Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halo yörünge, yörünge mekaniği kapsamındaki üç cisim probleminde L 1, L 2 veya L 3Lagrange noktalarından biriyle ilişkili olan periyodik ve üç boyutlu bir yörüngedir. Lagrange noktası terimi yalnızca boş uzayda var olduğu kabul edilen bir referans noktası olmasına rağmen, bu noktalarda yer alan cisimler kendine özgü olarak Lissajous yörüngesi veya Halo yörüngesi adı verilen yörüngelerde hareket edebilmektedir. Bu noktalar, iki gezegensel cismin kütleçekimsel olarak birbirine çekilmesi ile ana cismin kendi etrafındaki dönüşünü ifade eden Coriolis etkisi ve özellikle uzay araçlarının yörüngeye yerleştirilmesinde baz alınan merkezkaç kuvveti arasındaki etkileşime benzer bir nitelik taşıdığı düşünülebilir. Halo yörüngeleri, örneğin Güneş – Dünya yörüngesinde dönen uydu sistemi veya Dünya – Ay yörüngesinde dönen uydu sistemi gibi herhangi bir üç cisimli sistemde görülebilir. Her Lagrange noktasında, hem kuzey hem de güney halo yörüngelerinin sürekli "aileleri" bulunur. Halo yörüngeleri kararsız olma eğiliminde olduğundan, bilimsel amaçlara hizmet eden yapay bir uyduyu yörüngede tutmak için iticilerin kullanımı gerekebilmektedir.
Tanım ve tarih
"Halo" adı ilk kez 1966 yılında tarafından Ay L2 Lagrange noktası çevresinde, iticiler kullanılarak periyodik hale getirilebilecek iletişim aktarma istasyonu görevi kapsamındaki uzay aracı yörüngeleri için kullanılmıştır.Ay'ın uzak tarafına yapılacak bir Apollo görevi kapsamında, Ay'ın Dünya etrafındaki dönüşüne göre önünde yer alacak bir yörüngeye (Dünya-Ay L2) yerleştirilebilecek bir uzay aracının kullanılması planlanmıştır. Böyle bir yörüngedeki bir uzay aracı hem Dünya'yı hem de Ay'ın uzak tarafını sürekli olarak görebileceği varsayımıyla hareket edilmiştir. Ancak, o dönemde tüm inişlerin Ay'ın yakın tarafına yönelik olarak gerçekleştirildiğinden Apollo için herhangi bir aktarma uydusu fırlatılmamıştır.
1973 yılında Farquhar ve Ahmed Kamel, bir Lissajous yörüngesinin düzlem içi genliği yeterince büyük olduğunda, aynı periyoda sahip karşılık gelen bir düzlem dışı genlik olacağını, böylece yörüngenin bir Lissajous yörüngesi olmaktan çıkıp yaklaşık olarak bir elips haline geleceğini keşfetmişlerdir. Bu halo yörüngelerini temsil etmek için analitik ifadeler kullanılırken, 1984 yılında daha kesin yörüngelerin sayısal olarak hesaplanabileceğini göstermiştir. Ayrıca, iki cismin kütleleri arasındaki oranın çoğu değeri için (Dünya ve Ay gibi) bir dizi kararlı yörünge olduğunu bulmuştur.
Halo yörüngesini kullanan ilk görev, 1978 yılında fırlatılan ESA ve NASA ortak uzay aracı 'tür. Bu araç Güneş-Dünya L1 noktasına gitmiş ve birkaç yıl boyunca orada kalmıştır. Bir halo yörüngesi kullanan sonraki görev ise, 1996 yılında Güneş-Dünya L1 noktasına ulaşan ve yine Güneş'i incelemek için ESA/NASA ortak görevi olan Solar and Heliospheric Observatory (SOHO) idi. Bu misyon ISEE-3'e benzer bir yörünge kullanmıştır. O zamandan bu yana Lagrange noktalarına seyahat eden başka misyonlar olsa da, bunlar (örneğin ) tipik olarak gerçek bir halo yörüngesi yerine Lissajous yörüngeleri olarak adlandırılan periyodik olmayan varyasyonları kullanmışlardır.
Halo yörüngeleri Kısıtlı Üç Cisim Probleminde iyi bilinmesine rağmen, gerçek Dünya-Ay sistemi için bunu sağlayabilmek oldukça zordur. Ay-ötesi halo yörüngeleri ilk kez 1998 yılında M.A. Andreu tarafından hesaplanmış ve Dünya-Ay-Güneş sistemindeki bir uzay aracının hareketi için Yarı Dairesel Problem adı verilen yeni bir model ortaya konmuştur.
Farquhar'ın varsayımı, Mayıs 2018 tarihinde Çin'in ilk iletişim aktarma uydusu olan 'yu Dünya-Ay L2 noktasındaki halo yörüngeye yerleştirilmesiyle hayata geçirilmiştir. 3 Ocak 2019'da Chang'e 4 uzay aracı, Dünya ile iletişim kurmak için Queqiao aktarma uydusunu kullanarak Ay'ın uzak tarafındaki Von Kármán kraterine iniş gerçekleştirmiştir.
James Webb Uzay Teleskobu, 24 Ocak 2022'de Güneş-Dünya L2 noktasında yer alan bir halo yörüngesine sokulmuştur. uzay aracı ise Ağustos 2023'te aynı konumda benzer bir yörüngeye yerleştirilmiştir.
Hindistan'ın uzay ajansı ISRO, Güneş'in L1 noktasındaki bir halo yörüngesine yerleşerek, yıldızı izleyerek incelemek amacıyla adlı uyduyu fırlatmıştır. 6 Ocak 2024'te Hindistan'ın ilk Güneş görevi olan Aditya-L1 uzay aracı, Dünya'dan yaklaşık 1,5 milyon kilometre uzaklıktaki ilk Güneş-Dünya Lagrange noktası (L1) konumundaki yaklaşık 180 günlük bir periyotla nihai yörüngesine başarıyla yerleştirilmiştir.
Ayrıca bakınız
- Lissajous yörüngesi, halo yörüngelerini genelleştiren başka bir Lagrangian noktası yörüngesi.
- Doğrusala yakın halo yörüngesi
Kaynakça
- ^ Robert Farquhar (1966). "Station-Keeping in the Vicinity of Collinear Libration Points with an Application to a Lunar Communications Problem". AAS Science and Technology Series: Space Flight Mechanics Specialist Symposium. 11: 519-535., see Farquhar, R.W.: "The Control and Use of Libration-Point Satellites" 10 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ph.D. Dissertation, Dept. of Aeronautics and Astronautics, Stanford University, Stanford, California, 1968, pp. 103, 107–108.
- ^ Schmid, P. E. (1 Haziran 1968). "Lunar far-side communication satellites". NASA, . 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Temmuz 2008.
- ^ Farquhar, R. W.; Kamel, A. A. (June 1973). "Quasi-Periodic Orbits about the Translunar Libration Point". Springer. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2024.
- ^ (1984). "Three-Dimensional Periodic Halo Orbits". . 32 (1). ss. 53-71. Bibcode:1984CeMec..32...53H. doi:10.1007/BF01358403. 14 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2024.
- ^ Dunham, D. W.; Farquhar, R. W. (2003). "Libration Point Missions, 1978–2002". Libration Point Orbits and Applications (İngilizce). ss. 45-73. doi:10.1142/9789812704849_0003. ISBN .
- ^ Andreu, M.A. (1998). The Quasi-bicircular problem. Ph. D. Thesis, Dept. Matemática Aplicada i Anàlisi, Universitat de Barcelona. Publicacions Universitat de Barcelona. ISBN . 24 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2024.
- ^ Xu, Luyuan (15 Haziran 2018). "How China's lunar relay satellite arrived in its final orbit". The Planetary Society (İngilizce). 17 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2024.
This is the first-ever lunar relay satellite at this location.
- ^ Jones, Andrew (5 Aralık 2018). . gbtimes.com. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Jones, Andrew (3 Ocak 2019). "Chang'e-4 returns first images from lunar farside following historic landing". SpaceNews.com (İngilizce). Erişim tarihi: 8 Ocak 2019.
- ^ Roulette, Joey (24 Ocak 2022). . The New York Times. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022.
- ^ "After Chandrayaan-3, ISRO getting ready for Sun mission ADITYA-L1. Key things to know". (İngilizce). 24 Temmuz 2023. 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023.
- ^ "Halo-Orbit Insertion of Aditya-L1 Successfully Accomplished". www.isro.gov.in. 6 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2024.
Dış bağlantılar
- SOHO – The Trip to the L1 Halo Orbit
- – Lissajous-tipi yörünge, neredeyse dairesel bir elips veya "halo"
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halo yorunge yorunge mekanigi kapsamindaki uc cisim probleminde L 1 L 2 veya L 3Lagrange noktalarindan biriyle iliskili olan periyodik ve uc boyutlu bir yorungedir Lagrange noktasi terimi yalnizca bos uzayda var oldugu kabul edilen bir referans noktasi olmasina ragmen bu noktalarda yer alan cisimler kendine ozgu olarak Lissajous yorungesi veya Halo yorungesi adi verilen yorungelerde hareket edebilmektedir Bu noktalar iki gezegensel cismin kutlecekimsel olarak birbirine cekilmesi ile ana cismin kendi etrafindaki donusunu ifade eden Coriolis etkisi ve ozellikle uzay araclarinin yorungeye yerlestirilmesinde baz alinan merkezkac kuvveti arasindaki etkilesime benzer bir nitelik tasidigi dusunulebilir Halo yorungeleri ornegin Gunes Dunya yorungesinde donen uydu sistemi veya Dunya Ay yorungesinde donen uydu sistemi gibi herhangi bir uc cisimli sistemde gorulebilir Her Lagrange noktasinda hem kuzey hem de guney halo yorungelerinin surekli aileleri bulunur Halo yorungeleri kararsiz olma egiliminde oldugundan bilimsel amaclara hizmet eden yapay bir uyduyu yorungede tutmak icin iticilerin kullanimi gerekebilmektedir Halo yorungeKutup bakis acisiEkvatoryal bakis acisiSOHO nun yorungesi Gunes Dunya L1 noktasindaki bir halo yorungesidir Dunya SOHOGunes Dunya Lagrange noktalarinin kutupsal gorunumu Halo yorungeleri L1 L2 veya L3 tur yorungeler semada gosterilmemistir Tanim ve tarih Halo adi ilk kez 1966 yilinda tarafindan Ay L2 Lagrange noktasi cevresinde iticiler kullanilarak periyodik hale getirilebilecek iletisim aktarma istasyonu gorevi kapsamindaki uzay araci yorungeleri icin kullanilmistir Ay in uzak tarafina yapilacak bir Apollo gorevi kapsaminda Ay in Dunya etrafindaki donusune gore onunde yer alacak bir yorungeye Dunya Ay L2 yerlestirilebilecek bir uzay aracinin kullanilmasi planlanmistir Boyle bir yorungedeki bir uzay araci hem Dunya yi hem de Ay in uzak tarafini surekli olarak gorebilecegi varsayimiyla hareket edilmistir Ancak o donemde tum inislerin Ay in yakin tarafina yonelik olarak gerceklestirildiginden Apollo icin herhangi bir aktarma uydusu firlatilmamistir 1973 yilinda Farquhar ve Ahmed Kamel bir Lissajous yorungesinin duzlem ici genligi yeterince buyuk oldugunda ayni periyoda sahip karsilik gelen bir duzlem disi genlik olacagini boylece yorungenin bir Lissajous yorungesi olmaktan cikip yaklasik olarak bir elips haline gelecegini kesfetmislerdir Bu halo yorungelerini temsil etmek icin analitik ifadeler kullanilirken 1984 yilinda daha kesin yorungelerin sayisal olarak hesaplanabilecegini gostermistir Ayrica iki cismin kutleleri arasindaki oranin cogu degeri icin Dunya ve Ay gibi bir dizi kararli yorunge oldugunu bulmustur Halo yorungesini kullanan ilk gorev 1978 yilinda firlatilan ESA ve NASA ortak uzay araci tur Bu arac Gunes Dunya L1 noktasina gitmis ve birkac yil boyunca orada kalmistir Bir halo yorungesi kullanan sonraki gorev ise 1996 yilinda Gunes Dunya L1 noktasina ulasan ve yine Gunes i incelemek icin ESA NASA ortak gorevi olan Solar and Heliospheric Observatory SOHO idi Bu misyon ISEE 3 e benzer bir yorunge kullanmistir O zamandan bu yana Lagrange noktalarina seyahat eden baska misyonlar olsa da bunlar ornegin tipik olarak gercek bir halo yorungesi yerine Lissajous yorungeleri olarak adlandirilan periyodik olmayan varyasyonlari kullanmislardir Halo yorungeleri Kisitli Uc Cisim Probleminde iyi bilinmesine ragmen gercek Dunya Ay sistemi icin bunu saglayabilmek oldukca zordur Ay otesi halo yorungeleri ilk kez 1998 yilinda M A Andreu tarafindan hesaplanmis ve Dunya Ay Gunes sistemindeki bir uzay aracinin hareketi icin Yari Dairesel Problem adi verilen yeni bir model ortaya konmustur Farquhar in varsayimi Mayis 2018 tarihinde Cin in ilk iletisim aktarma uydusu olan yu Dunya Ay L2 noktasindaki halo yorungeye yerlestirilmesiyle hayata gecirilmistir 3 Ocak 2019 da Chang e 4 uzay araci Dunya ile iletisim kurmak icin Queqiao aktarma uydusunu kullanarak Ay in uzak tarafindaki Von Karman kraterine inis gerceklestirmistir James Webb Uzay Teleskobu 24 Ocak 2022 de Gunes Dunya L2 noktasinda yer alan bir halo yorungesine sokulmustur uzay araci ise Agustos 2023 te ayni konumda benzer bir yorungeye yerlestirilmistir Hindistan in uzay ajansi ISRO Gunes in L1 noktasindaki bir halo yorungesine yerleserek yildizi izleyerek incelemek amaciyla adli uyduyu firlatmistir 6 Ocak 2024 te Hindistan in ilk Gunes gorevi olan Aditya L1 uzay araci Dunya dan yaklasik 1 5 milyon kilometre uzakliktaki ilk Gunes Dunya Lagrange noktasi L1 konumundaki yaklasik 180 gunluk bir periyotla nihai yorungesine basariyla yerlestirilmistir Ayrica bakinizLissajous yorungesi halo yorungelerini genellestiren baska bir Lagrangian noktasi yorungesi Dogrusala yakin halo yorungesiKaynakca Robert Farquhar 1966 Station Keeping in the Vicinity of Collinear Libration Points with an Application to a Lunar Communications Problem AAS Science and Technology Series Space Flight Mechanics Specialist Symposium 11 519 535 see Farquhar R W The Control and Use of Libration Point Satellites 10 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ph D Dissertation Dept of Aeronautics and Astronautics Stanford University Stanford California 1968 pp 103 107 108 Schmid P E 1 Haziran 1968 Lunar far side communication satellites NASA 27 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Temmuz 2008 Farquhar R W Kamel A A June 1973 Quasi Periodic Orbits about the Translunar Libration Point Springer 16 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2024 1984 Three Dimensional Periodic Halo Orbits 32 1 ss 53 71 Bibcode 1984CeMec 32 53H doi 10 1007 BF01358403 14 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2024 Dunham D W Farquhar R W 2003 Libration Point Missions 1978 2002 Libration Point Orbits and Applications Ingilizce ss 45 73 doi 10 1142 9789812704849 0003 ISBN 978 981 238 363 1 Andreu M A 1998 The Quasi bicircular problem Ph D Thesis Dept Matematica Aplicada i Analisi Universitat de Barcelona Publicacions Universitat de Barcelona ISBN 84 475 2319 5 24 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2024 Xu Luyuan 15 Haziran 2018 How China s lunar relay satellite arrived in its final orbit The Planetary Society Ingilizce 17 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2024 This is the first ever lunar relay satellite at this location Jones Andrew 5 Aralik 2018 gbtimes com 15 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Jones Andrew 3 Ocak 2019 Chang e 4 returns first images from lunar farside following historic landing SpaceNews com Ingilizce Erisim tarihi 8 Ocak 2019 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Roulette Joey 24 Ocak 2022 The New York Times 24 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ocak 2022 After Chandrayaan 3 ISRO getting ready for Sun mission ADITYA L1 Key things to know Ingilizce 24 Temmuz 2023 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2023 Halo Orbit Insertion of Aditya L1 Successfully Accomplished www isro gov in 6 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2024 Dis baglantilarSOHO The Trip to the L1 Halo Orbit Lissajous tipi yorunge neredeyse dairesel bir elips veya halo