Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gümüştegin Melik Ahmed Gazi ya da İbn-i Danişmend ya da Danişmend Ahmed Gazi (ö. 1104), Danişmendliler'in ikinci hükümdarıdır. Kimi kaynaklarda beyliğin kurucusu kabul edilir.
Türkmen Danişmend (Bilge) Ali Taylu'nun oğludur. Kendisi de babası gibi, bilge bir kişi olduğu için “Danişmend Ahmed Gazi” veya “İbn Danişmend” diye anılmıştır. Haçlılar'a karşı I. Kılıçarslan ile birlikte başarılı mücadeleleriyle tanınır.
Saltanatı
Danişmendli Beyliği’nin başına 1084 yılında geçti. Danişmendli Beyliği o sene geçici bir süre için kardeşi İsmail Gazi'nin eline geçmişse de tekrar geri aldı.
1097’de Haçlı Seferlerinin başlamasından sonra Anadolu Selçuklu Sultanı'nın müttefiki olarak Haçlılarla mücadele etti.
I. Haçlı seferindeki rolü
Eskişehir Savaşı
1097’de I. Haçlı seferi başlamış ve Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan başkenti olan İznik'i 19 Haziran 1097 tarihinde Haçlılara kaybetmişti. I. Kılıçarslan yalnız başkenti değil oradaki asker ve hazineleri de kaybederken Haçlı kuvvetleri de Eskişehir yönünde ileri harekete geçtiler. 30 Haziran 1097'de I. Kılıçarslan Haçlıları Eskişehir ovasında karşıladı. Kılıçarslan ile çekişme halinde olan Gümüştegin, tehdidin büyüklüğü karşısında çekişmeleri rafa kaldırmanın daha doğru bir politika olduğunu görerek ordusuyla yardıma koştu. Ne var ki birleşen Türk güçleri Eskişehir Savaşı’nda zırhlı Haçlı şövalye birliklerinin karşısında başarı sağlayamadılar. Bunun üzerine düşmanı geçtikleri yol boyunca çete savaşları ile yıpratarak, uygun bir alanda yapacakları bir meydan savaşı ile yok etme stratejisi güttüler. Gümüştegin, bu harekât sırasında asker kaybetmesine rağmen herhangi bir toprak kaybına uğramadı.
Vur-kaç taktiğini kullanan Türkler, Antakya’ya ulaşıncaya kadar, Haçlıların büyük bir bölümünü yok etmeyi başardılar.
Tarantolu Boemondo’nun esir edilmesi
Gümüştegin’in en büyük hedefi, Malatya’yı ele geçirmekti. Malatya, 1074 yılından beri Kilikya’daki Ermeni prensliğinin görevlendirdiği valiler tarafından yönetilmekte ve Kilikya’ya inen geçitlerin koruyucusu olarak hizmet etmekteydi. 1086’dan beri Gabriel adında Ermeni asıllı bir Rum Malatya valisi idi. Gümüştegin’in Malatya üzerine sefer hazırlığı içinde olduğu haberi üzerine Malatya hükümdarı Gabriel, bir Haçlı kumandanı olan Tarantolu Boemondo’dan yardım istedi. Boemondo, 1097’de Antakya'yı ele geçirerek Antakya Prensliği'ni kurmuştu. Gabriel’in çağrısını fırsat bilerek pek çok Haçlı liderini ve bir kısım Ermeni prenslerini toplayıp 1100 yılının Ağustos ayında Malatya’ya hareket etti. Malatya çevresinde bazı kaleleri ellerinde bulunduran Ermeniler ve Rumlar, Haçlıların bölgeye hakim olmasıyla ellerindeki yerleri onlara kaptıracaklarından korktukları için Gümüştegin’e haber gönderdiler, gizlice pusu kurmasını istediler Malatya’yı Aksu Vadisinden ayıran dağlık bölgeye girdiğinde Gümüştegin’in askerleri tarafından pusuya düşürülen Boemendo, esir alınıp Niksar Kalesi’ne kapatıldı. Bu olay, Müslüman dünyasında sevinç yarattı ve Danişmendliler’in saygınlığını arttırdı. Danişmend Ahmed Gazi, bir yıl sonra tekrar gelmek üzere başkenti Sivas’a geri döndü.
Haçlılar’a karşı zaferler
1101 yılının Haziran ayında İstanbul’a varan yeni bir Haçlı ordusu Boemond’u kurtarmak için Niksar’a yürüdü ancak Kılıçarslan ve Gümüştegin tarafından Amasya yakınlarında bozguna uğratıldı. Temmuz ayında İstanbul’dan Konya’ya doğru harekete geçen bir başka ordu ise Eylül 1101 başlarında Kılıçarslan, Gümüştegin, Karaca ve diğer Türk beyleri tarafından Ereğli çayı kenarında yenilgiye uğratıldı.
Malatya kuşatması
Gümüştegin, Haçlılar karşısında aldığı zaferlerden sonra Malatya'yı üçüncü kez kuşattı. Malatya hâkimi Gabras’ın şehir halkına sert davranması ve özellikle Süryani ileri gelenlerini öldürtmesi, kuşatma yüzünden kıtlık çeken halkın tepkisine yol açtı Süryani askerleri kapıları açarak şehri Gümüştegin'e teslim ettiler (18 Eylül 1102). Gümüştegin fetihten sonra, halka gıda yardımı yaptı, çiftçilere tohumluk ve öküz dağıttı. Malatya’nın fethi, öteden beri burada gözü olan Kılıçarslan ile ilişkilerini bozdu.
Boemond’un fidyesi
Dânişmend Gümüştegin Gazi, elinde esir bulunan Boemondo’yu 1103 yazında 100 bin altın fidye karşılığında serbest bıraktı. Hâlbuki Bizans imparatoru 260 bin altın vermeyi kabul etmiş; Kılıçarslan da devreye girerek bunca zaman birlikte hareket ettikleri için fidyenin yarısının kendisine ödenmesini talep etmişti. Bunun üzerine Gümüştegin; Bizans imparatoru ile anlaşmak yerine Bohemond’un teklif ettiği 100 bin altını kabul etti. Bohemond Niksar’dan Malatya’ya gönderildi, fidyesinin ödenmesinden sonra da serbest bırakıldı. Gümüştegin’in bu hareketi, I. Kılıç Arslan’la arasını iyice açtı.
Kılıçarslan ile karşılaşması
Boemond’un serbest bırakılmasını hoş karşılamayan Kılıçarslan, Antakya seferinden vazgeçerek Gümüştegin üzerine yürüdü. Ağustos 1103’te Maraş civarında yapılan savaşta yenik düşen Gümüştegin, 1104 yılında öldü. Onun ölümüyle büyük sarsıntı geçiren beyliğin başına oğlu Emir Gâzi geçti.
Bilim ve kültür alanında faaliyetleri
Danişmend Beyi Gümüştegin Melik Ahmet Gazi, ülkesinde ilmî ve dinî çalışmalar başlatmış; fethettiği yörelerde bir kültürel faaliyet içinde bulunmuş bir yöneticidir. Saltanatı sırasında çok sayıda ilim ve fikir adamlarını himaye edip, çalışmalarına imkân sağlamıştır. Anadolu’da te’lif edilen, bilinen en eski eser olan Keşfü’l-akabe kendisine sunulmuştur. Keşfü’l-akabe, astronomi ve felsefe alanında Farsça bir eserdir; Kayserili İbn’ül Kemal adıyla tanınan İlyas b. Ahmed tarafından kaleme alınmıştır. Gümüştegin, itikatta mutezile mezhebinden, amelde Hanefi mezhebi mensubu idi.
Kaynakça
- ^ a b c d (PDF). 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
- ^ "Abdülkerim Özaydın, Danişmend Gazi, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Erişim tarihi:13.10.2014" (PDF). 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
- ^ a b (PDF). 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
- ^ a b c d "Göknur Göğebakan, Dânişmendliler, İslam Ansiklopedisi, Yıl 2003, Cilt 27" (PDF). 20 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Danişmend Gazi | Danişmendli Beyi 1104 – 1134 | Sonra gelen: Melik Gazi |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gumustegin Melik Ahmed Gazi ya da Ibn i Danismend ya da Danismend Ahmed Gazi o 1104 Danismendliler in ikinci hukumdaridir Kimi kaynaklarda beyligin kurucusu kabul edilir Turkmen Danismend Bilge Ali Taylu nun ogludur Kendisi de babasi gibi bilge bir kisi oldugu icin Danismend Ahmed Gazi veya Ibn Danismend diye anilmistir Haclilar a karsi I Kilicarslan ile birlikte basarili mucadeleleriyle taninir SaltanatiDanismendli Beyligi nin basina 1084 yilinda gecti Danismendli Beyligi o sene gecici bir sure icin kardesi Ismail Gazi nin eline gecmisse de tekrar geri aldi 1097 de Hacli Seferlerinin baslamasindan sonra Anadolu Selcuklu Sultani nin muttefiki olarak Haclilarla mucadele etti I Hacli seferindeki rolu Eskisehir Savasi 1097 yilinda Danismendli Devleti ve komsulari 1097 de I Hacli seferi baslamis ve Turkiye Selcuklu Sultani I Kilicarslan baskenti olan Iznik i 19 Haziran 1097 tarihinde Haclilara kaybetmisti I Kilicarslan yalniz baskenti degil oradaki asker ve hazineleri de kaybederken Hacli kuvvetleri de Eskisehir yonunde ileri harekete gectiler 30 Haziran 1097 de I Kilicarslan Haclilari Eskisehir ovasinda karsiladi Kilicarslan ile cekisme halinde olan Gumustegin tehdidin buyuklugu karsisinda cekismeleri rafa kaldirmanin daha dogru bir politika oldugunu gorerek ordusuyla yardima kostu Ne var ki birlesen Turk gucleri Eskisehir Savasi nda zirhli Hacli sovalye birliklerinin karsisinda basari saglayamadilar Bunun uzerine dusmani gectikleri yol boyunca cete savaslari ile yipratarak uygun bir alanda yapacaklari bir meydan savasi ile yok etme stratejisi guttuler Gumustegin bu harekat sirasinda asker kaybetmesine ragmen herhangi bir toprak kaybina ugramadi Vur kac taktigini kullanan Turkler Antakya ya ulasincaya kadar Haclilarin buyuk bir bolumunu yok etmeyi basardilar Tarantolu Boemondo nun esir edilmesi Gumustegin in en buyuk hedefi Malatya yi ele gecirmekti Malatya 1074 yilindan beri Kilikya daki Ermeni prensliginin gorevlendirdigi valiler tarafindan yonetilmekte ve Kilikya ya inen gecitlerin koruyucusu olarak hizmet etmekteydi 1086 dan beri Gabriel adinda Ermeni asilli bir Rum Malatya valisi idi Gumustegin in Malatya uzerine sefer hazirligi icinde oldugu haberi uzerine Malatya hukumdari Gabriel bir Hacli kumandani olan Tarantolu Boemondo dan yardim istedi Boemondo 1097 de Antakya yi ele gecirerek Antakya Prensligi ni kurmustu Gabriel in cagrisini firsat bilerek pek cok Hacli liderini ve bir kisim Ermeni prenslerini toplayip 1100 yilinin Agustos ayinda Malatya ya hareket etti Malatya cevresinde bazi kaleleri ellerinde bulunduran Ermeniler ve Rumlar Haclilarin bolgeye hakim olmasiyla ellerindeki yerleri onlara kaptiracaklarindan korktuklari icin Gumustegin e haber gonderdiler gizlice pusu kurmasini istediler Malatya yi Aksu Vadisinden ayiran daglik bolgeye girdiginde Gumustegin in askerleri tarafindan pusuya dusurulen Boemendo esir alinip Niksar Kalesi ne kapatildi Bu olay Musluman dunyasinda sevinc yaratti ve Danismendliler in sayginligini arttirdi Danismend Ahmed Gazi bir yil sonra tekrar gelmek uzere baskenti Sivas a geri dondu Haclilar a karsi zaferler 1101 yilinin Haziran ayinda Istanbul a varan yeni bir Hacli ordusu Boemond u kurtarmak icin Niksar a yurudu ancak Kilicarslan ve Gumustegin tarafindan Amasya yakinlarinda bozguna ugratildi Temmuz ayinda Istanbul dan Konya ya dogru harekete gecen bir baska ordu ise Eylul 1101 baslarinda Kilicarslan Gumustegin Karaca ve diger Turk beyleri tarafindan Eregli cayi kenarinda yenilgiye ugratildi Malatya kusatmasi Gumustegin Haclilar karsisinda aldigi zaferlerden sonra Malatya yi ucuncu kez kusatti Malatya hakimi Gabras in sehir halkina sert davranmasi ve ozellikle Suryani ileri gelenlerini oldurtmesi kusatma yuzunden kitlik ceken halkin tepkisine yol acti Suryani askerleri kapilari acarak sehri Gumustegin e teslim ettiler 18 Eylul 1102 Gumustegin fetihten sonra halka gida yardimi yapti ciftcilere tohumluk ve okuz dagitti Malatya nin fethi oteden beri burada gozu olan Kilicarslan ile iliskilerini bozdu Boemond un fidyesi Danismend Gumustegin Gazi elinde esir bulunan Boemondo yu 1103 yazinda 100 bin altin fidye karsiliginda serbest birakti Halbuki Bizans imparatoru 260 bin altin vermeyi kabul etmis Kilicarslan da devreye girerek bunca zaman birlikte hareket ettikleri icin fidyenin yarisinin kendisine odenmesini talep etmisti Bunun uzerine Gumustegin Bizans imparatoru ile anlasmak yerine Bohemond un teklif ettigi 100 bin altini kabul etti Bohemond Niksar dan Malatya ya gonderildi fidyesinin odenmesinden sonra da serbest birakildi Gumustegin in bu hareketi I Kilic Arslan la arasini iyice acti Kilicarslan ile karsilasmasi Boemond un serbest birakilmasini hos karsilamayan Kilicarslan Antakya seferinden vazgecerek Gumustegin uzerine yurudu Agustos 1103 te Maras civarinda yapilan savasta yenik dusen Gumustegin 1104 yilinda oldu Onun olumuyle buyuk sarsinti geciren beyligin basina oglu Emir Gazi gecti Bilim ve kultur alaninda faaliyetleri Danismend Beyi Gumustegin Melik Ahmet Gazi ulkesinde ilmi ve dini calismalar baslatmis fethettigi yorelerde bir kulturel faaliyet icinde bulunmus bir yoneticidir Saltanati sirasinda cok sayida ilim ve fikir adamlarini himaye edip calismalarina imkan saglamistir Anadolu da te lif edilen bilinen en eski eser olan Kesfu l akabe kendisine sunulmustur Kesfu l akabe astronomi ve felsefe alaninda Farsca bir eserdir Kayserili Ibn ul Kemal adiyla taninan Ilyas b Ahmed tarafindan kaleme alinmistir Gumustegin itikatta mutezile mezhebinden amelde Hanefi mezhebi mensubu idi Kaynakca a b c d PDF 12 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2014 Abdulkerim Ozaydin Danismend Gazi Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Erisim tarihi 13 10 2014 PDF 24 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ekim 2014 a b PDF 18 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2014 a b c d Goknur Gogebakan Danismendliler Islam Ansiklopedisi Yil 2003 Cilt 27 PDF 20 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ekim 2014 Resmi unvanlarOnce gelen Danismend Gazi Danismendli Beyi 1104 1134 Sonra gelen Melik Gazi