Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hakkı Boran Ögelman (8 Temmuz 1940, İstanbul - 4 Eylül 2011, Austin, Teksas), Türk gökbilimci ve akademisyendir.
Hakkı Ögelman | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 8 Temmuz 1940 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 4 Eylül 2011 (71 yaşında) Austin, Teksas, Amerika Birleşik Devletleri |
| Vatandaşlık | Türkiye |
Türkiye'nin en önemli deneysel gök bilimcilerindendir. Yüksek enerji astrofiziğinin birçok alanında araştırma yapmış, küresel iklim değişikliği ve enerji sorunlarına dikkat çekmiş, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin kuruluşunda emek vermiş bir bilim insanıdır.
Yaşamı
1940 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası hukukçu Salehettin Ögelman, annesi öğretmen Vedya Özlem Ögelman'dır. Ailesi, doğumundan kısa bir süre sonra Ankara'ya yerleşti.
Hakkı Ögelman, 10 yaşında İstanbul'da Robert Koleje kaydoldu. Bu okulu bitirdikten sonra ABD'nin Indiana eyaletindeki DePauw Üniversitesinde fizik alanında yükseköğrenim gördü. İlk evliliğini bu üniversitedeki arkadaşı Ivy White ile yaptı. Bu evlilikten Kenan ve Nedim adlı iki oğlu dünyaya geldi.
Cornell Üniversitesinde devam ettiği doktora eğitimi sırasında gama ışını toplamak için tasarlanmış balonla atmosferin üst kısımlarına çıkarılarak veri toplayacak bir dedaktör yaptı. Prof. K. Greisen ve Dr. J. Delvaille yönetiminde yaptığı “Search for Discrete Sources of High Energy Cosmic Gamma Rays” başlıklı teziyle 1966'da doktora derecesi aldı.
Avustralya'da Sidney Üniversitesinde post-doktora çalışması yaptıktan sonra aldığı bir üniversite bursu ile NASA'nın ilk uzay uçuş merkezi olan Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde üç yıl çalıştı; pulsar, quasar, nötron yıldızı gibi uzay nesneleri hakkında öne gelen uzmanlardan biri oldu, çok sayıda makale yayımladı.
ODTÜ yılları
Ögelman, 1969'da yurda dönerek askerlik yaptıktan sonra ODTÜ'de göreve başladı. 1970'te Fizik Bölümü Başkanlığını üstlendi. Öğrencileriyle birlikte ODTÜ Fizik Bölümü’nün çatısına, Ege Üniversitesi Gözlemevine ve Gaziantep ODTÜ kampüsüne koyduğu deneylerle süpernovalardan gelen yüksek enerjili ışınımın atmosferde oluşturduğu ışığı izleyerek süpernova yakaladı. Alınan veriler Ankara'ya telsizle aktarılırdı. Bu çalışma New Scientist'te haber oldu. Bu dönemde arkeoloji ile de ilgilenerek C14 yaş tayini konusunda çalışmalar yaptı. 1972 yılında atılan SAS II uydusunun ana araştırıcılarından birisi idi. 1976'da TÜBİTAK Bilim Kurulu üyesi oldu ve bu görevi 1983'e kadar sürdürdü.
1977'de eşinden ayrılan Hakkı Ögelman, meslektaşı Dr. Yeter Göksu ile ikinci evliliğini yaptı. Aynı yıl ODTÜ’deki görevine son verildi; ancak karar Danıştay tarafından iptal edildi.
Adana yılları
Ögelman, 1978-1982 arasında Çukurova Üniversitesi’nde dekanlık yaptı ve güneş enerjisi araştırmaları yürüttü. Bu dönemde Çukurova Üniversitesi kampüsü içine bir güneş evi inşa etti.
1980 darbesi sonrasında eşi Yeter Göksu 1402'likler listesine girdi ve tutuklandı. 8 ay tutuklu kalan eşinin serbest kalmasından sonra çift Türkiye-den ayrıldı.
Almanya yılları
Hakkı Ögelman, Almanya'da Max-Planck-Institut für Extraterrestrische Physik- Garching'de (MPE) ROSAT X-ışınları gözlem uydusuyla çalıştı; Türkiye'den öğrenci ve meslektaşlarını da bu çalışmalara kattı. Çalışmaları 1988 Sedat Simavi Ödülü ve 1991 TÜBİTAK Bilim Ödülü'ne değer görüldü. MPE’deki çalışmalarının sonunda Yeter Göksu ile boşanan Hakkı Ögelman, daha sonra Marina Orio adlı İtalyan meslektaşı ile evlenmiş ve bu evlilikten Roberto adlı oğlu dünyaya gelmiştir.
ABD yılları
Ögelman 1991'de University of Wisconsinde çalışmaya başladı, pek çok doktora öğrencisi yetiştirdi, ROSAT ile çalışmalarına devam etti. Her yaz Türkiye'ye gelip Sabancı Üniversitesinde ders veren Ögerman, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevinin (TUG) kuruluşu sırasındaki yer arama çalışmalarında, 150 cm'lik Rus-Türk teleskobunun temininde, Gözlemevinin açılmasında rol aldı. ABD, Namibya ve Avustralya’da kurulu ROTSE robotik teleskobunun dördüncüsünün TÜBİTAK Ulusal Gözlemevine getirilmesini sağladı. 1994'te Türkiye Bilimler Akademisine üye seçildi.
1995'te geçirdiği kısmî felçten sonra da araştırmalarına devam etti. 4 Eylül 2011'de yemek borusu kanseri nedeniyle öldü.
Ölümünden sonra
Anısını yaşatmak için Türk Astronomi Derneği, astronomi öğrencileri için düzenlediği yaz okullarına 2012'den itibaren Hakkı Ögelman'ın adını vermiştir.
Kaynakça
- ^ "Orio Marina, Obituary: Hakki Ogelman (1940-2011), Bulletin of the American Astronomical Society, Cilt. 43, Sayı : 037, Aralık 2011". 23 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
- ^ a b Baha Balantekin, Peter Timbie, On the death of Profssor Emeritus Hakkı B. Ögelman, University of Wisconsin Madison, 01.10.2012 9 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c "Ali Alpar Hakkı Ögelman" (PDF). Türk Astronomi Derneği. Kasım-Aralık 2011. 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
- ^ "Ümit Kızıloğlu, Deneysel Yönden Hakkı Ögelman, Eylül 2011". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
- ^ "Odtü Fizik Profesörü Ögelman görevden alındı, Cumhuriyet gazetesi, 02.04.1977" (PDF). 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
- ^ . 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
- ^ "Hakkı Ögelman Yaz Okulu 2012, Türk Astronomi Derneği web sitesi, Erişim tarihi:26.03.2012". 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hakki Boran Ogelman 8 Temmuz 1940 Istanbul 4 Eylul 2011 Austin Teksas Turk gokbilimci ve akademisyendir Hakki OgelmanDogum8 Temmuz 1940 1940 07 08 Istanbul TurkiyeOlum4 Eylul 2011 71 yasinda Austin Teksas Amerika Birlesik DevletleriVatandaslikTurkiye Turkiye nin en onemli deneysel gok bilimcilerindendir Yuksek enerji astrofiziginin bircok alaninda arastirma yapmis kuresel iklim degisikligi ve enerji sorunlarina dikkat cekmis TUBITAK Ulusal Gozlemevi nin kurulusunda emek vermis bir bilim insanidir Yasami1940 yilinda Istanbul da dunyaya geldi Babasi hukukcu Salehettin Ogelman annesi ogretmen Vedya Ozlem Ogelman dir Ailesi dogumundan kisa bir sure sonra Ankara ya yerlesti Hakki Ogelman 10 yasinda Istanbul da Robert Koleje kaydoldu Bu okulu bitirdikten sonra ABD nin Indiana eyaletindeki DePauw Universitesinde fizik alaninda yuksekogrenim gordu Ilk evliligini bu universitedeki arkadasi Ivy White ile yapti Bu evlilikten Kenan ve Nedim adli iki oglu dunyaya geldi Cornell Universitesinde devam ettigi doktora egitimi sirasinda gama isini toplamak icin tasarlanmis balonla atmosferin ust kisimlarina cikarilarak veri toplayacak bir dedaktor yapti Prof K Greisen ve Dr J Delvaille yonetiminde yaptigi Search for Discrete Sources of High Energy Cosmic Gamma Rays baslikli teziyle 1966 da doktora derecesi aldi Avustralya da Sidney Universitesinde post doktora calismasi yaptiktan sonra aldigi bir universite bursu ile NASA nin ilk uzay ucus merkezi olan Goddard Uzay Ucus Merkezi nde uc yil calisti pulsar quasar notron yildizi gibi uzay nesneleri hakkinda one gelen uzmanlardan biri oldu cok sayida makale yayimladi ODTU yillari Ogelman 1969 da yurda donerek askerlik yaptiktan sonra ODTU de goreve basladi 1970 te Fizik Bolumu Baskanligini ustlendi Ogrencileriyle birlikte ODTU Fizik Bolumu nun catisina Ege Universitesi Gozlemevine ve Gaziantep ODTU kampusune koydugu deneylerle supernovalardan gelen yuksek enerjili isinimin atmosferde olusturdugu isigi izleyerek supernova yakaladi Alinan veriler Ankara ya telsizle aktarilirdi Bu calisma New Scientist te haber oldu Bu donemde arkeoloji ile de ilgilenerek C14 yas tayini konusunda calismalar yapti 1972 yilinda atilan SAS II uydusunun ana arastiricilarindan birisi idi 1976 da TUBITAK Bilim Kurulu uyesi oldu ve bu gorevi 1983 e kadar surdurdu 1977 de esinden ayrilan Hakki Ogelman meslektasi Dr Yeter Goksu ile ikinci evliligini yapti Ayni yil ODTU deki gorevine son verildi ancak karar Danistay tarafindan iptal edildi Adana yillari Ogelman 1978 1982 arasinda Cukurova Universitesi nde dekanlik yapti ve gunes enerjisi arastirmalari yuruttu Bu donemde Cukurova Universitesi kampusu icine bir gunes evi insa etti 1980 darbesi sonrasinda esi Yeter Goksu 1402 likler listesine girdi ve tutuklandi 8 ay tutuklu kalan esinin serbest kalmasindan sonra cift Turkiye den ayrildi Almanya yillari Hakki Ogelman Almanya da Max Planck Institut fur Extraterrestrische Physik Garching de MPE ROSAT X isinlari gozlem uydusuyla calisti Turkiye den ogrenci ve meslektaslarini da bu calismalara katti Calismalari 1988 Sedat Simavi Odulu ve 1991 TUBITAK Bilim Odulu ne deger goruldu MPE deki calismalarinin sonunda Yeter Goksu ile bosanan Hakki Ogelman daha sonra Marina Orio adli Italyan meslektasi ile evlenmis ve bu evlilikten Roberto adli oglu dunyaya gelmistir ABD yillari Ogelman 1991 de University of Wisconsinde calismaya basladi pek cok doktora ogrencisi yetistirdi ROSAT ile calismalarina devam etti Her yaz Turkiye ye gelip Sabanci Universitesinde ders veren Ogerman TUBITAK Ulusal Gozlemevinin TUG kurulusu sirasindaki yer arama calismalarinda 150 cm lik Rus Turk teleskobunun temininde Gozlemevinin acilmasinda rol aldi ABD Namibya ve Avustralya da kurulu ROTSE robotik teleskobunun dorduncusunun TUBITAK Ulusal Gozlemevine getirilmesini sagladi 1994 te Turkiye Bilimler Akademisine uye secildi 1995 te gecirdigi kismi felcten sonra da arastirmalarina devam etti 4 Eylul 2011 de yemek borusu kanseri nedeniyle oldu Olumunden sonraAnisini yasatmak icin Turk Astronomi Dernegi astronomi ogrencileri icin duzenledigi yaz okullarina 2012 den itibaren Hakki Ogelman in adini vermistir Kaynakca Orio Marina Obituary Hakki Ogelman 1940 2011 Bulletin of the American Astronomical Society Cilt 43 Sayi 037 Aralik 2011 23 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mart 2014 a b Baha Balantekin Peter Timbie On the death of Profssor Emeritus Hakki B Ogelman University of Wisconsin Madison 01 10 20129 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c Ali Alpar Hakki Ogelman PDF Turk Astronomi Dernegi Kasim Aralik 2011 3 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Mart 2014 Umit Kiziloglu Deneysel Yonden Hakki Ogelman Eylul 2011 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mart 2014 Odtu Fizik Profesoru Ogelman gorevden alindi Cumhuriyet gazetesi 02 04 1977 PDF 3 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Mart 2014 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2014 Hakki Ogelman Yaz Okulu 2012 Turk Astronomi Dernegi web sitesi Erisim tarihi 26 03 2012 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mart 2014