Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hiyerarşi ya da aşama sırası, oluşum açısından (Yunanca: Ἱεραρχία) kelimesine dayanan, bir toplumdaki ya da kuruluştaki bireylerin belirli faktörlere bağlı olarak statü, görev, alt ve üst arası ilişkiler sınıflandıran ve bu sınıflara bağlı standartlar sunan yapı.
Hiyerarşinin karşıtı kavramlar ve bu kavramlarla kıyaslanması
Hiyerarşi, modern toplum ve geleneksel toplum ayrımının oluşumunda eşitlik, özerklik, özgürlük kavramlarına zıt formda kullanılır. Modern toplum için özerk, özgür ve eşit tanımları yapılırken geleneksel toplumda hiyerarşi tanımı görülür.
Eşitlik
Hiyerarşinin daha kolay kavranması adına topluma ve toplum içindeki sosyal yapılanmalara bakılır. Hiyerarşi, toplum içindeki bir fikir ve uygulama alanı olan eşitliğin- açısından tüm insanların tanrı tarafından eşit olduğu fikri, açısından tüm insanlara aynı düzeyde saygı ve değer sunulması fikri ve bireyin mutluluk düzeyini yükseltmek için bireylere eşit davranılması düşüncesini savunan faydacı fikir karşıtı bir düzendir. Bu durumda eşitlik ilkesi içinde barınan koşullar dil, ırk,cinsiyet, siyasi düşünce, , mezhep, din konularında kanuni eşitlik hiyerarşinin yapısında yer almaz.
Özerklik
Bireyin dış baskıya maruz kalmadan, kendini ve varoluş şeklini seçmesi, bu seçimlerinin kendisi için bilinçli birer kural haline geldiği yaşamı seçmesi durumu. Özerk bireylerden oluşan toplumlarda her birey kendisi için kararı vereceği için belirli faktörlere bağlı sınıflandırmalar yapılamaz. Dolayısıyla birden fazla özerk bireyin bulunduğu toplumlar hiyerarşiye ait değil demokratik sayılır.
Özgürlük
Bireyin dış etkenlerden bağımsız düşünmesi ve bu düşüncelerle kendi iradesi doğrultusunda karar verebilme gücü.Özgür olmayan birey ait olduğu toplumda çeşitli sınıflandırmalara dahil edilir ve buna bağlı olarak hiyerarşi düzeninin belirli basamaklarına yerleştirilir.
Özgürlük, özerkliğin içinde değerlendirilen bir kavramdır. Özgür olmak için özerk olmak şart değildir ancak özerklik adına özgürlük şarttır.
Hiyerarşinin tarihsel oluşum süreci
Başlangıçta bir süreci yer alır ve bu süreçte henüz hiyerarşi gözlenmez. Bu toplumsal oluşumda avlanma, meyve toplama, barınak yapma gibi alanlarda ortaklaşa bir çalışma yürütülür.
Ancak eğer bu ilkel komünde bir hiyerarşi aranırsa, toplum hiyerarşisinin anaerkil olduğu görülür. Eğitim bakımından kadın merkezli bir yönetime sahip olan ailede,kendi içlerinde barındırdıkları en yaşlı kadının öğütlerini kural olarak geçerlidir.
Fakat yine de asıl hiyerarşi ayrımı, ilkel komünün sonrasındaki aile kavramındadır. Toplumun başlangıç birimi ailedir. Ailenin içerisinde kendine özgü bir hiyerarşi çoğunlukla yer alır. Bu ilk ve küçük toplumdaki hiyerarşi düzeni fiziksel ve ekonomik açıdan güçlü olanın üstte, bu faktörler bağlamında güçsüz olanın altta ve düzene uyan tarafta olduğu görülür.
Hiyerarşi düzeninin ikinci oluşum aşamasını üretici güçlerin ilerlemesi oluşturur. Başlangıçtaki ilkel komün içerisinde toplanan mallar ancak ortak kullanım için yeterli haldedir dolayısıyla mallara el koyarak maddi üstünlük sağlamak ve hiyerarşiyi başlatmak isteyen birey geri kalanların ölümüne neden olacaktır ancak bu ikinci hiyerarşinin oluşumu aşamasında insanların, toplanan mallara ulaşma şekilleri gelişmiştir. Öncelikle ok ve yay yardımı ile hayvan evcilleşitirilmesinin ardından metal aletler ile tarım yapılması zanaat ve tarımı farklılaştırır.Bu yöntemler sayesinde insanlar, ilkel komüne oranla daha bol kaynaklara sahiptir. Dolayısıyla insanlar arasında ortak mal kullanımının dışında yeni bir mal çokluğu-azlığı hiyerarşisi başlar. Bunun dışında hayvan evcilleştirilmesi durumu,bu işi yapan erkeği ekonomik açıdan üstün kılar.Bu nedenle anaerkil aile düzeninden ataerkil hiyerarşiye geçiş yapılır.Bu bağlamda kadın cinsinin aşağılanmasının ilk aşaması gözlemlenir.
Bir önceki hiyerarşi oluşumu aşamasından elde edilen fazla mallar, yeni bir değiş-tokuş süreci başlatır. Başlayan bu değiş-tokuş süreci zengin-fakir ayrımını beraberinde getirir.Bunun sonucunda erkek ile başlayan ekonomik hiyerarşi daha netleşmiş ve gelişmiş olur.
Bir yandan gelişen ve çoğalan bu topluluklarda gözlemlenen yeni tarım ve zanaat çalışması, insanları iş bölümüne ve sınıflandırmaya yönlendirir. İş bölümünün sonrasında, yapılan işlerden elde edilen zenginlikler toplumun geri kalanına göre daha küçük bir kısmının mallarının artmasına neden olur. Bu zengin ve sayıca az kesim, hiyerarşinin yeni üst basamağı halini alır.
Önceki dönemde, herhangi bir nedenle yapılan savaş sonrası ele geçirilen alanın halkı, ortak çalışmadan elde edilen ürünlerin yalnız çalışana yetmesi ve bir artı gelir sağlamaması nedeniyle faydasız tüketici olarak görülür. Bu nedenle de öldürülür ancak yeni iş düzeni ve fazla iş gücünden elde edilen fazla mal durumu savaş kazananlarının, savaşın yenilen tarafını köle olarak çalıştırma gücünü ortaya çıkartmış olur.Bu durumda yeni hiyerarşinin yapısında alt tabaya köle adı verilen çalışanlar konumlandırılırken üst yapıya da efendiler gelir.Bunun sonucunda diğer aşamaların çok daha üstünde olan yeni bir sömürülenler-sömürenler hiyerarşisi ortaya çıkar.
Kölelerden elde edilen gelirler, köleler hiçbir mülkiyete sahip olmadığı için, efendilerinin olur. Bununla birlikte özel mülkiyet kavramı da doğar.Bütün bunlar sonucunda aşamalı olarak hiyerarşi topluluğuna geçiş yapılır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ağustos 2023.
- ^ . 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ . 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ . 13 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ Felsefeye Giriş. Alfa. ss. 150-151. ISBN .
- ^ a b . 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ . 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h Felsefenin Temel İlkeleri. Felsefe kulübü. ss. 401-403. ISBN .
- ^ . 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hiyerarsi ya da asama sirasi olusum acisindan Yunanca Ἱerarxia kelimesine dayanan bir toplumdaki ya da kurulustaki bireylerin belirli faktorlere bagli olarak statu gorev alt ve ust arasi iliskiler siniflandiran ve bu siniflara bagli standartlar sunan yapi Normlar hiyerarsisi hukuk piramidiHiyerarsinin karsiti kavramlar ve bu kavramlarla kiyaslanmasiHiyerarsi modern toplum ve geleneksel toplum ayriminin olusumunda esitlik ozerklik ozgurluk kavramlarina zit formda kullanilir Modern toplum icin ozerk ozgur ve esit tanimlari yapilirken geleneksel toplumda hiyerarsi tanimi gorulur Esitlik Hiyerarsinin daha kolay kavranmasi adina topluma ve toplum icindeki sosyal yapilanmalara bakilir Hiyerarsi toplum icindeki bir fikir ve uygulama alani olan esitligin acisindan tum insanlarin tanri tarafindan esit oldugu fikri acisindan tum insanlara ayni duzeyde saygi ve deger sunulmasi fikri ve bireyin mutluluk duzeyini yukseltmek icin bireylere esit davranilmasi dusuncesini savunan faydaci fikir karsiti bir duzendir Bu durumda esitlik ilkesi icinde barinan kosullar dil irk cinsiyet siyasi dusunce mezhep din konularinda kanuni esitlik hiyerarsinin yapisinda yer almaz Ozerklik Bireyin dis baskiya maruz kalmadan kendini ve varolus seklini secmesi bu secimlerinin kendisi icin bilincli birer kural haline geldigi yasami secmesi durumu Ozerk bireylerden olusan toplumlarda her birey kendisi icin karari verecegi icin belirli faktorlere bagli siniflandirmalar yapilamaz Dolayisiyla birden fazla ozerk bireyin bulundugu toplumlar hiyerarsiye ait degil demokratik sayilir Ozgurluk Bireyin dis etkenlerden bagimsiz dusunmesi ve bu dusuncelerle kendi iradesi dogrultusunda karar verebilme gucu Ozgur olmayan birey ait oldugu toplumda cesitli siniflandirmalara dahil edilir ve buna bagli olarak hiyerarsi duzeninin belirli basamaklarina yerlestirilir Ozgurluk heykeli Ozgurluk ozerkligin icinde degerlendirilen bir kavramdir Ozgur olmak icin ozerk olmak sart degildir ancak ozerklik adina ozgurluk sarttir Hiyerarsinin tarihsel olusum sureciBaslangicta bir sureci yer alir ve bu surecte henuz hiyerarsi gozlenmez Bu toplumsal olusumda avlanma meyve toplama barinak yapma gibi alanlarda ortaklasa bir calisma yurutulur Ancak eger bu ilkel komunde bir hiyerarsi aranirsa toplum hiyerarsisinin anaerkil oldugu gorulur Egitim bakimindan kadin merkezli bir yonetime sahip olan ailede kendi iclerinde barindirdiklari en yasli kadinin ogutlerini kural olarak gecerlidir Fakat yine de asil hiyerarsi ayrimi ilkel komunun sonrasindaki aile kavramindadir Toplumun baslangic birimi ailedir Ailenin icerisinde kendine ozgu bir hiyerarsi cogunlukla yer alir Bu ilk ve kucuk toplumdaki hiyerarsi duzeni fiziksel ve ekonomik acidan guclu olanin ustte bu faktorler baglaminda gucsuz olanin altta ve duzene uyan tarafta oldugu gorulur Hiyerarsi duzeninin ikinci olusum asamasini uretici guclerin ilerlemesi olusturur Baslangictaki ilkel komun icerisinde toplanan mallar ancak ortak kullanim icin yeterli haldedir dolayisiyla mallara el koyarak maddi ustunluk saglamak ve hiyerarsiyi baslatmak isteyen birey geri kalanlarin olumune neden olacaktir ancak bu ikinci hiyerarsinin olusumu asamasinda insanlarin toplanan mallara ulasma sekilleri gelismistir Oncelikle ok ve yay yardimi ile hayvan evcillesitirilmesinin ardindan metal aletler ile tarim yapilmasi zanaat ve tarimi farklilastirir Bu yontemler sayesinde insanlar ilkel komune oranla daha bol kaynaklara sahiptir Dolayisiyla insanlar arasinda ortak mal kullaniminin disinda yeni bir mal coklugu azligi hiyerarsisi baslar Bunun disinda hayvan evcillestirilmesi durumu bu isi yapan erkegi ekonomik acidan ustun kilar Bu nedenle anaerkil aile duzeninden ataerkil hiyerarsiye gecis yapilir Bu baglamda kadin cinsinin asagilanmasinin ilk asamasi gozlemlenir Bir onceki hiyerarsi olusumu asamasindan elde edilen fazla mallar yeni bir degis tokus sureci baslatir Baslayan bu degis tokus sureci zengin fakir ayrimini beraberinde getirir Bunun sonucunda erkek ile baslayan ekonomik hiyerarsi daha netlesmis ve gelismis olur Bir yandan gelisen ve cogalan bu topluluklarda gozlemlenen yeni tarim ve zanaat calismasi insanlari is bolumune ve siniflandirmaya yonlendirir Is bolumunun sonrasinda yapilan islerden elde edilen zenginlikler toplumun geri kalanina gore daha kucuk bir kisminin mallarinin artmasina neden olur Bu zengin ve sayica az kesim hiyerarsinin yeni ust basamagi halini alir Onceki donemde herhangi bir nedenle yapilan savas sonrasi ele gecirilen alanin halki ortak calismadan elde edilen urunlerin yalniz calisana yetmesi ve bir arti gelir saglamamasi nedeniyle faydasiz tuketici olarak gorulur Bu nedenle de oldurulur ancak yeni is duzeni ve fazla is gucunden elde edilen fazla mal durumu savas kazananlarinin savasin yenilen tarafini kole olarak calistirma gucunu ortaya cikartmis olur Bu durumda yeni hiyerarsinin yapisinda alt tabaya kole adi verilen calisanlar konumlandirilirken ust yapiya da efendiler gelir Bunun sonucunda diger asamalarin cok daha ustunde olan yeni bir somurulenler somurenler hiyerarsisi ortaya cikar Kolelerden elde edilen gelirler koleler hicbir mulkiyete sahip olmadigi icin efendilerinin olur Bununla birlikte ozel mulkiyet kavrami da dogar Butun bunlar sonucunda asamali olarak hiyerarsi topluluguna gecis yapilir Kaynakca Arsivlenmis kopya 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Agustos 2023 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2020 15 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2020 13 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Felsefeye Giris Alfa ss 150 151 ISBN 978 605 171 241 3 a b 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2020 29 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f g h Felsefenin Temel Ilkeleri Felsefe kulubu ss 401 403 ISBN 978 605 9062534 2 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2020