Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eru Ilúvatar, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde her şeye gücü yeten tek yaratıcıdır.
| Eru | |
|---|---|
| J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde karakter | |
| Unvanı/Diğer adı | Ilúvatar, Kainatın Babası, Tek Olan, En Yüce |
| Doğum tarihi | Her şeyden önce vardı |
| Ölüm tarihi | Ölümsüz |
Bununla beraber, Eä'da yapılacak birçok iş için Ainur'u yetkilendirmiştir. Arda (Dünya)'yı şekillendirmek de bu işlerden birisiydi. Eru, Tolkien'in Silmarillion'unda önemli bir karakterdir. Bunun yanında, Hobbit, Yüzüklerin Efendisi gibi çok daha ünlü eserlerinde ise üstü kapalı olarak bahsedilir (Yüzüklerin Efendisi'nde Númenor'un Çöküşü'nden bahsedilen Ek A'da "Tek Olan" diye anılır).
Yaratıcı sıfatıyla Eru
Quendi (elfler) ve atani (insanlar), Eru tarafından yaratıldı. Silmarillion'da bu iki ırk Ilúvatar'ın Çocukları olarak adlandırılır. Cüceler, Aulë tarafından yaratıldılar ve Eru onların da yaşamasına müsaade etti ve onları akıl sahibi kıldı. Hayvanlar ve bitkiler, Manwë ve Varda tarafından şekillendirildi. Manwë, Eru'dan, hayvanlara ve bitkilere de akıl vermesini diledi. Bir görüşe göre Yüzüklerin Efendisi ile Hobbit'te bahsedilen , Maia ırkından olabilir. Ayrıca, Oromë'nin av köpeği 'ın -kendisi de bir Maia olan Sauron'u dövüşte yendiği dikkate alınırsa- Maia olması ihtimali vardır. Bir başka görüşe göre, Huan'ın bilinç seviyesi ve akıllılığı -her ne kadar sadece Eru'nun yarattığı orijinal bağımsız akıllılık gibi olmasa da- Valar'ın yaratıklara nimet bağışlama yetkisinin genişliğini göstermektedir.
Melkor, Eru'nun yarattıklarını taklit ederek yaptığı yaratıklara görece farklı şekiller (orklar, ejderhalar, devler) verebilmeyi başardı. Bununla beraber orklar muhtemelen bozulmuş elflerdir, dolayısıyla Ilúvatar'ın çocukları'ndan türetilmişlerdir.
Eru,'e sahip olan tek varlıktır. Bu yüzden Tolkien'in evreninde, ayrı bir can yaratabilecek tek varlık Eru'dur. Bütün yaratılmışlar Eru tarafından yaratılmasa bile Eru tarafından kutsanmadıkça varlığa bürünemezler. Melkor, Gizli Ateş'i arzuladı ve boşu boşuna ele geçirmeye uğraştı. Başarısız oldu, çünkü ateş Eru'nun içindeydi. Melkor, bu yüzden orijinal hiçbir yaratık yapamadı. Tek yapabildiği Eru'nun yarattıklarını bozup değiştirmek oldu.
Arda tarihine doğrudan etkileri
Eru, sadece mutlak gereklilik içerdiğinde Arda üzerinde kendi gücünü faaliyete geçiriyordu. Arda'yı Eru yarattı. Ayrıca Elfleri ve İnsanları bizzat yarattı ve uyandırdı. İkinci Çağ 3319'da ve ordusunun cesetleri Aman kıtasına vurduğunda Eru, ölü bedenleri bizzat toprağa gömdü. Daha sonra -İkinci Çağ'ın bitimini getiren olaylar zincirinin bir parçası olarak- o güne dek düz olan Arda'nın şeklini küresel yaptı, Númenor kıtasını denize batırdı ve Ölümsüz Topraklar'ı dünyanın atmosferinden ötelere taşıdı. Gandalf, Balrog'la yaptığı savaşta öldüğünde ona tekrar yaşam vermek Valar'ın gücünün ötesinde bir işti ve Eru Ilúvatar aracısız devreye girerek Gandalf'ı bedenine döndürüp geri yolladı.
Tolkien'in dini inancında
1954'te Oxford'daki Katolik yayınları satan Newman Kitabevi'nin yöneticisi Peter Hastings'e yazdığı bir mektubun taslağında Tolkien'in bu mesele üzerinde net bir açıklama yaptığı görülür. Koyu bir Katolik olan Tolkien mektupta, yazdığı efsanelerdekine uygun şekilde, Tanrı'nın ortodoks olmayan tanımını, mutlak gizli mahiyetini benimsediğini belirtiyor.
Sonsuz yaşamla vasıflandırılmış olan elflerin reenkarne olmaları (başka bir bedende hayata dönmeleri) ihtimaliyle ilgili olarak Hastings şöyle yazmıştır;
| “ | "Tanrı, bildiğimiz hiçbir yaratıkta böyle bir iş gerçekleştirmedi, bana öyle geliyor ki böyle gerçekliğin meydana gelmesi bizi bir alt-yaratıcı kavramına doğru götürüyor. Çünkü bir alt-yaratıcı yaratan-yaratıcı arasındaki işlerle ilgili bir faaliyette bulunduğu takdirde, daha önce yaratıcı tarafından kullanılmış yöntemleri kullanmak mecburiyetindedir." | „ |
Tolkien'in cevabî yazısı, ilahî yaratış ile sunî alt-yaratış arasındaki ilişkiyi şöyle açıklar;
| “ | "İlahî yaratışla, alt-yaratışların doğasını birbirinden tamamen ayırt etmek durumundayız. Şunu belirtmeliydim ki "yaratıcının kullanmış olduğu yaratış yöntemlerinden bağımsız" oluş, Tanrının mutlak gizli mahiyetine hürmeten, "alt-yaratış"ın temel fonksiyonudur...Bir metafizikçi değilim, fakat bunun garip bir metafizik meselesi olduğunu düşünmeliydim. Bir tane yol değil, aslında potansiyel olarak sayısız yaratış yolu vardır, -bizim de sınırlı olarak sezdiğimiz- bilinen yaratış yolları, Tanrı tarafından kullanıldığında etkili olan ve ancak onun tarafından kullanılması geçerli olan yöntemlerdir." | „ |
Hastings ayrıca Tom Bombadil'in kim olduğunu açıklamak için Altınyemiş'in söylediği "O mevcuttur" ifadesini Bombadil'in Tanrı olduğu anlamını ima ettiği için eleştirmiştir.
Tolkien, cevabî yazısında şöyle belirtmiştir;
| “ | "Tom Bombadil konusuna gelince, bu konu üzerinde -esas noktayı ihmal edecek şekilde- fazla ciddi olduğunuzu düşünüyorum...Bu tutumunuzla bana az çok, (günümüz) Katoliklerinin rahiplere Baba (Peder) demesine -baba unvanının sadece İlk İnsan'a ait olduğu düşüncesiyle- karşı çıkan Protestan görüşünü hatırlatıyorsunuz." | „ |
Esinleniş ve kurgunun gelişimi
Efsanenin ilk versiyonlarında Ilúvatar ismi İngilizceye "Father for Always" (Mutlak Tanrı) olarak çevrilmişti (bkz. , Orta Dünya Tarihi serisinin ilk iki kitabı olarak yayımlandı), daha sonraları "Sky-father" (Gök Tanrı) olarak çevrildi [], fakat bu anlamlar daha sonra yerini daha yeni bir anlama bıraktı. Ilúvatar, ilk zamanlarda Tanrı için kullanılan tek isimdi, daha sonra Orta Dünya Tarihi serisinin onuncu bölümü olan 'nde "Aman Yıllıkları" kısmında Eru ismi ilk kez yer aldı.
Notlar
- ^ Tolkien, J. R. R. (1993), Christopher Tolkien, ed., , Boston: Houghton Mifflin,
- ^ The Letters of J. R. R. Tolkien kitabında 156 no.lu mektup, s. 202-3, Tolkien açık bir dille, Gandalf'ı geri yollayan gücün Valar'dan üstün olduğunu belirtmektedir (Valar, Arda'nın uzay ve zaman boyutlarıyla bağlıydı, Gandalf ise zaman ötesi bir boyuta gitmişti). Tolkien, bu yazısında açık bir dille, Eru'nun dünyanın kaderinin gidişatına doğrudan müdahale ettiğini işaret etmektedir.
- ^ Humphrey Carpenter, ed. (1981), The Letters of J. R. R. Tolkien, Boston: Houghton Mifflin, #153,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eru Iluvatar J R R Tolkien in kurgusal Orta Dunya evreninde her seye gucu yeten tek yaraticidir EruJ R R Tolkien in kurgusal Orta Dunya evreninde karakterUnvani Diger adiIluvatar Kainatin Babasi Tek Olan En YuceDogum tarihiHer seyden once vardiOlum tarihiOlumsuz Bununla beraber Ea da yapilacak bircok is icin Ainur u yetkilendirmistir Arda Dunya yi sekillendirmek de bu islerden birisiydi Eru Tolkien in Silmarillion unda onemli bir karakterdir Bunun yaninda Hobbit Yuzuklerin Efendisi gibi cok daha unlu eserlerinde ise ustu kapali olarak bahsedilir Yuzuklerin Efendisi nde Numenor un Cokusu nden bahsedilen Ek A da Tek Olan diye anilir Yaratici sifatiyla EruQuendi elfler ve atani insanlar Eru tarafindan yaratildi Silmarillion da bu iki irk Iluvatar in Cocuklari olarak adlandirilir Cuceler Aule tarafindan yaratildilar ve Eru onlarin da yasamasina musaade etti ve onlari akil sahibi kildi Hayvanlar ve bitkiler Manwe ve Varda tarafindan sekillendirildi Manwe Eru dan hayvanlara ve bitkilere de akil vermesini diledi Bir goruse gore Yuzuklerin Efendisi ile Hobbit te bahsedilen Maia irkindan olabilir Ayrica Orome nin av kopegi in kendisi de bir Maia olan Sauron u dovuste yendigi dikkate alinirsa Maia olmasi ihtimali vardir Bir baska goruse gore Huan in bilinc seviyesi ve akilliligi her ne kadar sadece Eru nun yarattigi orijinal bagimsiz akillilik gibi olmasa da Valar in yaratiklara nimet bagislama yetkisinin genisligini gostermektedir Melkor Eru nun yarattiklarini taklit ederek yaptigi yaratiklara gorece farkli sekiller orklar ejderhalar devler verebilmeyi basardi Bununla beraber orklar muhtemelen bozulmus elflerdir dolayisiyla Iluvatar in cocuklari ndan turetilmislerdir Eru e sahip olan tek varliktir Bu yuzden Tolkien in evreninde ayri bir can yaratabilecek tek varlik Eru dur Butun yaratilmislar Eru tarafindan yaratilmasa bile Eru tarafindan kutsanmadikca varliga burunemezler Melkor Gizli Ates i arzuladi ve bosu bosuna ele gecirmeye ugrasti Basarisiz oldu cunku ates Eru nun icindeydi Melkor bu yuzden orijinal hicbir yaratik yapamadi Tek yapabildigi Eru nun yarattiklarini bozup degistirmek oldu Arda tarihine dogrudan etkileriEru sadece mutlak gereklilik icerdiginde Arda uzerinde kendi gucunu faaliyete geciriyordu Arda yi Eru yaratti Ayrica Elfleri ve Insanlari bizzat yaratti ve uyandirdi Ikinci Cag 3319 da ve ordusunun cesetleri Aman kitasina vurdugunda Eru olu bedenleri bizzat topraga gomdu Daha sonra Ikinci Cag in bitimini getiren olaylar zincirinin bir parcasi olarak o gune dek duz olan Arda nin seklini kuresel yapti Numenor kitasini denize batirdi ve Olumsuz Topraklar i dunyanin atmosferinden otelere tasidi Gandalf Balrog la yaptigi savasta oldugunde ona tekrar yasam vermek Valar in gucunun otesinde bir isti ve Eru Iluvatar aracisiz devreye girerek Gandalf i bedenine dondurup geri yolladi Tolkien in dini inancinda1954 te Oxford daki Katolik yayinlari satan Newman Kitabevi nin yoneticisi Peter Hastings e yazdigi bir mektubun taslaginda Tolkien in bu mesele uzerinde net bir aciklama yaptigi gorulur Koyu bir Katolik olan Tolkien mektupta yazdigi efsanelerdekine uygun sekilde Tanri nin ortodoks olmayan tanimini mutlak gizli mahiyetini benimsedigini belirtiyor Sonsuz yasamla vasiflandirilmis olan elflerin reenkarne olmalari baska bir bedende hayata donmeleri ihtimaliyle ilgili olarak Hastings soyle yazmistir Tanri bildigimiz hicbir yaratikta boyle bir is gerceklestirmedi bana oyle geliyor ki boyle gercekligin meydana gelmesi bizi bir alt yaratici kavramina dogru goturuyor Cunku bir alt yaratici yaratan yaratici arasindaki islerle ilgili bir faaliyette bulundugu takdirde daha once yaratici tarafindan kullanilmis yontemleri kullanmak mecburiyetindedir Tolkien in cevabi yazisi ilahi yaratis ile suni alt yaratis arasindaki iliskiyi soyle aciklar Ilahi yaratisla alt yaratislarin dogasini birbirinden tamamen ayirt etmek durumundayiz Sunu belirtmeliydim ki yaraticinin kullanmis oldugu yaratis yontemlerinden bagimsiz olus Tanrinin mutlak gizli mahiyetine hurmeten alt yaratis in temel fonksiyonudur Bir metafizikci degilim fakat bunun garip bir metafizik meselesi oldugunu dusunmeliydim Bir tane yol degil aslinda potansiyel olarak sayisiz yaratis yolu vardir bizim de sinirli olarak sezdigimiz bilinen yaratis yollari Tanri tarafindan kullanildiginda etkili olan ve ancak onun tarafindan kullanilmasi gecerli olan yontemlerdir Hastings ayrica Tom Bombadil in kim oldugunu aciklamak icin Altinyemis in soyledigi O mevcuttur ifadesini Bombadil in Tanri oldugu anlamini ima ettigi icin elestirmistir Tolkien cevabi yazisinda soyle belirtmistir Tom Bombadil konusuna gelince bu konu uzerinde esas noktayi ihmal edecek sekilde fazla ciddi oldugunuzu dusunuyorum Bu tutumunuzla bana az cok gunumuz Katoliklerinin rahiplere Baba Peder demesine baba unvaninin sadece Ilk Insan a ait oldugu dusuncesiyle karsi cikan Protestan gorusunu hatirlatiyorsunuz Esinlenis ve kurgunun gelisimiEfsanenin ilk versiyonlarinda Iluvatar ismi Ingilizceye Father for Always Mutlak Tanri olarak cevrilmisti bkz Orta Dunya Tarihi serisinin ilk iki kitabi olarak yayimlandi daha sonralari Sky father Gok Tanri olarak cevrildi kaynak belirtilmeli fakat bu anlamlar daha sonra yerini daha yeni bir anlama birakti Iluvatar ilk zamanlarda Tanri icin kullanilan tek isimdi daha sonra Orta Dunya Tarihi serisinin onuncu bolumu olan nde Aman Yilliklari kisminda Eru ismi ilk kez yer aldi Notlar Tolkien J R R 1993 Christopher Tolkien ed Boston Houghton Mifflin ISBN 0 395 68092 1 The Letters of J R R Tolkien kitabinda 156 no lu mektup s 202 3 Tolkien acik bir dille Gandalf i geri yollayan gucun Valar dan ustun oldugunu belirtmektedir Valar Arda nin uzay ve zaman boyutlariyla bagliydi Gandalf ise zaman otesi bir boyuta gitmisti Tolkien bu yazisinda acik bir dille Eru nun dunyanin kaderinin gidisatina dogrudan mudahale ettigini isaret etmektedir Humphrey Carpenter ed 1981 The Letters of J R R Tolkien Boston Houghton Mifflin 153 ISBN 0 395 31555 7