Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu ya da THKO, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan, Sinan Cemgil, Alparslan Özdoğan, Kadir Manga, Taylan Özgür, Cihan Alptekin ve Mustafa Yalçıner tarafından kurulan silahlı Marksist-Leninist örgüt. Örgüt, kuruluşunu, gerçekleştirdiği bir dizi eylemden sonra 4 Mart 1971 tarihinde yayımladığı bir bildiri ile kamuoyuna duyurdu.
Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | THKO |
| Kurucu | Hüseyin İnan Sinan Cemgil Deniz Gezmiş Yusuf Aslan |
| Kuruluş tarihi | 29 Aralık 1970 (ilk eylem) 4 Mart 1971 (bildiri) |
| Kapanış tarihi | 6 Mayıs 1972 |
| Ardılı | Türkiye Devrimci Komünist Partisi-İnşa Örgütü (Halkın Kurtuluşu) |
| İdeoloji | Marksizm-Leninizm Guevarizm |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sol |
İlk silahlı eylemini 29 Aralık 1970 tarihinde gerçekleştiren Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu, bütün bir 12 Mart yarı-askerî dönem boyunca varlığını sürdürdü. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C) ile birlikte söz konusu döneme damgasını vurdu. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamlarını önlemek için gerçekleştirdikleri ortak eylemin sonucu olarak THKP-C’den 8, THKO’dan 2 militanın Kızıldere’de öldürülmeleri, Silahlı Devrim Cephesi kavramının yerleşmesini ve siper kardeşliği-yoldaşlığı kavramının ortaya çıkmasını sağladı.
THKO, Sinan Cemgil, Kadir Manga ve Alparslan Özdoğan’ın Nurhak; Cihan Alptekin ve ’nın Kızıldere’de öldürülmeleri; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam edilmelerinden sonra dağıldı.
THKO davasından yargılanıp mahkûm olan kadroların 1974 affıyla hapisten çıktıktan sonra dışarıdakilerle birleşerek oluşturduğu , hızla örgüt çizgisinden uzaklaşırken komite üyeleri kendi aralarında da bir farklılaşma sürecine girdiler. Bir grup Çin Komünist Partisi-Arnavutluk Emek Partisi (sonrasında yalnızca AEP) yanlısı politikalar geliştirerek Türkiye Devrimci Komünist Partisi'ne, diğer bir grup ise SBKP eğilimli politikalarla Türkiye Komünist Emek Partisi'ne gidecek örgütlenmeler kurarken örgüt çizgisine bağlı kalanlar adı altında birbirinden bağımsız grupçuklar oluşturmaktan öteye gidemediler.
THKO’nun ortaya çıktığı koşullar
Büyük şehirlerdeki yükseköğretim gençliği başta olmak üzere kimi aydın çevreleri ile İsmet İnönü yönetimindeki Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) Demokrat Parti iktidarına karşı verdikleri açık mücadele ortamında, ordu içindeki Kemalist-olma-savlı subayların “Cunta”sı, 27 Mayıs 1960 tarihinde yönetime el koyar. Emir-komuta zinciri dışında gerçekleştirilen ve kimilerince “ihtilâl” kimilerince de “darbe” olarak tanımlanan bu ordu müdahalesi sonucu girilen süreç, 1961 Anayasasını ortaya çıkartır. Türkiye’nin sorunları ve bu sorunlara getirilen çözümlerin tartışılmasına kısmen olanak tanıyan bir ortamda Doğan Avcıoğlu önderliğindeki Yön hareketinin ortaya çıkışı (1961), Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) kuruluşu (1961), CHP’de “Ortanın Solu”na yöneliş (1965) ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) kuruluşu (1967), Marksist klâsiklerin Türkçeye çevrilmesiyle harmanlanır.
Güney Kore’deki anti-emperyalist gençlik hareketiyle benzer devinimlere sahip Türkiye’deki yükseköğretim gençliği aslında Türkiye'ye ait daha özel bir şekliyle varlığını sürdürürken anti-emperyalizmi sosyalist düşünceler temelinde ele almaya çalışan yeni bir öğrenci kuşağı da uç verir.
1965 ve 1969'da kurulan Adalet Partisi (AP) hükûmetleri dış ilişkilerinde ABD ve Avrupa Ortak Pazarı yanlısı bir politika izlerken içte hak arama savaşımlarına tahammülsüz ve 1961 Anayasası karşıtı ve genel olarak bölücü bir zeminde hareket ederler.
Yükseköğretim gençliğinin “özgür üniversite” kavgası ile bununla zamandaş olarak yükselen başta işçi sınıfı ve köylülük olmak üzere emekçi sınıfların savaşımlarına Adalet Partisi Hükûmeti'nin polis ve karşıt görüşlü grupların desteğiyle verdiği şiddet unsurlu karşılık, tarikatçı yükseliş ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) tarafından kurulan “komando kampları”,[] radikal sağ ile polis gücü arasındaki işbirliği,[] siyasal saflaşmaları derinleştirir.
Yükselen anti-emperyalist ve demokratik savaşım içindeki genç devrimciler, Marx, Engels, Lenin ve Stalin ile başlayan tanışıklıklarına Vietnam Devrimi, Filistin Kurtuluş Savaşı ve başta Küba devrimi olmak üzere Latin Amerika devrimci deneyimlerini eklerler.
Soğuk Savaş dönemi olarak tanımlanan iki-kutuplu dünyanın (ABD-SSCB) ilişki ve çelişkileri, sonradan Avrupa Birliği’ne dönüşecek olan Ortak Pazar’ın yükselişi, SSCB’nin Brejnev’in "sınırlı egemenlik doktrini" bağlamında Çekoslovakya’ya girişi, SBKP-ÇKP ayrışması ve Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki Büyük Proleter Kültür Devrimi, dönemin devrimci kadrolarını derinden etkiler.
Döneme karakterini veren slogan ise “Tam Bağımsız ve Gerçekten Demokratik Türkiye” olacaktır.[]
THKO’nun kökeni
Örgütün kökeninde, birbiriyle bağlantılı ve/ama görece bağımsız gelişen iki odak olduğu söylenebilir.
Birinci odak, Ankara’da Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ndeki “”tan çıkar. Sinan Cemgil, Mustafa Taylan Özgür, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan gibi daha sonra THKO’yu kuracak olanlar, , Yusuf Küpeli ve Rasih Ulaş Bardakçı gibi THKP-C’yi kuracak olanlarla birlikte bir yandan yüksek öğrenim gençliğinin akademik-demokratik hakları için savaşım verirlerken diğer yandan da gelişen halk hareketleriyle birleşme ve dayanışma çabası içinde olurlar. Yükseköğretim kurumlarında Sosyalist Fikir Kulüplerinin kuruluşlarına katılıp bu kulüplere önderlik ederler. Söz konusu kadrolar, gençliğin anti-emperyalist savaşımına bilinçli eylem önderleri olarak katılır ve kitlenin eylem içinde bilinçlenmesine özen gösterirler. Grubun sonraki gelişimi diğer gruplardan farklı olur. Bu odak, sol içi tartışmalara çok fazla girmez. Sosyalist Devrim-Millî Demokratik Devrim saflaşmasında Türkiye devriminin önündeki devrimci adımın kesintisiz ve aşamalı devrim anlamında Millî Demokratik Devrim olduğunu savunsalar da "Türk Solu" ve "Aydınlık" akımından ve bu akım içindeki tartışmalardan uzak dururlar. Hüseyin İnan’ın önderliğinde kendi yollarını açmak için sıkı bir çalışma içine girerler. Türkiye’nin hemen hemen her yerinde her çevreden kimi sosyalist öncüleri bir araya getirirler. Grup, öngördüğü devrim stratejisine istinaden "Dağcılar" olarak anılmaya başlar.
İkinci odak, İstanbul’da (DHÖ) ve ’nde (DÖB) örgütlenen ve anti-emperyalizm ortak zemininde bir araya gelen yükseköğretim gençlik öncülerinin Deniz Gezmiş ve Cihan Alptekin önderliğindeki kanadıdır. DÖB içindeki tarafından temsil edilen (TMGT) kökenlilerle TİP kökenliler arasındaki ilişkiler bir süre sonra gevşeyecek ve herkes kendi yoluna gidecektir. Deniz Gezmiş ve Cihan Alptekin, bu süreçte , , , gibi Devrimci Doğu Kültür Ocakları (DDKO) çevresinden gençlerle birleşecektir. Mustafa Zülkadiroğlu, bu konuda, şunları demektedir:
"Deniz'den bizim kopuşumuz 1969 yılına dayanır. 1969 Haziran üniversite işgalleri sırasında, DÖB kadrosuna danışmadan, DÖB hareketi adına bizim dışımızda işler yapmaya, Diyarbakır Yurdu ve DDKO çevresinden bazı kişilerle hareket etmeye başlamıştı. Onlar, herhangi bir çatışmada bizim yanımızda olan kişiler değildi. Biz, bu nedenle, “Bizim dışımızda ne yapıyorsun? Ne olduğunu bilelim” diyerek Deniz'in yaptığı bu emrivakiye karşı çıktık. Bunun üzerine Deniz ile aramıza bir sürtüşme girdi." – Deniz (Bir İsyancının İzleri), Turhan Feyizoğlu, 16. Baskı, Su Yayınları, Sayfa 174.
THKO’nun kuruluşu
Vietnam Kasabı olarak ünlenen ’in Amerika Birleşik Devletleri Türkiye büyükelçisi olarak atanması büyük bir tepki doğurur. İstanbul, İzmir ve Ankara başta olmak üzere bütün Türkiye’de yaygın protesto gösterileri düzenlenir. Komer’in arabasının Sinan Cemgil, Hüseyin İnan, Mustafa Taylan Özgür, Yusuf Aslan, Seçkin İnceefe, Halil Çelimli, , Sabit Big gibi ODTÜ’lü sosyalistler tarafından yakılmasıyla (6 Ocak 1969) doruğa ulaşan tepki, sürdürülen savaşımda bir dönüm noktası sayılabilir. Eylemin içinde yer alan Mustafa Taylan Özgür’ün, Komer olayından sonra İstanbul Üniversitesi Öğrenci Birliği’nin Beyazıt'taki kongresi sırasında arkadan kurşunlanarak (ve sonrasında polis karakolunda dövülerek) öldürülmesinden (23 Eylül 1969) sonra ise yeni dönemin karakterini Sinan Cemgil, “Taylan, Kommer'in arabasını yakarak devrim için ilk kıvılcımı atmıştı. Bu kıvılcım devam ettirilecektir." diye açıklayacaktır.
Kuruluştan Önce Bir Aşama, THKP-C'nin birlik teklifi
THKO esasen silahlı mücadeleyi 1969'da başlatmayı planlamıştı ama çekirdek kadrosunun Filistin'den dönüşü sonrası tutuklanması üzerine mücadele 1970'te başlatıldı. Bu dönemlerde Mahir Çayan, Yusuf Küpeli, THKO üyeleriyle bir görüşme yapar. Çayan THKO üyelerine mücadeleye erken başlandığını, "bir siyasal parti olarak örgütlenmeksizin silahlı propagandaya girişilemeyeceğini" söyler ve "birlikte" örgütlenme teklifi yapar. Fakat THKO'nun kır gerillası, ileride THKP-C'yi oluşturacak olan kadronun ise şehir gerillasını savunmasından dolayı Hüseyin İnan "Siz kent proletaryasına inanıyorsunuz, biz ise kır proletaryasına" diyerek reddeder.Deniz Gezmiş ise Mahir Çayan'a sen oportünistsin der.
THKO oluşuyor
Birbiriyle bağlantılı ama görece bağımsız Ankara ve İstanbul odaklı iki grubun birleşmesinde ve tek odaktan harekete geçmelerinde Ankara kökenli grubun önemli kesiminin Filistin dönüşü Diyarbakır’da yakalanması (Şubat 1970) doğrudan etkili olmuştur. Bu dönemde Deniz Gezmiş, grubuyla birlikte “Dağcılar”la birleşir.
Diyarbakır cezaevi, THKO’nun kuruluşunda en önemli aşamalardan birini oluşturmaktadır. Gülay Ünüvar-Özdeş, bu dönemi şöyle anlatmaktadır:
"Hüseyin İnan broşürün daktiloyla yazılmış birkaç kopyasını bana verdi. Önce dikkatle okumamı ve benimsersem -şimdilik herkese değil- görüşlerinin görüşlerimize yakın olduğunu düşündüğüm arkadaşlara okutarak, gerekirse tartışmamı istedi. Hüseyin’in istediklerini yaptım. Broşürü okuyan arkadaşlardan büyük bir bölümü bizim gruba katıldı ve daha sonra THKO içinde yer aldı. Görüşlerin derlenip toparlanması, sistematize edilmesi açısından Diyarbakır cezaevi döneminin THKO’nun oluşumunda önemli bir rol oynadığını düşünüyorum.” – Turhan Feyizoğlu,Sinan: Nurhak Dağlarından Sonsuzluğa,, Ozan Yayıncılık, İstanbul, Ağustos 2000, , sf. 328
“Halk savaşı” hazırlığı içine giren “Dağcılar”, kırsal alanlardaki çalışmalarını yoğunlaştırırlar. ODTÜ yurtları, “Dağcılar”ın harekât üssü haline gelir. Gizli çalışma üzerinde yoğunlaşan “Dağcılar”, yasal örgütlenmelerde yönetsel görevler üstlenmemeye özen göstermekle birlikte, başta (TDGF ya da yaygın adıyla Dev-Genç) olmak üzere kitle örgütlenmeleri içindeki gelişmelere müdahale etmeyi sürdürürler.
İlginç bir gelişme de “Dağcılar”dan Sinan Cemgil ve Deniz Gezmiş’in Yusuf Küpeli, , Aydın Karagözoğlu, Sema Karagözoğlu, ve Mustafa Kemal Çamkıran gibi farklı çevrelerde yer alan kişilerle birlikte kurdukları gerekçesiyle Ankara İkinci Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılanmalarıdır.
Bu, dönemin bir özelliği olarak siyasal alanda farklılaşma sürecinde olsalar bile savaşım içinde gelişen dostluk ve yoldaşlık anlayışının sürdüğünün ve yeni biçimlenen çevrelerin savaşımı sürdürebilmek için gerekli dayanışmayı göstermelerinin bir örneği olarak görülebilir.
Henüz belirlenmiş bir örgüt adına sahip olmayan “Dağcılar”, gerilla savaşı için en uygun yerin Malatya olduğuna karar verirler. ve Mustafa Yalçıner, malzeme yüklü bir arabayla Kasım 1970’te Malatya’ya giderler...
23 Aralık 1970 Çarşamba günü, Ankara Hukuk Fakültesi önünde vurulan devrimci öğrencilerden İlker Mansuroğlu’nun 28 Aralık 1970 Pazartesi günü akşamı tedavi edildiği hastanede ölümü üzerine Dağcılar, tepkilerini dile getirmek amacıyla yapacakları eylem için Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliğini seçerler. “Dağcılar”, 29 Aralık 1970 Salı günü ABD Büyükelçiliği önündeki polis noktasının kurşunlanmasıyla başlayan eylemler dizisinin ardından 4 Mart 1971 Perşembe günü yayınlanan bir bildiri ile Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nun (THKO) varlığını duyururlar.
Örgütün Adı
Türkiye uzun bir dönem sağ kanatlarla birlikte, ısrarla örgütün adını “Türk Halk Kurtuluş Ordusu” olarak söylemeyi yeğledi, çünkü Türkiye ve Türkiyeli gibi ifadeler bölücülük olarak görülüyordu
Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nun Sıkıyönetim Mahkemelerindeki dava dosyalarında örgüt adı doğru biçimde Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu olarak yer almasına karşın, devlet tarafından hazırlanan kitapçıklarda “Türk Halk Kurtuluş Ordusu” olarak belirtilmeye özen gösterilmişti. (Bknz. Başbakanlığın emri ile Bakanlıklararası bir kurul tarafından hazırlanmış olan “Beyaz Kitap”, Ankara-1973)
Örgüt adının doğru kayda geçirilmesi yönündeki ısrarlar karşısında ise THKO, bölücülükle damgalanıyordu. THKO 1 ve 2 Davalarının mahkeme başkanı Ali Elverdi, adlı kitabında bu tavırda olmuştur.
Halk Kurtuluş Ordusu Kavramı
“Halk Kurtuluş Ordusu” (English People’s Liberation Army) ifadesi, ilk kez Çin Komünist Partisi tarafından Parti önderliğindeki ama partili olmayanların da yer aldığı silahlı örgütlenmeleri ifade etmek için kullanıldı. ÇKP ile aynı zeminde yer alan partiler de kurdukları askerî örgütlenmelere bu adı verdiler ya da bu adı ima ettiler.
THKO, ÇKP ile aynı zeminde olmayıp da bu ifadeyi kullanan ilk ve bilinen tek örgüttür. Benzer biçimde THKP-C de kendisini Ordu yerine Parti ve Cephe olarak tanımlamasına karşın “Halk Kurtuluş” (English People’s Liberation) ifadesini kullanmayı yeğlemiştir.
1960’lı yıllar Küba Devrimi’nden esinlenen “Ordu” ve daha çok da “Cephe”lerin ortaya çıktığı bir dönemdir ve bu gruplar, ÇKP’den ayrı bir ideolojik-siyasî zeminde durduklarının bir göstergesi olarak genellikle (English National Liberation) ön adını kullanmışlardır.
THKO’nun tamamen, THKP-C’nin kısmen, ÇKP’yi anımsatan bu ifadeleri örgütlerinin adı olarak kullanmış olmaları, iki örgütün önder ve kurucu kadrolarının da Çin ve Küba deneyimlerini birbirlerini dışlayan ve kendi içlerinde mutlaklaştıran okullar olarak algılamadıklarının işareti olarak görülebilir.
Askerî değil Siyasî bir Ordu
Ordu, askerî bir kavram olmasına karşın THKO, kendisini siyasî bir örgüt olarak tanımlamıştır. Bu, siyaset ve savaş ilişkisinin ele alınma biçimiyle bağıntılıdır. Hüseyin İnan, kendi anlayışlarını şöyle açıklamaktadır:
"Politik mücadele yöntemlerinin en üst düzeyine şiddet politikası ve şiddet politikasının temel yöntem olduğu politik mücadeleye de silahlı mücadele diyoruz." – Hüseyin İnan, (Mart 1972)
Örgütün varlığını kamuoyuna açıkladığı 4 Mart 1971 tarihli bildirisinde “Amacımız Amerika'yı ve tüm yabancı düşmanları temizleyerek, hainleri yok etmek ve düşmandan temizlenmiş tam Bağımsız Türkiye'yi kurmaktır.” denilmektedir. THKO militanları, hem kişisel sorgularında hem de ortak savunmalarında bu temelden hareket etmişler ve her aşamada Örgüt’ün programını savunmuşlardır. Hemen hemen bütün militanlarının tek tek kendilerini Marksist-Leninist olarak tanımladığı bir örgütün kendisini Marksist-Leninist, Komünist vb olarak tanımlamaması yadırgatıcı görünebilir, nitekim görülmüştür de. Oysaki THKO’yu kuran ve kendilerini Marksist-Leninist olarak tanımlayan kadrolar, kurdukları örgütün verili andaki militan bileşimini değil, gelişim sürecindeki bileşimini esas almışlardır. Öngörülen, gelişimi içinde THKO’nun sosyalist olmayanların da katıldığı/içinde yer aldığı bir örgüt haline gelmesidir.
Söz konusu kadrolar, halk savaşının başarısı için iki örgütün stratejik öneme sahip olduğunu düşünmüşlerdir: işçi sınıfı partisi ve halk ordusu. Bu iki örgütü de işlev-görev ve kitle ilişkileri düzeyinde ele alan Hüseyin İnan, “Parti”nin görevini “işçi sınıfı ideolojisinin hakimiyetini devam ettirmek ve başka ideolojilerin mevcudiyetini minimuma indirgemek” olarak tanımlamakta, kuruluş koşulunu da işçi sınıfı ile örgütsel bağların gelişmesinde görmektedir. “Ordu”nun görevi ise “halkın silahlı gücü” olmaktır. “Ordu” da halk kitleleriyle örgütsel bağlar geliştikçe gerçek bir halk ordusu olacaktır. Dolayısıyla THKO, örgütsel düzey açısından ne bir parti ne de bir ordudur; parti ve ordu fonksiyonlarını üstlenen bir örgüttür.
THKO’ya yön veren siyasî çizgi
Türkiye Devriminin Yolu
THKO’ya yön veren siyasi çizgi, Hüseyin İnan tarafından yazılan, broşüründe kayıt altına alınmıştır. Broşür, önce teksir ve fotokopiyle çoğaltılmış, 1976’da Belge, 1991’de ise Ulusal Kültür tarafından yayınlanmıştır. Broşürün sınırlı bir özeti için bölümüne bakılabilinir.
THKO üyeleri
THKO’nun (öncesi de dahil) içinde yer alan ya da davalarda yargılananların bir kısmı aşağıda ilk ada bağlı olarak alfabetik sırayla verilmiştir.
Ahmet Erdoğan, Ahmet Tuncer Sümer, Anıl Bayraktar, Ali Aydın Çığ, Alpaslan Özdoğan, Atilla Keskin, Avni Gökoğlu, Cihan Alptekin, Deniz Gezmiş, Ercan Öztürk, Ergun Adaklı, Erol Tulpar, Fevzi Bal, Gülay Ünüvar-Özdeş, Hacı Tonak, Hasan Ataol, Hasan Bakırlar, Hüseyin Cemal Özdoğan, Hüseyin İnan, , İbrahim Seven, Kadir Manga, Kor Koçalak, Mehmet Ali Bulut, Mehmet Asal, Mehmet Emin Aktaş, Mehmet Nakiboğlu, Mehmet Özdemir, Mete Ertekin, Metin Güngörmüş, Metin Yıldırımtürk, Metin Karavelioğlu, Mustafa Çubuk, Mustafa Taylan Özgür, Mustafa Yalçıner, Nahit Tören, Necmettin Baca, Niyazi Yıldızhan, Oktay Kaynak, Osman Arkış, , Recep Sakın, Safa Asım Yıldız, Semih Orcan, Sevim Onursal, Sinan Cemgil, Taşkın Tanman, , Uğur Telatar Yusuf Aslan, Zerruh Vakıfahmetoğlu...
Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu davaları
THKO 1 Davası
Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu ana davasıdır. Sanıkların çoğunluğu yükseköğrenimli gençlerden oluşmaktadır. Dava, 16 Temmuz 1971 günü Altındağ Veteriner Okulu binasında Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığında Baki Tuğ savcılığında Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 no'lu Mahkemesi'nde başladı ve 9 Ekim 1971 günü bitti. Bu davada Deniz Gezmiş ve arkadaşları verdikleri savunmada İkinci Kurtuluş Savaşçıları olduklarını ve Mustafa Kemal'in bağımsızlık mücadelesini savunduklarını belirttiler. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan'ında aralarında bulunduğu 18 kişi idama mahkûm edildi. 3 sanığa 5 yıl hapis verildi, diğer sanıklar beraat etti. Cezalar temyizden döndü. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan'ın idamları onandı. Mahkeme kararı 24 Nisan 1972'de TBMM'de oylandı. 276 milletvekilinin "Evet", 48 milletvekilinin de "Hayır" oyu verdiği oylamada iki çekimser oy çıktı. Necmettin Erbakan, Alparslan Türkeş,Osman Bölükbaşı, Hüdai Oral, Mustafa Timisi'nin de aralarında bulunduğu 115 milletvekili ise oylamaya katılmamıştı. "Hayır" oyu verenler arasında; İsmet İnönü, Bülent Ecevit, Mehmet Ali Aybar, Muammer Erten, Necdet Uğur gibi isimler bulunmaktaydı. Süleyman Demirel, İsmet Sezgin, Nahit Menteşe, Hasan Korkmazcan, Necmettin Cevheri "Evet" oyu kullanan 276 milletvekili arasındaydı. Bir sonraki gün gazeteler, oylamada Süleyman Demirel'in bir yandan kolunu kaldırırken diğer yandan da grubundaki milletvekillerinin oylarını kontrol ettiğini yazacaktır. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan 6 Mayıs 1972 Cumartesi günü idam edildiler.
THKO İstanbul Davası
Cihan Alptekin, , 'nın da aralarında yer aldığı davadır. Sanıklardan Cihan Alptekin ve , THKP-C'den Mahir Çayan, Rasih Ulaş Bardakçı ve ile birlikte Maltepe Cezaevi'nden firar ettiler.
THKO 2 Davası
Gülay Ünüvar-Özdeş ve Hasan Bakırlar’ın da aralarında yer aldığı davadır. Sanıkların çoğunluğu yükseköğrenimli gençlerden oluşmaktadır.
THKO 3 Davası
Sanıkların çoğunluğu işçi, emekçi ve köylü kökenlidir.
1974 sonrası THKO
Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu, bilinçli eylemler örgütleyen ve bu eylemlere önderlik eden devrimcilerin ideolojik-politik ayrışması sonucu ortaya çıkmış bir devrimciler örgütüydü. Yazılı program ve tüzüğe sahip değildi ama diğer grup ve çevrelerden kendisini ayıran açık bir siyasal program ve örgüt anlayışına sahipti. Bu siyasal program bilinçli eylem içinde geliştirilmiş ve örgütü oluşturanlarca Diyarbakır cezaevinde yazılan bir broşüre dayanarak benimsenmişti. Bir millî demokrat devrimci örgüt olarak THKO’nun varoluş gerekçeleri, 4 Mart 1971’de yayınlanan “Dünya ve Türkiye Halklarına” başlıklı bildiridir. Örgüte yön veren sosyalist düşünce ise Hüseyin İnan tarafından cezaevi koşullarında geliştirilen ve örgüt pratiğindeki hataların da değerlendirildiği “” (TDY) adlı çalışmada kayıt altına alınmıştır.
Her yenilgi sonrasında olduğu gibi THKO’nun sürdürdüğü savaşımın yenilgisinden sonra da "özeleştiri" çalışmaları başlatılmıştır. Örgütün eleştirisinin ana hatları TDY’de yapılmış olmasına karşın, önder kadroların ölümünden sonra yeni bir özeleştiri dalgası yükselmiştir. Bu yeni özeleştiri dalgası, iki kanaldan ve her ikisi de örgütün siyasi temellerine ilişkin olarak geliştirilmiştir.
THKO'nun cezaevi dışında bulunan yönetimindeki kadroları tarafından kaleme alınan "Mücadelede Birlik" (1974) adlı broşürde Türkiye’nin önündeki devrimci aşamanın Millî Demokratik Devrim olduğu kabul ediliyor ama devrimci savaşımın temel alanının kırsal alanlar olduğu anlayışı terk ediliyor, yerine temel alanın kentlere geçiş için bir sıçrama alanı olması ve işçi sınıfının esas alınması gerektiği anlayışı ikâme ediliyordu. Ordu örgütlenmesi değil de partiye yönelinmesi gerektiği bir başka farklılaşmaydı. Kürdistan, ilhak edilmiş bir ülke olarak ele alınıyor ve bu temelde de Kemalizme ilişkin yaklaşım terk ediliyordu. , Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi’nde yer alan yazısında "Mücadelede Birlik" broşürünün "programatik manifesto oluşturmaya yetmediğini" söyleyecektir.
THKO’nun cezaevinde kalan ve çoğunluğunu ODTÜ kökenlilerin oluşturduğu Mustafa Yalçıner önderliğindeki kadrolar ise "Geçmişin Eleştirisi" (1974) adlı çalışmalarında (Kürdistan’a ilişkin tez dışında) ’ten çok da farklı olmayan açılımlar yapacaklardı.
“Geçmişin Eleştirisi” yazısı üzerine çıkan tartışmalar, Hüseyin İnan’ın Türkiye Devriminin Yolu broşüründe ifade ettiği görüşleri savunanların kendi yollarını açmak için ayrılmaya başlamalarıyla sonuçlandı.
1974 yılındaki kısmî af çerçevesinde cezaevinden çıkan kadrolarla dışarıdaki kadrolar, yaptıkları bir dizi görüşme sonucunda Örgüt’ün merkezî yapısının yeniden kurulması için 1975 başlarında 9 kişiden oluşan ’ni (THKO-GMK) kurdular. THKO-GMK’nin görevi, örgütlenmek, program ve tüzük hazırlamak ve ideolojik-kuramsal görüş oluşturmaktı. THKO-GMK, bu çerçevede Türkçe-Kürtçe bir merkez organ () yayınlamaya başladı.
İki farklı özeleştiri süreci ve farklı kanallardan beslenmenin ne tür ideolojik-kuramsal farklılıklar doğurduğu ’in 2. sayısının hazırlığı sırasında ortaya çıkacaktı. THKO-GMK üyelerinin çoğunluğunun Çin Komünist Partisi-Arnavutluk Emek Partisi zemininde yer aldığı ve yeni sayının kapağına “Sovyet Sosyal Emperyalizmi” görüşünü yazma kararı aldıkları öğrenildiğinde Sovyetler Birliği Komünist Partisi eğilimli kökenliler bu duruma karşı çıktılar. Bir dizi görüşmenin sonucu olarak ideolojik ayrılığın giderilemeyeceğinin anlaşılması üzerine 1976 yılı başlarında taraflar, biribirlerine karşı şiddet kullanmayacaklarını bir protokolle bağlayarak ayrıldılar. Bu süreçte ayrılan bir başka grup ise olarak adlandırılan gruptur.
Eleştirilere karşın THKO adını soneksiz kullanmakta ısrarlı davranan “Yoldaş” grubu, Ekim 1978'de topladığı Konferansla adını (TDKP-İÖ) olarak değiştirdi. 2 Şubat 1980’de gerçekleştirdikleri Kongre ile de Türkiye Devrimci Komünist Partisi’ni (TDKP) kurdu. Grup, 12 Eylül Askeri Müdahalesinden önceki dönemde, THKP-C kökenli Devrimci Yol’dan sonra en geniş kitle temeline sahip ikinci hareket olarak kabul edilmiştir.
grubu ise (THKO-MB) adı altında savaşımlarını sürdürdüler. Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) ile yapılan birlik görüşmelerinin başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra yoluna yalnız devam eden Grup, Nisan 1980'de gerçekleştirdiği bir kongreyle Türkiye Komünist Emek Partisi adı altında partileşti.
Hüseyin İnan'ın broşüründe ifade ettiği görüşleri savunanlar ise (THKO-TDY) adı altında savaşımlarını sürdürdüler, ancak merkezî bir örgütlenme oluşturamadılar. Birbirinden bağımsız gruplar, yerel düzeyde etkili olabildilerse de, içlerinden hiçbiri ülke düzeyinde etkili bir siyasal grup oluşturma becerisi gösteremediler.
Kaynakça
- ^ . 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ [1] 9 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hürriyet - Taha Akyol - 7 Mayıs 2012
- Diyarbakır Bildirisi (1970) 29 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Aslan, Yusuf, El Feth'e Niye Gittim 28 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- THKO Kuruluş Bildirisi (1971) 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 1. THKO Davası Savunma'dan Bölümler (1972) 29 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Deniz Gezmiş'in Sorgusu (1971) 12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yusuf Aslan'ın Sorgusu (1971) 12 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hüseyin İnan'ın Sorgusu (1971) 12 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hüseyin İnan - Türkiye Devriminin Yolu (1972) 22 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hüseyin İnan - Türkiye Devriminin Yolu (1972) Ayrıntı: Türkiye Faşizmi ve Faşizme Karşı Tavrımız 29 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hüseyin İnan – Türkiye Devriminin Yolu (1972) Ayrıntı: Millî Mesele 9 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Son Mektuplar (1972) - Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İdama Giderken (6 Mayıs 1972) 9 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- İdam kararı tutanaklar 3 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Nisan 2011 Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Nisan 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Turkiye Halk Kurtulus Ordusu ya da THKO Deniz Gezmis Huseyin Inan Yusuf Aslan Sinan Cemgil Alparslan Ozdogan Kadir Manga Taylan Ozgur Cihan Alptekin ve Mustafa Yalciner tarafindan kurulan silahli Marksist Leninist orgut Orgut kurulusunu gerceklestirdigi bir dizi eylemden sonra 4 Mart 1971 tarihinde yayimladigi bir bildiri ile kamuoyuna duyurdu Turkiye Halk Kurtulus OrdusuKisaltmaTHKOKurucuHuseyin Inan Sinan Cemgil Deniz Gezmis Yusuf AslanKurulus tarihi29 Aralik 1970 ilk eylem 4 Mart 1971 bildiri Kapanis tarihi6 Mayis 1972ArdiliTurkiye Devrimci Komunist Partisi Insa Orgutu Halkin Kurtulusu IdeolojiMarksizm Leninizm GuevarizmSiyasi pozisyonAsiri sol Ilk silahli eylemini 29 Aralik 1970 tarihinde gerceklestiren Turkiye Halk Kurtulus Ordusu butun bir 12 Mart yari askeri donem boyunca varligini surdurdu Turkiye Halk Kurtulus Partisi Cephesi THKP C ile birlikte soz konusu doneme damgasini vurdu Deniz Gezmis Yusuf Aslan ve Huseyin Inan in idamlarini onlemek icin gerceklestirdikleri ortak eylemin sonucu olarak THKP C den 8 THKO dan 2 militanin Kizildere de oldurulmeleri Silahli Devrim Cephesi kavraminin yerlesmesini ve siper kardesligi yoldasligi kavraminin ortaya cikmasini sagladi THKO Sinan Cemgil Kadir Manga ve Alparslan Ozdogan in Nurhak Cihan Alptekin ve nin Kizildere de oldurulmeleri Deniz Gezmis Yusuf Aslan ve Huseyin Inan in idam edilmelerinden sonra dagildi THKO davasindan yargilanip mahkum olan kadrolarin 1974 affiyla hapisten ciktiktan sonra disaridakilerle birleserek olusturdugu hizla orgut cizgisinden uzaklasirken komite uyeleri kendi aralarinda da bir farklilasma surecine girdiler Bir grup Cin Komunist Partisi Arnavutluk Emek Partisi sonrasinda yalnizca AEP yanlisi politikalar gelistirerek Turkiye Devrimci Komunist Partisi ne diger bir grup ise SBKP egilimli politikalarla Turkiye Komunist Emek Partisi ne gidecek orgutlenmeler kurarken orgut cizgisine bagli kalanlar adi altinda birbirinden bagimsiz grupcuklar olusturmaktan oteye gidemediler THKO nun ortaya ciktigi kosullarBuyuk sehirlerdeki yuksekogretim gencligi basta olmak uzere kimi aydin cevreleri ile Ismet Inonu yonetimindeki Cumhuriyet Halk Partisi nin CHP Demokrat Parti iktidarina karsi verdikleri acik mucadele ortaminda ordu icindeki Kemalist olma savli subaylarin Cunta si 27 Mayis 1960 tarihinde yonetime el koyar Emir komuta zinciri disinda gerceklestirilen ve kimilerince ihtilal kimilerince de darbe olarak tanimlanan bu ordu mudahalesi sonucu girilen surec 1961 Anayasasini ortaya cikartir Turkiye nin sorunlari ve bu sorunlara getirilen cozumlerin tartisilmasina kismen olanak taniyan bir ortamda Dogan Avcioglu onderligindeki Yon hareketinin ortaya cikisi 1961 Turkiye Isci Partisi nin TIP kurulusu 1961 CHP de Ortanin Solu na yonelis 1965 ve Devrimci Isci Sendikalari Konfederasyonu nun DISK kurulusu 1967 Marksist klasiklerin Turkceye cevrilmesiyle harmanlanir Guney Kore deki anti emperyalist genclik hareketiyle benzer devinimlere sahip Turkiye deki yuksekogretim gencligi aslinda Turkiye ye ait daha ozel bir sekliyle varligini surdururken anti emperyalizmi sosyalist dusunceler temelinde ele almaya calisan yeni bir ogrenci kusagi da uc verir 1965 ve 1969 da kurulan Adalet Partisi AP hukumetleri dis iliskilerinde ABD ve Avrupa Ortak Pazari yanlisi bir politika izlerken icte hak arama savasimlarina tahammulsuz ve 1961 Anayasasi karsiti ve genel olarak bolucu bir zeminde hareket ederler Yuksekogretim gencliginin ozgur universite kavgasi ile bununla zamandas olarak yukselen basta isci sinifi ve koyluluk olmak uzere emekci siniflarin savasimlarina Adalet Partisi Hukumeti nin polis ve karsit goruslu gruplarin destegiyle verdigi siddet unsurlu karsilik tarikatci yukselis ve Milliyetci Hareket Partisi MHP tarafindan kurulan komando kamplari kaynak belirtilmeli radikal sag ile polis gucu arasindaki isbirligi kaynak belirtilmeli siyasal saflasmalari derinlestirir Yukselen anti emperyalist ve demokratik savasim icindeki genc devrimciler Marx Engels Lenin ve Stalin ile baslayan tanisikliklarina Vietnam Devrimi Filistin Kurtulus Savasi ve basta Kuba devrimi olmak uzere Latin Amerika devrimci deneyimlerini eklerler Soguk Savas donemi olarak tanimlanan iki kutuplu dunyanin ABD SSCB iliski ve celiskileri sonradan Avrupa Birligi ne donusecek olan Ortak Pazar in yukselisi SSCB nin Brejnev in sinirli egemenlik doktrini baglaminda Cekoslovakya ya girisi SBKP CKP ayrismasi ve Cin Halk Cumhuriyeti ndeki Buyuk Proleter Kultur Devrimi donemin devrimci kadrolarini derinden etkiler Doneme karakterini veren slogan ise Tam Bagimsiz ve Gercekten Demokratik Turkiye olacaktir kaynak belirtilmeli THKO nun kokeniOrgutun kokeninde birbiriyle baglantili ve ama gorece bagimsiz gelisen iki odak oldugu soylenebilir Birinci odak Ankara da Orta Dogu Teknik Universitesi ndeki tan cikar Sinan Cemgil Mustafa Taylan Ozgur Huseyin Inan Yusuf Aslan gibi daha sonra THKO yu kuracak olanlar Yusuf Kupeli ve Rasih Ulas Bardakci gibi THKP C yi kuracak olanlarla birlikte bir yandan yuksek ogrenim gencliginin akademik demokratik haklari icin savasim verirlerken diger yandan da gelisen halk hareketleriyle birlesme ve dayanisma cabasi icinde olurlar Yuksekogretim kurumlarinda Sosyalist Fikir Kuluplerinin kuruluslarina katilip bu kuluplere onderlik ederler Soz konusu kadrolar gencligin anti emperyalist savasimina bilincli eylem onderleri olarak katilir ve kitlenin eylem icinde bilinclenmesine ozen gosterirler Grubun sonraki gelisimi diger gruplardan farkli olur Bu odak sol ici tartismalara cok fazla girmez Sosyalist Devrim Milli Demokratik Devrim saflasmasinda Turkiye devriminin onundeki devrimci adimin kesintisiz ve asamali devrim anlaminda Milli Demokratik Devrim oldugunu savunsalar da Turk Solu ve Aydinlik akimindan ve bu akim icindeki tartismalardan uzak dururlar Huseyin Inan in onderliginde kendi yollarini acmak icin siki bir calisma icine girerler Turkiye nin hemen hemen her yerinde her cevreden kimi sosyalist onculeri bir araya getirirler Grup ongordugu devrim stratejisine istinaden Dagcilar olarak anilmaya baslar Ikinci odak Istanbul da DHO ve nde DOB orgutlenen ve anti emperyalizm ortak zemininde bir araya gelen yuksekogretim genclik onculerinin Deniz Gezmis ve Cihan Alptekin onderligindeki kanadidir DOB icindeki tarafindan temsil edilen TMGT kokenlilerle TIP kokenliler arasindaki iliskiler bir sure sonra gevseyecek ve herkes kendi yoluna gidecektir Deniz Gezmis ve Cihan Alptekin bu surecte gibi Devrimci Dogu Kultur Ocaklari DDKO cevresinden genclerle birlesecektir Mustafa Zulkadiroglu bu konuda sunlari demektedir Deniz den bizim kopusumuz 1969 yilina dayanir 1969 Haziran universite isgalleri sirasinda DOB kadrosuna danismadan DOB hareketi adina bizim disimizda isler yapmaya Diyarbakir Yurdu ve DDKO cevresinden bazi kisilerle hareket etmeye baslamisti Onlar herhangi bir catismada bizim yanimizda olan kisiler degildi Biz bu nedenle Bizim disimizda ne yapiyorsun Ne oldugunu bilelim diyerek Deniz in yaptigi bu emrivakiye karsi ciktik Bunun uzerine Deniz ile aramiza bir surtusme girdi Deniz Bir Isyancinin Izleri Turhan Feyizoglu 16 Baski Su Yayinlari Sayfa 174 THKO nun kurulusuVietnam Kasabi olarak unlenen in Amerika Birlesik Devletleri Turkiye buyukelcisi olarak atanmasi buyuk bir tepki dogurur Istanbul Izmir ve Ankara basta olmak uzere butun Turkiye de yaygin protesto gosterileri duzenlenir Komer in arabasinin Sinan Cemgil Huseyin Inan Mustafa Taylan Ozgur Yusuf Aslan Seckin Inceefe Halil Celimli Sabit Big gibi ODTU lu sosyalistler tarafindan yakilmasiyla 6 Ocak 1969 doruga ulasan tepki surdurulen savasimda bir donum noktasi sayilabilir Eylemin icinde yer alan Mustafa Taylan Ozgur un Komer olayindan sonra Istanbul Universitesi Ogrenci Birligi nin Beyazit taki kongresi sirasinda arkadan kursunlanarak ve sonrasinda polis karakolunda dovulerek oldurulmesinden 23 Eylul 1969 sonra ise yeni donemin karakterini Sinan Cemgil Taylan Kommer in arabasini yakarak devrim icin ilk kivilcimi atmisti Bu kivilcim devam ettirilecektir diye aciklayacaktir Kurulustan Once Bir Asama THKP C nin birlik teklifi THKO esasen silahli mucadeleyi 1969 da baslatmayi planlamisti ama cekirdek kadrosunun Filistin den donusu sonrasi tutuklanmasi uzerine mucadele 1970 te baslatildi Bu donemlerde Mahir Cayan Yusuf Kupeli THKO uyeleriyle bir gorusme yapar Cayan THKO uyelerine mucadeleye erken baslandigini bir siyasal parti olarak orgutlenmeksizin silahli propagandaya girisilemeyecegini soyler ve birlikte orgutlenme teklifi yapar Fakat THKO nun kir gerillasi ileride THKP C yi olusturacak olan kadronun ise sehir gerillasini savunmasindan dolayi Huseyin Inan Siz kent proletaryasina inaniyorsunuz biz ise kir proletaryasina diyerek reddeder Deniz Gezmis ise Mahir Cayan a sen oportunistsin der THKO olusuyor Birbiriyle baglantili ama gorece bagimsiz Ankara ve Istanbul odakli iki grubun birlesmesinde ve tek odaktan harekete gecmelerinde Ankara kokenli grubun onemli kesiminin Filistin donusu Diyarbakir da yakalanmasi Subat 1970 dogrudan etkili olmustur Bu donemde Deniz Gezmis grubuyla birlikte Dagcilar la birlesir Diyarbakir cezaevi THKO nun kurulusunda en onemli asamalardan birini olusturmaktadir Gulay Unuvar Ozdes bu donemi soyle anlatmaktadir Huseyin Inan brosurun daktiloyla yazilmis birkac kopyasini bana verdi Once dikkatle okumami ve benimsersem simdilik herkese degil goruslerinin goruslerimize yakin oldugunu dusundugum arkadaslara okutarak gerekirse tartismami istedi Huseyin in istediklerini yaptim Brosuru okuyan arkadaslardan buyuk bir bolumu bizim gruba katildi ve daha sonra THKO icinde yer aldi Goruslerin derlenip toparlanmasi sistematize edilmesi acisindan Diyarbakir cezaevi doneminin THKO nun olusumunda onemli bir rol oynadigini dusunuyorum Turhan Feyizoglu Sinan Nurhak Daglarindan Sonsuzluga Ozan Yayincilik Istanbul Agustos 2000 ISBN 975 7891 29 0 sf 328 Halk savasi hazirligi icine giren Dagcilar kirsal alanlardaki calismalarini yogunlastirirlar ODTU yurtlari Dagcilar in harekat ussu haline gelir Gizli calisma uzerinde yogunlasan Dagcilar yasal orgutlenmelerde yonetsel gorevler ustlenmemeye ozen gostermekle birlikte basta TDGF ya da yaygin adiyla Dev Genc olmak uzere kitle orgutlenmeleri icindeki gelismelere mudahale etmeyi surdururler Ilginc bir gelisme de Dagcilar dan Sinan Cemgil ve Deniz Gezmis in Yusuf Kupeli Aydin Karagozoglu Sema Karagozoglu ve Mustafa Kemal Camkiran gibi farkli cevrelerde yer alan kisilerle birlikte kurduklari gerekcesiyle Ankara Ikinci Agir Ceza Mahkemesi nde yargilanmalaridir Bu donemin bir ozelligi olarak siyasal alanda farklilasma surecinde olsalar bile savasim icinde gelisen dostluk ve yoldaslik anlayisinin surdugunun ve yeni bicimlenen cevrelerin savasimi surdurebilmek icin gerekli dayanismayi gostermelerinin bir ornegi olarak gorulebilir Henuz belirlenmis bir orgut adina sahip olmayan Dagcilar gerilla savasi icin en uygun yerin Malatya olduguna karar verirler ve Mustafa Yalciner malzeme yuklu bir arabayla Kasim 1970 te Malatya ya giderler 23 Aralik 1970 Carsamba gunu Ankara Hukuk Fakultesi onunde vurulan devrimci ogrencilerden Ilker Mansuroglu nun 28 Aralik 1970 Pazartesi gunu aksami tedavi edildigi hastanede olumu uzerine Dagcilar tepkilerini dile getirmek amaciyla yapacaklari eylem icin Amerika Birlesik Devletleri Buyukelciligini secerler Dagcilar 29 Aralik 1970 Sali gunu ABD Buyukelciligi onundeki polis noktasinin kursunlanmasiyla baslayan eylemler dizisinin ardindan 4 Mart 1971 Persembe gunu yayinlanan bir bildiri ile Turkiye Halk Kurtulus Ordusu nun THKO varligini duyururlar Orgutun AdiTurkiye uzun bir donem sag kanatlarla birlikte israrla orgutun adini Turk Halk Kurtulus Ordusu olarak soylemeyi yegledi cunku Turkiye ve Turkiyeli gibi ifadeler boluculuk olarak goruluyordu Turkiye Halk Kurtulus Ordusu nun Sikiyonetim Mahkemelerindeki dava dosyalarinda orgut adi dogru bicimde Turkiye Halk Kurtulus Ordusu olarak yer almasina karsin devlet tarafindan hazirlanan kitapciklarda Turk Halk Kurtulus Ordusu olarak belirtilmeye ozen gosterilmisti Bknz Basbakanligin emri ile Bakanliklararasi bir kurul tarafindan hazirlanmis olan Beyaz Kitap Ankara 1973 Orgut adinin dogru kayda gecirilmesi yonundeki israrlar karsisinda ise THKO boluculukle damgalaniyordu THKO 1 ve 2 Davalarinin mahkeme baskani Ali Elverdi adli kitabinda bu tavirda olmustur Halk Kurtulus Ordusu Kavrami Halk Kurtulus Ordusu English People s Liberation Army ifadesi ilk kez Cin Komunist Partisi tarafindan Parti onderligindeki ama partili olmayanlarin da yer aldigi silahli orgutlenmeleri ifade etmek icin kullanildi CKP ile ayni zeminde yer alan partiler de kurduklari askeri orgutlenmelere bu adi verdiler ya da bu adi ima ettiler THKO CKP ile ayni zeminde olmayip da bu ifadeyi kullanan ilk ve bilinen tek orguttur Benzer bicimde THKP C de kendisini Ordu yerine Parti ve Cephe olarak tanimlamasina karsin Halk Kurtulus English People s Liberation ifadesini kullanmayi yeglemistir 1960 li yillar Kuba Devrimi nden esinlenen Ordu ve daha cok da Cephe lerin ortaya ciktigi bir donemdir ve bu gruplar CKP den ayri bir ideolojik siyasi zeminde durduklarinin bir gostergesi olarak genellikle English National Liberation on adini kullanmislardir THKO nun tamamen THKP C nin kismen CKP yi animsatan bu ifadeleri orgutlerinin adi olarak kullanmis olmalari iki orgutun onder ve kurucu kadrolarinin da Cin ve Kuba deneyimlerini birbirlerini dislayan ve kendi iclerinde mutlaklastiran okullar olarak algilamadiklarinin isareti olarak gorulebilir Askeri degil Siyasi bir Ordu Ordu askeri bir kavram olmasina karsin THKO kendisini siyasi bir orgut olarak tanimlamistir Bu siyaset ve savas iliskisinin ele alinma bicimiyle bagintilidir Huseyin Inan kendi anlayislarini soyle aciklamaktadir Politik mucadele yontemlerinin en ust duzeyine siddet politikasi ve siddet politikasinin temel yontem oldugu politik mucadeleye de silahli mucadele diyoruz Huseyin Inan Mart 1972 Orgutun varligini kamuoyuna acikladigi 4 Mart 1971 tarihli bildirisinde Amacimiz Amerika yi ve tum yabanci dusmanlari temizleyerek hainleri yok etmek ve dusmandan temizlenmis tam Bagimsiz Turkiye yi kurmaktir denilmektedir THKO militanlari hem kisisel sorgularinda hem de ortak savunmalarinda bu temelden hareket etmisler ve her asamada Orgut un programini savunmuslardir Hemen hemen butun militanlarinin tek tek kendilerini Marksist Leninist olarak tanimladigi bir orgutun kendisini Marksist Leninist Komunist vb olarak tanimlamamasi yadirgatici gorunebilir nitekim gorulmustur de Oysaki THKO yu kuran ve kendilerini Marksist Leninist olarak tanimlayan kadrolar kurduklari orgutun verili andaki militan bilesimini degil gelisim surecindeki bilesimini esas almislardir Ongorulen gelisimi icinde THKO nun sosyalist olmayanlarin da katildigi icinde yer aldigi bir orgut haline gelmesidir Soz konusu kadrolar halk savasinin basarisi icin iki orgutun stratejik oneme sahip oldugunu dusunmuslerdir isci sinifi partisi ve halk ordusu Bu iki orgutu de islev gorev ve kitle iliskileri duzeyinde ele alan Huseyin Inan Parti nin gorevini isci sinifi ideolojisinin hakimiyetini devam ettirmek ve baska ideolojilerin mevcudiyetini minimuma indirgemek olarak tanimlamakta kurulus kosulunu da isci sinifi ile orgutsel baglarin gelismesinde gormektedir Ordu nun gorevi ise halkin silahli gucu olmaktir Ordu da halk kitleleriyle orgutsel baglar gelistikce gercek bir halk ordusu olacaktir Dolayisiyla THKO orgutsel duzey acisindan ne bir parti ne de bir ordudur parti ve ordu fonksiyonlarini ustlenen bir orguttur THKO ya yon veren siyasi cizgiTurkiye Devriminin Yolu THKO ya yon veren siyasi cizgi Huseyin Inan tarafindan yazilan brosurunde kayit altina alinmistir Brosur once teksir ve fotokopiyle cogaltilmis 1976 da Belge 1991 de ise Ulusal Kultur tarafindan yayinlanmistir Brosurun sinirli bir ozeti icin bolumune bakilabilinir THKO uyeleriTHKO nun oncesi de dahil icinde yer alan ya da davalarda yargilananlarin bir kismi asagida ilk ada bagli olarak alfabetik sirayla verilmistir Ahmet Erdogan Ahmet Tuncer Sumer Anil Bayraktar Ali Aydin Cig Alpaslan Ozdogan Atilla Keskin Avni Gokoglu Cihan Alptekin Deniz Gezmis Ercan Ozturk Ergun Adakli Erol Tulpar Fevzi Bal Gulay Unuvar Ozdes Haci Tonak Hasan Ataol Hasan Bakirlar Huseyin Cemal Ozdogan Huseyin Inan Ibrahim Seven Kadir Manga Kor Kocalak Mehmet Ali Bulut Mehmet Asal Mehmet Emin Aktas Mehmet Nakiboglu Mehmet Ozdemir Mete Ertekin Metin Gungormus Metin Yildirimturk Metin Karavelioglu Mustafa Cubuk Mustafa Taylan Ozgur Mustafa Yalciner Nahit Toren Necmettin Baca Niyazi Yildizhan Oktay Kaynak Osman Arkis Recep Sakin Safa Asim Yildiz Semih Orcan Sevim Onursal Sinan Cemgil Taskin Tanman Ugur Telatar Yusuf Aslan Zerruh Vakifahmetoglu Turkiye Halk Kurtulus Ordusu davalariTHKO 1 Davasi Turkiye Halk Kurtulus Ordusu ana davasidir Saniklarin cogunlugu yuksekogrenimli genclerden olusmaktadir Dava 16 Temmuz 1971 gunu Altindag Veteriner Okulu binasinda Tuggeneral Ali Elverdi baskanliginda Baki Tug savciliginda Ankara Sikiyonetim Komutanligi 1 no lu Mahkemesi nde basladi ve 9 Ekim 1971 gunu bitti Bu davada Deniz Gezmis ve arkadaslari verdikleri savunmada Ikinci Kurtulus Savascilari olduklarini ve Mustafa Kemal in bagimsizlik mucadelesini savunduklarini belirttiler Deniz Gezmis Yusuf Aslan Huseyin Inan inda aralarinda bulundugu 18 kisi idama mahkum edildi 3 saniga 5 yil hapis verildi diger saniklar beraat etti Cezalar temyizden dondu Deniz Gezmis Yusuf Aslan Huseyin Inan in idamlari onandi Mahkeme karari 24 Nisan 1972 de TBMM de oylandi 276 milletvekilinin Evet 48 milletvekilinin de Hayir oyu verdigi oylamada iki cekimser oy cikti Necmettin Erbakan Alparslan Turkes Osman Bolukbasi Hudai Oral Mustafa Timisi nin de aralarinda bulundugu 115 milletvekili ise oylamaya katilmamisti Hayir oyu verenler arasinda Ismet Inonu Bulent Ecevit Mehmet Ali Aybar Muammer Erten Necdet Ugur gibi isimler bulunmaktaydi Suleyman Demirel Ismet Sezgin Nahit Mentese Hasan Korkmazcan Necmettin Cevheri Evet oyu kullanan 276 milletvekili arasindaydi Bir sonraki gun gazeteler oylamada Suleyman Demirel in bir yandan kolunu kaldirirken diger yandan da grubundaki milletvekillerinin oylarini kontrol ettigini yazacaktir Deniz Gezmis Yusuf Aslan ve Huseyin Inan 6 Mayis 1972 Cumartesi gunu idam edildiler THKO Istanbul Davasi Cihan Alptekin nin da aralarinda yer aldigi davadir Saniklardan Cihan Alptekin ve THKP C den Mahir Cayan Rasih Ulas Bardakci ve ile birlikte Maltepe Cezaevi nden firar ettiler THKO 2 Davasi Gulay Unuvar Ozdes ve Hasan Bakirlar in da aralarinda yer aldigi davadir Saniklarin cogunlugu yuksekogrenimli genclerden olusmaktadir THKO 3 Davasi Saniklarin cogunlugu isci emekci ve koylu kokenlidir 1974 sonrasi THKOTurkiye Halk Kurtulus Ordusu bilincli eylemler orgutleyen ve bu eylemlere onderlik eden devrimcilerin ideolojik politik ayrismasi sonucu ortaya cikmis bir devrimciler orgutuydu Yazili program ve tuzuge sahip degildi ama diger grup ve cevrelerden kendisini ayiran acik bir siyasal program ve orgut anlayisina sahipti Bu siyasal program bilincli eylem icinde gelistirilmis ve orgutu olusturanlarca Diyarbakir cezaevinde yazilan bir brosure dayanarak benimsenmisti Bir milli demokrat devrimci orgut olarak THKO nun varolus gerekceleri 4 Mart 1971 de yayinlanan Dunya ve Turkiye Halklarina baslikli bildiridir Orgute yon veren sosyalist dusunce ise Huseyin Inan tarafindan cezaevi kosullarinda gelistirilen ve orgut pratigindeki hatalarin da degerlendirildigi TDY adli calismada kayit altina alinmistir Her yenilgi sonrasinda oldugu gibi THKO nun surdurdugu savasimin yenilgisinden sonra da ozelestiri calismalari baslatilmistir Orgutun elestirisinin ana hatlari TDY de yapilmis olmasina karsin onder kadrolarin olumunden sonra yeni bir ozelestiri dalgasi yukselmistir Bu yeni ozelestiri dalgasi iki kanaldan ve her ikisi de orgutun siyasi temellerine iliskin olarak gelistirilmistir THKO nun cezaevi disinda bulunan yonetimindeki kadrolari tarafindan kaleme alinan Mucadelede Birlik 1974 adli brosurde Turkiye nin onundeki devrimci asamanin Milli Demokratik Devrim oldugu kabul ediliyor ama devrimci savasimin temel alaninin kirsal alanlar oldugu anlayisi terk ediliyor yerine temel alanin kentlere gecis icin bir sicrama alani olmasi ve isci sinifinin esas alinmasi gerektigi anlayisi ikame ediliyordu Ordu orgutlenmesi degil de partiye yonelinmesi gerektigi bir baska farklilasmaydi Kurdistan ilhak edilmis bir ulke olarak ele aliniyor ve bu temelde de Kemalizme iliskin yaklasim terk ediliyordu Sosyalizm ve Toplumsal Mucadeleler Ansiklopedisi nde yer alan yazisinda Mucadelede Birlik brosurunun programatik manifesto olusturmaya yetmedigini soyleyecektir THKO nun cezaevinde kalan ve cogunlugunu ODTU kokenlilerin olusturdugu Mustafa Yalciner onderligindeki kadrolar ise Gecmisin Elestirisi 1974 adli calismalarinda Kurdistan a iliskin tez disinda ten cok da farkli olmayan acilimlar yapacaklardi Gecmisin Elestirisi yazisi uzerine cikan tartismalar Huseyin Inan in Turkiye Devriminin Yolu brosurunde ifade ettigi gorusleri savunanlarin kendi yollarini acmak icin ayrilmaya baslamalariyla sonuclandi 1974 yilindaki kismi af cercevesinde cezaevinden cikan kadrolarla disaridaki kadrolar yaptiklari bir dizi gorusme sonucunda Orgut un merkezi yapisinin yeniden kurulmasi icin 1975 baslarinda 9 kisiden olusan ni THKO GMK kurdular THKO GMK nin gorevi orgutlenmek program ve tuzuk hazirlamak ve ideolojik kuramsal gorus olusturmakti THKO GMK bu cercevede Turkce Kurtce bir merkez organ yayinlamaya basladi Iki farkli ozelestiri sureci ve farkli kanallardan beslenmenin ne tur ideolojik kuramsal farkliliklar dogurdugu in 2 sayisinin hazirligi sirasinda ortaya cikacakti THKO GMK uyelerinin cogunlugunun Cin Komunist Partisi Arnavutluk Emek Partisi zemininde yer aldigi ve yeni sayinin kapagina Sovyet Sosyal Emperyalizmi gorusunu yazma karari aldiklari ogrenildiginde Sovyetler Birligi Komunist Partisi egilimli kokenliler bu duruma karsi ciktilar Bir dizi gorusmenin sonucu olarak ideolojik ayriligin giderilemeyeceginin anlasilmasi uzerine 1976 yili baslarinda taraflar biribirlerine karsi siddet kullanmayacaklarini bir protokolle baglayarak ayrildilar Bu surecte ayrilan bir baska grup ise olarak adlandirilan gruptur Elestirilere karsin THKO adini soneksiz kullanmakta israrli davranan Yoldas grubu Ekim 1978 de topladigi Konferansla adini TDKP IO olarak degistirdi 2 Subat 1980 de gerceklestirdikleri Kongre ile de Turkiye Devrimci Komunist Partisi ni TDKP kurdu Grup 12 Eylul Askeri Mudahalesinden onceki donemde THKP C kokenli Devrimci Yol dan sonra en genis kitle temeline sahip ikinci hareket olarak kabul edilmistir grubu ise THKO MB adi altinda savasimlarini surdurduler Turkiye Sosyalist Isci Partisi TSIP ile yapilan birlik gorusmelerinin basarisizlikla sonuclanmasindan sonra yoluna yalniz devam eden Grup Nisan 1980 de gerceklestirdigi bir kongreyle Turkiye Komunist Emek Partisi adi altinda partilesti Huseyin Inan in brosurunde ifade ettigi gorusleri savunanlar ise THKO TDY adi altinda savasimlarini surdurduler ancak merkezi bir orgutlenme olusturamadilar Birbirinden bagimsiz gruplar yerel duzeyde etkili olabildilerse de iclerinden hicbiri ulke duzeyinde etkili bir siyasal grup olusturma becerisi gosteremediler Kaynakca 31 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 1 9 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet Taha Akyol 7 Mayis 2012 Diyarbakir Bildirisi 1970 29 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aslan Yusuf El Feth e Niye Gittim 28 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde THKO Kurulus Bildirisi 1971 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1 THKO Davasi Savunma dan Bolumler 1972 29 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Deniz Gezmis in Sorgusu 1971 12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yusuf Aslan in Sorgusu 1971 12 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Huseyin Inan in Sorgusu 1971 12 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Huseyin Inan Turkiye Devriminin Yolu 1972 22 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Huseyin Inan Turkiye Devriminin Yolu 1972 Ayrinti Turkiye Fasizmi ve Fasizme Karsi Tavrimiz 29 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Huseyin Inan Turkiye Devriminin Yolu 1972 Ayrinti Milli Mesele 9 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Son Mektuplar 1972 Deniz Gezmis Yusuf Aslan Huseyin Inan 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Idama Giderken 6 Mayis 1972 9 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarIdam karari tutanaklar 3 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde