Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hiʻiaka ve Namaka, Dış Güneş Sistemi'nde yer alan cüce gezegen Haumea'nın Hawaii tanrıçalarının adını taşıyan iki bilinen uydusudur. Bu küçük uydular 2005 yılında Hawaii'deki WM Keck Gözlemevinin büyük teleskoplarıyla yapılan Haumea gözlemlerinden keşfedildi.
Haumea'nın uyduları, birçok farklı şekillerde olağandışıdır. Uyduların milyarlarca yıl önce Haumea'nın buz kabuğunda gerçekleşen büyük bir çarpışmanın ardından buzlu enkazdan oluşan geniş bir çarpışma ailesinin parçaları olduğu düşünülmektedir. En büyük ve en dıştaki ay olan Hiʻiaka'nın yüzeyinde Kuiper kuşağı nesneleri arasında nadir görülen şekilde büyük miktarda saf su buzu vardır. Hiʻiaka'nın onda biri kütlesindeki Namaka ise şaşırtıcı dinamikleri olan bir yörüngeye sahiptir. Namaka'nın yörüngesi alışılmadık derecede dış merkezlidir ve büyük uydudan çok fazla etkilenmiş gibi görünmektedir.
Tarih
İki küçük uydu, WM Keck Gözlemevi'ni kullanan Caltech ekibi tarafından 2005'teki (o dönemde halen 2003 EL 61 adındaki) Haumea gözlemleri esnasında gökcisminin etrafında keşfedildi. Dıştaki ve iki uydunun daha büyük olanı 26 Ocak 2005'te keşfedildi ve resmi olarak S / 2005 (2003 EL61) 1 adını aldı; Caltech ekibi tarafından "Rudolph" takma adıyla adlandırıldı. Haumea'nın daha küçük olan iç uydusu, 30 Haziran 2005 tarihinde resmen S/2005 (2003 EL61) 2 olarak adlandırıldı ve "Blitzen" takma adını aldı. 7 Eylül 2006 tarihinde, her iki uydu da numaralandırılmış ve resmi küçük gezegen kataloguna sırasıyla (136108) 2003 EL 61 I ve II olarak kabul edilmiştir.
Uyduların kalıcı isimleri Uluslararası Astronomi Birliği tarafından 2003 EL61 ile birlikte açıklanmıştır. 17 Eylül 2008 tarihinde yapılan adlandırma açıklamasında uyduların resmi isimleri (136108) Haumea I Hi'iaka ve (136108) Haumea II Namaka olarak verildi. Her uydu, adını Mauna Kea Rasathanesi'nin bulunduğu Hawaii'nin bereket ve doğum tanrıçası olan Haumea'nın kızlarından almaktadır. Hiʻiaka, rasathanenin bulunduğu, Büyük Hawaii Adası'nın dans tanrıçası ve koruyucu azizesidir. Nāmaka, su ve deniz tanrıçasıdır; Hawaii efsanelerine göre kız kardeşi Pele'nin lavını denize akarken soğutup yeni bir ülkeye çevirmiştir. Efsaneye göre, Haumea'nın çocukları vücudunun farklı yerlerinden gelmiştir.
Cüce gezegen Haumea, neredeyse tamamen kayadan oluşan ve yalnızca ince ve yüzeysel bir buz tabakasıyla kaplı gibi görünmektedir. Orijinal buzlu mantosunun çoğunun, Haumea'nın şu andaki yüksek dönme hızına da sebep olan bir çarpışmayla dışarıya doğru püskürtüldüğü düşünülmektedir. Dışarı püsküren malzeme, Haumea'nın ortak ailesindeki küçük Kuiper kuşağı nesnelerini oluşturmuştur. Bu nedenle, Namaka'dan daha küçük ve henüz tespit edilmemiş başka dış uydular da olabilir. Bununla birlikte, HST gözlemleri, Haumea'nın yerçekimi etkisiyle tutulabilecekleri mesafenin (Hill küresi) en yakın onda birinde (hacmin %0,1'i) Haumea'nın parlaklığının %0,25'inden daha parlak hiçbir uydunun olmadığını göstermiştir. Bu durum gökcismi etrafında başka uydular bulunması ihtimalini düşürmektedir.
Yüzey özellikleri
Hiʻiaka kabaca 350 km çapında, iki uydunun daha uzakta, daha büyük ve daha parlak olanıdır.Kızılötesi spektrumunda 1.5, 1.65 ve 2 µm'de gözlenen güçlü soğurma özellikleri, yüzeyinin çoğunu kaplayan neredeyse saf kristalimsi su buzu ile tutarlıdır. Bu olağandışı spektrumun Haumea'nın spektrumundaki soğurma çizgilerine benzerliği, Brown ve meslektaşlarına, uydu sisteminin Kuiper kuşağı nesnelerinin cüce gezegenin etrafındaki yörüngeye girerek yerçekimsel olarak yakalanması olasılığının düşük olduğunu göstermiştir; bunun yerine Haumea'nın uyduları gökcisminin kendi parçalarından oluşmuş olmalıdır.
Her iki ayın da büyüklüğü, Haumea ile aynı kızılötesi albedoya sahip oldukları varsayımıyla hesaplanmıştır; uyduların spektrumları Haumea ile aynı yüzey bileşimine sahip olduklarını gösterdiğinden hesaplamanın doğru olduğu varsayılmaktadır. Haumea'nın albedosu (aklık derecesi) Spitzer Uzay Teleskobu ile ölçülmüştür, uydular çok küçük ve Haumea'ya çok yakın olduğu için yer tabanlı teleskoplarla bağımsız olarak gözlemlenebilmesi pek mümkün değildir. Bu ortak albedoya dayanarak yapılan hesaplamalara göre Hiʻiaka'nın onda biri kütlede olan içteki uydu Namaka, yaklaşık 170 km çapındadır.
Hubble Uzay Teleskobu (HST) uyduların ışığını Haumea'nınkinden ayırmak için yeterli açısal çözünürlüğe sahiptir. HST'nin NICMOS kamerasıyla Haumea üçlü sistemin fotometrisi, spektral çizginin 1,6 değerinde olduğunu onaylamıştır. Su buzu varlığını gösteren 1,6 µm spektrum çizgisi, uyduların spektrumunda Haumea spektrumunda olduğu kadar güçlüdür.
Haumea'nın uyduları, 2 metreden daha küçük açıklıktaki teleskoplarla tespit edilemeyecek kadar soluk olsa da Haumea'nın kendisi 17,5 kadir görsel büyüklüğüyle Plüton ve Makemake'den sonra Kuiper kuşağındaki en parlak üçüncü nesnesidir ve büyük amatör teleskoplar ile gözlemlenebilir.
Yörünge özellikleri
Hiʻiaka, Haumea etrafındaki neredeyse dairesel yörüngesini her 49 günde bir tamamlar. Namaka, Haumea çevresindeki orta derecede eliptik,non-Keplerean yörüngesini 18 günde tamamlar. 2008 itibarıyla yörünge Hiʻiaka yörüngesine göre 13° eğikliktedir ve Hiʻiaka'nın sebep olduğu tedirginlik etkisindedir. Because the impact that created the moons of Haumea is thought to have occurred in the early history of the Solar System, over the following billions of years it should have been tidally damped into a more circular orbit. Namaka's orbit has likely been disturbed by orbital resonances with the more-massive Hiʻiaka due to converging orbits as they moved outward from Haumea due to tidal dissipation. They may have been caught in and then escaped from orbital resonance several times; they currently are in or at least close to an 8:3 resonance. This resonance strongly perturbs Namaka's orbit, which has a current precession of its argument of periapsis by about −6.5° per year, a precession period of 55 years.
Şu anda, Haumea uydularının yörüngeleri Dünya'dan neredeyse tam yatay düzlemde görünmekte ve Namaka 2009'dan 2011'e kadar periyodik olarak Haumea'yı örtmektedir. Bu tür geçişlerin gözlemlenmesi, Plüton ve Charon ile 1980'lerin sonlarında olduğu gibi, Haumea ve uydularının büyüklüğü ve şekli hakkında kesin bilgiler sağlayacaktır. Bu tıkanmalarda sistemin parlaklığındaki küçük değişiklik, algılama için en az bir orta açıklıklı profesyonel teleskop gerektiriyordu. Hiʻiaka, keşifinden birkaç yıl önce 1999'da Haumea'yı en son buldu ve 130 yıl boyunca tekrar yapmayacak. Bununla birlikte, düzenli uydular arasında benzersiz bir durumda, Namaka'nın Hiʻiaka yörüngesindeki büyük sıkıntı, Namaka-Haumea'nın görüş açısını birkaç yıl daha korudu.
| Sıra | Adı | Ortalama çap (km) | Kütle (×1018 kg) | Yarı-büyük eksen (km) | Yörünge periyodu (gün) | Dış merkezlik | Yörünge eğikliği (°) | Keşif tarihi | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | (halka) | ≈ 70 | 2285±8 | 0,489438±0,000012 | ≈ 0 | Ocak 2017 | ||||
| 1 | Haumea II | Namaka | /nɑːˈmɑːkə/ | ≈ 170? | 1,79±1,48 (≈ 0.05% Haumea) | 25657±91 | 18,2783±0,0076 | 0,249±0,015 | 113,013±0,075 (13,41±0,08 Hiʻiaka'dan) | Haziran 2005 |
| 2 | Haumea I | Hiʻiaka | /hiːʔiːˈɑːkə/ | ≈ 310 | 17,9±1,1 (≈ 0.5% Haumea) | 49880±198 | 49,462±0,083 | 0,0513±0,0078 | 126,356±0,064 | Haziran 2005 |
Notlar
- ^ Haumea'nın dönme periyoduna 3:1 rezonansa göre.
Kaynakça
- ^ Barkume, K. M.; Brown, M. E.; Schaller, E. L. (2006). "Water Ice on the Satellite of Kuiper Belt Object 2003 EL61" (PDF). The Astrophysical Journal. 640 (1). ss. L87-L89. arXiv:astro-ph/0601534 $2. Bibcode:2006ApJ...640L..87B. doi:10.1086/503159. 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2019.
- ^ M. E. Brown; A. H. Bouchez; D. Rabinowitz; R. Sari; C. A. Trujillo; M. van Dam; R. Campbell; J. Chin; S. Hardman; E. Johansson; R. Lafon; D. Le Mignant; P. Stomski; D. Summers; P. Wizinowich (2 Eylül 2005). (PDF). The Astrophysical Journal Letters. 632 (1). ss. L45-L48. Bibcode:2005ApJ...632L..45B. doi:10.1086/497641. 2 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2019.
- ^ Kenneth Chang (20 Mart 2007). "Piecing Together the Clues of an Old Collision, Iceball by Iceball". New York Times. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ekim 2008.
- ^ a b c d e D. Ragozzine; M. E. Brown; C. A. Trujillo; E. L. Schaller. . AAS DPS conference 2008. 18 July 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 October 2008.
- ^ . International Astronomical Union. 17 Eylül 2008. 8 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2008.
- ^ "Dwarf Planets and their Systems". US Geological Survey Gazetteer of Planetary Nomenclature. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2008.
- ^ Robert D. Craig (2004). Handbook of Polynesian Mythology. ABC-CLIO. s. 128. ISBN .
- ^ a b c d e f g h i j k l Ragozzine, D.; Brown, M.E. (2009). "Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea = 2003 EL61". The Astronomical Journal. 137 (6). ss. 4766-4776. arXiv:0903.4213 $2. Bibcode:2009AJ....137.4766R. doi:10.1088/0004-6256/137/6/4766.
- ^ a b Brown, M. E.; Van Dam, M. A.; Bouchez, A. H.; Le Mignant, D.; Campbell, R. D.; Chin, J. C. Y.; Conrad, A.; Hartman, S. K.; Johansson, E. M.; Lafon, R. E.; Rabinowitz, D. L. Rabinowitz; Stomski, P. J. Jr.; Summers, D. M.; Trujillo, C. A.; Wizinowich, P. L. (2006). (PDF). The Astrophysical Journal. 639 (1). ss. L43-L46. arXiv:astro-ph/0510029 $2. Bibcode:2006ApJ...639L..43B. doi:10.1086/501524. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2011.
- ^ Michael E. Brown. "The largest Kuiper belt objects" (PDF). CalTech. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Eylül 2008.
- ^ a b Fraser, W.C.; Brown, M.E. (2009). "NICMOS Photometry of the Unusual Dwarf Planet Haumea and its Satellites". The Astrophysical Journal Letters. 695 (1). ss. L1-L3. arXiv:0903.0860 $2. Bibcode:2009ApJ...695L...1F. doi:10.1088/0004-637X/695/1/L1.
- ^ "(136108) Haumea, Hi'iaka, and Namaka". Johnstonsarchive.net. 1 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.
- ^ Michael E. Brown; Kristina M. Barkume; Darin Ragozzine; Emily L. Schaller (19 Ocak 2007). (PDF). Nature. 446 (7133). ss. 294-296. Bibcode:2007Natur.446..294B. doi:10.1038/nature05619. (PMID) 17361177. 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2019.
- ^ "IAU Circular 8949". International Astronomical Union. 17 Eylül 2008. 11 January 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2008.
- ^ Brown, M. . 6 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.
- ^ Lucy-Ann Adams McFadden; Paul Robert Weissman; Torrence V. Johnson (2007). Encyclopedia of the Solar System. ISBN . Erişim tarihi: 17 Ekim 2008.
- ^ a b D. C. Fabrycky; M. J. Holman; D. Ragozzine; M. E. Brown; T. A. Lister; D. M. Terndrup; J. Djordjevic; E. F. Young; L. A. Young; R. R. Howell (2008). "Mutual Events of 2003 EL61 and its Inner Satellite". AAS DPS Conference 2008. s. 36.08. Bibcode:2008DPS....40.3608F.
- ^ Mike Brown (18 Mayıs 2008). . Mike Brown's Planets. 8 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2008.
- ^ a b Ortiz, J. L.; Santos-Sanz, P.; Sicardy, B.; Benedetti-Rossi, G.; Bérard, D.; Morales, N.; Duffard, R.; Braga-Ribas, F.; Hopp, U.; Ries, C.; Nascimbeni, V.; Marzari, F.; Granata, V.; Pál, A.; Kiss, C.; Pribulla, T.; Komžík, R.; Hornoch, K.; Pravec, P.; Bacci, P.; Maestripieri, M.; Nerli, L.; Mazzei, L.; Bachini, M.; Martinelli, F.; Succi, G.; Ciabattari, F.; Mikuz, H.; Carbognani, A.; Gaehrken, B.; Mottola, S.; Hellmich, S.; Rommel, F. L.; Fernández-Valenzuela, E.; Bagatin, A. Campo; Cikota, S.; Cikota, A.; Lecacheux, J.; Vieira-Martins, R.; Camargo, J. I. B.; Assafin, M.; Colas, F.; Behrend, R.; Desmars, J.; Meza, E.; Alvarez-Candal, A.; Beisker, W.; Gomes-Junior, A. R.; Morgado, B. E.; Roques, F.; Vachier, F.; Berthier, J.; Mueller, T. G.; Madiedo, J. M.; Unsalan, O.; Sonbas, E.; Karaman, N.; Erece, O.; Koseoglu, D. T.; Ozisik, T.; Kalkan, S.; Guney, Y.; Niaei, M. S.; Satir, O.; Yesilyaprak, C.; Puskullu, C.; Kabas, A.; Demircan, O.; Alikakos, J.; Charmandaris, V.; Leto, G.; Ohlert, J.; Christille, J. M.; Szakáts, R.; Farkas, A. Takácsné; Varga-Verebélyi, E.; Marton, G.; Marciniak, A.; Bartczak, P.; Santana-Ros, T.; Butkiewicz-Bąk, M.; Dudziński, G.; Alí-Lagoa, V.; Gazeas, K.; Tzouganatos, L.; Paschalis, N.; Tsamis, V.; Sánchez-Lavega, A.; Pérez-Hoyos, S.; Hueso, R.; Guirado, J. C.; Peris, V.; Iglesias-Marzoa, R. (2017). "The size, shape, density and ring of the dwarf planet Haumea from a stellar occultation". Nature. 550 (7675). ss. 219-223. Bibcode:2017Natur.550..219O. doi:10.1038/nature24051. hdl:10045/70230. (PMID) 29022593.
Dış bağlantılar
- Uluslararası Astronomi Yılı 2009 podcast: Cüce Gezegen Haumea (Darin Ragozzine) 20 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hiʻiaka'nın keşfini anlatan Brown yayını 10 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hiʻiaka'nın kompozisyonunu tanımlayan makale 12 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hiʻiaka ve Namaka Dis Gunes Sistemi nde yer alan cuce gezegen Haumea nin Hawaii tanricalarinin adini tasiyan iki bilinen uydusudur Bu kucuk uydular 2005 yilinda Hawaii deki WM Keck Gozlemevinin buyuk teleskoplariyla yapilan Haumea gozlemlerinden kesfedildi Haumea ve aylarinin Hubble Uzay Teleskobu tarafindan cekilen goruntusu Hiʻiaka Haumea nin ortada uzerinde Namaka ise asagisindadir Haumea halkasi ve iki uydusunun yorungelerinin olcekli diyagrami Haumea nin uydulari bircok farkli sekillerde olagandisidir Uydularin milyarlarca yil once Haumea nin buz kabugunda gerceklesen buyuk bir carpismanin ardindan buzlu enkazdan olusan genis bir carpisma ailesinin parcalari oldugu dusunulmektedir En buyuk ve en distaki ay olan Hiʻiaka nin yuzeyinde Kuiper kusagi nesneleri arasinda nadir gorulen sekilde buyuk miktarda saf su buzu vardir Hiʻiaka nin onda biri kutlesindeki Namaka ise sasirtici dinamikleri olan bir yorungeye sahiptir Namaka nin yorungesi alisilmadik derecede dis merkezlidir ve buyuk uydudan cok fazla etkilenmis gibi gorunmektedir TarihIki kucuk uydu WM Keck Gozlemevi ni kullanan Caltech ekibi tarafindan 2005 teki o donemde halen 2003 EL 61 adindaki Haumea gozlemleri esnasinda gokcisminin etrafinda kesfedildi Distaki ve iki uydunun daha buyuk olani 26 Ocak 2005 te kesfedildi ve resmi olarak S 2005 2003 EL61 1 adini aldi Caltech ekibi tarafindan Rudolph takma adiyla adlandirildi Haumea nin daha kucuk olan ic uydusu 30 Haziran 2005 tarihinde resmen S 2005 2003 EL61 2 olarak adlandirildi ve Blitzen takma adini aldi 7 Eylul 2006 tarihinde her iki uydu da numaralandirilmis ve resmi kucuk gezegen kataloguna sirasiyla 136108 2003 EL 61 I ve II olarak kabul edilmistir Uydularin kalici isimleri Uluslararasi Astronomi Birligi tarafindan 2003 EL61 ile birlikte aciklanmistir 17 Eylul 2008 tarihinde yapilan adlandirma aciklamasinda uydularin resmi isimleri 136108 Haumea I Hi iaka ve 136108 Haumea II Namaka olarak verildi Her uydu adini Mauna Kea Rasathanesi nin bulundugu Hawaii nin bereket ve dogum tanricasi olan Haumea nin kizlarindan almaktadir Hiʻiaka rasathanenin bulundugu Buyuk Hawaii Adasi nin dans tanricasi ve koruyucu azizesidir Namaka su ve deniz tanricasidir Hawaii efsanelerine gore kiz kardesi Pele nin lavini denize akarken sogutup yeni bir ulkeye cevirmistir Efsaneye gore Haumea nin cocuklari vucudunun farkli yerlerinden gelmistir Cuce gezegen Haumea neredeyse tamamen kayadan olusan ve yalnizca ince ve yuzeysel bir buz tabakasiyla kapli gibi gorunmektedir Orijinal buzlu mantosunun cogunun Haumea nin su andaki yuksek donme hizina da sebep olan bir carpismayla disariya dogru puskurtuldugu dusunulmektedir Disari puskuren malzeme Haumea nin ortak ailesindeki kucuk Kuiper kusagi nesnelerini olusturmustur Bu nedenle Namaka dan daha kucuk ve henuz tespit edilmemis baska dis uydular da olabilir Bununla birlikte HST gozlemleri Haumea nin yercekimi etkisiyle tutulabilecekleri mesafenin Hill kuresi en yakin onda birinde hacmin 0 1 i Haumea nin parlakliginin 0 25 inden daha parlak hicbir uydunun olmadigini gostermistir Bu durum gokcismi etrafinda baska uydular bulunmasi ihtimalini dusurmektedir Yuzey ozellikleriHaumea ortada Hiʻiaka yukarida ve Namaka nin altta Keck teleskopundan goruntusu Hiʻiaka kabaca 350 km capinda iki uydunun daha uzakta daha buyuk ve daha parlak olanidir Kizilotesi spektrumunda 1 5 1 65 ve 2 µm de gozlenen guclu sogurma ozellikleri yuzeyinin cogunu kaplayan neredeyse saf kristalimsi su buzu ile tutarlidir Bu olagandisi spektrumun Haumea nin spektrumundaki sogurma cizgilerine benzerligi Brown ve meslektaslarina uydu sisteminin Kuiper kusagi nesnelerinin cuce gezegenin etrafindaki yorungeye girerek yercekimsel olarak yakalanmasi olasiliginin dusuk oldugunu gostermistir bunun yerine Haumea nin uydulari gokcisminin kendi parcalarindan olusmus olmalidir Her iki ayin da buyuklugu Haumea ile ayni kizilotesi albedoya sahip olduklari varsayimiyla hesaplanmistir uydularin spektrumlari Haumea ile ayni yuzey bilesimine sahip olduklarini gosterdiginden hesaplamanin dogru oldugu varsayilmaktadir Haumea nin albedosu aklik derecesi Spitzer Uzay Teleskobu ile olculmustur uydular cok kucuk ve Haumea ya cok yakin oldugu icin yer tabanli teleskoplarla bagimsiz olarak gozlemlenebilmesi pek mumkun degildir Bu ortak albedoya dayanarak yapilan hesaplamalara gore Hiʻiaka nin onda biri kutlede olan icteki uydu Namaka yaklasik 170 km capindadir Hubble Uzay Teleskobu HST uydularin isigini Haumea ninkinden ayirmak icin yeterli acisal cozunurluge sahiptir HST nin NICMOS kamerasiyla Haumea uclu sistemin fotometrisi spektral cizginin 1 6 degerinde oldugunu onaylamistir Su buzu varligini gosteren 1 6 µm spektrum cizgisi uydularin spektrumunda Haumea spektrumunda oldugu kadar gucludur Haumea nin uydulari 2 metreden daha kucuk acikliktaki teleskoplarla tespit edilemeyecek kadar soluk olsa da Haumea nin kendisi 17 5 kadir gorsel buyukluguyle Pluton ve Makemake den sonra Kuiper kusagindaki en parlak ucuncu nesnesidir ve buyuk amator teleskoplar ile gozlemlenebilir Yorunge ozellikleriHiʻiaka mavi ve Namaka yesil yorungelerinin gorunumu Hiʻiaka Haumea etrafindaki neredeyse dairesel yorungesini her 49 gunde bir tamamlar Namaka Haumea cevresindeki orta derecede eliptik non Keplerean yorungesini 18 gunde tamamlar 2008 itibariyla yorunge Hiʻiaka yorungesine gore 13 egikliktedir ve Hiʻiaka nin sebep oldugu tedirginlik etkisindedir Because the impact that created the moons of Haumea is thought to have occurred in the early history of the Solar System over the following billions of years it should have been tidally damped into a more circular orbit Namaka s orbit has likely been disturbed by orbital resonances with the more massive Hiʻiaka due to converging orbits as they moved outward from Haumea due to tidal dissipation They may have been caught in and then escaped from orbital resonance several times they currently are in or at least close to an 8 3 resonance This resonance strongly perturbs Namaka s orbit which has a current precession of its argument of periapsis by about 6 5 per year a precession period of 55 years Su anda Haumea uydularinin yorungeleri Dunya dan neredeyse tam yatay duzlemde gorunmekte ve Namaka 2009 dan 2011 e kadar periyodik olarak Haumea yi ortmektedir Bu tur gecislerin gozlemlenmesi Pluton ve Charon ile 1980 lerin sonlarinda oldugu gibi Haumea ve uydularinin buyuklugu ve sekli hakkinda kesin bilgiler saglayacaktir Bu tikanmalarda sistemin parlakligindaki kucuk degisiklik algilama icin en az bir orta aciklikli profesyonel teleskop gerektiriyordu Hiʻiaka kesifinden birkac yil once 1999 da Haumea yi en son buldu ve 130 yil boyunca tekrar yapmayacak Bununla birlikte duzenli uydular arasinda benzersiz bir durumda Namaka nin Hiʻiaka yorungesindeki buyuk sikinti Namaka Haumea nin gorus acisini birkac yil daha korudu Sira Adi Ortalama cap km Kutle 1018 kg Yari buyuk eksen km Yorunge periyodu gun Dis merkezlik Yorunge egikligi Kesif tarihi0 halka 70 2285 8 0 489438 0 000012 0 Ocak 20171 Haumea II Namaka nɑːˈmɑːke 170 1 79 1 48 0 05 Haumea 25657 91 18 2783 0 0076 0 249 0 015 113 013 0 075 13 41 0 08 Hiʻiaka dan Haziran 20052 Haumea I Hiʻiaka hiːʔiːˈɑːke 310 17 9 1 1 0 5 Haumea 49880 198 49 462 0 083 0 0513 0 0078 126 356 0 064 Haziran 2005Notlar Sira cismin Haumea ya ortalama uzakligina gore yakindan uzaga sirasini belirtmektedir Etiket kesif sirasina gore verilen Roma rakami degerdir a b Kepler in ucuncu yasasini kullanarak a b 2008 itibariyla Namaka nin dis merkezligi ve yorunge egikligi dis etkiler sebebiyle degiskendir Haumea nin donme periyoduna 3 1 rezonansa gore Kaynakca Barkume K M Brown M E Schaller E L 2006 Water Ice on the Satellite of Kuiper Belt Object 2003 EL61 PDF The Astrophysical Journal 640 1 ss L87 L89 arXiv astro ph 0601534 2 Bibcode 2006ApJ 640L 87B doi 10 1086 503159 12 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ekim 2019 M E Brown A H Bouchez D Rabinowitz R Sari C A Trujillo M van Dam R Campbell J Chin S Hardman E Johansson R Lafon D Le Mignant P Stomski D Summers P Wizinowich 2 Eylul 2005 PDF The Astrophysical Journal Letters 632 1 ss L45 L48 Bibcode 2005ApJ 632L 45B doi 10 1086 497641 2 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Ekim 2019 Kenneth Chang 20 Mart 2007 Piecing Together the Clues of an Old Collision Iceball by Iceball New York Times 12 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ekim 2008 a b c d e D Ragozzine M E Brown C A Trujillo E L Schaller AAS DPS conference 2008 18 July 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 October 2008 International Astronomical Union 17 Eylul 2008 8 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Eylul 2008 Dwarf Planets and their Systems US Geological Survey Gazetteer of Planetary Nomenclature 25 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2008 Robert D Craig 2004 Handbook of Polynesian Mythology ABC CLIO s 128 ISBN 1 57607 894 9 a b c d e f g h i j k l Ragozzine D Brown M E 2009 Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea 2003 EL61 The Astronomical Journal 137 6 ss 4766 4776 arXiv 0903 4213 2 Bibcode 2009AJ 137 4766R doi 10 1088 0004 6256 137 6 4766 a b Brown M E Van Dam M A Bouchez A H Le Mignant D Campbell R D Chin J C Y Conrad A Hartman S K Johansson E M Lafon R E Rabinowitz D L Rabinowitz Stomski P J Jr Summers D M Trujillo C A Wizinowich P L 2006 PDF The Astrophysical Journal 639 1 ss L43 L46 arXiv astro ph 0510029 2 Bibcode 2006ApJ 639L 43B doi 10 1086 501524 28 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2011 Michael E Brown The largest Kuiper belt objects PDF CalTech 13 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Eylul 2008 a b Fraser W C Brown M E 2009 NICMOS Photometry of the Unusual Dwarf Planet Haumea and its Satellites The Astrophysical Journal Letters 695 1 ss L1 L3 arXiv 0903 0860 2 Bibcode 2009ApJ 695L 1F doi 10 1088 0004 637X 695 1 L1 136108 Haumea Hi iaka and Namaka Johnstonsarchive net 1 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2009 Michael E Brown Kristina M Barkume Darin Ragozzine Emily L Schaller 19 Ocak 2007 PDF Nature 446 7133 ss 294 296 Bibcode 2007Natur 446 294B doi 10 1038 nature05619 PMID 17361177 4 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Ekim 2019 IAU Circular 8949 International Astronomical Union 17 Eylul 2008 11 January 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2008 Brown M 6 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2009 Lucy Ann Adams McFadden Paul Robert Weissman Torrence V Johnson 2007 Encyclopedia of the Solar System ISBN 978 0 12 088589 3 Erisim tarihi 17 Ekim 2008 a b D C Fabrycky M J Holman D Ragozzine M E Brown T A Lister D M Terndrup J Djordjevic E F Young L A Young R R Howell 2008 Mutual Events of 2003 EL61 and its Inner Satellite AAS DPS Conference 2008 s 36 08 Bibcode 2008DPS 40 3608F Mike Brown 18 Mayis 2008 Mike Brown s Planets 8 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2008 a b Ortiz J L Santos Sanz P Sicardy B Benedetti Rossi G Berard D Morales N Duffard R Braga Ribas F Hopp U Ries C Nascimbeni V Marzari F Granata V Pal A Kiss C Pribulla T Komzik R Hornoch K Pravec P Bacci P Maestripieri M Nerli L Mazzei L Bachini M Martinelli F Succi G Ciabattari F Mikuz H Carbognani A Gaehrken B Mottola S Hellmich S Rommel F L Fernandez Valenzuela E Bagatin A Campo Cikota S Cikota A Lecacheux J Vieira Martins R Camargo J I B Assafin M Colas F Behrend R Desmars J Meza E Alvarez Candal A Beisker W Gomes Junior A R Morgado B E Roques F Vachier F Berthier J Mueller T G Madiedo J M Unsalan O Sonbas E Karaman N Erece O Koseoglu D T Ozisik T Kalkan S Guney Y Niaei M S Satir O Yesilyaprak C Puskullu C Kabas A Demircan O Alikakos J Charmandaris V Leto G Ohlert J Christille J M Szakats R Farkas A Takacsne Varga Verebelyi E Marton G Marciniak A Bartczak P Santana Ros T Butkiewicz Bak M Dudzinski G Ali Lagoa V Gazeas K Tzouganatos L Paschalis N Tsamis V Sanchez Lavega A Perez Hoyos S Hueso R Guirado J C Peris V Iglesias Marzoa R 2017 The size shape density and ring of the dwarf planet Haumea from a stellar occultation Nature 550 7675 ss 219 223 Bibcode 2017Natur 550 219O doi 10 1038 nature24051 hdl 10045 70230 PMID 29022593 Dis baglantilarUluslararasi Astronomi Yili 2009 podcast Cuce Gezegen Haumea Darin Ragozzine 20 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hiʻiaka nin kesfini anlatan Brown yayini 10 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hiʻiaka nin kompozisyonunu tanimlayan makale 12 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde