Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
TKP/ML-Hareketi (Türkiye Komünist Partisi/Marksist Leninist-Hareketi), 1976-1994 arasında faaliyet gösteren yasa dışı devrimci örgüt. 1972’de İbrahim Kaypakkaya tarafından kurulan (TKP/ML)’nin dışarıda faaliyeti devam ettiren Koordinasyon Komitesi tarafından; eski (TKP/ML) tezlerinin bir kısmının özeleştirisi yapılarak kurulmuştur.
Tarihçe
1973 yenilgisi sonrası
İbrahim Kaypakkaya’nın 18 Mayıs 1973’te Diyarbakır Cezaevi’nde işkenceyle öldürülmesi ve kadroların ezici çoğunluğunun yakalanmasıyla başlayan dağınıklık süreci 1974 ve 1975’te dışarıya çıkmaya başlayan bazı kadroların bir Koordinasyon Komitesi oluşturmasıyla geride bırakıldı. TKP/ML’nin ilk Merkez Komitesi’ni oluşturan İbrahim Kaypakkaya, Muzaffer Oruçoğlu, Ali Taşyapan, Arslan Kılıç, Cem Somel, Ali Mercan ve Almanyalı Kadir’den (gerçek ismi herhangi bir belgede ifşa edilmemiştir) Kaypakkaya öldürülmüş, yakalanan Oruçoğlu ve Kılıç uzun cezalara çarptırılmış, Somel ise devrimci mücadeleye devam etmeyeceğini belirtmiştir. Polisin eline geçmeyen Taşyapan, Mercan ve Almanyalı Kadir ise kendileri gibi dışarıda kalan birkaç kadroyla birlikte ilişkileri sürdürmeye, potansiyeli dağıtmaya çalışır.
Grubun fiilen önderliğini yürüten Kılıç ve Oruçoğlu, polisteki tavrı görece iyi olan İrfan Çelik, Hikmet Şenses, Güner Alakoç, Ali Taşyapan gibi isimleri faaliyeti toparlamakla görevlendirir. 1975 yılı başlarında cezaevinden çıkan bu isimler, dışarıda kalan Ali Mercan ve Aziz Vatan’ın da katılımıyla bir Koordinasyon Komitesi oluşturur. Komite’nin diğer iki üyesi cezaevindeki Oruçoğlu ve Kılıç’tır.
Koordinasyon Komitesi dönemi
Giderek etkisizleşen Mercan bir süre sonra Koordinasyon Komitesi’nden çıkarılarak yerine Ziya Ulusoy alınır. Kısa bir örgütlenme faaliyetinin ardından kimi örgütsel ve ideolojik sorunları çözmek amacıyla İskenderun’da konferans niteliğinde bir toplantı yapılır. Bu toplantıda Türkiye’nin sosyoekonomik yapısının kapitalist olduğu tespit edilerek örgütün de bir parti değil partileşme yolunda bir hareket olduğu tespit edilerek TKP/ML-Hareketi ismi benimsenir. Ancak bu değişikliklerin tepeden inme bir şekilde yapıldığı ve Kongre yapılmaksızın örgüt görüşlerinin değiştirildiğini öne sürerek Koordinasyon Komitesi’ne başkaldıran genişçe bir taraftar topluluğu cezaevindeki fahri üyelerin de desteğini alarak örgütten kopar. Ahmet ve Süleyman Cihan kardeşlerin başını çektiği ayrılan grup TKP/ML adını sürdürür. Eski kadroların ezici çoğunluğu Hareket tarafında kalsa da bu bölünme birçok yerde faaliyeti zayıflatır.
1977’da yayımlanmaya başlanan yasal yayın organı Halkın Birliği dergisinin ismiyle anılmaya başlanan örgüt, Maocu bir çizgide yer alıyordu. 1977 başlarında Halkın Birliği dergisi'nin (TKP/ML Hareketi) çağrısıyla Halkın Yolu dergisi (THKP-C/ML) ve Halkın Kurtuluşu örgütü (THKO)’nun dahil olduğu birlik görüşmelerine bir süre sonra Halkın Yolu dergisi’nin ısrarıyla Halkın Sesi dergisi (TİİKP) grubu da katılır. Ancak görüşmeler kısa sürede sonuçsuz kalır.
1 Ağustos Hizbi
Yine 1977’de, o sırada örgütün fiili lideri konumundaki İrfan Çelik kısa süreli bir tutukluluk sebebiyle hapisteyken Hareket bir İleri Militanlar Toplantısı düzenler. İlk kez örgütsel normların şekillenmeye başladığı bu toplantıdan bir süre sonra 1 Ağustos 1978’de Üç Dünya Teorisi tartışmaları sürecinde daha sonra (TKP/ML Yeniden İnşa Örgütü) adını alacak olan grup hareketten kopar. Yasal yayın organının sahibi görünen Hayrabet Honca’nın da (Mayıs 1980’de ülkücü bir grup tarafından Kayseri’de öldürüldü) ayrılanlar arasında olması sebebiyle Halkın Birliği ayrılan tarafta kalır. Bunun üzerine Hareket, adıyla yeni bir dergi yayımlamaya başlar. Bu süreçte TKP/ML Hareketi’nin büyük iller dışında güçlü olduğu bölgeler arasında Dersim ve Elbistan, Antep, Adana, Mersin gibi güney illeri öne çıkıyordu.
1979’da Maoculuğu reddederek AEP çizgisine yakınlaşan Hareket aynı yılın Nisan ayında ilk konferansını toplar. Bu süreçte MK düzeyindeki isimlerden Aziz Vatan ve yine Hareketin önde gelen isimlerinden Feryal Sarıoğulları çeşitli nedenlerle Hareketten ayrılır. Konferansta MK’ya seçilen Münir Dışkaya ise Adana’da yüzerken boğularak ölür. Daha önce MK dışına çıkarılmış olanlardan Ali Taşyapan 1981’de, örgütün 1976 sonrası çizgisini belirleyenlerden Hikmet Şenses de cezaevinden çıktığı 1983’te Hareketten ayrılır. 12 Eylül’e yaklaşırken ciddi bir tedbir alamayan Hareket Temmuz 1980’de eşi Mukaddes Erdoğdu’yla birlikte yakalanan Genel Sekreteri İrfan Çelik’in darbeden iki gün sonra Davutpaşa Askeri Cezaevi’nde kendini asmasıyla sarsılır.
12 Eylül sonrası faaliyet
Darbe sonrası peşpeşe gelen operasyonlarla faaliyeti ciddi bir darbe alan Hareket militanlarından Yücel Hazar 2 Kasım 1980’de Antep'te polis tarafından öldürüldü. Yine Hareket taraftarı Cennet Değirmenci 22 Mayıs 1982’de Gaziantep Emniyet Müdürlüğü’nde işkence sonucu öldü. İskenderun bölgesinden Ali Aktaş da 23 Ocak 1983’te idam edildi. 1986’da 2. Konferansını düzenleyerek faaliyetlerine hız verdi. 1988’de yasal yayın organı Emeğin Bayrağı yayımlanmaya başladı, onu 1989’da teorik yayın organı Doğru Seçenek izledi.
1989’da 3. Konferansını yapan Hareket kendisi dışında da TKİH, TİKB, TDKP ve o süreçte henüz örgütlenmekte olan TDKİH’i komünist olarak gördüğünü açıkladı ve söz konusu örgütlere birlik çağrısı yaptı. Çağrı TİKB ve TDKP tarafından olumsuz yanıtlanırken TKİH ve TDKİH ile görüşmeler başladı. Kurulan KBEK (Komünist Birlik Eşgüdüm Komitesi) yönlendirmesiyle sürdürülen süreçte bazı ilerlemeler ve eylem birlikleri sağlansa da 1991’in yaz aylarında Hareket’in 1972-79 dönemini komünist olarak nitelemekte ısrar etmesi nedeniyle tıkandı ve aynı süreçte TKİH ile TDKİH birleşti. TKP/ML Hareketi de aynı süreçte 4. Konferansını düzenledi.
Kayıplar
Bu süreçte bir cenazeye gitmek üzere aynı araçta bulunan beş Hareket taraftarı (Elif Tuncer, Hasan Üzüm, Celal Ölçmez, İmam Turan, Yusuf Üzüm) 10 Temmuz 1991’de bir trafik kazasında öldü. Hareketin gençlik içindeki önde gelen isimlerinden Hüseyin Toraman 27 Ekim 1991’de evinin önünden kaçırıldı ve gözaltında kaybedildi. Gerilla mücadelesi yürütmek üzere Kilis’ten ülkeye giren Hareket militanları Erdoğan Tatar, Ertan Uzunyayla, Hasan Çiçek, Mehmet Beşgen, Müslüm Akyol ve Saim Bozkurt da 27 Ekim 1992 tarihinde devlet güçleri tarafından öldürüldü.
Kasım 1992’de Hareket ciddi bir polis operasyonuna maruz kaldı. MK üyesi oldukları iddia edilen Ziya Ulusoy, Celal Meral ve Mehmet Üstündağ ile Hareketin gençlik örgütü GKH’ın (Genç Komünistler Hareketi) MK üyesi oldukları iddia edilen Mustafa Peköz, Ahmet Erkan, Hasan Polat, Zeki Gürbüz ve Ufuk Tan yakalandılar.
TKİH’le birlik
İlk görüşme sürecinin olumsuz sonuçlanmasına ve iki Hareket arasındaki güvensizlikleri artıran bazı yayınlara rağmen 1993’te birlik görüşmeleri yeniden başladı ve her iki örgütün Kongre ve Konferanslarını yapmalarının ardından süreç hızlandı. Birlik İradesi adlı iç yayın organında sürdürülen tartışmalar Eylül 1994’te MLKP-K’nin (Marksist Leninist Komünist Parti-Kuruluş) kurulmasıyla tamamlandı ve TKP/ML-Hareketi bu süreç içersin de kendini feshetti.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Ekim 2012 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Kasim 2010 TKP ML Hareketi Turkiye Komunist Partisi Marksist Leninist Hareketi 1976 1994 arasinda faaliyet gosteren yasa disi devrimci orgut 1972 de Ibrahim Kaypakkaya tarafindan kurulan TKP ML nin disarida faaliyeti devam ettiren Koordinasyon Komitesi tarafindan eski TKP ML tezlerinin bir kisminin ozelestirisi yapilarak kurulmustur Tarihce1973 yenilgisi sonrasi Ibrahim Kaypakkaya nin 18 Mayis 1973 te Diyarbakir Cezaevi nde iskenceyle oldurulmesi ve kadrolarin ezici cogunlugunun yakalanmasiyla baslayan daginiklik sureci 1974 ve 1975 te disariya cikmaya baslayan bazi kadrolarin bir Koordinasyon Komitesi olusturmasiyla geride birakildi TKP ML nin ilk Merkez Komitesi ni olusturan Ibrahim Kaypakkaya Muzaffer Orucoglu Ali Tasyapan Arslan Kilic Cem Somel Ali Mercan ve Almanyali Kadir den gercek ismi herhangi bir belgede ifsa edilmemistir Kaypakkaya oldurulmus yakalanan Orucoglu ve Kilic uzun cezalara carptirilmis Somel ise devrimci mucadeleye devam etmeyecegini belirtmistir Polisin eline gecmeyen Tasyapan Mercan ve Almanyali Kadir ise kendileri gibi disarida kalan birkac kadroyla birlikte iliskileri surdurmeye potansiyeli dagitmaya calisir Grubun fiilen onderligini yuruten Kilic ve Orucoglu polisteki tavri gorece iyi olan Irfan Celik Hikmet Senses Guner Alakoc Ali Tasyapan gibi isimleri faaliyeti toparlamakla gorevlendirir 1975 yili baslarinda cezaevinden cikan bu isimler disarida kalan Ali Mercan ve Aziz Vatan in da katilimiyla bir Koordinasyon Komitesi olusturur Komite nin diger iki uyesi cezaevindeki Orucoglu ve Kilic tir Koordinasyon Komitesi donemi Giderek etkisizlesen Mercan bir sure sonra Koordinasyon Komitesi nden cikarilarak yerine Ziya Ulusoy alinir Kisa bir orgutlenme faaliyetinin ardindan kimi orgutsel ve ideolojik sorunlari cozmek amaciyla Iskenderun da konferans niteliginde bir toplanti yapilir Bu toplantida Turkiye nin sosyoekonomik yapisinin kapitalist oldugu tespit edilerek orgutun de bir parti degil partilesme yolunda bir hareket oldugu tespit edilerek TKP ML Hareketi ismi benimsenir Ancak bu degisikliklerin tepeden inme bir sekilde yapildigi ve Kongre yapilmaksizin orgut goruslerinin degistirildigini one surerek Koordinasyon Komitesi ne baskaldiran genisce bir taraftar toplulugu cezaevindeki fahri uyelerin de destegini alarak orgutten kopar Ahmet ve Suleyman Cihan kardeslerin basini cektigi ayrilan grup TKP ML adini surdurur Eski kadrolarin ezici cogunlugu Hareket tarafinda kalsa da bu bolunme bircok yerde faaliyeti zayiflatir 1977 da yayimlanmaya baslanan yasal yayin organi Halkin Birligi dergisinin ismiyle anilmaya baslanan orgut Maocu bir cizgide yer aliyordu 1977 baslarinda Halkin Birligi dergisi nin TKP ML Hareketi cagrisiyla Halkin Yolu dergisi THKP C ML ve Halkin Kurtulusu orgutu THKO nun dahil oldugu birlik gorusmelerine bir sure sonra Halkin Yolu dergisi nin israriyla Halkin Sesi dergisi TIIKP grubu da katilir Ancak gorusmeler kisa surede sonucsuz kalir 1 Agustos Hizbi Yine 1977 de o sirada orgutun fiili lideri konumundaki Irfan Celik kisa sureli bir tutukluluk sebebiyle hapisteyken Hareket bir Ileri Militanlar Toplantisi duzenler Ilk kez orgutsel normlarin sekillenmeye basladigi bu toplantidan bir sure sonra 1 Agustos 1978 de Uc Dunya Teorisi tartismalari surecinde daha sonra TKP ML Yeniden Insa Orgutu adini alacak olan grup hareketten kopar Yasal yayin organinin sahibi gorunen Hayrabet Honca nin da Mayis 1980 de ulkucu bir grup tarafindan Kayseri de olduruldu ayrilanlar arasinda olmasi sebebiyle Halkin Birligi ayrilan tarafta kalir Bunun uzerine Hareket adiyla yeni bir dergi yayimlamaya baslar Bu surecte TKP ML Hareketi nin buyuk iller disinda guclu oldugu bolgeler arasinda Dersim ve Elbistan Antep Adana Mersin gibi guney illeri one cikiyordu 1979 da Maoculugu reddederek AEP cizgisine yakinlasan Hareket ayni yilin Nisan ayinda ilk konferansini toplar Bu surecte MK duzeyindeki isimlerden Aziz Vatan ve yine Hareketin onde gelen isimlerinden Feryal Sariogullari cesitli nedenlerle Hareketten ayrilir Konferansta MK ya secilen Munir Diskaya ise Adana da yuzerken bogularak olur Daha once MK disina cikarilmis olanlardan Ali Tasyapan 1981 de orgutun 1976 sonrasi cizgisini belirleyenlerden Hikmet Senses de cezaevinden ciktigi 1983 te Hareketten ayrilir 12 Eylul e yaklasirken ciddi bir tedbir alamayan Hareket Temmuz 1980 de esi Mukaddes Erdogdu yla birlikte yakalanan Genel Sekreteri Irfan Celik in darbeden iki gun sonra Davutpasa Askeri Cezaevi nde kendini asmasiyla sarsilir 12 Eylul sonrasi faaliyet Darbe sonrasi pespese gelen operasyonlarla faaliyeti ciddi bir darbe alan Hareket militanlarindan Yucel Hazar 2 Kasim 1980 de Antep te polis tarafindan olduruldu Yine Hareket taraftari Cennet Degirmenci 22 Mayis 1982 de Gaziantep Emniyet Mudurlugu nde iskence sonucu oldu Iskenderun bolgesinden Ali Aktas da 23 Ocak 1983 te idam edildi 1986 da 2 Konferansini duzenleyerek faaliyetlerine hiz verdi 1988 de yasal yayin organi Emegin Bayragi yayimlanmaya basladi onu 1989 da teorik yayin organi Dogru Secenek izledi 1989 da 3 Konferansini yapan Hareket kendisi disinda da TKIH TIKB TDKP ve o surecte henuz orgutlenmekte olan TDKIH i komunist olarak gordugunu acikladi ve soz konusu orgutlere birlik cagrisi yapti Cagri TIKB ve TDKP tarafindan olumsuz yanitlanirken TKIH ve TDKIH ile gorusmeler basladi Kurulan KBEK Komunist Birlik Esgudum Komitesi yonlendirmesiyle surdurulen surecte bazi ilerlemeler ve eylem birlikleri saglansa da 1991 in yaz aylarinda Hareket in 1972 79 donemini komunist olarak nitelemekte israr etmesi nedeniyle tikandi ve ayni surecte TKIH ile TDKIH birlesti TKP ML Hareketi de ayni surecte 4 Konferansini duzenledi Kayiplar Bu surecte bir cenazeye gitmek uzere ayni aracta bulunan bes Hareket taraftari Elif Tuncer Hasan Uzum Celal Olcmez Imam Turan Yusuf Uzum 10 Temmuz 1991 de bir trafik kazasinda oldu Hareketin genclik icindeki onde gelen isimlerinden Huseyin Toraman 27 Ekim 1991 de evinin onunden kacirildi ve gozaltinda kaybedildi Gerilla mucadelesi yurutmek uzere Kilis ten ulkeye giren Hareket militanlari Erdogan Tatar Ertan Uzunyayla Hasan Cicek Mehmet Besgen Muslum Akyol ve Saim Bozkurt da 27 Ekim 1992 tarihinde devlet gucleri tarafindan olduruldu Kasim 1992 de Hareket ciddi bir polis operasyonuna maruz kaldi MK uyesi olduklari iddia edilen Ziya Ulusoy Celal Meral ve Mehmet Ustundag ile Hareketin genclik orgutu GKH in Genc Komunistler Hareketi MK uyesi olduklari iddia edilen Mustafa Pekoz Ahmet Erkan Hasan Polat Zeki Gurbuz ve Ufuk Tan yakalandilar TKIH le birlik Ilk gorusme surecinin olumsuz sonuclanmasina ve iki Hareket arasindaki guvensizlikleri artiran bazi yayinlara ragmen 1993 te birlik gorusmeleri yeniden basladi ve her iki orgutun Kongre ve Konferanslarini yapmalarinin ardindan surec hizlandi Birlik Iradesi adli ic yayin organinda surdurulen tartismalar Eylul 1994 te MLKP K nin Marksist Leninist Komunist Parti Kurulus kurulmasiyla tamamlandi ve TKP ML Hareketi bu surec icersin de kendini feshetti