Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gümülcineli Damat Nasuh Paşa, (ö. 17 Ekim 1614) I. Ahmed saltanatında, 5 Ağustos 1611 - 17 Ekim 1614 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Gümülcineli Damat Nasuh Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 5 Ağustos 1611 - 17 Ekim 1614 | |
| Hükümdar | I. Ahmed |
| Yerine geldiği | Kuyucu Murat Paşa |
| Yerine gelen | Öküz Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 17 Ekim 1614 İstanbul |
Hayatı
Doğum yerinin nerede olduğuna dair tarihçiler arasında tartışmalar bulunmaktadır. Atayı Sahayık Zeyli (s. 615); Naima Tarihi ve Hadikatü'l-vüzera Gümülcine'li olduğunu bildirler. Naima Tarihi (c.2 s.89) Arnavut asıllı olduğunu beyan eder. Uzunçarsılı ise Drama köylerinde olduğunu açıklar.
Devşirme olarak İstanbul'a getirilmiş ve Zülüflü Baltacılar ocağında eğitim almıştır. Saraydan müteferrkalıkla çıkmış ve Divan-ı Humayun çavuşluğu yapmıştır. Oradan Zile voyvodalığına gönderilmiş ve sonra İstanbul'a dönerek kapılar kethudası ve küçük imrahorluk görevlerini yapmıştır.
1603'te Halep Valiliğine atanmıştır. İran serdarı olan Cığalzade Sinan Paşa onu Halep valiliğinden azletmiş ve yerine Canpulatoğlunu getirmiştir. Nasuh Paşa buna itiraz ettiyse de bu itirazı kabul edilmemiştir. Kendisine vezirlik rütbesi verilmiş ve "Tavil Ahmet" adlı Celali isyancıyı tenkil ile görevlendirilmiştir. Fakat bu isyancı üzerine gittiğinde mağlup olmuş ve geri çekilmiştir. Daha sonra 1606'da Bağdat'ı sahte bir ferman ile ele geçiren "Tavil Ahmet oğlu Mehmet" üzerine Bağdat'ı geri almak üzere gönderilmiştir. Bu seferde de başarısız kalıp Diyarbakır'a çekilmek zorunda kalmıştır. Nasuh Paşa Diyarbakır Valiliği'ne getirilmiştir. Bu görevde iken Bitlis hakimi olan Şerefhan'ın kızı ile evlenmiş ve kayınbabası yoluyla önemli bir servet edinmiştir. Burada eyalet sipahi gücü olarak 5000 atlı mükemmel bir süvari birliği kurup yetiştirmiştir.
Bu valiliği sırasında Sadrazam Kuyucu Murat Paşa İran üzerine sefer için serdar-ı ekrem tayin edilmişti. Diyarbakır valisi olan Nasuh Paşa, Sultan I. Ahmed'e bir mektup yazarak, Kuyucu Murat Paşa'nın azledilip yerine kendisinin "Sadrazam" görevine getirilmesi durumunda hazineye 40.000 altın verip, ayrıca İran seferine çıkmış olan ordunun tüm levazım iaşesini kendi cebinden temin edeceğini bildirmiştir. Sultan bu mektubu seferde olan Kuyucu Murat Paşa'ya göndermemiştir. O, Nasuh Paşa'yı yanına çağırmış; ona bu mektubu kimin yazdığını sormuştur. Nasuh Paşa inkâra sapmayarak mektubu kendisinin yazdığını itiraf etmiştir. Sadrazamın etrafındakiler bunun Nasuh Paşa'nın idamı ile sonuçlanacağını sanmakta iken Kuyucu Murat Paşa onun devlete gerekli bir kişi olduğunu bildirerek onun idam edilmemesini etrafına açıklamıştır.
Çok geçmeden, Sadrazam Kuyucu Murat Paşa isyan etmiş olan eski Halep Valisi Canpulatoğlu'nu tenkil etmek amacıyla, eyalet süvari birliğini kullanmak için Nasuh Paşa'ya talep göndermiştir. Nasuh Paşa, talep edilen eyalet sipahi süvari birliği ile sadrazama katılmayı kabul etmemiştir. Bunun üzerine Kuyucu Murat Paşa Nasuh Paşa'yı idam ettirmek için İstanbul'da bulunan padişahtan izin istemiştir. Fakat I. Ahmet sadrazamın bu talebini reddetmiş, ona Nasuh Paşa'nın hayatına dokunulmaması emrini göndermiştir. Nasuh Paşa Mart 1611'de Mısır valiliğine tayin edilmiştir, fakat doğuda seferde bulunan ve yaşı ilerlediğinden ötürü hasta olan Kuyucu Murat Paşa'nın yerine sedaret kaymakamlığı yapmak üzere İstanbul'a çağırılmıştır.
İstanbul'a dönerken bugünkü Nallıhan ilçe merkezinin bulunduğu yerde konakmıştır. Bir vadi içindeki bağlık, bahçelik ve ormanlık bu alan çok hoşuna gitmiş ve buraya kırk odalı bir han, bir hamam ve bir camii yaptırmıştır. O günden itibaren Nallihan ilçe merkezi burada gelişerek büyümüştür.
15 Ağustos 1611’de Kuyucu Murat Paşa'nın Diyarbakır'da ölmesi üzerine Nasuh Paşa sadrazamlığa getirilmiştir. Nasuh Paşa, Nasuh Paşa Antlaşması adı verilen bir antlaşma ile İran'la barış sağlamıştır. Eylül 1612'de yanında İran elçilik heyeti ve Şah I. Abbas'ın her yıl tazminat olarak ödemeyi kabul ettiği 200 yük ipekle İstanbul'a dönmüştür. Şehirde sadrazam ve İran elçilik heyeti ayrı ayrı alay göstermişlerdir.
Fakat karakterinin hiddetli ve kırıcı olması dolayısıyla devlet ricali ile arası açılmıştır. Özellikle şeyhülislam Hocazade Mehmed Efendi ile ilişkileri gayet kötüleşmiştir. Nasuh Paşa'nın kendisine aleyhte tavır gösterenlerin yerine, nitelik ve tecrübelerine bakmadan kendi adamlarını getirmesi de hükûmet ve devlet ricalinin kendine karşı tavırını oldukça negatifleştirmiştir. Diğer taraftan Sultan I. Ahmet'in devlet işlerine karışmasına da endişelenmiş; ve ona kafa tutarcasına icraat yapmaya başlayıp onu kendinden soğutmuştur.
Naima tarihine göre Nasuh Paşa Sultan I. Ahmet'e
Ya ben dersem amel edip hayırhahliğima itimad ile dediğimi yaparsınız veyahut bana sedaret lazım değil, mührü başka kulunuza verirsinis, aksi takdirde kendimi zehirlerim.
demiştir ve padişah da bu sözlerden onun Kuyucu Murat Paşa'yı zehirlediği anlamını çıkarıp çok hiddetlenmiştir. Ertesi gün onun azledilmesine karar vermiştir.
Bu arada ülkede çıkan bazı kötü olayların haberlerini de sultandan saklamaya başlamıştır. Yine Naima tarihine göre 1614'te bir sayaklı Kazak gücünün Karadeniz'i geçip Sinop'u basmasını ve Sinop'ta halktan birçok kişiyi öldürüp birçok esir alıp götürmeleri üzerine Sinopluların merkezi devlete gönderdikleri şikayetnamelerini ve istedikleri desteği sultan bu olay hakkında ona sorunca tam gerçek olarak bildirmemiş ve küçük önemsiz bir olaymış gibi aksettirmiştir. Fakat sadrazam Nasuh Paşa ile ihtilaflı olan Şeyhülislam Hocazade Mehmed Efendi sultana gerçeği ayrıntıları ile açıklamıştır.
17 Ekim 1614'te İstanbul gergin bir gün yaşamıştır. I. Ahmet Cuma selamlığına çıkmamış ve saray çevresinde koruma tedbirleri alınmıştır. Tüm kapıkulu askerleri saray duvarları dışında dizilip bir duvar gibi sarayı korumaya almışlardır, Sadrazam ikametgâhı olan Paşakapısı'na Bostancıbaşı Ohrili Hüseyin Ağa ve silahlı 100 kadar bostancı gönderilmiştir. Orada Sadrazam Nasuh Paşa bostancıbaşının eliyle boğulup idam etmiştir.
İdam edilmesi için açıklanan neden Sakaoğlu'na göre:
Padişahla Edirne'deyken Cebrail adlı bir ağasının, bir seyyidin evine girip karısının ırzına geçmesi, seyyidin de cuma selamlığında cami içinde sarığını çözüp İ. Ahmet'in duyacağı bir sesle "Allah'a hanginizden şikayetçi olayım?" diye bağırmasıydı.
Sadrazamın malları müsadere edilmiştir ve servetinin milyonlarca düka altını olduğu görülmüştür; bu yüksek mal varlığı aldığı rüşvetlere atıf edilmiştir.
Naaşı ya Okmeydanı'na ya da Şahkulu mezarlığına gömülmüştür.
Değerlendirme
Naima Tarihi Nasuh Paşa'nın iyiliği, kusurları ve katledilmesi hakkında çok ayrıntılı bilgiler sunmaktadır.
Uzunçarsılı onu şöyle değerlendirmektedir:
Müsekke, ilim ve fazilet sahibi; iyi görüşlü, zeki, natuk ve aynı zamanda cesur ve cömert idiyse de hiddetli ve ve kalp kırıcı ve garezkar (idi)
Popüler Kültürdeki Yeri
12 Kasım 2015 tarihinden itibaren yayınlanmaya başlayan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde Tolga Tuncer canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.365-367
- ^ a b c d Naima Mustafa Efendi, (H.1281-1283) Tarih-i Naima, İstanbul c.2 s.123 (Osmanlıca) "Scribd.com" sitesinde tıpkı yayım[]Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "naima" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b c Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul: Oğlak Yayınları s.205
Dış bağlantılar
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi, say.. 29.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.363-365
- Naima Mustafa Efendi, (H.1281-1283) Tarih-i Naima, İstanbul c.2 s.123 "Scribd.com" sitesinde tipki yayim 24 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Osmanlica)
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5.
- Tektaş, Nazım (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [1]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kuyucu Murat Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 5 Ağustos 1611 - 17 Ekim 1614 | Sonra gelen: Öküz Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gumulcineli Damat Nasuh Pasa o 17 Ekim 1614 I Ahmed saltanatinda 5 Agustos 1611 17 Ekim 1614 tarihleri arasinda sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Gumulcineli Damat Nasuh PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 5 Agustos 1611 17 Ekim 1614Hukumdar I AhmedYerine geldigi Kuyucu Murat PasaYerine gelen Okuz Mehmed PasaKisisel bilgilerOlum 17 Ekim 1614 IstanbulNasuh Pasa nin idamini tasvir eden 1671 tarihli gravurHayatiDogum yerinin nerede olduguna dair tarihciler arasinda tartismalar bulunmaktadir Atayi Sahayik Zeyli s 615 Naima Tarihi ve Hadikatu l vuzera Gumulcine li oldugunu bildirler Naima Tarihi c 2 s 89 Arnavut asilli oldugunu beyan eder Uzuncarsili ise Drama koylerinde oldugunu aciklar Devsirme olarak Istanbul a getirilmis ve Zuluflu Baltacilar ocaginda egitim almistir Saraydan muteferrkalikla cikmis ve Divan i Humayun cavuslugu yapmistir Oradan Zile voyvodaligina gonderilmis ve sonra Istanbul a donerek kapilar kethudasi ve kucuk imrahorluk gorevlerini yapmistir 1603 te Halep Valiligine atanmistir Iran serdari olan Cigalzade Sinan Pasa onu Halep valiliginden azletmis ve yerine Canpulatoglunu getirmistir Nasuh Pasa buna itiraz ettiyse de bu itirazi kabul edilmemistir Kendisine vezirlik rutbesi verilmis ve Tavil Ahmet adli Celali isyanciyi tenkil ile gorevlendirilmistir Fakat bu isyanci uzerine gittiginde maglup olmus ve geri cekilmistir Daha sonra 1606 da Bagdat i sahte bir ferman ile ele geciren Tavil Ahmet oglu Mehmet uzerine Bagdat i geri almak uzere gonderilmistir Bu seferde de basarisiz kalip Diyarbakir a cekilmek zorunda kalmistir Nasuh Pasa Diyarbakir Valiligi ne getirilmistir Bu gorevde iken Bitlis hakimi olan Serefhan in kizi ile evlenmis ve kayinbabasi yoluyla onemli bir servet edinmistir Burada eyalet sipahi gucu olarak 5000 atli mukemmel bir suvari birligi kurup yetistirmistir Bu valiligi sirasinda Sadrazam Kuyucu Murat Pasa Iran uzerine sefer icin serdar i ekrem tayin edilmisti Diyarbakir valisi olan Nasuh Pasa Sultan I Ahmed e bir mektup yazarak Kuyucu Murat Pasa nin azledilip yerine kendisinin Sadrazam gorevine getirilmesi durumunda hazineye 40 000 altin verip ayrica Iran seferine cikmis olan ordunun tum levazim iasesini kendi cebinden temin edecegini bildirmistir Sultan bu mektubu seferde olan Kuyucu Murat Pasa ya gondermemistir O Nasuh Pasa yi yanina cagirmis ona bu mektubu kimin yazdigini sormustur Nasuh Pasa inkara sapmayarak mektubu kendisinin yazdigini itiraf etmistir Sadrazamin etrafindakiler bunun Nasuh Pasa nin idami ile sonuclanacagini sanmakta iken Kuyucu Murat Pasa onun devlete gerekli bir kisi oldugunu bildirerek onun idam edilmemesini etrafina aciklamistir Cok gecmeden Sadrazam Kuyucu Murat Pasa isyan etmis olan eski Halep Valisi Canpulatoglu nu tenkil etmek amaciyla eyalet suvari birligini kullanmak icin Nasuh Pasa ya talep gondermistir Nasuh Pasa talep edilen eyalet sipahi suvari birligi ile sadrazama katilmayi kabul etmemistir Bunun uzerine Kuyucu Murat Pasa Nasuh Pasa yi idam ettirmek icin Istanbul da bulunan padisahtan izin istemistir Fakat I Ahmet sadrazamin bu talebini reddetmis ona Nasuh Pasa nin hayatina dokunulmamasi emrini gondermistir Nasuh Pasa Mart 1611 de Misir valiligine tayin edilmistir fakat doguda seferde bulunan ve yasi ilerlediginden oturu hasta olan Kuyucu Murat Pasa nin yerine sedaret kaymakamligi yapmak uzere Istanbul a cagirilmistir Istanbul a donerken bugunku Nallihan ilce merkezinin bulundugu yerde konakmistir Bir vadi icindeki baglik bahcelik ve ormanlik bu alan cok hosuna gitmis ve buraya kirk odali bir han bir hamam ve bir camii yaptirmistir O gunden itibaren Nallihan ilce merkezi burada geliserek buyumustur 15 Agustos 1611 de Kuyucu Murat Pasa nin Diyarbakir da olmesi uzerine Nasuh Pasa sadrazamliga getirilmistir Nasuh Pasa Nasuh Pasa Antlasmasi adi verilen bir antlasma ile Iran la baris saglamistir Eylul 1612 de yaninda Iran elcilik heyeti ve Sah I Abbas in her yil tazminat olarak odemeyi kabul ettigi 200 yuk ipekle Istanbul a donmustur Sehirde sadrazam ve Iran elcilik heyeti ayri ayri alay gostermislerdir Fakat karakterinin hiddetli ve kirici olmasi dolayisiyla devlet ricali ile arasi acilmistir Ozellikle seyhulislam Hocazade Mehmed Efendi ile iliskileri gayet kotulesmistir Nasuh Pasa nin kendisine aleyhte tavir gosterenlerin yerine nitelik ve tecrubelerine bakmadan kendi adamlarini getirmesi de hukumet ve devlet ricalinin kendine karsi tavirini oldukca negatiflestirmistir Diger taraftan Sultan I Ahmet in devlet islerine karismasina da endiselenmis ve ona kafa tutarcasina icraat yapmaya baslayip onu kendinden sogutmustur Naima tarihine gore Nasuh Pasa Sultan I Ahmet e Ya ben dersem amel edip hayirhahligima itimad ile dedigimi yaparsiniz veyahut bana sedaret lazim degil muhru baska kulunuza verirsinis aksi takdirde kendimi zehirlerim demistir ve padisah da bu sozlerden onun Kuyucu Murat Pasa yi zehirledigi anlamini cikarip cok hiddetlenmistir Ertesi gun onun azledilmesine karar vermistir Bu arada ulkede cikan bazi kotu olaylarin haberlerini de sultandan saklamaya baslamistir Yine Naima tarihine gore 1614 te bir sayakli Kazak gucunun Karadeniz i gecip Sinop u basmasini ve Sinop ta halktan bircok kisiyi oldurup bircok esir alip goturmeleri uzerine Sinoplularin merkezi devlete gonderdikleri sikayetnamelerini ve istedikleri destegi sultan bu olay hakkinda ona sorunca tam gercek olarak bildirmemis ve kucuk onemsiz bir olaymis gibi aksettirmistir Fakat sadrazam Nasuh Pasa ile ihtilafli olan Seyhulislam Hocazade Mehmed Efendi sultana gercegi ayrintilari ile aciklamistir 17 Ekim 1614 te Istanbul gergin bir gun yasamistir I Ahmet Cuma selamligina cikmamis ve saray cevresinde koruma tedbirleri alinmistir Tum kapikulu askerleri saray duvarlari disinda dizilip bir duvar gibi sarayi korumaya almislardir Sadrazam ikametgahi olan Pasakapisi na Bostancibasi Ohrili Huseyin Aga ve silahli 100 kadar bostanci gonderilmistir Orada Sadrazam Nasuh Pasa bostancibasinin eliyle bogulup idam etmistir Idam edilmesi icin aciklanan neden Sakaoglu na gore Padisahla Edirne deyken Cebrail adli bir agasinin bir seyyidin evine girip karisinin irzina gecmesi seyyidin de cuma selamliginda cami icinde sarigini cozup I Ahmet in duyacagi bir sesle Allah a hanginizden sikayetci olayim diye bagirmasiydi Sadrazamin mallari musadere edilmistir ve servetinin milyonlarca duka altini oldugu gorulmustur bu yuksek mal varligi aldigi rusvetlere atif edilmistir Naasi ya Okmeydani na ya da Sahkulu mezarligina gomulmustur DegerlendirmeNaima Tarihi Nasuh Pasa nin iyiligi kusurlari ve katledilmesi hakkinda cok ayrintili bilgiler sunmaktadir Uzuncarsili onu soyle degerlendirmektedir Musekke ilim ve fazilet sahibi iyi goruslu zeki natuk ve ayni zamanda cesur ve comert idiyse de hiddetli ve ve kalp kirici ve garezkar idi Populer Kulturdeki Yeri12 Kasim 2015 tarihinden itibaren yayinlanmaya baslayan Muhtesem Yuzyil Kosem dizisinde Tolga Tuncer canlandirmistir Kaynakca a b c d e f g h Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 365 367 a b c d Naima Mustafa Efendi H 1281 1283 Tarih i Naima Istanbul c 2 s 123 Osmanlica Scribd com sitesinde tipki yayim olu kirik baglanti Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi naima adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b c Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari ISBN 975 329 2999 s 205Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi say 29 Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 363 365 Naima Mustafa Efendi H 1281 1283 Tarih i Naima Istanbul c 2 s 123 Scribd com sitesinde tipki yayim 24 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Osmanlica Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 1 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Kuyucu Murat Pasa Osmanli Sadrazami 5 Agustos 1611 17 Ekim 1614 Sonra gelen Okuz Mehmed Pasa