebilecek bir varlıktır.
Dürrenmatt’ın ilk oyunlarında Brecht etkisi görülmesine karşın, o kendisini en çok etkileyen yazarın Aristophanes olduğunu belirtir.. Kendisinin Brecht’le en çok çatıştığı ve Brecht’in sağlığında en çok fikir ayrılıklarının yaşandığı konu ikisinin tiyatro anlayışlarındaki belirgin farklılıktı. “Sanat kendi başına güçsüzdür. Ne bir avuntu ne de bir dindir, genel ümitsizlik içinde hep yeniden birilerinin umut beslemesine yarayan bir göstergedir yalnızca. Yazar ahlaki görevini ancak anarşistçe yerine getirir. Saldırmalıdır ama bir yere bağlı olmamalıdır.” diyerek Dürrenmatt tiyatroya bakışını belli eder. Oysa Brecht’in tiyatro anlayışında sorular ancak yanıtları varsa önem taşır; günümüz insanı olaylara, ancak onlar karşısında bir şey yapabiliyorsa ilgi duyar. Dürrenmatt içinse günümüzde olayların gidişini değiştirecek nitelikte bireylere, tek tek güçlü kahramanlara yer yoktur, sanatın amacı çarpıklıkları göz önüne sermek olmalıdır, onlara çözüm aramak değil.
Dürrenmatt’ın yabancılaştırması izleyicisine düşünme enerjisi sağlamak yerine ona bir gerilim verir. Seyirciye bildiği ama dışa vuramadığı şeyler gösterilmiştir sahnede. Dürrenmatt seyirciye kendi gerçeklerini gösterir ama seyircinin bunu fark etmesi ancak yabancılaştırmayla sağlanabilir. Dürrenmatt’a göre seyirci oyun boyunca sahnede bir gerçekliği izleyecektir, ama olayların ve durumların groteske varan abartılışı seyircinin bunlarla özdeşleşmesine izin vermez. Gösterdiği gelişimden kimin sorumlu olduğunun bilinmediği bir dünya vardır ortada ve olayların gücü tek tek kişileri ve onların sorumluluklarını çoktan aşmıştır. Bunu yansıtmanın en iyi yolu olarak groteski önerir Dürrenmatt. Groteskteki gülme olgusu, alışık olduğumuzun tersi bir durumla karşılaştığımızda aldığımız hazdan kaynaklanır. Bizi düş kırıklığını uğratan bu anlatım biçimi ürkütücüdür de. Groteskin sunduğu gerçeklerle ve mantıkla bağdaşmayan çarpıtılmış dünyanın karşısında tedirginlik yaşanır.
Dürrenmatt'a göre 20 yüzyıl daki insan hayatı ve sosyal ilişkiler büyük bir karmaşa içinde yaşanıyordu.Kendisine biçim olarak komedi türünü seçmesinin temel amacı,sahne üzerinde olup biten olayları izleyicilerin özdeşleşme yaşamayacakları bir atmosferde verme kaygısıdır.Çünkü "komedya" türü kendi içinde bir uzak açı sağlar.Sahnede olan biten olayları izleyen seyirci,gülmek sureti ile oyun kişilerinin gülünç duruma düşmesini sağlayan olaylardan uzaklaşır. Bu biçim içinde "grotesk "oyunculuk biçimi ile sahne üzerinde seyircinin özdeşlik kuramayacağı bir form oluşturur.
Seçilmiş eserleri
- ,
- Fizikçiler,
- ,
- ,
- ,
- Şüphe,
- ,
- Yemin,
- ,
- Babil Kulesi,
- Uyarca (oyun)
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Friedrich Josef Durrenmatt d 5 Ocak 1921 o 14 Aralik 1990 Isvicreli yazar oyun yazari ve ressam Friedrich DurrenmattErnst Robert Curtius Deneme Odul Toreninde 1989 BonnDogum05 Ocak 1921 1921 01 05 Bern Kantonu IsvicreOlum14 Aralik 1990 69 yasinda 18 Haziran 1936 IsvicreMeslekYazar oyun yazari ve ressam MilliyetIsvicreYasami5 Ocak 1921 de Bern kantonuna bagli Konolfingen de dogdu 14 Aralik 1990 Neuchatel de oldu Bir Protestan papazin oglu olan Durrenmatti Zurih te basladigi universite ogrenimini yarim birakip Bern e donerek burada da felsefe edebiyat ve doga bilimleri ogrenimi gordu Bu yillarda Kierkegaard Aristophanes ve gibi isimleri okumaya basladi Ilk oyunu olan Komedi ne yayinlandi ne de oynandi O hic umudunu yitirmeyerek calismalarini surdurdu ve savas sonrasinda ilk basarili oyunu olan Kayitta Var i yazdi 1948 yilinda sahneye konan ikinci oyunu Kor de yine Incil dilinin etkisi vardir 1948 yilinda yazdigi ancak 1958 de basilan oyunuyla komediye yoneldi 1952 oyunuyla dinsel ve Marksist ideolojilerin anlamsizligini sergilemek istedi 1954 te u yazan yazara dunya capinda ununu ise 1956 adli oyun getirdii Bu basarili oyunu izleyen 5 Frank 1960 1962 yilinda yazdigi Fizikciler genis yanki uyandidi Yazarin diger oyunlari arasinda 1970 1959 Gok tasi 1966 da bulunmaktadir Sanatsal AnlayisiDurrenmatt komedya turunde eserler verdi Tragedyanin yasadigi donemde artik etkili olabilecegine inanmiyordu Ornegin antik tragedya insan toplumunu devleti aile simgesiyle verebiliyordu devlet henuz anakentti daha sonra anavatan oldu Sorun yok Ancak biz antik cagda yasamiyoruz artik Bugun devlet icindeki varligimiza baska birimler bulmaliyiz Ancak gulduruyle insan gerceginin yansitilabilecegine inanan Durrenmatt trajik olanin da bunun icine yerlestirilmesi gerektigini guldurucu seylerden gulduru karsiti bir sey yapmak icin yararlandigini soyler Insan Durrenmatt icin ancak celiskili guldurucu araclarla bicimlerle verilebilecek bir varliktir Durrenmatt in ilk oyunlarinda Brecht etkisi gorulmesine karsin o kendisini en cok etkileyen yazarin Aristophanes oldugunu belirtir Kendisinin Brecht le en cok catistigi ve Brecht in sagliginda en cok fikir ayriliklarinin yasandigi konu ikisinin tiyatro anlayislarindaki belirgin farklilikti Sanat kendi basina gucsuzdur Ne bir avuntu ne de bir dindir genel umitsizlik icinde hep yeniden birilerinin umut beslemesine yarayan bir gostergedir yalnizca Yazar ahlaki gorevini ancak anarsistce yerine getirir Saldirmalidir ama bir yere bagli olmamalidir diyerek Durrenmatt tiyatroya bakisini belli eder Oysa Brecht in tiyatro anlayisinda sorular ancak yanitlari varsa onem tasir gunumuz insani olaylara ancak onlar karsisinda bir sey yapabiliyorsa ilgi duyar Durrenmatt icinse gunumuzde olaylarin gidisini degistirecek nitelikte bireylere tek tek guclu kahramanlara yer yoktur sanatin amaci carpikliklari goz onune sermek olmalidir onlara cozum aramak degil Durrenmatt in yabancilastirmasi izleyicisine dusunme enerjisi saglamak yerine ona bir gerilim verir Seyirciye bildigi ama disa vuramadigi seyler gosterilmistir sahnede Durrenmatt seyirciye kendi gerceklerini gosterir ama seyircinin bunu fark etmesi ancak yabancilastirmayla saglanabilir Durrenmatt a gore seyirci oyun boyunca sahnede bir gercekligi izleyecektir ama olaylarin ve durumlarin groteske varan abartilisi seyircinin bunlarla ozdeslesmesine izin vermez Gosterdigi gelisimden kimin sorumlu oldugunun bilinmedigi bir dunya vardir ortada ve olaylarin gucu tek tek kisileri ve onlarin sorumluluklarini coktan asmistir Bunu yansitmanin en iyi yolu olarak groteski onerir Durrenmatt Groteskteki gulme olgusu alisik oldugumuzun tersi bir durumla karsilastigimizda aldigimiz hazdan kaynaklanir Bizi dus kirikligini ugratan bu anlatim bicimi urkutucudur de Groteskin sundugu gerceklerle ve mantikla bagdasmayan carpitilmis dunyanin karsisinda tedirginlik yasanir Durrenmatt a gore 20 yuzyil daki insan hayati ve sosyal iliskiler buyuk bir karmasa icinde yasaniyordu Kendisine bicim olarak komedi turunu secmesinin temel amaci sahne uzerinde olup biten olaylari izleyicilerin ozdeslesme yasamayacaklari bir atmosferde verme kaygisidir Cunku komedya turu kendi icinde bir uzak aci saglar Sahnede olan biten olaylari izleyen seyirci gulmek sureti ile oyun kisilerinin gulunc duruma dusmesini saglayan olaylardan uzaklasir Bu bicim icinde grotesk oyunculuk bicimi ile sahne uzerinde seyircinin ozdeslik kuramayacagi bir form olusturur Secilmis eserleri ISBN 975 7468 42 8 Fizikciler ISBN 975 458 624 1 ISBN 975 8440 59 4 ISBN 975 520 084 3 ISBN 975 458 641 1 Suphe ISBN 975 458 403 6 ISBN 975 520 108 4 Yemin ISBN 975 458 456 7 ISBN 975 458 387 0 Babil Kulesi ISBN 975 520 154 8 Uyarca oyun Kaynakca Siegrist Christoph 1986 Nationalliterarische Aspekte bei Schweizer Autoren Hansers Sozialgeschichte der deutschen Literatur vom 16 Jahrhundert bis zur Gegenwart Almanca 10 Munich Vienna Deutscher Taschenbuch Verlag s 665 ISBN 3 423 04352 0