Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evrenini anlatan Hobbit, Yüzüklerin Efendisi gibi kitaplarda bir ırkın adıdır. Hobbit gibi kimi insansı ırklar ve büyücüler gibi insansı karakterleri olan ırklar buna dahil edilmez.
Elfler, Quenya dilinde insan ırkını "İkinci Halk" anlamına gelen Atani çoğuluyla isimlendirmişti, bundan ayrıca Hildor (Takipçiler), Apanónar (Sondoğanlar), Fírimar veya Firyar (Ölümlüler) isimlerini de kullandılar. Bazıları ise insan ırkını -hastalık ve ölüme olan dayanıksızlıklarından dolayı ve elflerin gözünden bakıldığında sevimsiz olan görüntülerinden dolayı- Engwar (Zayıflar) olarak adlandırdı. Atani ismi, lisanında Edain şekline dönüştü, daha sonraları Edain ismi anlam kaymasına uğrayarak sadece elflerle dostane ilişkiler içerisinde bulunan insan ırkını belirtmek için kullanılır oldu. Sindarin dilinde bundan başka, Aphadrim, Eboennin ve Firebrim ya da Firiath olarak bilindiler. Elflerden sonra doğan Orta Dünya'nın ikinci ırkı olmalarından dolayı insanlar, elflere nazaran daha zayıf, daha örgütsüz ve daha duyarsızdır.
Tolkien'in notlarında Man (Tr. adam, okunuşu; "men") ismi başharfi büyük olarak yazıldığı yerlerde insan ırkına mensup herhangi bir bireyi kastederken (Quenya lisanında atan), ismin başharfi küçük m olarak yazıldığında herhangi bir ırkın erkeklerini ifade eder (Quenya'da nér). Örneğin; Legolas bir man’dir (erkektir), bir Man (insan) değildir.
Kökenleri
İnsan ırkı Tek Tanrı Ilúvatar tarafından yaratılan ikinci ırktır. İnsan ırkı, Güneş Yılları'nın başında uyandırıldılar, oysaki elfler Ağaçlar Çağı'nda Birinci Çağ'ın başlangıcında uyandırılmışlardı. Elfler, insanlardan için, bu sebeple "Sondoğanlar" lâkabını kullandı.
İnsanlar, "insanlara bahşedilmiş olan" ölümle yüzleşirler, elfler ise ölümsüzdür. Elfler katledilse dahi ruhları 'na giderek dünyanın sonuna kadar orada bekler. İnsanlar öldüklerinde, ruhları Arda'yı terkeder ve Valar tarafından dahi bilinmeyen bir yere doğru yola çıkar.
Halklar ve siyasi birlikler
Bütün insanlar birbirleriyle uzak veya yakın akrabalık bağı taşırlardı, bununla birlikte birçok farklı gruplaşma olmuş, birbirlerinden farklı kültürler ortaya çıkmıştır.
Aşağıda, Birinci, İkinci ve Üçüncü Çağlardaki farklı kültürlere sahip başlıca insan toplulukları hakkında özet bilgiler yer almaktadır.
Edain
Birinci Çağ'ın efsanelerinde en önemli insan topluluğu Edain olarak bilinen gruptur. Her ne kadar Edain ismi anlam olarak bütün insanları kapsıyor olsa da, elfler bu ismi Birinci Çağ'da Beleriand'da Morgoth'a karşı kendileriyle birlikte savaşan insanlar için kullanmışlardır. Morgoth'a karşı Birinci Çağ'da mücadele etmiş olan bu insanlar üç boydan oluşmaktadır.
Birinci boy, 'dır. Beleriand'a G.Y. 305'te giren Beör Hanedanına Felagund Finrod tarafından 'da civarında bir arazi tımar verildi.
İkinci Edain boyu, başlangıçta Haldad liderliğine ve sonraları kızı Haleth'in izinden Brethil Ormanı'na gelip yerleştiler. Bu boy kendisini, kadın reisleri Haleth'e atfen olarak adlandırdı.
Üçüncü Edain boyu en kalabalıklarıydı, 'ın ve sonra torunun oğlu Hador'un yönetiminde Dor-lómin'i yurt edindiler. Bu boy için kimi yerde Marach Hanedanı kimi yerde olarak bahsedilir.
Dúnedain
Birinci Çağ'ın sonundaki Öfke Savaşı'nda elflere ve Valara sundukları hizmetlerin ve yardımların ödülü olarak Edaine yeni bir ülke verildi. Bu ülke Orta Dünya ve Ölümsüz Diyar'ın arasında denizin üzerinde yeni yükseltilmiş bir kıtaydı, Númenor olarak bilindi. Beş köşeli yıldıza benzeyen bu yeni kıta Orta Dünya'nın kötülüklerinden çok uzakta bir yeni yaşam alanıydı.
Elros liderliğinde, Elros'un babası Eärendil'in kılavuzluğuyla Edain bu adaya yelken açtı. Elros, Tar-Minyatur adıyla Númenor'un ilk kralı oldu ve Edain halkı bundan böyle Dúnedain olarak anılır oldu (Sindarin dilinde Batılı İnsanlar). Númenor Krallığı, istikrarlı olarak güçlendi ve Dúnedain bütün Arda'daki en asil ve kültürlü insan halkı oldu. Elflerle ittifak yapan Númenor, Morgoth'un bir numaralı komutanı Sauron'a karşı savaştı.
Çok güçlü bir yapıya erişen Númeno'un halkı, İnsanlara Bahşedilen'den (ölümden) içerlemeye başladılar. Elfler gibi ölümsüz olmak ve birikmiş güçlerini sonsuza kadar hakim kılmayı arzulamaya başladılar. Númenorlular, Valardan yüz çevirdi ve İnsanlara Bahşedilen'i İnsanların Felaketi adıyla anmaya başladılar ve Valar tarafından Dúnedain için konulmuş olan Númenor'un batı ufkundan öteye Valinor'a gitmeme kuralına lanet eder oldular. İkinci Çağ 2889'da Ar-Adûnakhor, resmî ismini elflerin dili yerine insanların dili olan 'ten seçen ilk kral oldu. Bu değişiklik Númenor'da iç savaşa yol açtı.
Númenor halkı iki kola ayrıldı: Kralın Adamları Ar-Adûnakhor'dan yana çıktı, ada halkının büyük çoğunluğunu oluşturuyordu ve resmî dil olarak Adûnaic'i benimsediler.İnançlılar olarak bilinen diğer topluluk ise azınlıkta kaldı, Númenor'un en batısındaki şehrinin yöneticileri bu topluluğun liderleri oldular. Bu topluluk elflere hürmetini devam ettirdi ve Quenya'yı üstün dil olarak kullanmaya devam ettiler.
Sauron, İkinci Çağ'ın sonunda elfler tarafından neredeyse mutlak bir yenilgiye uğramak üzereyken Númenor'da yaşanan ayrılığı kendisi için bir avantaja dönüştürdü. Númenor kralı 'a teslim oldu ve kralın toplantılarında fitnesini işlemeye başladı. Nihayetinde Sauron, Ar-Pharazôn'un Valinor'a saldırmasını önerdi ve bu sayede ölümsüzlüğü ele geçirebileceğini iddia etti. Ar-Pharazôn, Sauron'un oyununa gelerek saldırıyı gerçekleştirdi ve ceza olarak Númenor denize batırıldı. "İnançlılar"dan bir kısmı felaketten kurtulabildi ve tekrar anavatana (Orta Dünya'ya) geri döndüler ve ikiz krallık Gondor ve Arnor'u kurdular.
Gondor
Gondorlular zamanla diğer insan topluluklarıyla da birleştiler veya ittifak kurdular (Örn; . Bu ilişkiler Akrabakıyımı denilen iç savaşa yol açtı. Krallık üzerinde haklı iddiası olan -soyu kısmen Dúnedain- ve saf Dúnedain kanı taşıyan arasında yaşanan savaşta Eldacar yenildi ve ülkeden sürüldü. Gaspçı unvanıyla Orta Dünya tarihine geçen Castamir tahta oturan isim oldu. On yıl içinde Kuzeyli adamlarıyla ülkeye geri dönen Eldacar tahtı ele geçirdi, Castamir yenildi. Bununla birlikte Castamir'in oğullarının ve askerlerinin çoğu Umbar'a kaçmayı başardı.
Gondor halkı ayrıca ülkenin bölgelerinde Üçüncü Çağ'dan önce de yaşayan ve Númenor soyundan olmayan insanlar vardı. Bunlardan bir kısmı esmer tenliydi; başlıcaları ve , bunlar Minas Tirith kuşatılmadan önce şehre takviye olarak geldiler.
Arnor
Arnor kurulmadan önce, bu ülkede İkinci Çağ boyunca yerleşmiş olan önemli miktarda bir Númenorlu göçmen nüfusu vardı. Dúnedain gelmeden önce Arnor, soyundan gelen vatanıydı, buraya ilk gelen Númenor kolonileri yerli halkla zaman içinde bütünleşmişti.
Onuncu kralın ölümünden sonra Arnor üç prensin taht kavgasının yol açtığı iç savaşla zayıfladı. Savaş sonunda krallık üç halefe ayrıldı; Arthedain, Rhudaur ve Cardolan. Bu üç teker teker Angmarlı Cadı Kral tarafından yıkıldı ve tekrar ayağa kalkamadılar. Dúnedain soyundan gelenler Orta Dünya'nın en kuzeyindeki sahipsiz kalan topraklarda yapmaya başladılar. Bir zaman sonra kolcuların reislerinden II. Aragorn liderliğinde toplanarak Arnor ve Gondor'u Yeni Birleşik Krallık çatısı altında birleştirdi.
Kara Númenorlular
Númenor kıtası battığında İnançlılar, Orta Dünya üzerindeki tek Númenorlu topluluğu değildi. Númenor'un donanması güçlendiğinde Orta Dünya'da birçok Númenorlu kolonisi kurulmuştu. İkinci Çağ'ın ikinci binyılında nüfusu ülkenin kapasitesini zorlamaya başlayan Númenor kıtasından doğuda Orta Dünya kıyılarına büyük bir göç dalgasına yol açtı; Krallar tarafından baskıya maruz kalan İnançlılar şehrinde yerleşti, başka topraklar fethetmek isteyen Kralın Adamları ise Umbar'a yerleşti. Númenor yıkıldığında, Orta Dünya'da hayatta kalan Kralın Adamları Kara Númenorlular olarak anılmaya başlandı ve bu halk Gondorlu İnançlılara karşı hep düşman oldular.
Sauron, Kara Númenorluların yüksek rütbeli bazılarını silah altına aldı ve bunların bir kısmı ileride İkinci Çağ'ın ikinci binyılında Yüzüktayflarına dönüştürüldüler. Umbar, İkinci Çağ'ın 933 yılında Gondor tarafından fethedildi. Yüzüktayflarının kökenleri tam olarak açıklığa kavuşmadı, bazılarının Mordor'un doğusunda ve güneyinde yer alan ülkelerin krallarından olduğu rivayetleri vardır.
Gondor kralı Tarannon Falastur'un eşi kötü , Kara Númenorlulardandı.
Umbar Korsanları
Gondor'daki sırasında yenilen isyancılar Umbar'a kaçmıştı. Umbar, Gondor'un kindar bir düşmanı haline geldi. Castamir'in yandaşlığını yapmış olan saf Dúnedain ve Kara Númenorlular karıştı ve Umbar Korsanları olarak anılır oldular.
Castamir'den yana olanlar kaçtıklarında Gondor donanmasının da büyük bir kısmını yanlarında götürmüşlerdi. Bu kayıp Gondor'u zayıflattı ve Umbar'ın donanma kültürünü geliştirdi. Gondor daha sonra Umbar'ı fethettiyse de kısa bir zaman diliminde geri kaybetti.
Yüzük Savaşı döneminde Umbar Korsanları ve birleştiler ve Númenorlu kanının baskınlığını kaybettiği melez bir ırka dönüştüler. Pelennor Çayırları Savaşı'nda elli büyük Umbar gemisi ve sayılamayacak kadar çok küçük gemiyle korsanlarca 'deki liman şehrine saldırı düzenlendi. Aragorn ve bütün gemileri ele geçirdi ve büyük kuşatmayı hafifletmek gayesiyle Minas Tirith'e doğru yelken açtılar.
Bozdiyarlılar ve onlarla akraba halklar
Elendil, Arnor Krallığı'nı kurduktan kısa süre sonra Arnor Krallığı nehrine kadar genişledi. Güneyde ise Gondor 'e kadar sınırlarını genişletti. Enedwaith ve bölgelerinde daha önceden buraya yerleşmiş olan 'ndan insanlar yaşıyorlardı ve Bozdiyarlılar (İng. "Dunlendings") olarak bilinirlerdi. Bozdiyarlılar, Eriador'daki bütün ormanlarda yaşarlardı. İkinci Çağ'da Númenorlular ormanları gemi yapmak gayesiyle kesmeye başlayınca Bozdiyarlıların düşmanlığını kazandılar. Gerçekte iki halk akraba olduğu hâlde Dúnedain halkı Bozdiyarlıların dilini anlayamadığı için onları akraba olarak tanımadı. Asırlar sonra Bozdiyarlılar bu defa Rohan'ın şiddetli düşmanı oldular, zira Rohirrim (. "Rohanlılar") halkının bir kısmı -Bozdiyarlılar yurdu olan- topraklara (Bozdiyar'a) yerleşti ve burasını Rohan'a kattı.
Bozdiyarlılar, Yüzük Savaşı sürecinde Saruman'a hizmet ettiler ve Borukent Savaşı'nda Saruman'ın ordusunda yer aldılar.
(Isildur tarafından lanetlendikten sonra bilinen adlarıyla ), Bozdiyarlılar ile akraba bir halktı.
Breeli İnsanlar da Bozdiyarlıların soyundan geliyordu.
Kuzeyliler
Kuzeyliler iki ana topluluğun birleşip karışmasından oluşmuştur. Mavi Dağlar'ın ve Dumanlı Dağlar'ın doğusunda yaşayan insanların hepsi Morgoth ve Sauron'a bağlanmamıştı. Öfke Savaşı'ndan sonra Númenor'a göçmeyi istemeyen Edain ve bu insanlar birlik oldular (Benzer şekilde, Birinci Çağ'ın sonunda Aman'a gitmeyip Orta Dünya'da kalmaya karar veren Eldar doğuya göç ederek Silvan Elflerinin beyleri oldular). Yeşilorman'da ve 'un diğer yerlerinde yaşayan Kuzeyliler, Dúnedain ile dostluk kurdular ve çoğunlukla bu iki halk akraba oldu. Bu insanlardan büyük kısmı Gondor tebaası oldu. Vadili ve Esgarothlu İnsanlar, Kocaoğlanlar ve ileride Rohirrim olarak bilinecek olan da Kuzeylilerdendir.
Haradrim
Umbar'ın uzak doğusunda başka bir insan kavmi yaşıyordu. Bunlara Haradrim veya Güneyliler ya da Güneyli İnsanlar denirdi. Esmer tenliydiler, savaşa dev mûmakil üzerinde giderlerdi. Gondor'un düşmanı olan bu topluluk, tarafından İ.Ç. 1050'de nüfuz altına alındı.
Hem Umbar hem de Harad, Gondor'un Yüzük Savaşı döneminde gücünün zayıflaması ile kontrolden çıktılar ve her iki ülke de Gondor için çok tehlikeli ve zarar verici tehditlere dönüştü. Birçok Haradrim, Gondor'daki savaşta Sauron'un tarafındaydı. Tolkien'in belirttiği üzere, hem Doğulular hem de Güneyliler, Sauron'un tarafında yer almak hususunda en isteksiz ve mecburî davranan kavimlerdi.
Doğulular
Morgoth'un ve Sauron'un ordularında savaşmış olan insanların çoğu Doğulular (İng. Easterlings) olarak adlandırılmıştır. Bunun sebebi, bu insanların Rhûn Denizi'nin doğusundan gelmiş olmalarıdır.
Birinci Çağ'da Doğulu kimi kavimler Beleriand'daki elf krallıklarına hizmet ettiler, aralarında en güçlüsü Bór ve (Kara Ulfang) ve her ikisinin oğullarıdır. Nirnaeth Arnoediad'da Bór, elflerin tarafında sonuna kadar savaşıp can vermişken, Ulfang ve kabilesinin taraf değiştirip Morgoth'a iltica etmesi Eldara büyük zarara yol açtı.
Morgoth'un yenilgisinden sonra Sauron, Doğulular üzerindeki nüfuzunu artırdı. Sauron tarafından yenildikten sonra bile İkinci Çağ'da Gondor'a ilk saldıran topluluk yine Doğulular oldu (İ.Ç. 492). tarafından ezici üstünlükle yenilgiye uğradılar. İ.Ç. 541'de tekrar saldırdılar ve Kral Rómendacil'i öldürerek intikam aldılar. Rómendacil'in oğlu Turambar, Doğululardan büyük araziler ilhak etti. Takip eden asırlarda Gondor'un Doğulular üzerindeki hakimiyeti sürdü. Üçüncü Çağ 12. yüzyılda Gondor'un gücü zayıflamaya başlayınca Anduin nehrinin doğusu Gondor'un müttefiği Kuzeylilere üstünlük sağlayan Doğuluların idaresine geçti. Sadece Ithilien bölgesi Gondor'un karakolu olarak kalmaya devam etti.
Üçüncü Çağ'da Doğulular çeşitli boylara ayrıldılar; başlıcaları ve olarak bilinen boylardı. Doğuluların konfederasyon şeklinde örgütlediği ,1856-1944 kesitinde çok etkili oldular. Gondor üzerinde uzun yıllar boyunca büyük bir tehdit olarak varlıklarını sürdürdüler, Ü.Ç. 1944'te tarafından kesin olarak yenildiler. Gondor Ü.Ç. 2050'de kraliyet hanedanını kaybettiğinde, Doğulular tekrar organize oldular ve Gondor'a saldırmaya başladılar, yeni örgütlenmede en etkili topluluk olarak Balchoth kavmi öne çıktı. 2510'da Balchoth Gondor'u istila etti ve -daha sonra Rohan olarak bilinecek- Calenardhon'a kadar ülkeyi istila etti. O esnada Orta Dünya üzerinde yurt arayan ve Gondor'a yardıma gelen Kuzeyli kavmi tarafından Balchoth güçleri defedildi.
Yüzük Savaşı'na kadar Doğulular tarafından tekrar bir istila olmadı. Pelennor Çayırları Savaşı'nda Sauron'un orduları içinde en şiddetli topluluk Doğululardı.
Vahşiler veya Drúedain
Diğer bir insan topluluğu ise Vahşilerdi. Bu insanlar, diğer insanlara göre daha kısa boylu ve eğri vücutluydular. Birinci Çağ'da Haleth halkının arasında yaşadılar ve elfler tarafından Edain olarak biliniyorlardı. Elfler onlara Drúedain olarak adlandırmıştı (Haleth halkının dilindeki adları Drûg ismi ve Edain isminin birleşmesinden oluşur).
Üçüncü Çağ'ın sonunda Rohan'da -ismi onlara atfen konulmuş- Drúadan ormanında yaşayan bazı vahşiler vardı, sayıları az fakat ormanda yaşamak konusunda oldukça tecrübeliydiler. Ormanlarına dalan orkları zehirli oklarla defetmişlerdi. Feci bir yanlış algılama sonucu, Drúedain halkı Rohirrim tarafından vahşi yaratıklar gibi avlandılar.
Yüzük Savaşı sürecinde, Pelennor Çayırları Savaşı esnasında Rohirrimin Gondor'a yardım ulaştırabilmesi sorununda Drúedainin hayatı bir işlevi oldu. Rohirrim, Drúadan ormanından düşmanın haberi olmadan geçerek Pelennor Çayırları'na ulaştığında Mordor birlikleri büyük şok yaşadı. Yaptıkları büyük yardım üzerine Kral Théoden, bir daha Drúedain avı yapılmayacağına kefil oldu.
Sauron'un çöküşünden sonra Kral Elessar, Dördüncü Çağ'da Drúadan ormanını ebediyen Drúedain halkına devretti.
Hobbitler
Hobbitler büsbütün ayrı bir ırk olmayıp, insan soyundan bir kültürdür. İlk hobbitlerin kimler olduğu ve ne zaman yaşadıkları meçhul kalmıştır. Hobbitlerden Orta Dünya'da ilk kez Üçüncü Çağ'da diğer insan kavimlerinin tarih kayıtlarında bahsedilir. Hobbitler üç ana gruba ayrılır; Kılayaklar (İng. Harfoots), Ülkenler (İng. Stoors) ve Samanpostlular (İng. Fallohides).
Başlıca insanlar
Birinci Çağ
İkinci Çağ
Üçüncü Çağ
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
J R R Tolkien in kurgusal Orta Dunya evrenini anlatan Hobbit Yuzuklerin Efendisi gibi kitaplarda bir irkin adidir Hobbit gibi kimi insansi irklar ve buyuculer gibi insansi karakterleri olan irklar buna dahil edilmez Elfler Quenya dilinde insan irkini Ikinci Halk anlamina gelen Atani coguluyla isimlendirmisti bundan ayrica Hildor Takipciler Apanonar Sondoganlar Firimar veya Firyar Olumluler isimlerini de kullandilar Bazilari ise insan irkini hastalik ve olume olan dayaniksizliklarindan dolayi ve elflerin gozunden bakildiginda sevimsiz olan goruntulerinden dolayi Engwar Zayiflar olarak adlandirdi Atani ismi lisaninda Edain sekline donustu daha sonralari Edain ismi anlam kaymasina ugrayarak sadece elflerle dostane iliskiler icerisinde bulunan insan irkini belirtmek icin kullanilir oldu Sindarin dilinde bundan baska Aphadrim Eboennin ve Firebrim ya da Firiath olarak bilindiler Elflerden sonra dogan Orta Dunya nin ikinci irki olmalarindan dolayi insanlar elflere nazaran daha zayif daha orgutsuz ve daha duyarsizdir Tolkien in notlarinda Man Tr adam okunusu men ismi basharfi buyuk olarak yazildigi yerlerde insan irkina mensup herhangi bir bireyi kastederken Quenya lisaninda atan ismin basharfi kucuk m olarak yazildiginda herhangi bir irkin erkeklerini ifade eder Quenya da ner Ornegin Legolas bir man dir erkektir bir Man insan degildir KokenleriInsan irki Tek Tanri Iluvatar tarafindan yaratilan ikinci irktir Insan irki Gunes Yillari nin basinda uyandirildilar oysaki elfler Agaclar Cagi nda Birinci Cag in baslangicinda uyandirilmislardi Elfler insanlardan icin bu sebeple Sondoganlar lakabini kullandi Insanlar insanlara bahsedilmis olan olumle yuzlesirler elfler ise olumsuzdur Elfler katledilse dahi ruhlari na giderek dunyanin sonuna kadar orada bekler Insanlar olduklerinde ruhlari Arda yi terkeder ve Valar tarafindan dahi bilinmeyen bir yere dogru yola cikar Halklar ve siyasi birliklerButun insanlar birbirleriyle uzak veya yakin akrabalik bagi tasirlardi bununla birlikte bircok farkli gruplasma olmus birbirlerinden farkli kulturler ortaya cikmistir Asagida Birinci Ikinci ve Ucuncu Caglardaki farkli kulturlere sahip baslica insan topluluklari hakkinda ozet bilgiler yer almaktadir Edain Birinci Cag in efsanelerinde en onemli insan toplulugu Edain olarak bilinen gruptur Her ne kadar Edain ismi anlam olarak butun insanlari kapsiyor olsa da elfler bu ismi Birinci Cag da Beleriand da Morgoth a karsi kendileriyle birlikte savasan insanlar icin kullanmislardir Morgoth a karsi Birinci Cag da mucadele etmis olan bu insanlar uc boydan olusmaktadir Birinci boy dir Beleriand a G Y 305 te giren Beor Hanedanina Felagund Finrod tarafindan da civarinda bir arazi timar verildi Ikinci Edain boyu baslangicta Haldad liderligine ve sonralari kizi Haleth in izinden Brethil Ormani na gelip yerlestiler Bu boy kendisini kadin reisleri Haleth e atfen olarak adlandirdi Ucuncu Edain boyu en kalabaliklariydi in ve sonra torunun oglu Hador un yonetiminde Dor lomin i yurt edindiler Bu boy icin kimi yerde Marach Hanedani kimi yerde olarak bahsedilir Dunedain Birinci Cag in sonundaki Ofke Savasi nda elflere ve Valara sunduklari hizmetlerin ve yardimlarin odulu olarak Edaine yeni bir ulke verildi Bu ulke Orta Dunya ve Olumsuz Diyar in arasinda denizin uzerinde yeni yukseltilmis bir kitaydi Numenor olarak bilindi Bes koseli yildiza benzeyen bu yeni kita Orta Dunya nin kotuluklerinden cok uzakta bir yeni yasam alaniydi Elros liderliginde Elros un babasi Earendil in kilavuzluguyla Edain bu adaya yelken acti Elros Tar Minyatur adiyla Numenor un ilk krali oldu ve Edain halki bundan boyle Dunedain olarak anilir oldu Sindarin dilinde Batili Insanlar Numenor Kralligi istikrarli olarak guclendi ve Dunedain butun Arda daki en asil ve kulturlu insan halki oldu Elflerle ittifak yapan Numenor Morgoth un bir numarali komutani Sauron a karsi savasti Cok guclu bir yapiya erisen Numeno un halki Insanlara Bahsedilen den olumden icerlemeye basladilar Elfler gibi olumsuz olmak ve birikmis guclerini sonsuza kadar hakim kilmayi arzulamaya basladilar Numenorlular Valardan yuz cevirdi ve Insanlara Bahsedilen i Insanlarin Felaketi adiyla anmaya basladilar ve Valar tarafindan Dunedain icin konulmus olan Numenor un bati ufkundan oteye Valinor a gitmeme kuralina lanet eder oldular Ikinci Cag 2889 da Ar Adunakhor resmi ismini elflerin dili yerine insanlarin dili olan ten secen ilk kral oldu Bu degisiklik Numenor da ic savasa yol acti Numenor halki iki kola ayrildi Kralin Adamlari Ar Adunakhor dan yana cikti ada halkinin buyuk cogunlugunu olusturuyordu ve resmi dil olarak Adunaic i benimsediler Inanclilar olarak bilinen diger topluluk ise azinlikta kaldi Numenor un en batisindaki sehrinin yoneticileri bu toplulugun liderleri oldular Bu topluluk elflere hurmetini devam ettirdi ve Quenya yi ustun dil olarak kullanmaya devam ettiler Sauron Ikinci Cag in sonunda elfler tarafindan neredeyse mutlak bir yenilgiye ugramak uzereyken Numenor da yasanan ayriligi kendisi icin bir avantaja donusturdu Numenor krali a teslim oldu ve kralin toplantilarinda fitnesini islemeye basladi Nihayetinde Sauron Ar Pharazon un Valinor a saldirmasini onerdi ve bu sayede olumsuzlugu ele gecirebilecegini iddia etti Ar Pharazon Sauron un oyununa gelerek saldiriyi gerceklestirdi ve ceza olarak Numenor denize batirildi Inanclilar dan bir kismi felaketten kurtulabildi ve tekrar anavatana Orta Dunya ya geri donduler ve ikiz krallik Gondor ve Arnor u kurdular Gondor Gondorlular zamanla diger insan topluluklariyla da birlestiler veya ittifak kurdular Orn Bu iliskiler Akrabakiyimi denilen ic savasa yol acti Krallik uzerinde hakli iddiasi olan soyu kismen Dunedain ve saf Dunedain kani tasiyan arasinda yasanan savasta Eldacar yenildi ve ulkeden suruldu Gaspci unvaniyla Orta Dunya tarihine gecen Castamir tahta oturan isim oldu On yil icinde Kuzeyli adamlariyla ulkeye geri donen Eldacar tahti ele gecirdi Castamir yenildi Bununla birlikte Castamir in ogullarinin ve askerlerinin cogu Umbar a kacmayi basardi Gondor halki ayrica ulkenin bolgelerinde Ucuncu Cag dan once de yasayan ve Numenor soyundan olmayan insanlar vardi Bunlardan bir kismi esmer tenliydi baslicalari ve bunlar Minas Tirith kusatilmadan once sehre takviye olarak geldiler Arnor Arnor kurulmadan once bu ulkede Ikinci Cag boyunca yerlesmis olan onemli miktarda bir Numenorlu gocmen nufusu vardi Dunedain gelmeden once Arnor soyundan gelen vataniydi buraya ilk gelen Numenor kolonileri yerli halkla zaman icinde butunlesmisti Onuncu kralin olumunden sonra Arnor uc prensin taht kavgasinin yol actigi ic savasla zayifladi Savas sonunda krallik uc halefe ayrildi Arthedain Rhudaur ve Cardolan Bu uc teker teker Angmarli Cadi Kral tarafindan yikildi ve tekrar ayaga kalkamadilar Dunedain soyundan gelenler Orta Dunya nin en kuzeyindeki sahipsiz kalan topraklarda yapmaya basladilar Bir zaman sonra kolcularin reislerinden II Aragorn liderliginde toplanarak Arnor ve Gondor u Yeni Birlesik Krallik catisi altinda birlestirdi Kara Numenorlular Numenor kitasi battiginda Inanclilar Orta Dunya uzerindeki tek Numenorlu toplulugu degildi Numenor un donanmasi guclendiginde Orta Dunya da bircok Numenorlu kolonisi kurulmustu Ikinci Cag in ikinci binyilinda nufusu ulkenin kapasitesini zorlamaya baslayan Numenor kitasindan doguda Orta Dunya kiyilarina buyuk bir goc dalgasina yol acti Krallar tarafindan baskiya maruz kalan Inanclilar sehrinde yerlesti baska topraklar fethetmek isteyen Kralin Adamlari ise Umbar a yerlesti Numenor yikildiginda Orta Dunya da hayatta kalan Kralin Adamlari Kara Numenorlular olarak anilmaya baslandi ve bu halk Gondorlu Inanclilara karsi hep dusman oldular Sauron Kara Numenorlularin yuksek rutbeli bazilarini silah altina aldi ve bunlarin bir kismi ileride Ikinci Cag in ikinci binyilinda Yuzuktayflarina donusturulduler Umbar Ikinci Cag in 933 yilinda Gondor tarafindan fethedildi Yuzuktayflarinin kokenleri tam olarak acikliga kavusmadi bazilarinin Mordor un dogusunda ve guneyinde yer alan ulkelerin krallarindan oldugu rivayetleri vardir Gondor krali Tarannon Falastur un esi kotu Kara Numenorlulardandi Umbar Korsanlari Gondor daki sirasinda yenilen isyancilar Umbar a kacmisti Umbar Gondor un kindar bir dusmani haline geldi Castamir in yandasligini yapmis olan saf Dunedain ve Kara Numenorlular karisti ve Umbar Korsanlari olarak anilir oldular Castamir den yana olanlar kactiklarinda Gondor donanmasinin da buyuk bir kismini yanlarinda goturmuslerdi Bu kayip Gondor u zayiflatti ve Umbar in donanma kulturunu gelistirdi Gondor daha sonra Umbar i fethettiyse de kisa bir zaman diliminde geri kaybetti Yuzuk Savasi doneminde Umbar Korsanlari ve birlestiler ve Numenorlu kaninin baskinligini kaybettigi melez bir irka donustuler Pelennor Cayirlari Savasi nda elli buyuk Umbar gemisi ve sayilamayacak kadar cok kucuk gemiyle korsanlarca deki liman sehrine saldiri duzenlendi Aragorn ve butun gemileri ele gecirdi ve buyuk kusatmayi hafifletmek gayesiyle Minas Tirith e dogru yelken actilar Bozdiyarlilar ve onlarla akraba halklar Elendil Arnor Kralligi ni kurduktan kisa sure sonra Arnor Kralligi nehrine kadar genisledi Guneyde ise Gondor e kadar sinirlarini genisletti Enedwaith ve bolgelerinde daha onceden buraya yerlesmis olan ndan insanlar yasiyorlardi ve Bozdiyarlilar Ing Dunlendings olarak bilinirlerdi Bozdiyarlilar Eriador daki butun ormanlarda yasarlardi Ikinci Cag da Numenorlular ormanlari gemi yapmak gayesiyle kesmeye baslayinca Bozdiyarlilarin dusmanligini kazandilar Gercekte iki halk akraba oldugu halde Dunedain halki Bozdiyarlilarin dilini anlayamadigi icin onlari akraba olarak tanimadi Asirlar sonra Bozdiyarlilar bu defa Rohan in siddetli dusmani oldular zira Rohirrim Rohanlilar halkinin bir kismi Bozdiyarlilar yurdu olan topraklara Bozdiyar a yerlesti ve burasini Rohan a katti Bozdiyarlilar Yuzuk Savasi surecinde Saruman a hizmet ettiler ve Borukent Savasi nda Saruman in ordusunda yer aldilar Isildur tarafindan lanetlendikten sonra bilinen adlariyla Bozdiyarlilar ile akraba bir halkti Breeli Insanlar da Bozdiyarlilarin soyundan geliyordu Kuzeyliler Kuzeyliler iki ana toplulugun birlesip karismasindan olusmustur Mavi Daglar in ve Dumanli Daglar in dogusunda yasayan insanlarin hepsi Morgoth ve Sauron a baglanmamisti Ofke Savasi ndan sonra Numenor a gocmeyi istemeyen Edain ve bu insanlar birlik oldular Benzer sekilde Birinci Cag in sonunda Aman a gitmeyip Orta Dunya da kalmaya karar veren Eldar doguya goc ederek Silvan Elflerinin beyleri oldular Yesilorman da ve un diger yerlerinde yasayan Kuzeyliler Dunedain ile dostluk kurdular ve cogunlukla bu iki halk akraba oldu Bu insanlardan buyuk kismi Gondor tebaasi oldu Vadili ve Esgarothlu Insanlar Kocaoglanlar ve ileride Rohirrim olarak bilinecek olan da Kuzeylilerdendir Haradrim Umbar in uzak dogusunda baska bir insan kavmi yasiyordu Bunlara Haradrim veya Guneyliler ya da Guneyli Insanlar denirdi Esmer tenliydiler savasa dev mumakil uzerinde giderlerdi Gondor un dusmani olan bu topluluk tarafindan I C 1050 de nufuz altina alindi Hem Umbar hem de Harad Gondor un Yuzuk Savasi doneminde gucunun zayiflamasi ile kontrolden ciktilar ve her iki ulke de Gondor icin cok tehlikeli ve zarar verici tehditlere donustu Bircok Haradrim Gondor daki savasta Sauron un tarafindaydi Tolkien in belirttigi uzere hem Dogulular hem de Guneyliler Sauron un tarafinda yer almak hususunda en isteksiz ve mecburi davranan kavimlerdi Dogulular Morgoth un ve Sauron un ordularinda savasmis olan insanlarin cogu Dogulular Ing Easterlings olarak adlandirilmistir Bunun sebebi bu insanlarin Rhun Denizi nin dogusundan gelmis olmalaridir Birinci Cag da Dogulu kimi kavimler Beleriand daki elf kralliklarina hizmet ettiler aralarinda en guclusu Bor ve Kara Ulfang ve her ikisinin ogullaridir Nirnaeth Arnoediad da Bor elflerin tarafinda sonuna kadar savasip can vermisken Ulfang ve kabilesinin taraf degistirip Morgoth a iltica etmesi Eldara buyuk zarara yol acti Morgoth un yenilgisinden sonra Sauron Dogulular uzerindeki nufuzunu artirdi Sauron tarafindan yenildikten sonra bile Ikinci Cag da Gondor a ilk saldiran topluluk yine Dogulular oldu I C 492 tarafindan ezici ustunlukle yenilgiye ugradilar I C 541 de tekrar saldirdilar ve Kral Romendacil i oldurerek intikam aldilar Romendacil in oglu Turambar Dogululardan buyuk araziler ilhak etti Takip eden asirlarda Gondor un Dogulular uzerindeki hakimiyeti surdu Ucuncu Cag 12 yuzyilda Gondor un gucu zayiflamaya baslayinca Anduin nehrinin dogusu Gondor un muttefigi Kuzeylilere ustunluk saglayan Dogulularin idaresine gecti Sadece Ithilien bolgesi Gondor un karakolu olarak kalmaya devam etti Ucuncu Cag da Dogulular cesitli boylara ayrildilar baslicalari ve olarak bilinen boylardi Dogulularin konfederasyon seklinde orgutledigi 1856 1944 kesitinde cok etkili oldular Gondor uzerinde uzun yillar boyunca buyuk bir tehdit olarak varliklarini surdurduler U C 1944 te tarafindan kesin olarak yenildiler Gondor U C 2050 de kraliyet hanedanini kaybettiginde Dogulular tekrar organize oldular ve Gondor a saldirmaya basladilar yeni orgutlenmede en etkili topluluk olarak Balchoth kavmi one cikti 2510 da Balchoth Gondor u istila etti ve daha sonra Rohan olarak bilinecek Calenardhon a kadar ulkeyi istila etti O esnada Orta Dunya uzerinde yurt arayan ve Gondor a yardima gelen Kuzeyli kavmi tarafindan Balchoth gucleri defedildi Yuzuk Savasi na kadar Dogulular tarafindan tekrar bir istila olmadi Pelennor Cayirlari Savasi nda Sauron un ordulari icinde en siddetli topluluk Dogululardi Vahsiler veya Druedain Diger bir insan toplulugu ise Vahsilerdi Bu insanlar diger insanlara gore daha kisa boylu ve egri vucutluydular Birinci Cag da Haleth halkinin arasinda yasadilar ve elfler tarafindan Edain olarak biliniyorlardi Elfler onlara Druedain olarak adlandirmisti Haleth halkinin dilindeki adlari Drug ismi ve Edain isminin birlesmesinden olusur Ucuncu Cag in sonunda Rohan da ismi onlara atfen konulmus Druadan ormaninda yasayan bazi vahsiler vardi sayilari az fakat ormanda yasamak konusunda oldukca tecrubeliydiler Ormanlarina dalan orklari zehirli oklarla defetmislerdi Feci bir yanlis algilama sonucu Druedain halki Rohirrim tarafindan vahsi yaratiklar gibi avlandilar Yuzuk Savasi surecinde Pelennor Cayirlari Savasi esnasinda Rohirrimin Gondor a yardim ulastirabilmesi sorununda Druedainin hayati bir islevi oldu Rohirrim Druadan ormanindan dusmanin haberi olmadan gecerek Pelennor Cayirlari na ulastiginda Mordor birlikleri buyuk sok yasadi Yaptiklari buyuk yardim uzerine Kral Theoden bir daha Druedain avi yapilmayacagina kefil oldu Sauron un cokusunden sonra Kral Elessar Dorduncu Cag da Druadan ormanini ebediyen Druedain halkina devretti Hobbitler Hobbitler busbutun ayri bir irk olmayip insan soyundan bir kulturdur Ilk hobbitlerin kimler oldugu ve ne zaman yasadiklari mechul kalmistir Hobbitlerden Orta Dunya da ilk kez Ucuncu Cag da diger insan kavimlerinin tarih kayitlarinda bahsedilir Hobbitler uc ana gruba ayrilir Kilayaklar Ing Harfoots Ulkenler Ing Stoors ve Samanpostlular Ing Fallohides Baslica insanlarBirinci Cag Barahir oglu Beren Hurin oglu Turin Turambar Huor oglu TuorIkinci Cag Elendil ogullari Isildur ve AltinUcuncu Cag oglu Aragorn Denethor ve ogullari Boromir ve Faramir Theoden yegenleri Eomer ve Eowyn Vahsilerin lideri Smaug u olduren in danismani Grima Solucandil Barad dur komutani Sauron un AgziDis baglantilar