Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kral III. Richard'ın Trajedisi (İngilizce özgün adı: The Life and Death of King Richard III) William Shakespeare'in Kral III. Richard'ın kısa hayatını anlattığı oyunudur. Yazarın ilk oyunlarından biri olduğu düşünülmektedir. 1592-3 yılları arasında yazıldığı varsayılmaktadır. III. Richard (üç bölümünde oluşan VI. Henry oyunları ile birlikte) Shakespeare'in bir tarihi oyunlar sonuncusudur. Pek çok edebiyat ve tiyatro otoritesi tarafından Shakespeare'in en önemli oyunlarından biri olduğu kabul edilmektedir.
| Kral III. Richard'ın Trajedisi | |
|---|---|
The Life and Death of King Richard III | |
 18. yüzyıl ünlü aktörü Garrick III. Richard rolünde. Ressam:William Hogarth | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1591-1592 |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Tarihsel oyun |
Karakterler
- Kral IV. Edward
- Edward, Galler Prensi, sonra V. Edward, kralın oğlu
- Richard, York Dükü (Kule'de hapis Prens), kralın oğlu
- George, Clarence Dükü, kralın kardeşi
- Richard, Gloucester Dükü, sonra Kral III. Richard, kralın kardeşi
- Edward, Warwick Kontu, Clarence Dükünün genç oğlu
- Henry, Richmond Kontu, sonra Kral VII. Henry
- Thomas Kardinal Bourchier, Canterbury Başpiskoposu
- Thomas Rotherham, York Başpiskoposu
- John Morton, Ely Piskoposu
- Henry Stafford, 2. Buckingham Dükü
- John Howard, 1. Norfolk Dükü
- Thomas Howard, 2. Norfolk Dükü ve Surrey Dükü, oğlu
- Anthony Woodville, 2. Rivers Kontu, Kraliçe Elizabeth'in kardeşi
- Thomas Grey, 1. Dorset Markisi, Kraliçe Elizabeth'in oğlu
- Lord Richard Grey, Kraliçe Elizabeth'in oğlu
- John de Vere, 13. Oxford Kontu
- Lord William Hastings, 1. Baron Hastings
- Lord Thomas Stanley, 1. Derby Kontu, sonra Derby Kontu
- Lord Francis Lovell, Viskont Lovell
- Sir Thomas Vaughan
- Sir Richard Ratcliffe
- Sir William Catesby
- Sir James Tyrrel
- Sir James Blount
- Sir Walter Herbert
- Sir William Brandon
- Sir Robert Brackenbury, Londra Kulesinin Askerî Komutanı
- Christopher Urswick, bir papaz
- Diğer bir papaz (Ralph Shaa)
- Hastings, bir vekilharc
- Tressel ve Berkeley, Lady Anne'in refakat memuru kişizadeler
- Londra Kulesi Başvardiyanı
- Londra Lord Belediye başkanı (Sir Edmund Shaa)
- Wiltshire Şerifi Henry Long
- Elizabeth Woodville, Edward'n eşi kraliçe
- Anjou'lu Margaret, VI. Henry'nin dul karısı
- Cecily Neville, York Düşesi, Kral IV. Edward, Clarence Dükü ve Gloucester Dükü'nün anneleri
- Lady Anne Neville, IV. Henry'nin oglu Galler Prensi Edward'in annesi, sonra Gloucester Duku'nun esi
- Margaret Plantagenet, Salisbury Kontesi, Clarence Dükünün küçük kızı
- IIi. Richard tarafından öldurulenlerin hayaletleri, Lordlar ve diğer saray mensupları; Vekilharçlar, Yazıcı, Halk, Katiller, Ulaklar, Askerler, Mızraklı kişizadeler, Muhafizlar, vb.
Konu özeti
Piyesin başlangıcında Richard, şimdi olmuş olan York Dükü Richard'ın oğlu ve kardeşi olan Kral IV. Edward'ın İngiltere tahtına geçmesini anlatır.
Şimdi hoşnutsuzluğumuzun kişidir
Muhteşem yaz bu York güneşi tarafından ortaya çıkarılmıştır
Evimin üzerinden geçen bütün bulutlar
Okyanusun derin koynuna gömülmekte
("York güneşi iki anlamlı bir sözcük; hem açıkça güneşe ham de kapalı olarak IV. Edward'ın benimsediği arma olan "kızgın güneş"e atıf yapmakta. Yine "sun ve son" sözcükleri iki anlamlı; çevrilen metinde (York sun) olarak "York güneşi" ama (York son) olarak "York Dükü oğlu" anlamı da var.)
Bu konuşma ülkeyi başarıyla idare eden kardeşi Kral IV. Edward'ı Richard'ın iktidar hırsı ile çok kıskandığını ortaya koymaktadır. Richard çirkin bir kamburdur; kendisini " deforme ve bitmemiş bir şekilde kaba-saba olarak darpedilmiş" olarak ve "açık saçık kendini teşhir eden bir kahpe su perisine karşı bile kur yapamayacak olan" bir kişi olarak tanımlamaktadır.
Kendisinin bu acınacak haline bir yanıt bulmuş ve dışarılanmış bir kişi olarak kendine bir inanç kaidesini "Ben kendimi bir hain olarak kanıtlatmaya karalıyım/Ve günlerin bu boş zevklerinden nefret ediyorum". Krallığa varışlık sırasında kendinden önce gelen kardeşi Clarence dükü aleyhinde komplolar kurar ve "Edward'ın varislerinden adı G ile başlayan biri katil olacaktır" şeklinde bir kahanetten sonra adı George olan Clarence Dükü kral tarafından Londra Kulesi'ne hapis edilir. (Oyunu izleyenler bu kahanetin Clarence Dükü George için gerçek değil fakat Gloucester Dükü Richard için gerçekleşeceğini olduğunu sonradan anlayacaklardır.)
Richard daha sonra Lancaster Hanedanı Galler Prensi Edward Westminster'in dul karısı Anne Nevile (Lady Anne) iltifatlar edip kendini sevdirme uğraşına geçer. Richard izleyicilere dönüp şunu söyler:
Ben Warwick Kontu'nun en küçük kızı ile evleneceğim. Onun babasını ve eski kocasını öldürttüğüm sanki buna bir engel mi olacaktır?
Lady Anne önce ondan nefret etmekle beraber, sonradan onun aşk ve pişmanlık ifadelerine ve yalvarmalarına dayanamaz ve onunla evlenmeyi kabul eder. Lady Anne sahneden ayrılınca Richard onun aleyhine yaptıkları tüm kötülüklere rağmen sonunda onu kendine eş olmayı kabul ettirmesi ile övünür ve tekrar izleyicilere dönerek hedefine yetiştiği zaman onu da bir köşeye atacağını bildirir.
Sarayda derin bir gergin hava sürmektedir; hala iyi mevkilerde bulunan soylular ile daha yüksek mevkilere çıkmaya gözlerine kestirmiş olan Kraliçe Elizabeth'in akrabaları ile çatışma halindedirler. Vİ. Henry'nin dul karısı. Kraliçe Margaret, hakkındaki sürgüne gönderilme kararını hiçe sayarak saraya geri dönmüştür ve birbirleriyle çatısmada olan soyluları Richard hakkında uyarır. Kraliçe Margaret Richard'a ve orada bulunan herkesi lanetleyip beddua eder. Bütün hepsi York hanedanı yandaşı olan soylular yine bu ilke göre birleşerek, Lancaster Hanedanının son kalıntısına bir tepki olarak onun sözlerine hiç aldırmazlar.
Richard iki katile Londra kulesinde hapis olan kardeşi Clerance'ını öldürme emri verir. Bu arada Clerance gardiyanına gördüğü bir rüyayı anlatmaktadır. Rüya çok çarpıcı görsel ifadelerle, hayali bir geminin ambar kapaklarına takılıp düşmüş olan Gloucester'in kendine vurmasıyla gemiden denize düşmesini anlatır. Denize batan Clerance deniz dibinde "balıklar tarafından etleri kemirilmiş" binlerce adamın iskeleti gördüğünü söyler. Aynı zamanda "altın külçeler, büyük gemi çapaları, yığınlarla inci, baha biçilmez kıymetli taş ve mücevher" görmüştür. Bunların hepsi deniz dibinde yayılmıştır ama Clerance bazı mücevherlerin hala iskeletlerin kafatasları üzerinde olduğunu da bildirir. Clerance sonra kayın-babası (Anne'in babası Warwick) ve kayın-biraderi (Anne'in önceki kocası Edward)'ın hayaletleri tarafından işkenceye tabi tutulduğunu da hayal etmiştir.
Clarence uykuya daldıktan sonra, Londra Kulesi Komutanı Brakenbury hücreye girip uyuyan prense bakar ve prenslerini yüksek unvanları ile adı vatandaşların basit isimleri arasında farklılığın sadece "dışta bulunan şöhrete" dayandığını, yani zengin veya fakir olan her kişinin de "içlerindeki uğraşları" bulunduğunu gözümler. İki katil oraya geldikleri zaman bunların elinde bulunan, (yalan olarak kraldan geldiğini iddia ettikleri) soruşturma yetki belgesini okur ve Clarence'in kendini hiç yalnız bırakmamasını istediği halde onun bu isteğini dinlemeyen gardiyanla birlikte Clarence'in hücresinden ayrılır. Hücre kapısı anahtarını da bu iki kişiye bırakırlar. Clarence uyanır ve kendini öldürmek isteyenlere yalvararak hiçbir kişinin diğerlerini katletme için verdiği emirlere uyma hakkı olmadığı, çünkü bütün kişilerin Tanrının çok katı olarak "diğer insanları öldürmeyeceksiniz" şeklindeki emrine uyması gerektiğini bildirir. Fakat katillerden biri "sen kralın oğlu Edward'ı sevmen ve koruman gerekirken onun karnını deşmiştin" diye söz edip Clarence'in iki yüzlü olduğuna ima eder. Clarence yeni taktikle katilleri kendine inandırmak için onları önce kardeşi Gloucester'i görmeye tavsiye eder, çünkü kendini öldürmeyi hayatını basılarlarsa Gloucester'in kendilerine vereceği mükafaatin Edward'ın kendi öldürdüklerinde vereceğinden daha çok olacağını söyler. Bir katil kendileri bu kanlı eylemi gerçekleştirmek için Gloucester'in gönderdiğini itiraf ederse de Clarence buna inanmaz. York Dükü Richard'ın muzaffer koluyla üç oğlunu da hep birlikte takdis ettiğini hatırlar ve kardeşi Gloucester'in "bunun hakkında düşünmesini ve ağlamasını" istediğini açıklar.
Katillerden biri, Richard'ın daha önce kendilerine "aptalca gözyaşları" akıtacakları yerine değirmen taşından yaşlar akıtmalarını söylediğine atıfla, Cloucester'in şimdi değirmen taşından yaglar akıttığını alaylıca söyler. Sonra, katiller ona kardeşi Gloucester'in ondan nefret etiğini ve Kuleye onu öldürmek için kendilerini gönderdiğini açıklarlar. Sonunda katillerden biri vicdanın sesine uyarak Clarance'ı öldürmeye karar verir. Ama diğer katil Clarence Düküne kamasını saplar ve kafasını tatlı Yunan şarabı varili içine daldırıp orada tutarak boğulup ölmesini sağlar. Birinci perde bu katilin Clarence'in cesedini gömmek için bir mezar kuyusu aramak istemesiyle sona erer.
IV. Edward çok geçmeden olur ve kardeşi Richard'ı devleti ve ülkeyi koruyucu naip olarak bırakır. Richard tahta geçmek için son engelleri de ortadan kaldırmak için harekete geçer. Edward'ın dul karısının akrabaları ile eşliğinde Londra'ya taç giyme töreni için gitmek için yolda olan yeğeni genç V. Edward ile buluşur. Bu eşlikçileri Richard tutuklatır (ve sonunda hepsini idam ettirir). Richard, genç V. Edward'ı ve daha genç kardeşiyle birlikte güya daha korunaklı olacağına inandırarak Londra Kulesi'nde kalmalarını sağlar.
Kuzeni Buckingham tarafından desteklenen Richard tahtın gerçek varisi olarak kendini sunmak için bir kampanyaya başlar. Kendini mütevazı, büyük bir kişi olarak hiçbir böbürlenmesi olmayan dindar bir adam olarak göstermeye çalışır. Richard'ın tahta yükselişine karşı olan Lord Hastings bir uydurma suç ile suçlanıp tutuklanır ve idam edilir. Richard Buckhingham'la birlikte Edward'ın iki oğlunun gayrimeşru oldukları söylentilerinin yayılmasını sağlarlar. Böylece meşru kral olan iki prens kardeş Londra Kulesinde sağsağlam hapis tutulmakta iken, diğer soylu lordların Richard'ı meşru kral olarak kabul etmeye zorlamak isterler.
Richard Buckingham Kontuna iki prensin ölümünü sağlaması için emir verir. Buckhingham Dükü bunu yapmakta tereddüt eder. Richard bu sefer Richard Tyrrel'e aynı görevi verir. Tyrrel iki prensi öldürür. Richard Buckhingham'ın prensleri öldürmeyi redetmesinden dolayı Buckhingham'a garezini açığa vurur ve Buckhingham'a daha önceden vermeyi vadettiği arazileri ona vermekten vazgeçtiğini bildirir. Bunun üzerine Buckingham Kral Richard'ın aleyhine döner ve o zaman sürgünde bulunan Richmond Kontu Henry'nin taraftarı olur. Richard bu sefer eski hilelerine geri dönerek belagatine dayanarak prenses Elizabeth'in "baharlı yuvası"na girmeye çalışır. Ama Elizbeth'in annesi bu kişinin tatlı sözlerine hiç inanmaz.
Zaman geçtikçe gittikçe paranoyası artmaya başlayan Richard'ın idare şekli halkın desteğini kaybeder ve idaresine karşı bir sıra isyan çıkar. İlk isyanın başında Buckhingham Kontu bulunmaktadır. Bu isyan bastırılır ve Buckhingham yakalanıp idam edilir. İkinci isyan İngiltere dışından ordusuyla adaya çıkartma yapıp adayı istilaya başlayan Richmond Dükü Henry'den gelir. Richard ve Richmond Dükü orduları Bosworth Meydanı'nda karşı karşıya gelirler. Çarpışmanın başlamasından önce uykuya yatan Richard kendi öldürdükleri kişilerin hayaletleri tarafından karşılanır ve hepsi kendine "ummutsuzluğa gir ve ol" diye beddua ederler. Richard "Yüce İsa bana yardım et" diye bağırarak uyanır. Aklı başına yavaşça gelir. Hayatta tek ve yalnız kaldığını artık anlamıştır ve kendi kendine acıma hissini bile kaybetmiştir.
Bosworth Savaş Meydanı'nda (Richard'ın üvey babası olan) Lord Stanley ve yandaşları Richard'ın tarafından ayrılırlar. Bunun üzerine Richard, Lord Stanley'in oğlu olan George Stanley'in idam edilmesi için idam kararı çıkarır. Fakat bu infaz edilemez, çünkü çarpışmalar son derece şiddetle devam etmektedir. Richard'ın ordusu bu ayrılmalar dolayısıyla dezvantajlıdır. Çok geçmeden çarpışmaların zirvesinde Richard bindiği atın öldürülmesi dolayısıyla atsız kalır. Îngilizce edebiyatında çok iyi bilinen şu satırı söyler "Bir at, bir at, bir at için benim krallığım." Son bir karşı karşıya düelloda Richmond Dükü Kral Richard'ı öldürür. Sonra Richmond Dükü İngiltere Krallık tahtına VII. Henry adı ile çıkar ve York Hanedanı'ndan olan Elizabeth ile evlenir. Böylece Güller Savaşı'nın efektif olarak bitmesini sağlar.
Arka plan
Hem Sheakespeare'nin özgün eserinde hem de sonraki yıllarda yapılan tiyatro ve sinema uyarlamalarında sürekli olarak kambur, topal ve zorba olarak betimlenmiş olan Kral III. Richard'ın aslında fiziksel bir kusuru olmadığı, yeğenlerini de onun öldürtmüş olduğuna dair bir kanıt bulunmadığı tarihçiler tarafından belirtilmektedir. Hatta günümüzde İngiltere'de Kral Richard'ın itibarını iade ettirmeye çalışan dernekler bile vardır.
1455-1485 yılları arasında İngiltere'de gerçekleşen bir iç savaş olan Güller Savaşı (hanedan savaşları da denir) sonunda savaşı (ve hayatını) kaybeden III. Richard'la birlikte bir devir kapandı ve taht meşru hakları olmayan Tudor Hanedanı'na geçti.
Türkiye'de sahnelenen oyunlar
- Ankara Devlet Tiyatrosu - 2000
- İstanbul Şehir Tiyatroları - 2003-2004, Kemal Kocatürk’ün III. Richard rolünü canlandırdığı oyunda, Aytaç Yörükaslan, Tomris İncer, Aliye Uzunatağan, Serhan Arslan, Ali Can Kargın, Taner Barlas, Burteçin Zoga, Rahmi Elhan, Ali Mert Yavuzcan, Bennu Yıldırımlar, Celile Toyon, Yalçın Boratap, Erhan Abir, Orhan Hızlı, Tarık Şerbetçioğlu, Gürol Güngör, Serdar Orçin, Cengiz Keskinkılıç, Suphi Tekniker, Erhan Özçelik, Zeki Yıldırım, Arif Akkaya, Gökhan Eğilmezbaş, Burak Davutoğlu, Naci Taşdöğen, Bahtiyar Engin, Hüseyin Köroğlu ve Doğan Altınel rol almıştır.
- Tiyatro Tem 2010 (Kukla tiyatrosu) 13. 'nde gösterime sunuldu.
- Trabzon Devlet Tiyatrosu - 2010-11. III: Richard'ı oynuyor.
- The Bridge Project'in Ekim 2011 İstanbul turnesi. Sam Mendes'in yönettiği oyunda III. Richard'ı Kevin Spacey oynuyor. İstanbul'dan önce dünyanın birçok büyük kentinde sahnelenen oyunda Mendes konuyu 20. yüzyıla taşımış ve III. Richard'ı da Hitler ya da Pinochet gibi çağdaş bir diktatör olarak yorumlamıştır.
- İstanbul Zorlu PSM ve Uniq Hall - 2022- Okan Bayülgen tarafından uyarlanıp, yazılıp, yönetilmektedir.
Türkçeye çeviriler
- Richard III Faciası. Çev. Seniha Sami. Ahmet Halit Kitabevi, 1946.
- Kral III. Richard Faciası.Çev. Berna Moran. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1947.
- Kral III. Richard Tragedyası.Çev. Berna Moran. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1965.
- III. Richard. Çev. Berna Moran. İstanbul: Adam Yayınları, 1992.
- III. Richard. Çev. Bülent Bozkurt. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2004.
Kaynakça
- ^ NTV Tarih, Dergisi (1 Ekim 2011). "Shakespeare Kurbanı III: Richard". NTV Tarih. Cilt Sayı 33. ss. Sayfa 91.
- ^ ibb.gov.tr 3 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., haber
- ^ . iksv.org. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2011.
- ^ "Okan Bayülgen kızıyla tiyatro sahnesinde". 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
Ayrıca bakınız
Dışsal kaynaklar
- [1] 13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wikisource'da III.Richard oyununun tam metni (İngilizce)
| Wikimedia Commons'ta III. Richard (oyun) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kral III Richard in Trajedisi Ingilizce ozgun adi The Life and Death of King Richard III William Shakespeare in Kral III Richard in kisa hayatini anlattigi oyunudur Yazarin ilk oyunlarindan biri oldugu dusunulmektedir 1592 3 yillari arasinda yazildigi varsayilmaktadir III Richard uc bolumunde olusan VI Henry oyunlari ile birlikte Shakespeare in bir tarihi oyunlar sonuncusudur Pek cok edebiyat ve tiyatro otoritesi tarafindan Shakespeare in en onemli oyunlarindan biri oldugu kabul edilmektedir Kral III Richard in TrajedisiThe Life and Death of King Richard III18 yuzyil unlu aktoru Garrick III Richard rolunde Ressam William HogarthYazarWilliam ShakespeareIlk gosterim1591 1592UlkeIngiltereOrijinal dilIngilizceTurTarihsel oyunIII Richard in oyunu birinci foliyo ilk sayfasiKarakterlerIII Richard portresiAktor David Garrick III Richard rolunde Ressam John Dixon 1772III Richard oyunu icin afis Basrolde Thomas Keane 1884Kral IV Edward Edward Galler Prensi sonra V Edward kralin oglu Richard York Duku Kule de hapis Prens kralin oglu George Clarence Duku kralin kardesi Richard Gloucester Duku sonra Kral III Richard kralin kardesi Edward Warwick Kontu Clarence Dukunun genc oglu Henry Richmond Kontu sonra Kral VII Henry Thomas Kardinal Bourchier Canterbury Baspiskoposu Thomas Rotherham York Baspiskoposu John Morton Ely Piskoposu Henry Stafford 2 Buckingham Duku John Howard 1 Norfolk Duku Thomas Howard 2 Norfolk Duku ve Surrey Duku oglu Anthony Woodville 2 Rivers Kontu Kralice Elizabeth in kardesi Thomas Grey 1 Dorset Markisi Kralice Elizabeth in oglu Lord Richard Grey Kralice Elizabeth in oglu John de Vere 13 Oxford Kontu Lord William Hastings 1 Baron Hastings Lord Thomas Stanley 1 Derby Kontu sonra Derby Kontu Lord Francis Lovell Viskont Lovell Sir Thomas Vaughan Sir Richard Ratcliffe Sir William Catesby Sir James Tyrrel Sir James Blount Sir Walter Herbert Sir William Brandon Sir Robert Brackenbury Londra Kulesinin Askeri Komutani Christopher Urswick bir papaz Diger bir papaz Ralph Shaa Hastings bir vekilharc Tressel ve Berkeley Lady Anne in refakat memuru kisizadeler Londra Kulesi Basvardiyani Londra Lord Belediye baskani Sir Edmund Shaa Wiltshire Serifi Henry Long Elizabeth Woodville Edward n esi kralice Anjou lu Margaret VI Henry nin dul karisi Cecily Neville York Dusesi Kral IV Edward Clarence Duku ve Gloucester Duku nun anneleri Lady Anne Neville IV Henry nin oglu Galler Prensi Edward in annesi sonra Gloucester Duku nun esi Margaret Plantagenet Salisbury Kontesi Clarence Dukunun kucuk kizi IIi Richard tarafindan oldurulenlerin hayaletleri Lordlar ve diger saray mensuplari Vekilharclar Yazici Halk Katiller Ulaklar Askerler Mizrakli kisizadeler Muhafizlar vb Konu ozetiPiyesin baslangicinda Richard simdi olmus olan York Duku Richard in oglu ve kardesi olan Kral IV Edward in Ingiltere tahtina gecmesini anlatir Simdi hosnutsuzlugumuzun kisidir Muhtesem yaz bu York gunesi tarafindan ortaya cikarilmistir Evimin uzerinden gecen butun bulutlar Okyanusun derin koynuna gomulmekte York gunesi iki anlamli bir sozcuk hem acikca gunese ham de kapali olarak IV Edward in benimsedigi arma olan kizgin gunes e atif yapmakta Yine sun ve son sozcukleri iki anlamli cevrilen metinde York sun olarak York gunesi ama York son olarak York Duku oglu anlami da var Bu konusma ulkeyi basariyla idare eden kardesi Kral IV Edward i Richard in iktidar hirsi ile cok kiskandigini ortaya koymaktadir Richard cirkin bir kamburdur kendisini deforme ve bitmemis bir sekilde kaba saba olarak darpedilmis olarak ve acik sacik kendini teshir eden bir kahpe su perisine karsi bile kur yapamayacak olan bir kisi olarak tanimlamaktadir Kendisinin bu acinacak haline bir yanit bulmus ve disarilanmis bir kisi olarak kendine bir inanc kaidesini Ben kendimi bir hain olarak kanitlatmaya karaliyim Ve gunlerin bu bos zevklerinden nefret ediyorum Kralliga varislik sirasinda kendinden once gelen kardesi Clarence duku aleyhinde komplolar kurar ve Edward in varislerinden adi G ile baslayan biri katil olacaktir seklinde bir kahanetten sonra adi George olan Clarence Duku kral tarafindan Londra Kulesi ne hapis edilir Oyunu izleyenler bu kahanetin Clarence Duku George icin gercek degil fakat Gloucester Duku Richard icin gerceklesecegini oldugunu sonradan anlayacaklardir Richard daha sonra Lancaster Hanedani Galler Prensi Edward Westminster in dul karisi Anne Nevile Lady Anne iltifatlar edip kendini sevdirme ugrasina gecer Richard izleyicilere donup sunu soyler Ben Warwick Kontu nun en kucuk kizi ile evlenecegim Onun babasini ve eski kocasini oldurttugum sanki buna bir engel mi olacaktir Lady Anne once ondan nefret etmekle beraber sonradan onun ask ve pismanlik ifadelerine ve yalvarmalarina dayanamaz ve onunla evlenmeyi kabul eder Lady Anne sahneden ayrilinca Richard onun aleyhine yaptiklari tum kotuluklere ragmen sonunda onu kendine es olmayi kabul ettirmesi ile ovunur ve tekrar izleyicilere donerek hedefine yetistigi zaman onu da bir koseye atacagini bildirir Sarayda derin bir gergin hava surmektedir hala iyi mevkilerde bulunan soylular ile daha yuksek mevkilere cikmaya gozlerine kestirmis olan Kralice Elizabeth in akrabalari ile catisma halindedirler VI Henry nin dul karisi Kralice Margaret hakkindaki surgune gonderilme kararini hice sayarak saraya geri donmustur ve birbirleriyle catismada olan soylulari Richard hakkinda uyarir Kralice Margaret Richard a ve orada bulunan herkesi lanetleyip beddua eder Butun hepsi York hanedani yandasi olan soylular yine bu ilke gore birleserek Lancaster Hanedaninin son kalintisina bir tepki olarak onun sozlerine hic aldirmazlar Richard iki katile Londra kulesinde hapis olan kardesi Clerance ini oldurme emri verir Bu arada Clerance gardiyanina gordugu bir ruyayi anlatmaktadir Ruya cok carpici gorsel ifadelerle hayali bir geminin ambar kapaklarina takilip dusmus olan Gloucester in kendine vurmasiyla gemiden denize dusmesini anlatir Denize batan Clerance deniz dibinde baliklar tarafindan etleri kemirilmis binlerce adamin iskeleti gordugunu soyler Ayni zamanda altin kulceler buyuk gemi capalari yiginlarla inci baha bicilmez kiymetli tas ve mucevher gormustur Bunlarin hepsi deniz dibinde yayilmistir ama Clerance bazi mucevherlerin hala iskeletlerin kafataslari uzerinde oldugunu da bildirir Clerance sonra kayin babasi Anne in babasi Warwick ve kayin biraderi Anne in onceki kocasi Edward in hayaletleri tarafindan iskenceye tabi tutuldugunu da hayal etmistir Clarence uykuya daldiktan sonra Londra Kulesi Komutani Brakenbury hucreye girip uyuyan prense bakar ve prenslerini yuksek unvanlari ile adi vatandaslarin basit isimleri arasinda farkliligin sadece dista bulunan sohrete dayandigini yani zengin veya fakir olan her kisinin de iclerindeki ugraslari bulundugunu gozumler Iki katil oraya geldikleri zaman bunlarin elinde bulunan yalan olarak kraldan geldigini iddia ettikleri sorusturma yetki belgesini okur ve Clarence in kendini hic yalniz birakmamasini istedigi halde onun bu istegini dinlemeyen gardiyanla birlikte Clarence in hucresinden ayrilir Hucre kapisi anahtarini da bu iki kisiye birakirlar Clarence uyanir ve kendini oldurmek isteyenlere yalvararak hicbir kisinin digerlerini katletme icin verdigi emirlere uyma hakki olmadigi cunku butun kisilerin Tanrinin cok kati olarak diger insanlari oldurmeyeceksiniz seklindeki emrine uymasi gerektigini bildirir Fakat katillerden biri sen kralin oglu Edward i sevmen ve koruman gerekirken onun karnini desmistin diye soz edip Clarence in iki yuzlu olduguna ima eder Clarence yeni taktikle katilleri kendine inandirmak icin onlari once kardesi Gloucester i gormeye tavsiye eder cunku kendini oldurmeyi hayatini basilarlarsa Gloucester in kendilerine verecegi mukafaatin Edward in kendi oldurduklerinde vereceginden daha cok olacagini soyler Bir katil kendileri bu kanli eylemi gerceklestirmek icin Gloucester in gonderdigini itiraf ederse de Clarence buna inanmaz York Duku Richard in muzaffer koluyla uc oglunu da hep birlikte takdis ettigini hatirlar ve kardesi Gloucester in bunun hakkinda dusunmesini ve aglamasini istedigini aciklar Katillerden biri Richard in daha once kendilerine aptalca gozyaslari akitacaklari yerine degirmen tasindan yaslar akitmalarini soyledigine atifla Cloucester in simdi degirmen tasindan yaglar akittigini alaylica soyler Sonra katiller ona kardesi Gloucester in ondan nefret etigini ve Kuleye onu oldurmek icin kendilerini gonderdigini aciklarlar Sonunda katillerden biri vicdanin sesine uyarak Clarance i oldurmeye karar verir Ama diger katil Clarence Dukune kamasini saplar ve kafasini tatli Yunan sarabi varili icine daldirip orada tutarak bogulup olmesini saglar Birinci perde bu katilin Clarence in cesedini gommek icin bir mezar kuyusu aramak istemesiyle sona erer IV Edward cok gecmeden olur ve kardesi Richard i devleti ve ulkeyi koruyucu naip olarak birakir Richard tahta gecmek icin son engelleri de ortadan kaldirmak icin harekete gecer Edward in dul karisinin akrabalari ile esliginde Londra ya tac giyme toreni icin gitmek icin yolda olan yegeni genc V Edward ile bulusur Bu eslikcileri Richard tutuklatir ve sonunda hepsini idam ettirir Richard genc V Edward i ve daha genc kardesiyle birlikte guya daha korunakli olacagina inandirarak Londra Kulesi nde kalmalarini saglar Kuzeni Buckingham tarafindan desteklenen Richard tahtin gercek varisi olarak kendini sunmak icin bir kampanyaya baslar Kendini mutevazi buyuk bir kisi olarak hicbir boburlenmesi olmayan dindar bir adam olarak gostermeye calisir Richard in tahta yukselisine karsi olan Lord Hastings bir uydurma suc ile suclanip tutuklanir ve idam edilir Richard Buckhingham la birlikte Edward in iki oglunun gayrimesru olduklari soylentilerinin yayilmasini saglarlar Boylece mesru kral olan iki prens kardes Londra Kulesinde sagsaglam hapis tutulmakta iken diger soylu lordlarin Richard i mesru kral olarak kabul etmeye zorlamak isterler Richard Buckingham Kontuna iki prensin olumunu saglamasi icin emir verir Buckhingham Duku bunu yapmakta tereddut eder Richard bu sefer Richard Tyrrel e ayni gorevi verir Tyrrel iki prensi oldurur Richard Buckhingham in prensleri oldurmeyi redetmesinden dolayi Buckhingham a garezini aciga vurur ve Buckhingham a daha onceden vermeyi vadettigi arazileri ona vermekten vazgectigini bildirir Bunun uzerine Buckingham Kral Richard in aleyhine doner ve o zaman surgunde bulunan Richmond Kontu Henry nin taraftari olur Richard bu sefer eski hilelerine geri donerek belagatine dayanarak prenses Elizabeth in baharli yuvasi na girmeye calisir Ama Elizbeth in annesi bu kisinin tatli sozlerine hic inanmaz Zaman gectikce gittikce paranoyasi artmaya baslayan Richard in idare sekli halkin destegini kaybeder ve idaresine karsi bir sira isyan cikar Ilk isyanin basinda Buckhingham Kontu bulunmaktadir Bu isyan bastirilir ve Buckhingham yakalanip idam edilir Ikinci isyan Ingiltere disindan ordusuyla adaya cikartma yapip adayi istilaya baslayan Richmond Duku Henry den gelir Richard ve Richmond Duku ordulari Bosworth Meydani nda karsi karsiya gelirler Carpismanin baslamasindan once uykuya yatan Richard kendi oldurdukleri kisilerin hayaletleri tarafindan karsilanir ve hepsi kendine ummutsuzluga gir ve ol diye beddua ederler Richard Yuce Isa bana yardim et diye bagirarak uyanir Akli basina yavasca gelir Hayatta tek ve yalniz kaldigini artik anlamistir ve kendi kendine acima hissini bile kaybetmistir Bosworth Savas Meydani nda Richard in uvey babasi olan Lord Stanley ve yandaslari Richard in tarafindan ayrilirlar Bunun uzerine Richard Lord Stanley in oglu olan George Stanley in idam edilmesi icin idam karari cikarir Fakat bu infaz edilemez cunku carpismalar son derece siddetle devam etmektedir Richard in ordusu bu ayrilmalar dolayisiyla dezvantajlidir Cok gecmeden carpismalarin zirvesinde Richard bindigi atin oldurulmesi dolayisiyla atsiz kalir Ingilizce edebiyatinda cok iyi bilinen su satiri soyler Bir at bir at bir at icin benim kralligim Son bir karsi karsiya duelloda Richmond Duku Kral Richard i oldurur Sonra Richmond Duku Ingiltere Krallik tahtina VII Henry adi ile cikar ve York Hanedani ndan olan Elizabeth ile evlenir Boylece Guller Savasi nin efektif olarak bitmesini saglar Arka planHem Sheakespeare nin ozgun eserinde hem de sonraki yillarda yapilan tiyatro ve sinema uyarlamalarinda surekli olarak kambur topal ve zorba olarak betimlenmis olan Kral III Richard in aslinda fiziksel bir kusuru olmadigi yegenlerini de onun oldurtmus olduguna dair bir kanit bulunmadigi tarihciler tarafindan belirtilmektedir Hatta gunumuzde Ingiltere de Kral Richard in itibarini iade ettirmeye calisan dernekler bile vardir 1455 1485 yillari arasinda Ingiltere de gerceklesen bir ic savas olan Guller Savasi hanedan savaslari da denir sonunda savasi ve hayatini kaybeden III Richard la birlikte bir devir kapandi ve taht mesru haklari olmayan Tudor Hanedani na gecti Turkiye de sahnelenen oyunlarAnkara Devlet Tiyatrosu 2000 Istanbul Sehir Tiyatrolari 2003 2004 Kemal Kocaturk un III Richard rolunu canlandirdigi oyunda Aytac Yorukaslan Tomris Incer Aliye Uzunatagan Serhan Arslan Ali Can Kargin Taner Barlas Burtecin Zoga Rahmi Elhan Ali Mert Yavuzcan Bennu Yildirimlar Celile Toyon Yalcin Boratap Erhan Abir Orhan Hizli Tarik Serbetcioglu Gurol Gungor Serdar Orcin Cengiz Keskinkilic Suphi Tekniker Erhan Ozcelik Zeki Yildirim Arif Akkaya Gokhan Egilmezbas Burak Davutoglu Naci Tasdogen Bahtiyar Engin Huseyin Koroglu ve Dogan Altinel rol almistir Tiyatro Tem 2010 Kukla tiyatrosu 13 nde gosterime sunuldu Trabzon Devlet Tiyatrosu 2010 11 III Richard i oynuyor The Bridge Project in Ekim 2011 Istanbul turnesi Sam Mendes in yonettigi oyunda III Richard i Kevin Spacey oynuyor Istanbul dan once dunyanin bircok buyuk kentinde sahnelenen oyunda Mendes konuyu 20 yuzyila tasimis ve III Richard i da Hitler ya da Pinochet gibi cagdas bir diktator olarak yorumlamistir Istanbul Zorlu PSM ve Uniq Hall 2022 Okan Bayulgen tarafindan uyarlanip yazilip yonetilmektedir Turkceye cevirilerRichard III Faciasi Cev Seniha Sami Ahmet Halit Kitabevi 1946 Kral III Richard Faciasi Cev Berna Moran Istanbul Milli Egitim Bakanligi Yayinlari 1947 Kral III Richard Tragedyasi Cev Berna Moran Istanbul Milli Egitim Bakanligi Yayinlari 1965 III Richard Cev Berna Moran Istanbul Adam Yayinlari 1992 III Richard Cev Bulent Bozkurt Istanbul Remzi Kitabevi 2004 Kaynakca NTV Tarih Dergisi 1 Ekim 2011 Shakespeare Kurbani III Richard NTV Tarih Cilt Sayi 33 ss Sayfa 91 ibb gov tr 3 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde haber iksv org 1 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2011 Okan Bayulgen kiziyla tiyatro sahnesinde 30 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2022 Ayrica bakinizIII Richard III Richard Ingiltere Krali III Richard film 1955 Dissal kaynaklar 1 13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Wikisource da III Richard oyununun tam metni Ingilizce Wikimedia Commons ta III Richard oyun ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir