Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Heraklides Pontikus (Grekçe: Ἡρακλείδης ὁ Ποντικός Herakleides; y. MÖ. 390 – y. MÖ. 310),Heraclea Pontica, şimdiki Karadeniz Ereğli, Türkiye'de doğmuş ve Atina'ya göç etmiş Yunan filozof ve astronomdur. En çok Dünya'nın kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru her 24 saatte bir döndüğünü öne sürmesiyle hatırlanır. Aynı zamanda güneş merkezli teorinin yaratıcısı olarak da kabul edilir; ancak bu tartışmalıdır.
Heraklides Pontikus | |
|---|---|
| Ἡρακλείδης ὁ Ποντικός | |
 Gravat del segle XVI representant Heràclides Póntic. (Catalan) | |
| Doğum | y. MÖ. 385 Herakleia Pontiki |
| Ölüm | y. MÖ. 322 (63-64 yaşlarında) Atina |
| Etnik köken | Antik Yunan |
| Tanınma nedeni | Dünya'nın kendi ekseni etrafında 24 saatte dönüşü, güneş merkezli teori |
| Kariyeri | |
| Dalı | Astronomi, felsefe |
| Etkilendikleri | Platon, Speusippos |
| Etkiledikleri | |
Yaşamı
Heraklides'in babası Euthyphron, oğlunu Atina'daki Platon Akademisi'nin kurucusu Platon ve halefi Speusippus'un yanında eğitim görmesi için gönderen zengin bir soyluydu. Suda'ya göre Platon, MÖ. 361/360'ta Sicilya'ya giderken Akademi'yi Heraklides'in sorumluluğuna bırakmıştır. Heraklides, MÖ 339/338'de akademi başkanı olarak neredeyse Speusippus'un halefi seçiliyordu, ancak Xenocrates'e karşı kıl payı kaybetti.
Heraklides'in tüm yazıları kaybolmuştur; geriye sadece birkaç fragman kalmıştır. Pisagorcular Hicetas ve gibi Heraklides de yıldızların görünürdeki günlük hareketinin Dünya'nın günde bir kez kendi ekseni etrafında dönmesiyle oluştuğunu öne sürmüştür. Bu görüş, Dünya'nın sabit olduğunu ve kendi kürelerindeki yıldız ve gezegenlerin de sabit olabileceğini söyleyen kabul görmüş Aristotelesçi evren modeliyle çelişiyordu. Simplicius, Heraklides'in gezegenlerin düzensiz hareketlerinin, Güneş hareketsiz kalırken Dünya'nın hareket etmesiyle açıklanabileceğini öne sürdüğünü söyler.
Her ne kadar bazı tarihçiler Heraklides'in Venüs ve Merkür'ün Güneş etrafında döndüğünü öğrettiğini öne sürmüş olsalar da, kaynakların detaylı bir incelemesi “Pontuslu Heraklides'ten bahseden antik literatürün hiçbir yerinde onun herhangi bir güneş merkezli gezegen konumunu desteklediğine dair açık bir referans olmadığını” göstermiştir.
Heraklides'i "Pompicus" olarak adlandıran, ismiyle ilgili bir kelime oyunu, onun oldukça kibirli ve kendini beğenmiş bir adam olabileceğini ve birçok alayın hedefi olduğunu göstermektedir.Diogenes Laërtius, Aristoxenus'u kaynak göstererek, Heraklides'in Thespis adı altında sahte oyunlar yazdığını ve ayrıca Camaeleon'un Heraklides'in kendisinden Hesiod ve Homeros üzerine yorumlar aşırdığını iddia ettiğini belirtir. Laërtius ayrıca 'un Sophokles adına Parthenopaeus adlı bir oyun uydurarak Heraklides'i kandırdığı bir hikâyeyi de aktarır. Heraklides bu oyuna kolayca kanmış ve onu Sophokles'in eseri olarak göstermiştir. Bununla birlikte, Heraklides'in felsefe, matematik, müzik, gramer, fizik, tarih ve retorik konularında çok yönlü ve üretken bir yazar olduğu görülmektedir. Çeşitli eserlerini diyalog biçiminde derlediği anlaşılmaktadır.
Heraklides'in okültizme de ilgi duyduğu görülmektedir. Özellikle transları, vizyonları ve kehanetleri tanrıların intikamı ve reenkarnasyon açısından açıklamaya odaklandı.
Heraklides'in tarihçiler için özellikle önemli olan bir alıntısı, MÖ. 4. yüzyıl Roma'sının bir Yunan şehri olduğunu söylemesidir.[]
Heraklides Pontikus, Pythagoras'ın Pirro olduğunu, Euphorbus'tan önce ve başka bir ölümlüden önce hatırlayacağını büyük bir hayranlıkla ifade eder.[]
Notlar
- ^ Dorandi 1999, s. 48.
- ^ a b Porter 2000.
- ^ Eastwood 1992, s. 233.
- ^ Gottschalk 1980, s. 64-66.
- ^ Gottschalk 1980, s. 2.
- ^ Guthrie 1986, s. 470.
- ^ Simplicius 1997, s. 48.
- ^ Heath 1921, ss. 312, 316-317.
- ^ Eastwood 1992, s. 256.
- ^ Davidson 2007, s. 45.
- ^ Laërtius 1925, § 92.
- ^ Laërtius 1925, § 92-93.
Kaynakça
- Dorandi, Tiziano (1999). "Chapter 2: Chronology". Algra, Keimpe (Ed.). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy
. Cambridge: Cambridge University Press. s. 48. ISBN .
- Davidson, Martin P. (2007). The Stars And The Mind. Fabri Press. s. 45. ISBN .
- Eastwood, Bruce (1992). "Heraclides and Heliocentrism: Texts, Diagrams, and Interpretations". Journal for the History of Astronomy. 23 (4). ss. 233-260. Bibcode:1992JHA....23..233E. doi:10.1177/002182869202300401.
- Gottschalk, H. B. (1980). Heraclides of Pontus. Clarendon Press. ISBN .
- Guthrie, W. K. C. (1986). A History of Greek Philosophy: Volume 5, The Later Plato and the Academy (Later Plato & the Academy). Cambridge University Press. s. 470. ISBN .
- Heath, Thomas L. (1921). A History of Greek Mathematics: From Thales to Euclid. Oxford: Clarendon Press. ss. 312, 316-317.
- Hutchinson, D. S.; Johnson, Monte Ransome (25 Ocak 2015). "Protrepticus: New Reconstruction, includes Greek text". 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Laërtius, Diogenes (1925). "The Peripatetics: Heraclides". Lives of the Eminent Philosophers. 1:5. tarafından çevrildi (Two volume bas.). Loeb Classical Library. § 92.
- Porter, Roy, (Ed.) (2000). "Heraklides of Ponticus". The Hutchinson Dictionary of Scientific Biography (1. bas.). . ISBN .
- Simplicius (1997). On Aristotle's Physics 2
. Fleet, Barries tarafından çevrildi. Ithaca: Cornell University Press. s. 48. ISBN .
Konuyla ilgili okumalar
- Diogenes Laërtius çev. C. D. Yonge (1853) "Lives of Eminent Philosophers"
- (1896) De Heraclidis Pontici vita et scriptis
- Wehrli, F. (1969) Herakleides Pontikos. Die Schule des Aristoteles vol. 7, 2nd edn. Basel.
- Eckart Schütrumpf, (Ed.) (2008), Heraclides of Pontus. Texts and translations, Peter Stork, Jan van Ophuijsen & Susan Prince tarafından çevrildi, New Brunswick, N.J.: Transaction Publishers
- William W. Fortenbaugh & Elizabeth Pender, (Ed.) (2009), Heraclides of Pontus. Discussion, New Brunswick, N.J.: Transaction Publishers
- Neugebauer, Otto (1969) [1957]. The Exact Sciences in Antiquity. 2. Dover Publications. ISBN .
- O. Neugebauer (1975), A History of Ancient Mathematical Astronomy
Dış bağlantılar
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Heraklides Pontikus", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Heraklides Pontikus Grekce Ἡrakleidhs ὁ Pontikos Herakleides y MO 390 y MO 310 Heraclea Pontica simdiki Karadeniz Eregli Turkiye de dogmus ve Atina ya goc etmis Yunan filozof ve astronomdur En cok Dunya nin kendi ekseni etrafinda batidan doguya dogru her 24 saatte bir dondugunu one surmesiyle hatirlanir Ayni zamanda gunes merkezli teorinin yaraticisi olarak da kabul edilir ancak bu tartismalidir Heraklides PontikusἩrakleidhs ὁ PontikosGravat del segle XVI representant Heraclides Pontic Catalan Dogumy MO 385 Herakleia PontikiOlumy MO 322 63 64 yaslarinda AtinaEtnik kokenAntik YunanTaninma nedeniDunya nin kendi ekseni etrafinda 24 saatte donusu gunes merkezli teoriKariyeriDaliAstronomi felsefeEtkilendikleriPlaton SpeusipposEtkiledikleriYasamiHeraklides in babasi Euthyphron oglunu Atina daki Platon Akademisi nin kurucusu Platon ve halefi Speusippus un yaninda egitim gormesi icin gonderen zengin bir soyluydu Suda ya gore Platon MO 361 360 ta Sicilya ya giderken Akademi yi Heraklides in sorumluluguna birakmistir Heraklides MO 339 338 de akademi baskani olarak neredeyse Speusippus un halefi seciliyordu ancak Xenocrates e karsi kil payi kaybetti Heraklides in tum yazilari kaybolmustur geriye sadece birkac fragman kalmistir Pisagorcular Hicetas ve gibi Heraklides de yildizlarin gorunurdeki gunluk hareketinin Dunya nin gunde bir kez kendi ekseni etrafinda donmesiyle olustugunu one surmustur Bu gorus Dunya nin sabit oldugunu ve kendi kurelerindeki yildiz ve gezegenlerin de sabit olabilecegini soyleyen kabul gormus Aristotelesci evren modeliyle celisiyordu Simplicius Heraklides in gezegenlerin duzensiz hareketlerinin Gunes hareketsiz kalirken Dunya nin hareket etmesiyle aciklanabilecegini one surdugunu soyler Her ne kadar bazi tarihciler Heraklides in Venus ve Merkur un Gunes etrafinda dondugunu ogrettigini one surmus olsalar da kaynaklarin detayli bir incelemesi Pontuslu Heraklides ten bahseden antik literaturun hicbir yerinde onun herhangi bir gunes merkezli gezegen konumunu destekledigine dair acik bir referans olmadigini gostermistir Heraklides i Pompicus olarak adlandiran ismiyle ilgili bir kelime oyunu onun oldukca kibirli ve kendini begenmis bir adam olabilecegini ve bircok alayin hedefi oldugunu gostermektedir Diogenes Laertius Aristoxenus u kaynak gostererek Heraklides in Thespis adi altinda sahte oyunlar yazdigini ve ayrica Camaeleon un Heraklides in kendisinden Hesiod ve Homeros uzerine yorumlar asirdigini iddia ettigini belirtir Laertius ayrica un Sophokles adina Parthenopaeus adli bir oyun uydurarak Heraklides i kandirdigi bir hikayeyi de aktarir Heraklides bu oyuna kolayca kanmis ve onu Sophokles in eseri olarak gostermistir Bununla birlikte Heraklides in felsefe matematik muzik gramer fizik tarih ve retorik konularinda cok yonlu ve uretken bir yazar oldugu gorulmektedir Cesitli eserlerini diyalog biciminde derledigi anlasilmaktadir Heraklides in okultizme de ilgi duydugu gorulmektedir Ozellikle translari vizyonlari ve kehanetleri tanrilarin intikami ve reenkarnasyon acisindan aciklamaya odaklandi Heraklides in tarihciler icin ozellikle onemli olan bir alintisi MO 4 yuzyil Roma sinin bir Yunan sehri oldugunu soylemesidir kaynak belirtilmeli Heraklides Pontikus Pythagoras in Pirro oldugunu Euphorbus tan once ve baska bir olumluden once hatirlayacagini buyuk bir hayranlikla ifade eder kaynak belirtilmeli Notlar Dorandi 1999 s 48 a b Porter 2000 Eastwood 1992 s 233 Gottschalk 1980 s 64 66 Gottschalk 1980 s 2 Guthrie 1986 s 470 Simplicius 1997 s 48 Heath 1921 ss 312 316 317 Eastwood 1992 s 256 Davidson 2007 s 45 Laertius 1925 92 Laertius 1925 92 93 KaynakcaDorandi Tiziano 1999 Chapter 2 Chronology Algra Keimpe Ed The Cambridge History of Hellenistic Philosophy Cambridge Cambridge University Press s 48 ISBN 9780521250283 Davidson Martin P 2007 The Stars And The Mind Fabri Press s 45 ISBN 978 1 4067 7147 3 Eastwood Bruce 1992 Heraclides and Heliocentrism Texts Diagrams and Interpretations Journal for the History of Astronomy 23 4 ss 233 260 Bibcode 1992JHA 23 233E doi 10 1177 002182869202300401 Gottschalk H B 1980 Heraclides of Pontus Clarendon Press ISBN 0 19 814021 5 Guthrie W K C 1986 A History of Greek Philosophy Volume 5 The Later Plato and the Academy Later Plato amp the Academy Cambridge University Press s 470 ISBN 0 521 31102 0 Heath Thomas L 1921 A History of Greek Mathematics From Thales to Euclid Oxford Clarendon Press ss 312 316 317 Hutchinson D S Johnson Monte Ransome 25 Ocak 2015 Protrepticus New Reconstruction includes Greek text 31 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Laertius Diogenes 1925 The Peripatetics Heraclides Lives of the Eminent Philosophers 1 5 tarafindan cevrildi Two volume bas Loeb Classical Library 92 Porter Roy Ed 2000 Heraklides of Ponticus The Hutchinson Dictionary of Scientific Biography 1 bas ISBN 978 1859863046 Simplicius 1997 On Aristotle sPhysics 2 Fleet Barries tarafindan cevrildi Ithaca Cornell University Press s 48 ISBN 0 8014 3283 9 Konuyla ilgili okumalarDiogenes Laertius cev C D Yonge 1853 Lives of Eminent Philosophers 1896 De Heraclidis Pontici vita et scriptis Wehrli F 1969 Herakleides Pontikos Die Schule des Aristoteles vol 7 2nd edn Basel Eckart Schutrumpf Ed 2008 Heraclides of Pontus Texts and translations Peter Stork Jan van Ophuijsen amp Susan Prince tarafindan cevrildi New Brunswick N J Transaction Publishers William W Fortenbaugh amp Elizabeth Pender Ed 2009 Heraclides of Pontus Discussion New Brunswick N J Transaction Publishers KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Neugebauer Otto 1969 1957 The Exact Sciences in Antiquity 2 Dover Publications ISBN 978 0 486 22332 2 O Neugebauer 1975 A History of Ancient Mathematical Astronomy Dis baglantilarO Connor John J Robertson Edmund F Heraklides Pontikus MacTutor Matematik Tarihi arsivi