Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2020) |
Harbendelu ya da Harmandalı, Oğuz Türkleri'nin Avşar boyunun Şamlu koluna bağlı bir yörük oymağıdır.
Etimolojisi
Harbendelu adı İlhanlı hükümdarı Olcaytu'dan gelmektedir. Türklerde ve Moğollarda yeni doğan çocuğa nazar değmemesi için belli bir yaşa gelene kadar kötü anlamda isim konur Olcaytu'nun ismine de Harbende (Eşekkulu) ismi verilmiştir. Sonrasında ise Hudabende (Tanrıkulu) ismini almıştır. Türkler Anadoluya ilk geldiğinde Büyük Selçuklu devleti Göçebe Türkmenleri yerleşik hayata geçirmek istemiş fakat atalarının yaşama şekline alışan Türkmen obaları kabul etmeyip Halep'e Gaziantepe Adana civarlarına gitmiştir. Bu obaların içinde Harbendelü obası da vardır. Harbendelüler kışlak olarak Gaziantep ile Şam'a kadarki geniş bölümde yaşamış yazlak olarak da Sivas Uzunyayla'ya çıkmışlardır. Fakat Harbendelüleri daha iyi anlamak istiyorsak üç bölüme ayırarak bakmamız lazım Batı Anadolu Harbendelüleri (1691'den sonraki süreç) değişmiş adıyla Harmandalılar, Doğu(Gaziantep,Adana) harbendelüleri ve son olarak Azerbaycan ve İran Harbendelüleri (Hudabende) olarak sınıflandırabiliriz.
Harbendeluler ne kadar Oğuz Türklerinin Avşar Boyunun Şamlu oymağına tabii gözükse de 1691 tarihli Rakka'ya sürgün için Osmanlı tahrir defterlerine bakılırsa aslen yine Oğuz Türklerinin Beğdili Boyuna ya da Bayat Boyuna mensuptur.
Harbendelülerin alt obaları şunlardır:
1-Soyladı
2-Kozaklı
3-Dişirci
4-Kozcu
5-Kozanlu
6-İlyas Fakihler
7-Uzun Karacalu
8-İnaloğlu
9-Caferlü
10-İbrahim Şahlu
11-Kasım Hacılu
12-Yalunuzlu
13-Burhan Hacılu
14-Kayanlu
15-Kurtulmuşlu
16-Mısır Hocalu
17-İllemişlü
18-Tansuklu
19-Bostanlu
20-Cadılu
Daha tabi bilemediğimiz obalar da vardır.
1691 den sonra Harbendelüler ayrılmış Ankara, Adana, Kırşehir üzerinden 3 ana koldan Batı Anadolu'ya göçmeye başlamışlardır. Bu göçenler Harmandalu ismini almıştır. Orada kalanlar Malatya Gaziantep'te Sivas'ta (Altınyayla) kalmıştır. Bir kısımda İran'a göçüp orada yaşamışlardır hatta Şah İsmail'in en önemli şairlerinden olan Afşar Sadıki İran Harbendelülerindendir. Batı da göçenler neredeyse hala yörük yaşam tarzını sürdürmektedir. Halen daha Orta Asya geleneklerini sürdürürler. Her sene Deve Güreşleri olur.
Yaygınlık
Türkiye'de Sivas, Yozgat, Manisa ve İçel yöresinde doğrudan Harmandalı adıyla anılan veya Harmandalı köyleri olarak nitelenen bazı köyler bulunmaktadır.Türkiye'de Uşak, Aksaray (Ortaköy, Harmandalı köyü), İzmir, Aydın, Muğla (Çölmeklü diye geçer) Antalya, Silifke, Adana (Karataş), Gaziantep, Giresun, Kırşehir (Çiçekdağ), Ankara (Bala ve Keskin), Eskişehir, Yozgat, Diyarbakır, Malatya, Sivas ve birçok yerde dağınık şekilde görülür. İran da ise Tebriz ve Kuzey Horasanda rastlanmaktadır. Azerbaycan'da Xırmandalı asında kend bile vardır. Türkmenistan da ve Özbekistan da diğer Türk boylarıyla karışmış şekilde görülmektedir ayrıyeten çok eski olan Özbek Destanında Harman dali adında güçlü bir karakter görünmektedir. Kerkük Tuzhurmatu'da önemli bir nüfusu Harbendelüler oluşturur.
Kaynakça
- ^ a b c d Faruk Sümer (2016). Oğuzlar. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ISBN . 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ (2010). (PDF). 397_NUMARALI_HALEB_LIVASI_MUFASSAL_TAHRIR_DEFTERI(943-1536)-1.pdf . . 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
- ^ author., Saatçi, Suphi,. Irak Türkmen boyları : oymaklar ve yerleşme bölgeleri. s. 34-35. ISBN . OCLC 949912739.
- (2010). (PDF). 397_NUMARALI_HALEB_LIVASI_MUFASSAL_TAHRIR_DEFTERI(943-1536)-1.pdf . . 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
- Faruk Sümer (2016). Oğuzlar. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ISBN . 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- Gültekkin Parlak (2012). . Türkmen Aile, Aşiret, Oymakları,Boyları,Kolları ( 5 ) . 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- Eldeniz Abbaslı (1987). (PDF). faruk sümer safevi devletinin kuruluşu ve gelişmesinde anadolu türklerinin rolü . ttk ankara . 9 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2020 Harbendelu ya da Harmandali Oguz Turkleri nin Avsar boyunun Samlu koluna bagli bir yoruk oymagidir EtimolojisiHarbendelu adi Ilhanli hukumdari Olcaytu dan gelmektedir Turklerde ve Mogollarda yeni dogan cocuga nazar degmemesi icin belli bir yasa gelene kadar kotu anlamda isim konur Olcaytu nun ismine de Harbende Esekkulu ismi verilmistir Sonrasinda ise Hudabende Tanrikulu ismini almistir Turkler Anadoluya ilk geldiginde Buyuk Selcuklu devleti Gocebe Turkmenleri yerlesik hayata gecirmek istemis fakat atalarinin yasama sekline alisan Turkmen obalari kabul etmeyip Halep e Gaziantepe Adana civarlarina gitmistir Bu obalarin icinde Harbendelu obasi da vardir Harbendeluler kislak olarak Gaziantep ile Sam a kadarki genis bolumde yasamis yazlak olarak da Sivas Uzunyayla ya cikmislardir Fakat Harbendeluleri daha iyi anlamak istiyorsak uc bolume ayirarak bakmamiz lazim Bati Anadolu Harbendeluleri 1691 den sonraki surec degismis adiyla Harmandalilar Dogu Gaziantep Adana harbendeluleri ve son olarak Azerbaycan ve Iran Harbendeluleri Hudabende olarak siniflandirabiliriz Harbendeluler ne kadar Oguz Turklerinin Avsar Boyunun Samlu oymagina tabii gozukse de 1691 tarihli Rakka ya surgun icin Osmanli tahrir defterlerine bakilirsa aslen yine Oguz Turklerinin Begdili Boyuna ya da Bayat Boyuna mensuptur Harbendelulerin alt obalari sunlardir 1 Soyladi 2 Kozakli 3 Disirci 4 Kozcu 5 Kozanlu 6 Ilyas Fakihler 7 Uzun Karacalu 8 Inaloglu 9 Caferlu 10 Ibrahim Sahlu 11 Kasim Hacilu 12 Yalunuzlu 13 Burhan Hacilu 14 Kayanlu 15 Kurtulmuslu 16 Misir Hocalu 17 Illemislu 18 Tansuklu 19 Bostanlu 20 Cadilu Daha tabi bilemedigimiz obalar da vardir 1691 den sonra Harbendeluler ayrilmis Ankara Adana Kirsehir uzerinden 3 ana koldan Bati Anadolu ya gocmeye baslamislardir Bu gocenler Harmandalu ismini almistir Orada kalanlar Malatya Gaziantep te Sivas ta Altinyayla kalmistir Bir kisimda Iran a gocup orada yasamislardir hatta Sah Ismail in en onemli sairlerinden olan Afsar Sadiki Iran Harbendelulerindendir Bati da gocenler neredeyse hala yoruk yasam tarzini surdurmektedir Halen daha Orta Asya geleneklerini surdururler Her sene Deve Guresleri olur YayginlikTurkiye de Sivas Yozgat Manisa ve Icel yoresinde dogrudan Harmandali adiyla anilan veya Harmandali koyleri olarak nitelenen bazi koyler bulunmaktadir Turkiye de Usak Aksaray Ortakoy Harmandali koyu Izmir Aydin Mugla Colmeklu diye gecer Antalya Silifke Adana Karatas Gaziantep Giresun Kirsehir Cicekdag Ankara Bala ve Keskin Eskisehir Yozgat Diyarbakir Malatya Sivas ve bircok yerde daginik sekilde gorulur Iran da ise Tebriz ve Kuzey Horasanda rastlanmaktadir Azerbaycan da Xirmandali asinda kend bile vardir Turkmenistan da ve Ozbekistan da diger Turk boylariyla karismis sekilde gorulmektedir ayriyeten cok eski olan Ozbek Destaninda Harman dali adinda guclu bir karakter gorunmektedir Kerkuk Tuzhurmatu da onemli bir nufusu Harbendeluler olusturur Kaynakca a b c d Faruk Sumer 2016 Oguzlar Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi ISBN 978 975 498 236 7 5 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 2010 PDF 397 NUMARALI HALEB LIVASI MUFASSAL TAHRIR DEFTERI 943 1536 1 pdf 5 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Haziran 2020 author Saatci Suphi Irak Turkmen boylari oymaklar ve yerlesme bolgeleri s 34 35 ISBN 978 605 155 229 3 OCLC 949912739 2010 PDF 397 NUMARALI HALEB LIVASI MUFASSAL TAHRIR DEFTERI 943 1536 1 pdf 5 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Haziran 2020 Faruk Sumer 2016 Oguzlar Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi ISBN 978 975 498 236 7 5 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 Gultekkin Parlak 2012 Turkmen Aile Asiret Oymaklari Boylari Kollari 5 28 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2020 Eldeniz Abbasli 1987 PDF faruk sumer safevi devletinin kurulusu ve gelismesinde anadolu turklerinin rolu ttk ankara 9 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2020