Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüsrev ü Şirin, şair Şeyhî tarafından, Genceli Nizami'nin aynı adlı eserini Türkçeye naklederek mesnevi nazım şekli ile kaleme alınmış edebiyat yapıtı.
Sasani hükümdarlarından Hürmüz'ün oğlu Hüsrev-i Perviz, Azerbaycan'da Berde kentinin prensesi olan Şirin ve Ferhat arasında geçen olayları konu edinmiştir. Bu ünlü tema, İran ve Türk edebiyatlarında mesnevilerde işlenen klasik bir aşk macerasıdır; çoğu zaman Hüsrev ü Şirin ismiyle, bazen de Ferhad ü Şirin ismiyle birçok ünlü edebiyatçı tarafından tekrar kaleme alınmış ve Türk halk edebiyatında Ferhat ile Şirin öyküsüne dönüşmüştür.
Şeyhi, bu önemli eserinin yaklaşık 2000 beyitten oluşan baş kısmını Nizamî'nin aynı isimli Acemce eserinden değiştirerek tercüme etmiş, kalan bölümünü ise kendisi yazmıştır. Eser, konu ve olayların sıralanışı bakımından Nizamî'nin eseri ile tam bir uygunluk gösterir ancak birebir tercüme değildir. Birçok beyit, fikir olarak Nizami'ninki ile aynı olmakla birlikte, ifade edilişleri atasözleri ve Türk edebiyatına özgü teşbihler iledir. Özellikle hikâye ediş ve tasvirlerde Şeyhî kendi kişiliğini yansıtmıştır. Eser, Anadolu sahasında yazılan Hüsrev ve Şirin versiyonlarının en başarılı örneği kabul edilir. Aruz vezninin “mefâîlün mefâîlün feûlün” kalıbıyla yazılmış 6944 beyitten oluşur.
Şeyhi bu eseri II. Murad'ın Osmanlı tahtına çıktığı sırada yazılmaya başlamış ve ona ithaf etmiştir. 1421-1430 yılları arasında Kütahya'da ya da Edirne'de II. Murad'ın sarayında yazılmış olması muhtemeldir. Şair, eseri bitiremeden ölmüş ve onu Rumî adlı bir şair tamamlamıştır. Rumî'nin, Şeyhî'nin kız kardeşinin oğlu olduğu düşünülür
Bölümleri
Hüsrev ü Şirin'de asıl öyküeden önce on üç manzumeden oluşan 775 beyitlik bir giriş bölümü vardır. Hikâye kısmı ise on bölümden oluşur. Her bölüm, şairin kendisine veya kalemine hitap eden 15 beyitlik bir giriş ile konuya başlar. Her bölümün kendi içinde de fasıllar vardır. Eser, toplam 105 fasıldan oluşur.
Konusu
Madayin Hükümdarı Hürmüz, çocuğunun olmasını çok istemektedir. Sonunda oğlu olur, ona Hüsrev Perviz adını verir. On üç yaşına geldiğinde Hüsrev bir gece rüyasında dedesini görür. Dedesi ona Allah tarafından kendisine bahşedilecek dört güzel şey olduğu haberini verir. Bunlar "Şebdiz" isimli at, "Barbed" isimli müzisyen, bir taht ve güzel bir sevgilidir. Hüsrev bu vaatlerin gerçekleşeceğine yürekten inanır.
Hüsrev, Ermen Melikesi Mihin Banu ile Mihin Banu'nun yeğeni güzel Şirin'in hikâyesini duyunca Şirin'e aşık olur ve onu istemek üzere adamlarından Şavur'u Şirin'in yaşadığı Ermen'e gönderir. Şavur, Şirin'e Hüsrev'in resmini gönderince Şirin de Hüsrev'e aşık olur, Şebdiz adlı atına binip Hüsrev'i aramaya çıkar. Hüsrev sevgilisinden haber beklerken düşmanları, onun babasının tahtına göz diktiği söylentisini yayarlar. Hürmüz oğlunu zindana attırmak ister. Bunun üzerine Hüsrev, sevgilisinin memleketi Ermen'e doğru yola çıkar. Şirin ile Hüsrev bir pınar başında karşılaşır ama birbirlerini tanımaz ve yollarına devam ederler. Şirin, Hüsrev'in kasrına gelip onun ayrıldığını öğrenince orada beklemeye karar verir. Medayin'de kendisi için bir kasır yaptırır. Hüsrev'i beklerken avla ve eğlencelerle meşgul olur. Hüsrev ise Ermen ülkesine varmıştır. Mihin Banu onu içki alemleriyle oyalar.
Hüsrev, ülkesinde isyan olduğu ve tahtın kendisine kaldığı haberini alınca ülkesine döner. Fakat asi kumandan ile yaptığı mücadelede yenilir ve Ermen'e döner. Şavur ile birlikte Ermen'e dönmekte olan Şirin ile karşılaşır. Hüsrev, Şirin ile evlenmek istese de Şirin Hüsrev'e önce tahtını yabancı ellerden kurtarması gerektiğini söyler. Bunun üzerine Hüsrev, Rum kayserinden destek alarak tahtını kurtarmaya çalışır. Rum kayseri, ona bir ordu verir ve kızı Meryem ile evlendirir. Hüsrev, tahtını ele geçirir.
Şirin de bu arada Mihin Banu'nun ölümü ile Ermen tahtına çıkar. Fakat Hüsrev'in aşkını unutamamıştır ve tahtı bırakarak Medayin'de daha önce yaptırdığı saraya yerleşir. Sarayda taze süt bulamayınca taze süt içmeye alışık olduğundan Şavur'dan bir çözüm bulmasını ister. Şavur, saraya otlaktan taze süt getirmek için bir su yolu yaptırmak üzere Perhad adında bir mimar-mühendis bulur. Perhad kısa zaman içinde hem bir su yolu hem de kasrın önüne bir havuz ve çeşme yapar. Şirin, onu mal ve para ile ödüllendirir ama gördüğü andan itibaren Şirin'e aşık olan Perhad, paraları bırakıp çöllere düşer.
Hüsrev, Meryem ile evli olmasına rağmen Şirin'i unutamamıştır. Perhad'ın Şirin'e aşkını işitince kıskanır. Ferhad'ı oyalamak için bir yol bulur: Ona, Bisütun adlı dağı yarıp bir tünel açmasını, eğer bu zor görevi başarırsa Şirin'e kavuşabileceğini söyler. Perhad, sarp ve kayalık dağı yarmayı başarırsa Hüsrev'in Şirin'den vaz geçmesi şartıyla bunu kabul eder. Yapılacak iş çok güç olsa da Perhad aşkının gücüyle dağı yarmaya başlar.
Onu görmeye gelen Şirin'i yanında gördüğü zaman Perhad kendinden geçer. Şirin bir kadeh gül suyu vererek Perhad'ı ayıltır. Dağdan inerken atının ayağı sakatlanan Şirin'i Perhad atı ile beraber i sırtına alıp kasra kadar götürdükten sonra dağa çalışmaya döner. Hüsrev, bu olanları duyunca Perhad'ın hızını kesrnek için ona Şirin'in öldüğü haberini yollar. Bu yalana inanan Perhad kendini dağdan atar. Onun intiharından kısa süre sonra Meryem de ölür.
Perhad'ın ölümü ile Hüsrev ile Şirin birbirine kavuşur. Hüsrev'in rüyada gördüklerinin tamamı gerçekleşmiştir. Öykünün sonunda yaşlanmaya başlayan Hüsrev, yardımcısı Büzürgümid'i çağırarak ondan devran işinden haber vermesini ister. Büzürgümid ona Hakk'ı, ilk yaratılan şeyi, akıl ve nefsi, felekleri, nebat ve hayvanların meydana gelişini ve türlerini anlatır. Eser, bu konuşmayla son bulur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Abdullah, Fevziye (1950). . 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Özkan, Mustafa (2000). . İlmî Araştırmalar : Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri,. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Çulhaoğlu, Gülşen (2002). (PDF). Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 24 Kasım 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ İsmail H. Uzunçarşılı, Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, s, 228
| Wikimedia Commons'ta Hüsrev ü Şirin (Şeyhî) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Husrev u Sirin sair Seyhi tarafindan Genceli Nizami nin ayni adli eserini Turkceye naklederek mesnevi nazim sekli ile kaleme alinmis edebiyat yapiti II Husrev in Sirin i ilk gorusu Bu unlu bir andir Sasani hukumdarlarindan Hurmuz un oglu Husrev i Perviz Azerbaycan da Berde kentinin prensesi olan Sirin ve Ferhat arasinda gecen olaylari konu edinmistir Bu unlu tema Iran ve Turk edebiyatlarinda mesnevilerde islenen klasik bir ask macerasidir cogu zaman Husrev u Sirin ismiyle bazen de Ferhad u Sirin ismiyle bircok unlu edebiyatci tarafindan tekrar kaleme alinmis ve Turk halk edebiyatinda Ferhat ile Sirin oykusune donusmustur Seyhi bu onemli eserinin yaklasik 2000 beyitten olusan bas kismini Nizami nin ayni isimli Acemce eserinden degistirerek tercume etmis kalan bolumunu ise kendisi yazmistir Eser konu ve olaylarin siralanisi bakimindan Nizami nin eseri ile tam bir uygunluk gosterir ancak birebir tercume degildir Bircok beyit fikir olarak Nizami ninki ile ayni olmakla birlikte ifade edilisleri atasozleri ve Turk edebiyatina ozgu tesbihler iledir Ozellikle hikaye edis ve tasvirlerde Seyhi kendi kisiligini yansitmistir Eser Anadolu sahasinda yazilan Husrev ve Sirin versiyonlarinin en basarili ornegi kabul edilir Aruz vezninin mefailun mefailun feulun kalibiyla yazilmis 6944 beyitten olusur Seyhi bu eseri II Murad in Osmanli tahtina ciktigi sirada yazilmaya baslamis ve ona ithaf etmistir 1421 1430 yillari arasinda Kutahya da ya da Edirne de II Murad in sarayinda yazilmis olmasi muhtemeldir Sair eseri bitiremeden olmus ve onu Rumi adli bir sair tamamlamistir Rumi nin Seyhi nin kiz kardesinin oglu oldugu dusunulurBolumleriHusrev u Sirin de asil oykueden once on uc manzumeden olusan 775 beyitlik bir giris bolumu vardir Hikaye kismi ise on bolumden olusur Her bolum sairin kendisine veya kalemine hitap eden 15 beyitlik bir giris ile konuya baslar Her bolumun kendi icinde de fasillar vardir Eser toplam 105 fasildan olusur KonusuPerhad in Sirin i ve atini tasimasi Madayin Hukumdari Hurmuz cocugunun olmasini cok istemektedir Sonunda oglu olur ona Husrev Perviz adini verir On uc yasina geldiginde Husrev bir gece ruyasinda dedesini gorur Dedesi ona Allah tarafindan kendisine bahsedilecek dort guzel sey oldugu haberini verir Bunlar Sebdiz isimli at Barbed isimli muzisyen bir taht ve guzel bir sevgilidir Husrev bu vaatlerin gerceklesecegine yurekten inanir Husrev Ermen Melikesi Mihin Banu ile Mihin Banu nun yegeni guzel Sirin in hikayesini duyunca Sirin e asik olur ve onu istemek uzere adamlarindan Savur u Sirin in yasadigi Ermen e gonderir Savur Sirin e Husrev in resmini gonderince Sirin de Husrev e asik olur Sebdiz adli atina binip Husrev i aramaya cikar Husrev sevgilisinden haber beklerken dusmanlari onun babasinin tahtina goz diktigi soylentisini yayarlar Hurmuz oglunu zindana attirmak ister Bunun uzerine Husrev sevgilisinin memleketi Ermen e dogru yola cikar Sirin ile Husrev bir pinar basinda karsilasir ama birbirlerini tanimaz ve yollarina devam ederler Sirin Husrev in kasrina gelip onun ayrildigini ogrenince orada beklemeye karar verir Medayin de kendisi icin bir kasir yaptirir Husrev i beklerken avla ve eglencelerle mesgul olur Husrev ise Ermen ulkesine varmistir Mihin Banu onu icki alemleriyle oyalar Husrev ulkesinde isyan oldugu ve tahtin kendisine kaldigi haberini alinca ulkesine doner Fakat asi kumandan ile yaptigi mucadelede yenilir ve Ermen e doner Savur ile birlikte Ermen e donmekte olan Sirin ile karsilasir Husrev Sirin ile evlenmek istese de Sirin Husrev e once tahtini yabanci ellerden kurtarmasi gerektigini soyler Bunun uzerine Husrev Rum kayserinden destek alarak tahtini kurtarmaya calisir Rum kayseri ona bir ordu verir ve kizi Meryem ile evlendirir Husrev tahtini ele gecirir Sirin de bu arada Mihin Banu nun olumu ile Ermen tahtina cikar Fakat Husrev in askini unutamamistir ve tahti birakarak Medayin de daha once yaptirdigi saraya yerlesir Sarayda taze sut bulamayinca taze sut icmeye alisik oldugundan Savur dan bir cozum bulmasini ister Savur saraya otlaktan taze sut getirmek icin bir su yolu yaptirmak uzere Perhad adinda bir mimar muhendis bulur Perhad kisa zaman icinde hem bir su yolu hem de kasrin onune bir havuz ve cesme yapar Sirin onu mal ve para ile odullendirir ama gordugu andan itibaren Sirin e asik olan Perhad paralari birakip collere duser Husrev Meryem ile evli olmasina ragmen Sirin i unutamamistir Perhad in Sirin e askini isitince kiskanir Ferhad i oyalamak icin bir yol bulur Ona Bisutun adli dagi yarip bir tunel acmasini eger bu zor gorevi basarirsa Sirin e kavusabilecegini soyler Perhad sarp ve kayalik dagi yarmayi basarirsa Husrev in Sirin den vaz gecmesi sartiyla bunu kabul eder Yapilacak is cok guc olsa da Perhad askinin gucuyle dagi yarmaya baslar Onu gormeye gelen Sirin i yaninda gordugu zaman Perhad kendinden gecer Sirin bir kadeh gul suyu vererek Perhad i ayiltir Dagdan inerken atinin ayagi sakatlanan Sirin i Perhad ati ile beraber i sirtina alip kasra kadar goturdukten sonra daga calismaya doner Husrev bu olanlari duyunca Perhad in hizini kesrnek icin ona Sirin in oldugu haberini yollar Bu yalana inanan Perhad kendini dagdan atar Onun intiharindan kisa sure sonra Meryem de olur Perhad in olumu ile Husrev ile Sirin birbirine kavusur Husrev in ruyada gorduklerinin tamami gerceklesmistir Oykunun sonunda yaslanmaya baslayan Husrev yardimcisi Buzurgumid i cagirarak ondan devran isinden haber vermesini ister Buzurgumid ona Hakk i ilk yaratilan seyi akil ve nefsi felekleri nebat ve hayvanlarin meydana gelisini ve turlerini anlatir Eser bu konusmayla son bulur Ayrica bakinizKutbi tarafindan cevrilmis Husrev u Sirin mesnevisiKaynakca Abdullah Fevziye 1950 23 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Ozkan Mustafa 2000 Ilmi Arastirmalar Dil Edebiyat Tarih Incelemeleri 18 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Culhaoglu Gulsen 2002 PDF Bilkent Universitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi 24 Kasim 2005 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Ismail H Uzuncarsili Kutahya Sehri Istanbul Devlet Matbaasi 1932 s 228 Wikimedia Commons ta Husrev u Sirin Seyhi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir