Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Buddha, Sanskrit dilinde “uyanmak, idrak etmek, bilinçlenmek” anlamına gelen “budh” fiilinin geçmiş zaman kipidir. "Uyanmış, idrak etmiş, bilinçlenmiş” anlamına gelir.
Siddhartha Gautama, tarihte “Buda” sözcüğünü hem kendisi için, hem de ona inanan ve bir yol göstericisi olmadan kendiliğinden “uyanan” herkes için kullanmıştır. Budizm'de “Buda” kavramıyla ifade edilen: kişinin ruhunun saflık, masumiyet ve mükemmelliğinin gücüne, kendiliğinden ulaşması ve böylece daha önce ortaya çıkarmadığı aydınlanmış (mükemmel) bilgeliğe ulaşmak (Prajna), ayrıca şefkat ve merhametten uzak sonsuz yaşamı sınırsızca geliştirmektir.
Buda, kendini dünyevi şeylere artık bağlı olmayacak derecede her şeyden arındırmayı başarmıştır (Nirvana). Böylece Budist inancına göre artık yeniden doğuş döngüsüne bağlı kalmamış olacaktır. Budizm, kişinin kendi beyniyle (aklıyla, zekâsıyla) konuşamayacağı için, ayrı bir varlık olarak “ego” düşüncesini reddetmiştir.
Uyanış; bilinçlenmemiş (uyanmamış), kendini dünyaya kaptırmış insanlardan uzak bir anlayışla, okyanus gibi derin ve anlaşılması zor, dünyevi duygulardan arınmış bir tabiattır (mahiyettir, yaratılıştır, karakterdir.). Bu nedenle, bu deneyimleri sıradan bir dille ya da bilimsel kavramlarla açıklamak mümkün değildir. Bu deneyimlerin (bilgilerin) değerini, kişi kendi yaşamadıkça anlayamaz. Bu Buda deneyimi, aynı Buda gelenekleriyle devam etmeyebilir, Buda’nın ortaya çıktığı mutlu, güzel zamanlardan sonra; Buda’nın olmadığı çok fazla karanlık, kötü dönemler yaşandığı için, hiçbir doktrin son kurtuluş öğretisi anlamına gelmez. Kashyapa, Kanakamuni ve Dipamkara’dan sonraki dönemde olacaktır. Özellikle Tantrik Budizm’i (Vajrayana), aşkın Buda’lar olarak, Adibuddhas veya Tathagata olarak adlandırılan birçok Buda’yı içermektedir.
Kelime anlamıyla Buda
Buda ya da Buddha, Sanskrit dilinde “uyanmak, idrak etmek, bilinçlenmek” anlamına gelen “budh” fiilinin geçmiş zaman kipi olup, Orta Hint dillerinden türetilmiş ve “uyanmış, idrak etmiş, bilinçlenmiş” anlamına gelmektedir. Aynı zamanda “aydınlanmış” anlamı da vardır. “Uyanmış, aydınlanmış” kişi, karanlık gecelere doğan güneş gibi, yanlışlarla, hatalarla dolu karanlığı bilgi ışığıyla aydınlatır.
Yalın haliyle “Buda” sözcüğünün, Sanskrit dilinde Buddhas, “Orta Hint Pali” dilinde “Buddho” şeklinde olması nedeniyle, bazı araştırmacılar bu sözcüğü Buddha, Buddho olarak da kullanmaktadır. Batı Bilimleri, Hintçe sözcükleri yerel sözlük yazarları ve dil bilgisi uzmanlarını örnek alarak yalın haliyle değil de, bu sözcüğün kök halini kullanır; ayrıca bu sözcüğün hemen hemen tüm yazılış şeklini kabul etmektedir.
Sanskrit dili, birçok Avrupa dili gibi Hint-Avrupa dil ailesindendir. Bu dil, kök sözcük biçiminde (örneğin Sanskrit dilinde sözcük kökü “budh” ve Hint-Avrupa dilinde kökü “bheudh” anlamı uyanmak, dikkat etmek, ikaz etmek) Avrupa dillerinde yeniden keşfedilmektedir. Almancada “Gebot” sözcüğü ve “Buddha” sözcüğü gibi birbiriyle bağlı örnekler bu dilbilimsel akrabalığa örnek verilebilir.
Üç tür Buda
Üç çeşit Buda vardır:
Samyaksambuda
“Tam uyanmış” denilen “Samyaksambuda”; mükemmel kurtuluş öğretisine yol gösteren, dünyevi kavramlardan uzaklaşmış, kendini yeniden keşfeden, kendisiyle özleşen, dünyayı öğreten, çeşitli yetenekleriyle ve deneyimleriyle birçok insana kurtuluş yolunu gösteren kişidir.
Samyaksambudalar tüm bilgileri ve mükemmelliğin gücünü daha önce duyulmamış şeylerin gerçekliğinde bulan insanlardır. Bu kişilere “Mükemmel Aydınlanmış” denir. Bütün bu Budalar, her defasında kendilerinde yeni şeyler keşfettiler. Yaşamın acılarını ifade eden ve Budizm'in temelini oluşturan “Dört Yüce Gerçek” öğretisindeki acıları ve bu acıları sona erdiren kurtuluş yolu olarak kabul edilen “Sekiz Aşamalı Asil Yol” öğretisini dünyaya yaydılar.
Samyaksambuda, tam uyanmış kişi olabilmenin yolu Bodhisattva (gerçek aydınlanma) yoludur. Çünkü Bodhisattva; tüm canlıların Budalığa ulaşmasına yardımcı olmak için kendini adayan kişidir.
Pratyekabuda
“Kendiliğinden uyanan” kişi olarak adlandırılan Pratyekabuddha, uyanışını kimseye söylemeden, başkalarını aydınlatıp onları kurtuluş yoluna götürmeden ve sadece kendi kurtuluş yolunu kendi kendine bulan kişidir.
Sravakabuda
“Dinleyerek” (bir dinleyici olarak) uyanmış olan veya “Arhat” olarak da anılan Sravakabuddha, Sammasambuddha’nın öğrencisi olarak kazandığı deneyimlerle kurtuluş yolunu bulan veya duyarak öğrendiklerini tamamen uygulayan kişidir. Sravakabuddha aydınlanmaya ulaştıran öğretileri, diğer insanlara öğretebilecek ve onlara da kurtuluş yolunu gösterebilecek durumdadır. “Her kim kibir, eğlence ve körelen duygularla yaşamaktansa, düzgün bir hayatı arzu ediyorsa, o insan mükemmel Azizdir (Arahan’dır).
Shakyamuni Buda (Siddhartha Gautama)
Kaynakça
- Dictionnaire de la sagesse orientale, Kurt Friedrichs, Ingrid Fischer-Schreiber, Franz-Karl Ehrhard et Michael S. Deiner,
Ayrıca bakınız
İlgili Filmler
| Wikimedia Commons'ta Buda ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- 'Little Buddha', (1993) Fragman 6 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- BuddhaNet 14 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- —worldwide submitted photos
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buddha Sanskrit dilinde uyanmak idrak etmek bilinclenmek anlamina gelen budh fiilinin gecmis zaman kipidir Uyanmis idrak etmis bilinclenmis anlamina gelir Kōtoku in de bulunan Buda heykeli Siddhartha Gautama tarihte Buda sozcugunu hem kendisi icin hem de ona inanan ve bir yol gostericisi olmadan kendiliginden uyanan herkes icin kullanmistir Budizm de Buda kavramiyla ifade edilen kisinin ruhunun saflik masumiyet ve mukemmelliginin gucune kendiliginden ulasmasi ve boylece daha once ortaya cikarmadigi aydinlanmis mukemmel bilgelige ulasmak Prajna ayrica sefkat ve merhametten uzak sonsuz yasami sinirsizca gelistirmektir Buda kendini dunyevi seylere artik bagli olmayacak derecede her seyden arindirmayi basarmistir Nirvana Boylece Budist inancina gore artik yeniden dogus dongusune bagli kalmamis olacaktir Budizm kisinin kendi beyniyle akliyla zekasiyla konusamayacagi icin ayri bir varlik olarak ego dusuncesini reddetmistir Uyanis bilinclenmemis uyanmamis kendini dunyaya kaptirmis insanlardan uzak bir anlayisla okyanus gibi derin ve anlasilmasi zor dunyevi duygulardan arinmis bir tabiattir mahiyettir yaratilistir karakterdir Bu nedenle bu deneyimleri siradan bir dille ya da bilimsel kavramlarla aciklamak mumkun degildir Bu deneyimlerin bilgilerin degerini kisi kendi yasamadikca anlayamaz Bu Buda deneyimi ayni Buda gelenekleriyle devam etmeyebilir Buda nin ortaya ciktigi mutlu guzel zamanlardan sonra Buda nin olmadigi cok fazla karanlik kotu donemler yasandigi icin hicbir doktrin son kurtulus ogretisi anlamina gelmez Kashyapa Kanakamuni ve Dipamkara dan sonraki donemde olacaktir Ozellikle Tantrik Budizm i Vajrayana askin Buda lar olarak Adibuddhas veya Tathagata olarak adlandirilan bircok Buda yi icermektedir Kelime anlamiyla BudaBuda ya da Buddha Sanskrit dilinde uyanmak idrak etmek bilinclenmek anlamina gelen budh fiilinin gecmis zaman kipi olup Orta Hint dillerinden turetilmis ve uyanmis idrak etmis bilinclenmis anlamina gelmektedir Ayni zamanda aydinlanmis anlami da vardir Uyanmis aydinlanmis kisi karanlik gecelere dogan gunes gibi yanlislarla hatalarla dolu karanligi bilgi isigiyla aydinlatir Yalin haliyle Buda sozcugunun Sanskrit dilinde Buddhas Orta Hint Pali dilinde Buddho seklinde olmasi nedeniyle bazi arastirmacilar bu sozcugu Buddha Buddho olarak da kullanmaktadir Bati Bilimleri Hintce sozcukleri yerel sozluk yazarlari ve dil bilgisi uzmanlarini ornek alarak yalin haliyle degil de bu sozcugun kok halini kullanir ayrica bu sozcugun hemen hemen tum yazilis seklini kabul etmektedir Sanskrit dili bircok Avrupa dili gibi Hint Avrupa dil ailesindendir Bu dil kok sozcuk biciminde ornegin Sanskrit dilinde sozcuk koku budh ve Hint Avrupa dilinde koku bheudh anlami uyanmak dikkat etmek ikaz etmek Avrupa dillerinde yeniden kesfedilmektedir Almancada Gebot sozcugu ve Buddha sozcugu gibi birbiriyle bagli ornekler bu dilbilimsel akrabaliga ornek verilebilir Uc tur BudaUc cesit Buda vardir Samyaksambuda Tam uyanmis denilen Samyaksambuda mukemmel kurtulus ogretisine yol gosteren dunyevi kavramlardan uzaklasmis kendini yeniden kesfeden kendisiyle ozlesen dunyayi ogreten cesitli yetenekleriyle ve deneyimleriyle bircok insana kurtulus yolunu gosteren kisidir Samyaksambudalar tum bilgileri ve mukemmelligin gucunu daha once duyulmamis seylerin gercekliginde bulan insanlardir Bu kisilere Mukemmel Aydinlanmis denir Butun bu Budalar her defasinda kendilerinde yeni seyler kesfettiler Yasamin acilarini ifade eden ve Budizm in temelini olusturan Dort Yuce Gercek ogretisindeki acilari ve bu acilari sona erdiren kurtulus yolu olarak kabul edilen Sekiz Asamali Asil Yol ogretisini dunyaya yaydilar Samyaksambuda tam uyanmis kisi olabilmenin yolu Bodhisattva gercek aydinlanma yoludur Cunku Bodhisattva tum canlilarin Budaliga ulasmasina yardimci olmak icin kendini adayan kisidir Pratyekabuda Kendiliginden uyanan kisi olarak adlandirilan Pratyekabuddha uyanisini kimseye soylemeden baskalarini aydinlatip onlari kurtulus yoluna goturmeden ve sadece kendi kurtulus yolunu kendi kendine bulan kisidir Sravakabuda Dinleyerek bir dinleyici olarak uyanmis olan veya Arhat olarak da anilan Sravakabuddha Sammasambuddha nin ogrencisi olarak kazandigi deneyimlerle kurtulus yolunu bulan veya duyarak ogrendiklerini tamamen uygulayan kisidir Sravakabuddha aydinlanmaya ulastiran ogretileri diger insanlara ogretebilecek ve onlara da kurtulus yolunu gosterebilecek durumdadir Her kim kibir eglence ve korelen duygularla yasamaktansa duzgun bir hayati arzu ediyorsa o insan mukemmel Azizdir Arahan dir Shakyamuni Buda Siddhartha Gautama KaynakcaDictionnaire de la sagesse orientale Kurt Friedrichs Ingrid Fischer Schreiber Franz Karl Ehrhard et Michael S Deiner Ayrica bakinizGautama Buddha Amitabha Buddha Budizm de Tanri Budizm tarihi Buda nin Dis Emaneti Sirke TadanlarIlgili FilmlerWikimedia Commons ta Buda ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Little Buddha 1993 Fragman 6 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarBuddhaNet 14 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde worldwide submitted photos