Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehmet Hayri İpar (d. 1882, Mudanya – ö. 11 Haziran 1966), Türk iş insanı.
Hayri İpar | |
|---|---|
| Doğum | 1882 Mudanya |
| Ölüm | 11 Haziran 1966 |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | iş insanı |
“Atatürk’ün müteahhidi” ve “Şeker Kralı” olarak bilinir. Türkiye’de şeker sanayisinin kurucularındandır. Cumhuriyetin ilk yıllarında büyük zenginlik edinmiş bir iş insanıdır.
Yaşamı
1882 yılında Mudanya’da dünyaya geldi. Babası, Mudanya’da uzun yıllar Posta ve Telgraf Müdürlüğü yapmış Ahmet Rüştü Efendi; annesi Mudanya eşrafından Sümbülzadelerin kızı Şaziye Hanım’dır.
Mehmet Hayri Rüştü, orta öğrenimini Mudanya’da tamamladıktan sonra eğitimini sürdürmek üzere 1896’da İstanbul’a gitti. Topçu Harbiyesi’ndeki eğitiminin ardından subay olarak orduda görev yaparken Darülfünun’da hukuk eğitimi gördü. Fransızca’yı iyi bildiği için bir süre Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi’nde Fransızca öğretmenliği yaptı.
Osmanlı sarayında görev yapan İmrahor Mehmet Faik Paşa’nın büyük kızı Emine Tevhide Faik ile evlendi ve bu evlilikten Şaziye (1908), Muazzez (1918), Ali (1921), Muzaffer (1921), Selma (1923), Mehmet (1926) adlı altı çocuğu dünyaya geldi.
I. Dünya Savaşı’dan sonra yüzbaşı rütbesiyle askerlikten emekliye ayrıldı ve ticarete başladı. Cumhuriyetin kurulmasından sonra Türkiye’nin sayılı iş adamları arasına girdi.
1925 yılında kurulan Kazım Taşkent ve Şakir Kesebir ile birlikte İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları T.A.Ş. adlı şirketi kurdu. Türkiye’nin ikinci şeker fabrikasının temeli Alpullu’da 22 Aralık 1925’te atıldı. Fabrika 26 Kasım 1926’da faaliyete geçti ve Türkiye’de şeker üretimine başlayan ilk fabrika oldu.
“Şeker kralı” olarak ünlenen ve büyük bir servet sahibi olan Mehmet Hayri Bey, 1930’da Beyoğlu’ndaki Mısır Apartmanı’nı, 1931’de İstanbul Belediye Başkanı Cemil Bey’in Çiftehavuzlar’daki muhteşem köşkünü; ardından Teşvikiye’deki ünlü Park Apartmanı’nı satın aldı. Bu konutlarda ve sahip olduğu daha bire çok köşk ve yalıda Ailesiyle birlikte şatafatlı bir yaşam sürdü.
Ticari girişimlerinin yanı sıra çeşitli sosyal sorumluluk projeleri gerçekleştirdi. Mudanya’da annesi adına kurduğu Şaziye Rüştü Sağlık Yurdu ve babası adına kurduğu Ahmet Rüştü Çocuk Yurdu ve bu kurumların sağlıklı yürütülmesi için kurduğu Hayır Sevenler Cemiyeti (1940) sosyal sorumluluk çalışmalarındandır.
1934 yılında Soyadı Kanunu çıktığında “İpar” soyadını aldı.
II. Dünya Savaşı çıktığında Türkiye’nin savaşa gireceği, servetine el konulacağı korkusuyla ülkeyi terk etti. ABD’ye giderek Los Angeles’ta Beverly Hills semtinde bir malikanede yaşamını sürdürdü. Savaş bittikten sonra aile İstanbul’a döndü. 1950’de en küçük oğlu Mehmet’i intihar sonucu kaybetti.
Yaşının ilerlemesi nedeniyle 1950’lerde işlerini oğlu Ali İpar’a devretti. Ali İpar, 1960 darbesi'nden sonra döviz kaçakçılığı ile suçlanarak Yassıada’da kurulan Yüksek Adalet Divanı'nda yargılandı. Bir yıla yakın süren davanın sonunda ağır hapis ve para cezası alsa da serbest bırakılıp yurt dışına çıkabildi. Mehmet Hayri Bey, aileyi çok yıpratan bu olaylar üzerine 1964’te hastalandı. Geçirdiği kalp krizi sonucu 11 Haziran 1966’da Almanya’da öldü. Cenazesi, İstanbul’a getirilerek Feriköy Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmet Hayri Ipar d 1882 Mudanya o 11 Haziran 1966 Turk is insani Hayri IparDogum1882 MudanyaOlum11 Haziran 1966MilliyetTurkMeslekis insani Ataturk un muteahhidi ve Seker Krali olarak bilinir Turkiye de seker sanayisinin kurucularindandir Cumhuriyetin ilk yillarinda buyuk zenginlik edinmis bir is insanidir Yasami1882 yilinda Mudanya da dunyaya geldi Babasi Mudanya da uzun yillar Posta ve Telgraf Mudurlugu yapmis Ahmet Rustu Efendi annesi Mudanya esrafindan Sumbulzadelerin kizi Saziye Hanim dir Mehmet Hayri Rustu orta ogrenimini Mudanya da tamamladiktan sonra egitimini surdurmek uzere 1896 da Istanbul a gitti Topcu Harbiyesi ndeki egitiminin ardindan subay olarak orduda gorev yaparken Darulfunun da hukuk egitimi gordu Fransizca yi iyi bildigi icin bir sure Sogukcesme Askeri Rustiyesi nde Fransizca ogretmenligi yapti Osmanli sarayinda gorev yapan Imrahor Mehmet Faik Pasa nin buyuk kizi Emine Tevhide Faik ile evlendi ve bu evlilikten Saziye 1908 Muazzez 1918 Ali 1921 Muzaffer 1921 Selma 1923 Mehmet 1926 adli alti cocugu dunyaya geldi I Dunya Savasi dan sonra yuzbasi rutbesiyle askerlikten emekliye ayrildi ve ticarete basladi Cumhuriyetin kurulmasindan sonra Turkiye nin sayili is adamlari arasina girdi 1925 yilinda kurulan Kazim Taskent ve Sakir Kesebir ile birlikte Istanbul ve Trakya Seker Fabrikalari T A S adli sirketi kurdu Turkiye nin ikinci seker fabrikasinin temeli Alpullu da 22 Aralik 1925 te atildi Fabrika 26 Kasim 1926 da faaliyete gecti ve Turkiye de seker uretimine baslayan ilk fabrika oldu Seker krali olarak unlenen ve buyuk bir servet sahibi olan Mehmet Hayri Bey 1930 da Beyoglu ndaki Misir Apartmani ni 1931 de Istanbul Belediye Baskani Cemil Bey in Ciftehavuzlar daki muhtesem koskunu ardindan Tesvikiye deki unlu Park Apartmani ni satin aldi Bu konutlarda ve sahip oldugu daha bire cok kosk ve yalida Ailesiyle birlikte satafatli bir yasam surdu Ticari girisimlerinin yani sira cesitli sosyal sorumluluk projeleri gerceklestirdi Mudanya da annesi adina kurdugu Saziye Rustu Saglik Yurdu ve babasi adina kurdugu Ahmet Rustu Cocuk Yurdu ve bu kurumlarin saglikli yurutulmesi icin kurdugu Hayir Sevenler Cemiyeti 1940 sosyal sorumluluk calismalarindandir 1934 yilinda Soyadi Kanunu ciktiginda Ipar soyadini aldi II Dunya Savasi ciktiginda Turkiye nin savasa girecegi servetine el konulacagi korkusuyla ulkeyi terk etti ABD ye giderek Los Angeles ta Beverly Hills semtinde bir malikanede yasamini surdurdu Savas bittikten sonra aile Istanbul a dondu 1950 de en kucuk oglu Mehmet i intihar sonucu kaybetti Yasinin ilerlemesi nedeniyle 1950 lerde islerini oglu Ali Ipar a devretti Ali Ipar 1960 darbesi nden sonra doviz kacakciligi ile suclanarak Yassiada da kurulan Yuksek Adalet Divani nda yargilandi Bir yila yakin suren davanin sonunda agir hapis ve para cezasi alsa da serbest birakilip yurt disina cikabildi Mehmet Hayri Bey aileyi cok yipratan bu olaylar uzerine 1964 te hastalandi Gecirdigi kalp krizi sonucu 11 Haziran 1966 da Almanya da oldu Cenazesi Istanbul a getirilerek Ferikoy Mezarligi nda topraga verildi Kaynakca IdealSosyalHizmet com web sitesi 17 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2011 a b c d Sekmec Ali Can Ataturk un Muteahidinin Hikayesi Chronicle Dergisi 25 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Eylul 2011