Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haganah (İbranice: ההגנה/HaHagana, anlam: "Savunma"), Birleşik Krallık Filistin Mandası'ndaki Yahudi yerleşimlerini korumak amacıyla kurulan ve 1920–48 yılları arasında faaliyeti gösteren Yahudi paramiliter örgüttür.
| Haganah ההגנה | |
|---|---|
| Etkin | 1920 - 28 Mayıs 1948 |
| Karargâh | , Birleşik Krallık Filistin Mandası, İsrail |
| Savaşları | II. Dünya Savaşı 1948 Arap-İsrail Savaşı |
Kökeni
1907'de kurulan örgütünün ardından 1909 yılında kurulan (השומר, Muhafız Birliği) örgütünün uzantısıdır. Hashomer, Yahudi göçmenlerinin yıllık aidat karşılığında yerleşim birimlerini korumak amacıyla kurulmuş bir örgütken üye sayıları kısa zamanda 100'e ulaştı.
Yahudi liderler, ve 'nın ardından İngiliz Mandası'nın yerel Arap çetelerinin saldırılarına karşı Filistinli Yahudileri korumasındaki isteksizliği görünce İngiliz yönetimine güvenmez duruma geldi. Çiftlik ve kibbutzlarını korumak için Haganah örgütünü kurdu. Haganah'ın ana görevi Filistinli Arapların saldırılarını sivil halka bildirmekti. 1920-1929 yılları arasında merkezi yönetim ve koordinasyondan yoksun olarak çalışan örgüt yerel olarak ve eski silahlarla görevini sürdürdü. "Birlik"ler Kibbutz ve çiftliklerde dönüşümlü olarak nöbet tutan çiftçilerden ibaretti. 'yla kendini geliştirme ihtiyacı duyan Haganah'a Yahudi yerleşim birimlerinden gençler ve büyük şehirlerden binlerce üye katıldı. Yurtdışından silah tedarik eden Haganah, kendi el bombalarını ve basit askeri ekipmanlar üretmeye başladı.
1936'da 40 bini rezerve (yedek) olmak üzere asker sayısını 50 bine çıkaran Haganah, 'nda İngiliz askerlerine yardım etti. Her ne kadar İngiliz yönetimi Haganah'ı resmi olarak tanımadıysa da kendilerinin kurduğu , ve gruplarına İngiliz Albay önderliğinde askeri eğitim verildi.
Yahudi politik liderlerin koyduğu kural gereği Haganah cemaatlerini korumakla yükümlüydü; fakat karşı saldırı düzenlemeye hakları yoktu. Bu durum bazı Haganah savaşçılarının tepkisine sebep oluyordu, bu sebeple örgütten ayrılan milisler Irgun Tsva'i-Leumi örgütünü kurdu. 1940'ta II. Dünya Savaşı sırasında İngilizlere karşı savaşıp bağımsız devlet kurma amacı güden bir grup Irgun'dan ayrılıp Lehi örgütünü kurdu.
1939'da İngilizler, Yahudilerin Filistin'e göçünü büyük ölçüde engelleyip Orta Doğu'nun diğer bölgelerinden Arap işçi getirttiler. Haganah buna cevap olarak "Darbe Kuvveti" anlamına gelen elit askerlerden oluşmuş Palmah kolunu kurdu. Palmah aynı zamanda yasal olmamasına rağmen Yahudilerin Filistin'e getirilmesinden sorumluydu. 100'den fazla gemiyle 100,000 Yahudiyi Filistin'e getirmeyi başardı. Haganah aynı zamanda İngilizlerin göç sınırlamalarına karşı gösterilerde bulundu.
Orta Doğu'dan sorumlu İngiliz bakan 'nın öldürülmesinden sonra Haganah ile ittifak kuran İngiliz aslerleri "av mevsimi" anlamına gelen Saison'a başlayıp Irgun üyelerini kaçırıp, sorguladılar ve bazen de sınır dışı ettiler. Irgun'un liderliğini yapan Menahem Begin, kendi üyelerine, olası bir iç savaşı engellemek için Haganah üyelerine karşı savaş açmamayı emretti.
"Av mevsimi" sona erdikten sonra Haganah, Irgun ve Lehi birleşip 'ni kurdular. Her örgütün sorumlulukları farklı olmasına rağmen ana gaye İngilizleri bu topraklardan çıkarıp bir Yahudi devleti kurmaktı.
İkinci Dünya Savaşı dönemi
Kuzey Afrika'nın Alman ittifakına katılmasından korkan İngilizler Haganah'tan yardım istedi. Bu yardımlarla Mısır'da Erwin Rommel'in ordularını yenen İngilizler Haganah'a olan desteklerini geri çekti. 1943'te uzun süre devam eden görüşmeler sonunda İngiliz ordusu bir grubu kurdu. Yahudilerden oluşan ve 5,000 askeri bulunan tugay 1944'te İtalya'ya savaşmaya gönderildi, sonunda bu tugay 1946'da terhis edildi.
Savaş sonrası
İkinci Dünya Savaşı'nın ardından İngilizleri bölgeden çıkarmak için uğraş veren Haganah bir yandan da Yahudilerin yasal olmayan yollarla Filistin'e getirilmesinde büyük rol oynadı.
İsrail devleti kurulduktan iki hafta sonra 28 Mayıs'ta Haganah'ın devamı olarak kabul edilen İsrail Savunma Kuvvetleri kuruldu.
Ünlü Haganah üyeleri arasında İzak Rabin, Ariel Şaron, , , Moşe Dayan, ve Dr.Ruth Westheimer bulunur
Kaynakça
- Bregman, Ahron. Israel's Wars: A History Since 1947. London: Routledge, 2002. .
- Niv, David. The Irgun Tsva'i Leumi. Jerusalem: World Zionist Organization (Department for Education and Culture), 1980.
- "Text of the British White Paper Linking Jewish Agency to Zionist Terrorism in Palestine," The New York Times, July 25, 1946, p. 8.
- Zadka, Dr. Saul. Blood in Zion, How the Jewish Guerrillas drove the British out of Palestine. London: Brassey's, 1995. .
- Jim G. Tobias, Peter Zinke. Nakam - Jüdische Rache an NS-Tätern. Konkret Literatur Verlag, Hamburg 2000. 173 Seiten, Almanca, 1944-1947)
- Bergman, Ronen. Kollek was British informer. Ynet news. 29 Mart 2007.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Haganah Ibranice ההגנה HaHagana anlam Savunma Birlesik Krallik Filistin Mandasi ndaki Yahudi yerlesimlerini korumak amaciyla kurulan ve 1920 48 yillari arasinda faaliyeti gosteren Yahudi paramiliter orguttur Haganah ההגנהEtkin1920 28 Mayis 1948Karargah Birlesik Krallik Filistin Mandasi IsrailSavaslariII Dunya Savasi 1948 Arap Israil SavasiKokeniHagana uyeleri egitimdeyken 1947 1907 de kurulan orgutunun ardindan 1909 yilinda kurulan השומר Muhafiz Birligi orgutunun uzantisidir Hashomer Yahudi gocmenlerinin yillik aidat karsiliginda yerlesim birimlerini korumak amaciyla kurulmus bir orgutken uye sayilari kisa zamanda 100 e ulasti Yahudi liderler ve nin ardindan Ingiliz Mandasi nin yerel Arap cetelerinin saldirilarina karsi Filistinli Yahudileri korumasindaki isteksizligi gorunce Ingiliz yonetimine guvenmez duruma geldi Ciftlik ve kibbutzlarini korumak icin Haganah orgutunu kurdu Haganah in ana gorevi Filistinli Araplarin saldirilarini sivil halka bildirmekti 1920 1929 yillari arasinda merkezi yonetim ve koordinasyondan yoksun olarak calisan orgut yerel olarak ve eski silahlarla gorevini surdurdu Birlik ler Kibbutz ve ciftliklerde donusumlu olarak nobet tutan ciftcilerden ibaretti yla kendini gelistirme ihtiyaci duyan Haganah a Yahudi yerlesim birimlerinden gencler ve buyuk sehirlerden binlerce uye katildi Yurtdisindan silah tedarik eden Haganah kendi el bombalarini ve basit askeri ekipmanlar uretmeye basladi 1936 da 40 bini rezerve yedek olmak uzere asker sayisini 50 bine cikaran Haganah nda Ingiliz askerlerine yardim etti Her ne kadar Ingiliz yonetimi Haganah i resmi olarak tanimadiysa da kendilerinin kurdugu ve gruplarina Ingiliz Albay onderliginde askeri egitim verildi Yahudi politik liderlerin koydugu kural geregi Haganah cemaatlerini korumakla yukumluydu fakat karsi saldiri duzenlemeye haklari yoktu Bu durum bazi Haganah savascilarinin tepkisine sebep oluyordu bu sebeple orgutten ayrilan milisler Irgun Tsva i Leumi orgutunu kurdu 1940 ta II Dunya Savasi sirasinda Ingilizlere karsi savasip bagimsiz devlet kurma amaci guden bir grup Irgun dan ayrilip Lehi orgutunu kurdu 1939 da Ingilizler Yahudilerin Filistin e gocunu buyuk olcude engelleyip Orta Dogu nun diger bolgelerinden Arap isci getirttiler Haganah buna cevap olarak Darbe Kuvveti anlamina gelen elit askerlerden olusmus Palmah kolunu kurdu Palmah ayni zamanda yasal olmamasina ragmen Yahudilerin Filistin e getirilmesinden sorumluydu 100 den fazla gemiyle 100 000 Yahudiyi Filistin e getirmeyi basardi Haganah ayni zamanda Ingilizlerin goc sinirlamalarina karsi gosterilerde bulundu Orta Dogu dan sorumlu Ingiliz bakan nin oldurulmesinden sonra Haganah ile ittifak kuran Ingiliz aslerleri av mevsimi anlamina gelen Saison a baslayip Irgun uyelerini kacirip sorguladilar ve bazen de sinir disi ettiler Irgun un liderligini yapan Menahem Begin kendi uyelerine olasi bir ic savasi engellemek icin Haganah uyelerine karsi savas acmamayi emretti Av mevsimi sona erdikten sonra Haganah Irgun ve Lehi birlesip ni kurdular Her orgutun sorumluluklari farkli olmasina ragmen ana gaye Ingilizleri bu topraklardan cikarip bir Yahudi devleti kurmakti Ikinci Dunya Savasi donemiKuzey Afrika nin Alman ittifakina katilmasindan korkan Ingilizler Haganah tan yardim istedi Bu yardimlarla Misir da Erwin Rommel in ordularini yenen Ingilizler Haganah a olan desteklerini geri cekti 1943 te uzun sure devam eden gorusmeler sonunda Ingiliz ordusu bir grubu kurdu Yahudilerden olusan ve 5 000 askeri bulunan tugay 1944 te Italya ya savasmaya gonderildi sonunda bu tugay 1946 da terhis edildi Savas sonrasiIkinci Dunya Savasi nin ardindan Ingilizleri bolgeden cikarmak icin ugras veren Haganah bir yandan da Yahudilerin yasal olmayan yollarla Filistin e getirilmesinde buyuk rol oynadi Israil devleti kurulduktan iki hafta sonra 28 Mayis ta Haganah in devami olarak kabul edilen Israil Savunma Kuvvetleri kuruldu Unlu Haganah uyeleri arasinda Izak Rabin Ariel Saron Mose Dayan ve Dr Ruth Westheimer bulunurKaynakcaBregman Ahron Israel s Wars A History Since 1947 London Routledge 2002 ISBN 0 415 28716 2 Niv David The Irgun Tsva i Leumi Jerusalem World Zionist Organization Department for Education and Culture 1980 Text of the British White Paper Linking Jewish Agency to Zionist Terrorism in Palestine The New York Times July 25 1946 p 8 Zadka Dr Saul Blood in Zion How the Jewish Guerrillas drove the British out of Palestine London Brassey s 1995 ISBN 1 85753 136 1 Jim G Tobias Peter Zinke Nakam Judische Rache an NS Tatern Konkret Literatur Verlag Hamburg 2000 173 Seiten ISBN 3 89458 194 8 Almanca 1944 1947 Bergman Ronen Kollek was British informer Ynet news 29 Mart 2007 Ayrica bakinizPalmach פלמ ח Plugot Maḥatz פלוגות מחץ ש י Sherut ha Yediot ha Artzit שירות הידיעות של ה הגנה Irgun Etzel אצ ל Lehi לח י Lohamei Herut Israel לוחמי חרות ישראל