Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Temmuz 2021) () |
Hümanizm (Fransızca: humanisme), insan odaklılık veya insanmerkezcillik, kanunların düzenlenmesinde Tanrı'nın değil insan aklının esas alındığı rasyonalizm ile ampirizme odaklanan, 14. yüzyıl ile 16. yüzyıl sonlarında Avrupa'nın geniş bir kesiminde kabul görmüş felsefi düşünce öğretisi ve edebiyat akımıdır.
Hümanizm, ahlaki ve felsefi sorgulamanın başlangıç noktası olarak insanoğlunun potansiyelini ve failliğini vurgular. İtalyan Rönesansı sırasında ortaya çıkmış ve Aydınlanma Çağı'nda bilim ve teknolojideki ilerlemelerle yeniden güçlenmiştir. Günümüzde hümanizm, insanlığı bireyleri teşvik etmek ve geliştirmekten sorumlu olarak gören ve insan refahı, özgürlük, özerklik ve ilerlemeyi vurgulayan dini olmayan, seküler bir harekettir. Hümanistler insan haklarını, ifade özgürlüğünü, ilerici politikaları ve demokrasiyi savunur ve dinin ahlak için bir ön koşul olmadığına inanırlar.
Gelişimi
Hümanizm
Hümanizm terimsel tanım açısından "sevgi" içermez. Çünkü daha felsefi ve bilimsel bir temeli ifade eder. Türkçe karşılığı "insanmerkezcillik"tir. Yani tanrımerkezcillik geri plana atılır ve bir anlamda reddedilir, insanmerkezcillik esas alınır. Bu kavram psikolojik derinliği olan sübjektif bir kavram (sevgi ve benzeri duygu durumları) değil, felsefi temelli objektif bir kavramdır. Örneğin bir fiilin değerlendirmesinde "tanrının/tanrıların hoşnutluğu" değil, "insana faydası/hoşnutluğu" esastır. Bu açıdan da sekülerizmle sıkı bir ilişkisi vardır. Yine kanunların düzenlenmesinde tanrımerkezcilliği değil, insanmerkezcilliği önermektedir.
Adının Türkçe anlamı insancıllıktır (human). Genelde deizm, ateizm ve agnostisizm ile bütünleşebilir ama hümanist anlayış bunlar için değildir. Hümanizm, bu tür doğaüstü güçlerin varlığıyla ilgilenmeyen etik tabanlı bir görüştür. Seküler bir hayat duruşu ilkesi ve her otorite karşısında insanı özgürleştirme çabası hümanizmin tanımıdır.
Hümanizme göre doğruyu bulmak insanın bir yetisidir. Fakat doğruyu bulma yönteminde gizemcilik, mistisizm, gelenek ve bunlar gibi genelgeçer kanıtlarla ve mantıkla bütünleşmeyen yöntemler izlenemez. Gerçeğe duyulan bu arzu, gözü kapalı kabullenimlerle değil, bilimsel şüphecilik ve bilimsel yöntemle doyurulmalıdır. Otoriteyi ve aşırı şüpheciliği de reddederken, kaderin olaylar üzerindeki etkisini kabul etmez. Doğrunun ve yanlışın bilgisine kişisel ve ortak bilincin en doğru biçimde algılanmasıyla ulaşılabileceğini savunur.
Bunun yanı sıra, hümanizm insanın tüm diğer canlı türlerinden daha özel olduğu düşüncesini reddeder. Hümanist Filozof Peter Singer “Birçok istisna olmasına rağmen hümanistlerin çoğu, kendilerini en büyük dogmadan özgürleştiremiyor: ön yargılı türcülük. Hümanistler diğer canlı türlerine karşı düşüncesizce istismarlara karşı durmalıdır.” diyerek hümanizmin doğalcılığını ve hayvanseverliğini belirtir. Bizim diğer canlıların üzerinde tanrı vergisi bir hüküm hakkımız olmadığını ekler.
Hümanizm insanın kapasitesine iyimser yaklaşır, bunun yanı sıra insan doğasının tümüyle iyi ya da tüm insanların hümanizmin savunduğu ussalcı ve manevi değerlere ulaşabileceğini savunmaz. Bu hedef birey için azim ve diğerlerinin yardımını gerektirir. İnsanın gelişimidir hümanizmin ereği, bütün insanlar için hayatı daha iyi yapmak. Hümanizm güzel şeyler yapmaya, şimdi ve burada iyi yaşamaya ve geleceğe daha iyi bir dünya bırakmaya yoğunlaşır.
Hümanizmin tarihi
Hümanizm Rönesans'a, İslamiyet'in Altın Çağı’na ve Antik Yunan kalıntılarına dayandırılabilir ve hatta hümanist düşünce Buddha ve Konfüçyüs’te de görülebilir. Bunun yanında hümanizm terimi daha çok batı felsefesiyle bağlaşıktır. Hümanizm terimi 19. yüzyılın başlarında, 15. yüzyıl İtalya’sında klasik edebiyatla ilgilenen kimseler için söylenen umanista sözcüğünden kökenlenir. Hümanizm asıl gücüne 15. yüzyılda ulaştı ve bu 16. yüzyılın sonuna kadar devam etti.
14. yüzyıl Avrupası yaklaşık bin yıldır tamamıyla Hristiyanlığın belirlediği skolastik düşünce ile yaşamaktaydı. Eski eserlerin çoğunu okumak günahtı, eski Yunan-Latin eserlerinden çoğu kaybolmuştu. Bazı ilahiyatçılar, filozoflar Latince yoluyla eski eserlere, bu eserlerdeki düşünceye yöneldiler. Tercüme edilme ve matbaa yardımıyla hızlandı ve müesseseler sorgulanmaya başlandı.
Hümanizma
Rönesans düşüncesinin üzerinde durup antik örneklere göre işlediği ilk sorun insan sorunudur. İnsanı arayan insana özgü olan bu dünyadaki yerinin ne olduğunu araştıran çalışmalara verilen addır.
Hümanizm deyimi ilk olarak filolojik açıdan değerlendirilmiştir. Ancak sadece bu açıdan değerlendirilirse bilimsel bir akım olamazdı. Oysa hümanizm geniş anlamıyla modern insanın hayat anlayışını ve duygusunu dile getiren bir akımdır.
Antik Yunan'da hümanizm
Milattan önce 6. yüzyılda yaşamış Miletuslu Thales ve Colophon’lu Xenophanes kendilerinden sonrakiler için hümanist düşüncenin yolunu hazırlamıştır. Thales “kendini bilmeyi dünyasının merkezine oturturken, Xenophanes döneminin tanrılarına inanmayı reddetmiş ve kutluluğu evrene ve evrendeki şeylere yüklemiştir. Sonra gelen ve ilk serbest düşünür olarak görülen Anaksagoras bilimsel yöntemlere katkıda bulunarak evreni anlamanın başka bir yolunu göstermiş oldu. Anaksagoras’ın öğrencisi Perikles de demokrasinin oluşumunu, özgür düşünceyi savunmuş ve etkilemiştir. Yazılarından çok azı bugüne gelebilmişse de Protagoras ve Demokritos da bilinmezciliği benimsemiş ve ruhani varoluşlarının doğaüstü bir varlıktan bağımsız olduğunu savunmuştur.
Hümanizm çeşitleri
Hümanizm, bireysel ve kolektif olarak insanın değerini ve failliğini vurgulayan ve genellikle dogma veya batıl inançları kabul etmek yerine eleştirel düşünceyi ve kanıtı (bilimsel, felsefi veya etik) tercih eden felsefi ve etik bir duruştur. "Hümanizm" teriminin anlamı, kendisiyle özdeşleşen birbirini izleyen entelektüel hareketlere göre dalgalanmıştır.
Dini hümanizm, Rönesans hümanizmi, Hristiyan hümanizmi, etik hümanizm, bilimsel hümanizm, seküler hümanizm ve Marksist hümanizm gibi çeşitli hümanizm türleri vardır. Esas olarak 20. yüzyılın başlarında Amerika Birleşik Devletleri'nde uygulanan dini hümanizm, hümanizmi bir din olarak görmüş ve uygulayıcıları kilise benzeri cemaatlere katılmıştır. Rönesans hümanizmi, 14. ve 15. yüzyılın başlarında, akademisyenlerin klasik antik çağa odaklanmayı Hristiyan inancı ve insan refahına olan ilgiyle birleştirdiği kültürel ve eğitimsel bir reform hareketiydi. Hristiyan hümanizmi, Orta Çağ'ın sonlarında Hristiyan akademisyenlerin inançlarını klasik ilgi alanlarıyla birleştirdikleri tarihsel bir akımdı. Etik kültür olarak da bilinen etik hümanizm, 20. yüzyılın başlarında ABD'de öne çıkmış ve insanlar arasındaki ilişkilere odaklanmıştır. Bilimsel hümanizm, hümanizmin bir bileşeni olarak bilimsel yöntemi vurgularken, seküler hümanizm 20. yüzyılın ortalarında ortaya çıkmıştır ve çağdaş hümanist hareketle eş anlamlıdır. Marksist hümanizm, temel hümanist ilkeleri kabul eden ancak demokrasi konusundaki duruşu ve özgür iradeyi reddetmesi nedeniyle diğer hümanizmlerden ayrılan bir Marksist düşünce ekolüdür.
 | Felsefe ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Felsefeye Giriş" ve "Sosyolojiye Giriş" Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Diğer Ders Notları (Ömer YILDIRIM), MEB Sosyoloji Ders Kitabı, Açıköğretim Ders Kitabı
- ^ Anderson, William H.; Wilson, Bryan R. (1974). "Magic and the Millennium". Review of Religious Research. 15 (3): 185. doi:10.2307/3510118. ISSN 0034-673X.
- ^ Morris, A A M; Lamont, P J; Clayton, P T (1 Temmuz 1997). "Pearson's syndrome without marrow involvement". Archives of Disease in Childhood. 77 (1): 56-57. doi:10.1136/adc.77.1.56. ISSN 0003-9888.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Temmuz 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Humanizm Fransizca humanisme insan odaklilik veya insanmerkezcillik kanunlarin duzenlenmesinde Tanri nin degil insan aklinin esas alindigi rasyonalizm ile ampirizme odaklanan 14 yuzyil ile 16 yuzyil sonlarinda Avrupa nin genis bir kesiminde kabul gormus felsefi dusunce ogretisi ve edebiyat akimidir Humanizm ahlaki ve felsefi sorgulamanin baslangic noktasi olarak insanoglunun potansiyelini ve failligini vurgular Italyan Ronesansi sirasinda ortaya cikmis ve Aydinlanma Cagi nda bilim ve teknolojideki ilerlemelerle yeniden guclenmistir Gunumuzde humanizm insanligi bireyleri tesvik etmek ve gelistirmekten sorumlu olarak goren ve insan refahi ozgurluk ozerklik ve ilerlemeyi vurgulayan dini olmayan sekuler bir harekettir Humanistler insan haklarini ifade ozgurlugunu ilerici politikalari ve demokrasiyi savunur ve dinin ahlak icin bir on kosul olmadigina inanirlar GelisimiHumanizm Humanizm terimsel tanim acisindan sevgi icermez Cunku daha felsefi ve bilimsel bir temeli ifade eder Turkce karsiligi insanmerkezcillik tir Yani tanrimerkezcillik geri plana atilir ve bir anlamda reddedilir insanmerkezcillik esas alinir Bu kavram psikolojik derinligi olan subjektif bir kavram sevgi ve benzeri duygu durumlari degil felsefi temelli objektif bir kavramdir Ornegin bir fiilin degerlendirmesinde tanrinin tanrilarin hosnutlugu degil insana faydasi hosnutlugu esastir Bu acidan da sekulerizmle siki bir iliskisi vardir Yine kanunlarin duzenlenmesinde tanrimerkezcilligi degil insanmerkezcilligi onermektedir Adinin Turkce anlami insancilliktir human Genelde deizm ateizm ve agnostisizm ile butunlesebilir ama humanist anlayis bunlar icin degildir Humanizm bu tur dogaustu guclerin varligiyla ilgilenmeyen etik tabanli bir gorustur Sekuler bir hayat durusu ilkesi ve her otorite karsisinda insani ozgurlestirme cabasi humanizmin tanimidir Humanizme gore dogruyu bulmak insanin bir yetisidir Fakat dogruyu bulma yonteminde gizemcilik mistisizm gelenek ve bunlar gibi genelgecer kanitlarla ve mantikla butunlesmeyen yontemler izlenemez Gercege duyulan bu arzu gozu kapali kabullenimlerle degil bilimsel suphecilik ve bilimsel yontemle doyurulmalidir Otoriteyi ve asiri supheciligi de reddederken kaderin olaylar uzerindeki etkisini kabul etmez Dogrunun ve yanlisin bilgisine kisisel ve ortak bilincin en dogru bicimde algilanmasiyla ulasilabilecegini savunur Bunun yani sira humanizm insanin tum diger canli turlerinden daha ozel oldugu dusuncesini reddeder Humanist Filozof Peter Singer Bircok istisna olmasina ragmen humanistlerin cogu kendilerini en buyuk dogmadan ozgurlestiremiyor on yargili turculuk Humanistler diger canli turlerine karsi dusuncesizce istismarlara karsi durmalidir diyerek humanizmin dogalciligini ve hayvanseverligini belirtir Bizim diger canlilarin uzerinde tanri vergisi bir hukum hakkimiz olmadigini ekler Humanizm insanin kapasitesine iyimser yaklasir bunun yani sira insan dogasinin tumuyle iyi ya da tum insanlarin humanizmin savundugu ussalci ve manevi degerlere ulasabilecegini savunmaz Bu hedef birey icin azim ve digerlerinin yardimini gerektirir Insanin gelisimidir humanizmin eregi butun insanlar icin hayati daha iyi yapmak Humanizm guzel seyler yapmaya simdi ve burada iyi yasamaya ve gelecege daha iyi bir dunya birakmaya yogunlasir Humanizmin tarihi Humanizm Ronesans a Islamiyet in Altin Cagi na ve Antik Yunan kalintilarina dayandirilabilir ve hatta humanist dusunce Buddha ve Konfucyus te de gorulebilir Bunun yaninda humanizm terimi daha cok bati felsefesiyle baglasiktir Humanizm terimi 19 yuzyilin baslarinda 15 yuzyil Italya sinda klasik edebiyatla ilgilenen kimseler icin soylenen umanistasozcugunden kokenlenir Humanizm asil gucune 15 yuzyilda ulasti ve bu 16 yuzyilin sonuna kadar devam etti 14 yuzyil Avrupasi yaklasik bin yildir tamamiyla Hristiyanligin belirledigi skolastik dusunce ile yasamaktaydi Eski eserlerin cogunu okumak gunahti eski Yunan Latin eserlerinden cogu kaybolmustu Bazi ilahiyatcilar filozoflar Latince yoluyla eski eserlere bu eserlerdeki dusunceye yoneldiler Tercume edilme ve matbaa yardimiyla hizlandi ve muesseseler sorgulanmaya baslandi Humanizma Ronesans dusuncesinin uzerinde durup antik orneklere gore isledigi ilk sorun insan sorunudur Insani arayan insana ozgu olan bu dunyadaki yerinin ne oldugunu arastiran calismalara verilen addir Humanizm deyimi ilk olarak filolojik acidan degerlendirilmistir Ancak sadece bu acidan degerlendirilirse bilimsel bir akim olamazdi Oysa humanizm genis anlamiyla modern insanin hayat anlayisini ve duygusunu dile getiren bir akimdir Antik Yunan da humanizm Milattan once 6 yuzyilda yasamis Miletuslu Thales ve Colophon lu Xenophanes kendilerinden sonrakiler icin humanist dusuncenin yolunu hazirlamistir Thales kendini bilmeyi dunyasinin merkezine oturturken Xenophanes doneminin tanrilarina inanmayi reddetmis ve kutlulugu evrene ve evrendeki seylere yuklemistir Sonra gelen ve ilk serbest dusunur olarak gorulen Anaksagoras bilimsel yontemlere katkida bulunarak evreni anlamanin baska bir yolunu gostermis oldu Anaksagoras in ogrencisi Perikles de demokrasinin olusumunu ozgur dusunceyi savunmus ve etkilemistir Yazilarindan cok azi bugune gelebilmisse de Protagoras ve Demokritos da bilinmezciligi benimsemis ve ruhani varoluslarinin dogaustu bir varliktan bagimsiz oldugunu savunmustur Humanizm cesitleriHumanizm bireysel ve kolektif olarak insanin degerini ve failligini vurgulayan ve genellikle dogma veya batil inanclari kabul etmek yerine elestirel dusunceyi ve kaniti bilimsel felsefi veya etik tercih eden felsefi ve etik bir durustur Humanizm teriminin anlami kendisiyle ozdeslesen birbirini izleyen entelektuel hareketlere gore dalgalanmistir Dini humanizm Ronesans humanizmi Hristiyan humanizmi etik humanizm bilimsel humanizm sekuler humanizm ve Marksist humanizm gibi cesitli humanizm turleri vardir Esas olarak 20 yuzyilin baslarinda Amerika Birlesik Devletleri nde uygulanan dini humanizm humanizmi bir din olarak gormus ve uygulayicilari kilise benzeri cemaatlere katilmistir Ronesans humanizmi 14 ve 15 yuzyilin baslarinda akademisyenlerin klasik antik caga odaklanmayi Hristiyan inanci ve insan refahina olan ilgiyle birlestirdigi kulturel ve egitimsel bir reform hareketiydi Hristiyan humanizmi Orta Cag in sonlarinda Hristiyan akademisyenlerin inanclarini klasik ilgi alanlariyla birlestirdikleri tarihsel bir akimdi Etik kultur olarak da bilinen etik humanizm 20 yuzyilin baslarinda ABD de one cikmis ve insanlar arasindaki iliskilere odaklanmistir Bilimsel humanizm humanizmin bir bileseni olarak bilimsel yontemi vurgularken sekuler humanizm 20 yuzyilin ortalarinda ortaya cikmistir ve cagdas humanist hareketle es anlamlidir Marksist humanizm temel humanist ilkeleri kabul eden ancak demokrasi konusundaki durusu ve ozgur iradeyi reddetmesi nedeniyle diger humanizmlerden ayrilan bir Marksist dusunce ekoludur Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz KaynakcaAtaturk Universitesi Sosyoloji Bolumu 1 Sinif Felsefeye Giris ve Sosyolojiye Giris Dersleri Ders Notlari Omer YILDIRIM Diger Ders Notlari Omer YILDIRIM MEB Sosyoloji Ders Kitabi Acikogretim Ders Kitabi Anderson William H Wilson Bryan R 1974 Magic and the Millennium Review of Religious Research 15 3 185 doi 10 2307 3510118 ISSN 0034 673X Morris A A M Lamont P J Clayton P T 1 Temmuz 1997 Pearson s syndrome without marrow involvement Archives of Disease in Childhood 77 1 56 57 doi 10 1136 adc 77 1 56 ISSN 0003 9888