Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Harşit savunması, I. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen askeri savunma harekâtı.
I. Dünya Savaşında Ruslar 1916 yılının yaz aylarında Doğu Karadeniz'de doğudan başlayarak işgal hareketlerine başlamış, Harşit Vadisinin doğusunda kalan toprakları işgal etmişlerdir. Türk kuvvetleri Rusların bu ilerleyişi karşısında Harşit Çayının batısında mevzilenmiş ve Rus kuvvetlerinin Harşit Çayının batısına geçmesini ve daha fazla ilerlemesini engellemiştir. Rus kuvvetleriyle Temmuz 1916 ile 1918 yılının ilk çeyreğine kadar geçen sürede yaşanan bu mücadelelere "Harşit Savunması" denilmiştir. Harşit Savunması Türklerin Ruslara karşı verdiği son mücadeleler olarak bilinmektedir.
Rus kuvvetlerinin Harşit Vadisine gelişi ve işgal girişimleri
1 Kasım 1914 tarihinde Ruslar doğudan Osmanlı topraklarına girmiştir. Rusların 1. Dünya Savaşında Harşit Vadisine gelişleri de bu istikametten, Erzurum-Bayburt üzerinden olmuş, 20 Temmuz 1916'da Gümüşhane, buradan gelen Ruslar tarafından işgal edilmişti. Bu tarihten itibaren Türk kuvvetlerinin Harşit Savunması da başlamış bulunmaktaydı. Bu sırada Rus kuvvetlerinin bir başka kısmı da Şubat 1916'da Batum'u geçerek Osmanlı Topraklarına girmiş, 18 Nisan 1916'da Trabzon'a, 23 Temmuz 1916'da Vakfıkebir'e ulaşmışlar ve bu bölgeleri işgal etmişlerdir. Vakfıkebir'den hareket eden Rus birlikleri güneye yönelerek zirvedeki Erikbeli'ne ulaşmışlar, burada ikiye ayrılarak düşman kuvvetlerinin bir kısmı Kürtün'e yönelerek Kürtün'ü (bugünkü Özkürtün - Cayra), bir kısmı Torul'a geçerek Torul'u işgal etmiştir. Torul'u işgal eden Rus kuvvetleri burada daha önce Erzurum-Bayburt istikametinden gelip Gümüşhane'yi işgal eden diğer Rus kuvvetleriyle birleşmiştir. Kuvvetlerini sayısal olarak arttıran Ruslar buradan hareketle Manastır (Demirkapı) Köyü istikametinden Kürtün'e gelip Araköy'de bir karargah kurmuşlardır. Daha önce Kürtün'ü işgal eden Rus kuvvetleri de Ağustos 1916'da Araköy'e gelip karargahta bir araya gelmişlerdir. Araköy'de bulunan karargahtan hareket eden bir kısım Rus kuvveti Ağustos-Eylül 1916'larda Harıt Köyü üzerinden bugün Kürtün'e bağlı bulunan ve 2308 rakımlı Kabaktepe'yi hakim bir tepe olması ve kendi aralarındaki haberleşmeyi kolaylaştırmak amacıyla işgal etmişler ve burada karargah kurmuşlardır.
Ağustos 1916'da Görele'den karaya çıkan Rus birlikleri Görele'yi işgal ederek Çanakçı üzerinden Şadı (Çatalağaç) köyünün doğusunda yer olan Keldaş denilen bölgeye ulaşmıştır. Burada Türk kuvvetleri düşman kuvvetlere karşı 28 gün dirense de sonunda Ekim 1916'da Ruslar Keldaş'ı da alarak Harşit Vadisi'ndeki işgal hareketlerine devam etmiştir. Keldaş Geçidinden hareket eden bir kısım Rus kuvveti Taşlıca üzerinden geçerek Ekim 1916'da Uluköy'ü işgal etmiştir. Rus 505. Alayı Uluköy'e yerleştirilmiştir. Türk kuvvetleri tarafından Kasım 1916'da Rus 505. Alayına bir baskın yapılmış, Ruslara birçok kayıp verdirilmiştir.
Türk kuvvetlerinin işgale karşı faaliyetleri
Türklerin Rus kuvvetlerine karşı Harşit Vadisindeki mücadeleleri 21 Ekim 1916 tarihinden itibaren başlamış, 1918 yılının ilk aylarına kadar devam etmiştir. Bu mücadeleler sırasında Kürtün'de ve yaylalar bölgesindeki Güvende ile çevresine Ruslar'ın 127. Tümenine bağlı 505, 506, 507 ve 508. Alayları konuşlandırılmıştır. Buna karşılık Harşit bölgesinde 23 Eylül 1916'da Türk Ordusu'nda bir yapılanmaya gidilmiş ve bu bölge 2. Kafkas Kolordusu'na devredilmiştir. 2. Kafkas Kolordusunun merkezi de Alucra'da konuşlandırılmıştır. 2. Kafkas Kolordusunun bünyesinde 5, 11 ve 37. Kafkas Tümenleri bulunuyordu. Kürtün bölgesinde Harşit Vadisinin batısında yaylalarda, özellikle Güvende ve çevresinde ve bu Tümene bağlı olan 18, 33 ve 34. Alaylar bulunuyordu. Türk 2. Kafkas Kolordusunun Komutanları 7 Eylül 1916-5 Temmuz 1917 tarihleri arasında Mirliva Mustafa Fevzi Paşa 10 Ağustos 1917-8 Haziran 1918 tarihleri arasında Mirliva Yakup Şevki Paşa idi.
21 Aralık 1916 tarihli belgelerde yer alan bilgilere göre savunma amaçlı Harşit Vadisinin batısında Tirebolu-Espiye'den Erzincan'a ulaşan hatta yerleştirilmiş, Türk 1. ve 2. Kafkas Kolordu'ya bağlı muharip asker sayısı 36.382 idi. Bunlardan Torul-Kürtün-Harşit(Doğankent)-Tirebolu hattındaki Harşit Vadisinin batısında kalan bölge 2. Kafkas Kolordusu'na bağlı bulunmaktaydı. 2. Kafkas Ordusuna bağlı 5. Kafkas Piyade Tümeninde 8000, 11. Kafkas Piyade Tümeninde 4815, 49. Kafkas Piyade Tümeninde 5998 olmak üzere toplam 18813 Türk askeri bulunmaktaydı.
3. Ordu komutanı Vehip Paşa 1917 yılı Eylül ayının ilk günlerinde 2. Kafkas Kolordusunu Teftiş etmiş ve bazı incelemelerde bulunmuştu. Bu sırada Vehip Paşa 11. Kafkas Tümeni cephesinde Kabaktepe ve Kuzu Gölü civarını işgal etmiş olan Rus kuvvetlerinin bölgeden atılması, düşman kuvvetlerinin Harşit Çayı ve Cizre (Demirkapı) Deresi'nin doğusuna sürülmesi ile ilgili çalışma başlatılmasını istemiştir. Buna istinaden Türk Kuvvetleri 7 Kasım 1917'de Güvende'nin üst kısmında yer alan "Dikme" adı verilen mevkiden hareketle gece saat 11:00 sıralarında Rusların elinde bulunan Küçük Kabaktepe denilen yere gelerek burayı üç yerden kuşatmıştır. Fehmi Efendi'nin gizlice tel örgüleri kesip karargaha girmesi sonucunda sadece süngü kullanılarak buradaki düşman kuvvetleri etkisiz hale getirilmiştir. Aynı şekilde ilerleyişine devam eden Türk birlikleri Büyük Kabaktepe'yi de gizlice basarak Rus askerlerini etkisiz hale getirmiş, Kabaktepe'yi geri almıştır. Bu çatışmalar esnasında kaçanların sayısı bilinmemekle birlikte 53 Rus askeri etkisiz hale getirilmiştir.
Rusların geri çekilmesi
1917 yılı başlarında bölgede bulunan Rus kuvvetleri lojistik destek alacakları yerlerden uzaklaşmaları, Harşit Vadisinin coğrafyasının zorluğu, Harşit bölgesindeki güçlü savunmadan yılmaları ve Mart 1917'de Çarlık Rusya'sında gerçekleşen Bolşevik ihtilali nedenleriyle 15 Aralık 1917 tarihinde Erzincan Mütarekesi, 3 Mart 1918 tarihinde ise Brest-Litovsk Antlaşması ile Osmanlı topraklarından, dolayısıyla Karadeniz'den çekilmeye başlamıştır. Ruslar 1918'in ilk aylarında da Harşit Vadisinden tamamen çekilmiştir. Böylece bir buçuk yıllık Rus işgali de bu tarihlerde son bulmuştur. Bu sırada Rus kuvvetlerine dahil olan Ermeniler Rusların boşalttığı alanlarda işgal hareketlerini devam ettirmek istemiş, bunun üzerine Türk kuvvetleri Vehip Paşa komutasındaki 3. Kafkas Ordusuyla hareket ederek işgal hareketlerini tamamen sona erdirmiştir. Kürtün'ün düşman işgalinden kurtuluşu da 14 Şubat 1918 tarihine denk gelmektedir.
Rus işgalinin bölge insanı üzerindeki etkileri ve muhacirlik
Harşit vadisinde Rus işgalleri sırasında yörede oturanlar özellikle Harşit Vadisinin doğusunda yaşayan halk Harşit Vadisinin batısı istikametinde göç hareketlerinde bulunmuşlar, Ruslar'ın işgal ettiği yerlerden uzaklaşmışlardır. Tabi bu sırada Rus zulmüne maruz kalan halktan intihar edenler, Harşit Çayını geçmek isterken nehirde boğulanlar, açlıktan ölenler olmuştur. Bu muhacirlik faaliyetleri sonucunda Rus zulmünden kaçan ve memleketlerini terk eden birçok aile geri dönmemiştir.
Rus ordusunun içinde yer alan Ermeniler özellikle Uluköy, Şıhlı (Taşlıca), Törnük (Günyüzü-Üçtaş), Şadı gibi yerleşim yerlerinde yaşayan savunmasız ve silahsız Türkleri çete mensubu iddiasıyla Rus askerlerine toplattırıp Kabaktepe, ve Kütüklüyurt gibi yerlerde kurşuna dizdirmişlerdir. Ermeniler Ruslar bölgeden çekildikten sonra da Kürtün'ün bazı bölgelerinde halka zulmetmeye devam etmişler, yakaladıkları yerli halktan insanları katletmişlerdir.
Kabaktepe Şehitliği
Kürtün ilçesinde bulunan Kabaktepe Şehitliği'nde Milli Savunma Bakanlığı Arşivler Müdürlüğü'nün 1. Dünya Savaşı Zayiat Defteri'nde yer alan şehitler şu şekildedir:
- Mehmet Yüzbaşı (1880 Kastamonu Tosya doğumlu – XI.Kolordu CII.Alay II.Bölük Kumandan Vekili),
- Osman Nuri (1886 İçel Silifke doğumlu – CII.Kafkas Taburu II.Bölük Takım Zabiti / Piyade Teğmen)
- Ziya (1886 Artvin Yusufeli doğumlu – XI.Kafkas Hücum Bölüğü Takım Zabiti / Piyade Teğmen)
- Hüseyin Muhacirkorucuoğulları (1891 İznik doğumlu – LXXXVIII.Tabur II.Bölük Piyade Er),
- Esat Uzunömeroğulları (1890 Tokat Reşadiye doğumlu – Piyade Er),
- 6 ve 7’inci şehitlerin kimlikleri tespit edilememiştir (Agy, I.DSHV/2010).
Kaynakça
- ^ Ergin, Recep. "Seyit Güvendi - Harşıt Vadisi Savunma Hatları". Gumushane.gen.tr. 18 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ Harşit Savunması. Birinci Dünya Savaşında Harşit Savunması,. Gece Kitaplığı Yayınları. ISBN .
- ^ Çepniler. Harsit Havzasinda Çepniler. Berikan Yayınları. Ocak 2014. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Harsit savunmasi I Dunya Savasi sirasinda gerceklesen askeri savunma harekati I Dunya Savasinda Ruslar 1916 yilinin yaz aylarinda Dogu Karadeniz de dogudan baslayarak isgal hareketlerine baslamis Harsit Vadisinin dogusunda kalan topraklari isgal etmislerdir Turk kuvvetleri Ruslarin bu ilerleyisi karsisinda Harsit Cayinin batisinda mevzilenmis ve Rus kuvvetlerinin Harsit Cayinin batisina gecmesini ve daha fazla ilerlemesini engellemistir Rus kuvvetleriyle Temmuz 1916 ile 1918 yilinin ilk ceyregine kadar gecen surede yasanan bu mucadelelere Harsit Savunmasi denilmistir Harsit Savunmasi Turklerin Ruslara karsi verdigi son mucadeleler olarak bilinmektedir Rus kuvvetlerinin Harsit Vadisine gelisi ve isgal girisimleri1 Kasim 1914 tarihinde Ruslar dogudan Osmanli topraklarina girmistir Ruslarin 1 Dunya Savasinda Harsit Vadisine gelisleri de bu istikametten Erzurum Bayburt uzerinden olmus 20 Temmuz 1916 da Gumushane buradan gelen Ruslar tarafindan isgal edilmisti Bu tarihten itibaren Turk kuvvetlerinin Harsit Savunmasi da baslamis bulunmaktaydi Bu sirada Rus kuvvetlerinin bir baska kismi da Subat 1916 da Batum u gecerek Osmanli Topraklarina girmis 18 Nisan 1916 da Trabzon a 23 Temmuz 1916 da Vakfikebir e ulasmislar ve bu bolgeleri isgal etmislerdir Vakfikebir den hareket eden Rus birlikleri guneye yonelerek zirvedeki Erikbeli ne ulasmislar burada ikiye ayrilarak dusman kuvvetlerinin bir kismi Kurtun e yonelerek Kurtun u bugunku Ozkurtun Cayra bir kismi Torul a gecerek Torul u isgal etmistir Torul u isgal eden Rus kuvvetleri burada daha once Erzurum Bayburt istikametinden gelip Gumushane yi isgal eden diger Rus kuvvetleriyle birlesmistir Kuvvetlerini sayisal olarak arttiran Ruslar buradan hareketle Manastir Demirkapi Koyu istikametinden Kurtun e gelip Arakoy de bir karargah kurmuslardir Daha once Kurtun u isgal eden Rus kuvvetleri de Agustos 1916 da Arakoy e gelip karargahta bir araya gelmislerdir Arakoy de bulunan karargahtan hareket eden bir kisim Rus kuvveti Agustos Eylul 1916 larda Harit Koyu uzerinden bugun Kurtun e bagli bulunan ve 2308 rakimli Kabaktepe yi hakim bir tepe olmasi ve kendi aralarindaki haberlesmeyi kolaylastirmak amaciyla isgal etmisler ve burada karargah kurmuslardir Agustos 1916 da Gorele den karaya cikan Rus birlikleri Gorele yi isgal ederek Canakci uzerinden Sadi Catalagac koyunun dogusunda yer olan Keldas denilen bolgeye ulasmistir Burada Turk kuvvetleri dusman kuvvetlere karsi 28 gun dirense de sonunda Ekim 1916 da Ruslar Keldas i da alarak Harsit Vadisi ndeki isgal hareketlerine devam etmistir Keldas Gecidinden hareket eden bir kisim Rus kuvveti Taslica uzerinden gecerek Ekim 1916 da Ulukoy u isgal etmistir Rus 505 Alayi Ulukoy e yerlestirilmistir Turk kuvvetleri tarafindan Kasim 1916 da Rus 505 Alayina bir baskin yapilmis Ruslara bircok kayip verdirilmistir Turk kuvvetlerinin isgale karsi faaliyetleriTurklerin Rus kuvvetlerine karsi Harsit Vadisindeki mucadeleleri 21 Ekim 1916 tarihinden itibaren baslamis 1918 yilinin ilk aylarina kadar devam etmistir Bu mucadeleler sirasinda Kurtun de ve yaylalar bolgesindeki Guvende ile cevresine Ruslar in 127 Tumenine bagli 505 506 507 ve 508 Alaylari konuslandirilmistir Buna karsilik Harsit bolgesinde 23 Eylul 1916 da Turk Ordusu nda bir yapilanmaya gidilmis ve bu bolge 2 Kafkas Kolordusu na devredilmistir 2 Kafkas Kolordusunun merkezi de Alucra da konuslandirilmistir 2 Kafkas Kolordusunun bunyesinde 5 11 ve 37 Kafkas Tumenleri bulunuyordu Kurtun bolgesinde Harsit Vadisinin batisinda yaylalarda ozellikle Guvende ve cevresinde ve bu Tumene bagli olan 18 33 ve 34 Alaylar bulunuyordu Turk 2 Kafkas Kolordusunun Komutanlari 7 Eylul 1916 5 Temmuz 1917 tarihleri arasinda Mirliva Mustafa Fevzi Pasa 10 Agustos 1917 8 Haziran 1918 tarihleri arasinda Mirliva Yakup Sevki Pasa idi 21 Aralik 1916 tarihli belgelerde yer alan bilgilere gore savunma amacli Harsit Vadisinin batisinda Tirebolu Espiye den Erzincan a ulasan hatta yerlestirilmis Turk 1 ve 2 Kafkas Kolordu ya bagli muharip asker sayisi 36 382 idi Bunlardan Torul Kurtun Harsit Dogankent Tirebolu hattindaki Harsit Vadisinin batisinda kalan bolge 2 Kafkas Kolordusu na bagli bulunmaktaydi 2 Kafkas Ordusuna bagli 5 Kafkas Piyade Tumeninde 8000 11 Kafkas Piyade Tumeninde 4815 49 Kafkas Piyade Tumeninde 5998 olmak uzere toplam 18813 Turk askeri bulunmaktaydi 3 Ordu komutani Vehip Pasa 1917 yili Eylul ayinin ilk gunlerinde 2 Kafkas Kolordusunu Teftis etmis ve bazi incelemelerde bulunmustu Bu sirada Vehip Pasa 11 Kafkas Tumeni cephesinde Kabaktepe ve Kuzu Golu civarini isgal etmis olan Rus kuvvetlerinin bolgeden atilmasi dusman kuvvetlerinin Harsit Cayi ve Cizre Demirkapi Deresi nin dogusuna surulmesi ile ilgili calisma baslatilmasini istemistir Buna istinaden Turk Kuvvetleri 7 Kasim 1917 de Guvende nin ust kisminda yer alan Dikme adi verilen mevkiden hareketle gece saat 11 00 siralarinda Ruslarin elinde bulunan Kucuk Kabaktepe denilen yere gelerek burayi uc yerden kusatmistir Fehmi Efendi nin gizlice tel orguleri kesip karargaha girmesi sonucunda sadece sungu kullanilarak buradaki dusman kuvvetleri etkisiz hale getirilmistir Ayni sekilde ilerleyisine devam eden Turk birlikleri Buyuk Kabaktepe yi de gizlice basarak Rus askerlerini etkisiz hale getirmis Kabaktepe yi geri almistir Bu catismalar esnasinda kacanlarin sayisi bilinmemekle birlikte 53 Rus askeri etkisiz hale getirilmistir Ruslarin geri cekilmesi1917 yili baslarinda bolgede bulunan Rus kuvvetleri lojistik destek alacaklari yerlerden uzaklasmalari Harsit Vadisinin cografyasinin zorlugu Harsit bolgesindeki guclu savunmadan yilmalari ve Mart 1917 de Carlik Rusya sinda gerceklesen Bolsevik ihtilali nedenleriyle 15 Aralik 1917 tarihinde Erzincan Mutarekesi 3 Mart 1918 tarihinde ise Brest Litovsk Antlasmasi ile Osmanli topraklarindan dolayisiyla Karadeniz den cekilmeye baslamistir Ruslar 1918 in ilk aylarinda da Harsit Vadisinden tamamen cekilmistir Boylece bir bucuk yillik Rus isgali de bu tarihlerde son bulmustur Bu sirada Rus kuvvetlerine dahil olan Ermeniler Ruslarin bosalttigi alanlarda isgal hareketlerini devam ettirmek istemis bunun uzerine Turk kuvvetleri Vehip Pasa komutasindaki 3 Kafkas Ordusuyla hareket ederek isgal hareketlerini tamamen sona erdirmistir Kurtun un dusman isgalinden kurtulusu da 14 Subat 1918 tarihine denk gelmektedir Rus isgalinin bolge insani uzerindeki etkileri ve muhacirlikHarsit vadisinde Rus isgalleri sirasinda yorede oturanlar ozellikle Harsit Vadisinin dogusunda yasayan halk Harsit Vadisinin batisi istikametinde goc hareketlerinde bulunmuslar Ruslar in isgal ettigi yerlerden uzaklasmislardir Tabi bu sirada Rus zulmune maruz kalan halktan intihar edenler Harsit Cayini gecmek isterken nehirde bogulanlar acliktan olenler olmustur Bu muhacirlik faaliyetleri sonucunda Rus zulmunden kacan ve memleketlerini terk eden bircok aile geri donmemistir Rus ordusunun icinde yer alan Ermeniler ozellikle Ulukoy Sihli Taslica Tornuk Gunyuzu Uctas Sadi gibi yerlesim yerlerinde yasayan savunmasiz ve silahsiz Turkleri cete mensubu iddiasiyla Rus askerlerine toplattirip Kabaktepe ve Kutukluyurt gibi yerlerde kursuna dizdirmislerdir Ermeniler Ruslar bolgeden cekildikten sonra da Kurtun un bazi bolgelerinde halka zulmetmeye devam etmisler yakaladiklari yerli halktan insanlari katletmislerdir Kabaktepe SehitligiKurtun ilcesinde bulunan Kabaktepe Sehitligi nde Milli Savunma Bakanligi Arsivler Mudurlugu nun 1 Dunya Savasi Zayiat Defteri nde yer alan sehitler su sekildedir Mehmet Yuzbasi 1880 Kastamonu Tosya dogumlu XI Kolordu CII Alay II Boluk Kumandan Vekili Osman Nuri 1886 Icel Silifke dogumlu CII Kafkas Taburu II Boluk Takim Zabiti Piyade Tegmen Ziya 1886 Artvin Yusufeli dogumlu XI Kafkas Hucum Bolugu Takim Zabiti Piyade Tegmen Huseyin Muhacirkorucuogullari 1891 Iznik dogumlu LXXXVIII Tabur II Boluk Piyade Er Esat Uzunomerogullari 1890 Tokat Resadiye dogumlu Piyade Er 6 ve 7 inci sehitlerin kimlikleri tespit edilememistir Agy I DSHV 2010 Kaynakca Ergin Recep Seyit Guvendi Harsit Vadisi Savunma Hatlari Gumushane gen tr 18 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2022 Harsit Savunmasi Birinci Dunya Savasinda Harsit Savunmasi Gece Kitapligi Yayinlari ISBN 9786257177894 Cepniler Harsit Havzasinda Cepniler Berikan Yayinlari Ocak 2014 ISBN 9789752678842