Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gazete, haber, bilgi, bulmaca ve reklam içeren, genellikle düşük maliyetli kâğıt kullanılarak basılan ve dağıtımı yapılan bir yayım olup, halka güncel olaylara ilişkin bilgi verme amacı gütmektedir. Genel olarak yayınlandığı gibi, özel bir konu üzerine de yayınlanabilir ve genellikle günlük ya da haftalık olarak yayınlanır. Gazete anlamında Osmanlı döneminde Arapça kökenli ceride sözcüğünün yanında günlük gazete anlamında Farsça rûznâme sözcüğünün de kullanıldığı ve geçmişte günlük olayları kaydetmek üzere günnâme, aylık olayları kaydetmek üzere aynâme yazıldığı da belirtilir. Gazete sözcüğünün Türkçe eş anlamlısı ise yenün sözcüğüdür.
Gazetenin tarihi
İlk haber toplama ve dağıtma gazetesi, MÖ 59 yılında 2.000 kopya olarak Roma Senatosu'nca çıkarılıp imparatorluğun değişik köşelerine dağıtılan Acta Diurna'dır. Fethedilen toprakları, siyasi gelişmeleri, toplumsal olayları ve gladyatör dövüşlerinin sonuçlarını içeren 'yı; okuma bilen Roma vatandaşları yüksek sesle okuyarak okuma bilmeyenlere duyururdu. Çin'de Tang Hanedanı döneminde dağıtılmaya başlayan Kai Yuan Za Bao adlı saray genelgesi de mandarinlerin başarıları konusunda haberlere yer verdiği için bu yönüyle bir gazete sayılabilir. 15. yüzyılda matbaanın keşfi gazete ve dergilerin hızla gelişmesine yol açmıştır. 16. yüzyılda Avrupa'da savaşlara tanıklık etmiş kimselerin birinci elden aktardığı birkaç sayfalık savaş haberleri yayımlandıktan sonra, süreli yayımlanan ilk gazeteler ise 17. yüzyılın başlarında Almanya'nın bazı kentlerinde ve Belçika'nın Anvers şehrinde basılmıştır. ’un 1605 yılında yayınladığı adlı gazetesi kâğıt üzerine basılan ilk gazete kabul edilmektedir. İlk İngilizce gazete, 1622 yılında İngiltere'de yayımlanan ; ilk Türkçe gazete ise 1828'de Kahire'de yayınlanmaya başlayan Vekâyi-i Mısriyye'dir. Sanayi devrimi ile gelişmiş matbaa makinelerinin icat edilmesi gazetelerin tiraj ve maliyetlerini olumlu ölçüde etkileyerek gazete okuma alışkanlığının yaygınlaşmasına neden olmuştur. Londra'da yayımlanan The Times gazetesi; 1814 yılında yeni matbaa aletlerini edinince, dakikada 1.100 baskı yapabilecek kapasiteye ulaşmıştır.Osmanlı Devleti'nin ilk resmi gazetesi 1831 yılında yayınlanan Takvîm-i Vekâyi olsa da, 1828 yılında Osmanlı topraklarında Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın girişimleriyle çıkarılan Vekâyi-i Mısriyye gazetesi Türkçe- Arapça yayınlanan ilk gazete olarak bilinmektedir. Tercümân-ı Ahvâl, İstanbul'da 1860-1866 arasında yayımlanan ilk özel gazetedir.[]
Gazete tipleri
Gazeteler yayım saati, yayım süresi, konuları ve dağıtıldıkları bölgelere göre gruplandırılabilirler.
- Yayımlandığı saate göre sabah gazetesi, akşam gazetesi, yayımlanma sıklığına göre günlük gazete, haftalık gazete gibi bölümlere ayrılabilir.
- Hitap ettiği kitleye göre ve dağıtımının yapıldığı alana göre yerel, ulusal ya da uluslararası gazete, olarak.
- Genel olaylarla ilgili haber ve bilgi veren genel içerikli gazetelerin yanı sıra yalnızca belirli konuları işleyen veya kesimleri ilgilendiren gazeteler de vardır. (Spor, din, magazin, ekonomi, siyaset)
- Dijital gazete - basılı gazetenin dijital versiyonudur
- Elektronik gazete - elektronik ortamda yayın yapan gazetelere verilen ad
Basım
Muhabirlerin ilettiği ve terminaller aracılığı ile doğrudan gazetenin ana bilgisayarına giren haberler, burada sayısal kodlar biçiminde depolanır. Gazetede yer alacak yazılar insan eli değmeksizin, bilgisayardan fotodizgi (elektrodizgi) makinelerine aktarılarak filme çekilebilir. Günümüzde bu filmden baskı kalıbı hazırlanması da otomatik makinelerde yapılabilmektedir. Elektronik tarama ile renkli fotoğraf ve resimlerin renk ayrımını yapabilen laserin ortaya çıkmasıyla maliyetler düşmüş ve gazeteler sayfalarında daha fazla renk kullanma olanağına kavuşmuştur. Teknolojinin sağladığı olanaklar yurt çapında yayımlanan gazetelerin dağıtımında da yardımcı oldu. Baskı için hazırlanmış sayfaların tıpkı basımları, faksimile kullanılarak uydu ya da yer hatları aracılığıyla ülkenin çeşitli yerlerine gönderilebilmekte ve gazeteden aynı anda birden çok yerde basılması saglanabilmektedir. Bu büyük teknolojik değişimler gazetenin hazırlanmasından basılmasına kadar geçen birçok aşamada eskiden insanların yaptığı çok sayıda işi ortadan kaldırmıştır.
Ofset yöntemlerde ise basımı yapılacak malzemenin filmleri alınır. Kimyasal bazı işlemlerden geçirilen bu filmlerden baskı kalıpları hazırlanır.
Birçok gazete saatte on binlerce gazete basabilen rotatif baskı makineleri ile basılır. Baskıda kullanılan kalıpları hazırlamanın başlıca iki yöntemi vardır. Artık terk edilmeye başlanan eski yöntemde, kalıplar linotip makinelerinde, harflerin kurşun alaşımından dökülerek satırlar biçiminde dizilmesiyle hazırlanır.
Gazete formatları
- Büyük boy: 578 mm x 380 mm: Özel konuları işleyen genellikle entelektüellere hitap eden gazete formatıdır
- Tabloid: 380 mm x 300 mm: The Sun, , , , New York Post, gazeteleri gibi sansasyonel haberlere yer veren halka hitap eden gazetelerdir.
- Berliner veya Midi: 470 mm x 315 mm: Avrupa gazeteleri genellikle bu boydadır. Örneğin Fransız Le Monde, İtalyan . İnternet ve Televizyon medyası karşısında sürekli kan kaybeden reklam gelirleri artıp baskı maliyetleri artan pek çok büyük boy gazetede midi formata dönmektedir. 12 Eylül 2005 tarihinde ünlü İngiliz gazetesi The Guardian midi formata dönmüştür. Belçika'da ve İsviçre'den gibi ciddi içeriğe sahip gazetelerin tiraj kayıplarını ve maliyet sorununu çözmek amacıyla tabloid formata geçerek başarılı olmaları Türkiye'de de tartışılmış hatta Radikal gazetesinin tabloid olarak yayımlanması gündeme gelmiştir.
- Kompakt, gazete endüstrisinde kullanılan broadsheet kalitesindeki baskının, tabloid formata basılmasıyla ortaya çıkan gazete formatıdır. The Times gazetesi bu formatta basılmaktadır.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ "PAÜ Osmanlıca SÖzlük". 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, Rûznâme, müellif: Fikret Sarıcaoğlu
- ^ Türk Dünyası Tarih Dergisi, 121-132. ciltler, 1997, s. 116
- ^ "PAÜ İngilizce Sözlük". 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
- ^ Türkçe Eş Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
- ^ Bulmaca SÖzlüğü
- ^ Hani Astolin (2019), Türk'ün Gizlenen Bilgisini Arayan Türk, s. 829
- ^ Meggs, Philip B. A History of Graphic Design. John Wiley & Sons, Inc. 1998. (pp 130–133)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gazete haber bilgi bulmaca ve reklam iceren genellikle dusuk maliyetli kagit kullanilarak basilan ve dagitimi yapilan bir yayim olup halka guncel olaylara iliskin bilgi verme amaci gutmektedir Genel olarak yayinlandigi gibi ozel bir konu uzerine de yayinlanabilir ve genellikle gunluk ya da haftalik olarak yayinlanir Gazete anlaminda Osmanli doneminde Arapca kokenli ceride sozcugunun yaninda gunluk gazete anlaminda Farsca ruzname sozcugunun de kullanildigi ve gecmiste gunluk olaylari kaydetmek uzere gunname aylik olaylari kaydetmek uzere ayname yazildigi da belirtilir Gazete sozcugunun Turkce es anlamlisi ise yenun sozcugudur 1619 yilin gazetesiAnkara daki Anadolu Medeniyetleri Muzesi bahcesinde gazete okuyan bir adamGazetenin tarihiKai Yuan Za Bao gazetesinin modern kopyasi Ilk haber toplama ve dagitma gazetesi MO 59 yilinda 2 000 kopya olarak Roma Senatosu nca cikarilip imparatorlugun degisik koselerine dagitilan Acta Diurna dir Fethedilen topraklari siyasi gelismeleri toplumsal olaylari ve gladyator dovuslerinin sonuclarini iceren yi okuma bilen Roma vatandaslari yuksek sesle okuyarak okuma bilmeyenlere duyururdu Cin de Tang Hanedani doneminde dagitilmaya baslayan Kai Yuan Za Bao adli saray genelgesi de mandarinlerin basarilari konusunda haberlere yer verdigi icin bu yonuyle bir gazete sayilabilir 15 yuzyilda matbaanin kesfi gazete ve dergilerin hizla gelismesine yol acmistir 16 yuzyilda Avrupa da savaslara taniklik etmis kimselerin birinci elden aktardigi birkac sayfalik savas haberleri yayimlandiktan sonra sureli yayimlanan ilk gazeteler ise 17 yuzyilin baslarinda Almanya nin bazi kentlerinde ve Belcika nin Anvers sehrinde basilmistir un 1605 yilinda yayinladigi adli gazetesi kagit uzerine basilan ilk gazete kabul edilmektedir Ilk Ingilizce gazete 1622 yilinda Ingiltere de yayimlanan ilk Turkce gazete ise 1828 de Kahire de yayinlanmaya baslayan Vekayi i Misriyye dir Sanayi devrimi ile gelismis matbaa makinelerinin icat edilmesi gazetelerin tiraj ve maliyetlerini olumlu olcude etkileyerek gazete okuma aliskanliginin yayginlasmasina neden olmustur Londra da yayimlanan The Times gazetesi 1814 yilinda yeni matbaa aletlerini edinince dakikada 1 100 baski yapabilecek kapasiteye ulasmistir Osmanli Devleti nin ilk resmi gazetesi 1831 yilinda yayinlanan Takvim i Vekayi olsa da 1828 yilinda Osmanli topraklarinda Kavalali Mehmet Ali Pasa nin girisimleriyle cikarilan Vekayi i Misriyye gazetesi Turkce Arapca yayinlanan ilk gazete olarak bilinmektedir Tercuman i Ahval Istanbul da 1860 1866 arasinda yayimlanan ilk ozel gazetedir kaynak belirtilmeli Gazete tipleriGazeteler yayim saati yayim suresi konulari ve dagitildiklari bolgelere gore gruplandirilabilirler Yayimlandigi saate gore sabah gazetesi aksam gazetesi yayimlanma sikligina gore gunluk gazete haftalik gazete gibi bolumlere ayrilabilir Hitap ettigi kitleye gore ve dagitiminin yapildigi alana gore yerel ulusal ya da uluslararasi gazete olarak Genel olaylarla ilgili haber ve bilgi veren genel icerikli gazetelerin yani sira yalnizca belirli konulari isleyen veya kesimleri ilgilendiren gazeteler de vardir Spor din magazin ekonomi siyaset Dijital gazete basili gazetenin dijital versiyonudur Elektronik gazete elektronik ortamda yayin yapan gazetelere verilen adBasimMuhabirlerin ilettigi ve terminaller araciligi ile dogrudan gazetenin ana bilgisayarina giren haberler burada sayisal kodlar biciminde depolanir Gazetede yer alacak yazilar insan eli degmeksizin bilgisayardan fotodizgi elektrodizgi makinelerine aktarilarak filme cekilebilir Gunumuzde bu filmden baski kalibi hazirlanmasi da otomatik makinelerde yapilabilmektedir Elektronik tarama ile renkli fotograf ve resimlerin renk ayrimini yapabilen laserin ortaya cikmasiyla maliyetler dusmus ve gazeteler sayfalarinda daha fazla renk kullanma olanagina kavusmustur Teknolojinin sagladigi olanaklar yurt capinda yayimlanan gazetelerin dagitiminda da yardimci oldu Baski icin hazirlanmis sayfalarin tipki basimlari faksimile kullanilarak uydu ya da yer hatlari araciligiyla ulkenin cesitli yerlerine gonderilebilmekte ve gazeteden ayni anda birden cok yerde basilmasi saglanabilmektedir Bu buyuk teknolojik degisimler gazetenin hazirlanmasindan basilmasina kadar gecen bircok asamada eskiden insanlarin yaptigi cok sayida isi ortadan kaldirmistir Ofset yontemlerde ise basimi yapilacak malzemenin filmleri alinir Kimyasal bazi islemlerden gecirilen bu filmlerden baski kaliplari hazirlanir Bircok gazete saatte on binlerce gazete basabilen rotatif baski makineleri ile basilir Baskida kullanilan kaliplari hazirlamanin baslica iki yontemi vardir Artik terk edilmeye baslanan eski yontemde kaliplar linotip makinelerinde harflerin kursun alasimindan dokulerek satirlar biciminde dizilmesiyle hazirlanir Gazete formatlariBuyuk boy 578 mm x 380 mm Ozel konulari isleyen genellikle entelektuellere hitap eden gazete formatidir Tabloid 380 mm x 300 mm The Sun New York Post gazeteleri gibi sansasyonel haberlere yer veren halka hitap eden gazetelerdir Berliner veya Midi 470 mm x 315 mm Avrupa gazeteleri genellikle bu boydadir Ornegin Fransiz Le Monde Italyan Internet ve Televizyon medyasi karsisinda surekli kan kaybeden reklam gelirleri artip baski maliyetleri artan pek cok buyuk boy gazetede midi formata donmektedir 12 Eylul 2005 tarihinde unlu Ingiliz gazetesi The Guardian midi formata donmustur Belcika da ve Isvicre den gibi ciddi icerige sahip gazetelerin tiraj kayiplarini ve maliyet sorununu cozmek amaciyla tabloid formata gecerek basarili olmalari Turkiye de de tartisilmis hatta Radikal gazetesinin tabloid olarak yayimlanmasi gundeme gelmistir Kompakt gazete endustrisinde kullanilan broadsheet kalitesindeki baskinin tabloid formata basilmasiyla ortaya cikan gazete formatidir The Times gazetesi bu formatta basilmaktadir Ayrica bakinizTurkiye de yayimlanan gazeteler listesi Gazetecilik meslegi Resmi gazete Gazete dagitimi Gazete hirsizligiNotlar PAU Osmanlica SOzluk 20 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2020 TDV Islam Ansiklopedisi Ruzname muellif Fikret Saricaoglu Turk Dunyasi Tarih Dergisi 121 132 ciltler 1997 s 116 PAU Ingilizce Sozluk 20 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2020 Turkce Es Anlamli Kelimeler Sozlugu Bulmaca SOzlugu Hani Astolin 2019 Turk un Gizlenen Bilgisini Arayan Turk s 829 Meggs Philip B A History of Graphic Design John Wiley amp Sons Inc 1998 pp 130 133