Jet motoru veya diğer adıyla tepkili motor, atmosferden aldığı havayı sıkıştırıp jet yakıtıyla yakarak ısıtan havacılık motoru. Bu ısıtma sonucunda ortaya çıkan gazları, hızla dışarı püskürterek, ters yönde bir itiş gücü oluşturur ve bu güçle, motorun bağlı olduğu aracın hareket etmesi sağlanır. Bu motorlar, Newton'ın hareket yasalarına bağlı olarak geliştirilmiştir. Bu yasaya göre; her etki eşit büyüklükte ve ters yönde bir tepki doğurur.
1903'ten 1935'e kadar olan dönemde, uçakların itme sistemlerinde alternatif piston hareketli içten yanmalı motor ve pervane düzenekleri kullanılıyordu. 1935'te Hans von Ohain tarafından ilk jet motorlu uçak (jet uçağı) yapıldı. Jet motorlu uçaklar, diğer uçaklara göre çok daha hızlı ve çok daha yükseğe çıkabiliyor.
Günümüzde birçok jet motoru çeşidi geliştirilmiştir. Bunlardan bazıları; turbojet, turbofan, turboprop, turboşaft ve ramjettir.
Tarihçe
Gaz tepkimesiyle çalışan ilk makine M.S. 250 yılında İskenderiyeli Heron tarafından buhar tepkisinden faydalanılarak gerçekleştirildi. Bu, içine gönderilen buharı iki tarafında bulunan kıvrık borulardan fışkırtarak dönen bir küresel kap şeklindeydi. Gaz tepkisiyle çalışan roketler, M.S. 1232'de 'nda Çinliler tarafından silah olarak kullanıldı. Çinlilerin aynı prensibe göre çalışan kullanmaları M.Ö. 3000 yılına kadar dayanır. İnsan tarafından idâre edilen ilk taşıt aracının gaz tepkisiyle tahriki, İngiliz fizikçi Newton tarafından gerçekleştirildi. 1687'de Newton “Hareket Miktarı Teoremi” ile jet tepkisini fiziki olarak açıkladı. Bunun uygulaması olarak da buhar tepkisi kullanarak bir arabanın hareketini sağladı.
Gelişimi ve çalışma prensibi
Günümüzün jet motorlarının esası olan gaz türbini ilk defa 1791 yılında tarafından tasarlandı. İlk başarılı uygulama ise 1911'de Alfred Büchi tarafından tasarlanan türboşarjörlerin Brown-boveri firması tarafından üretimi ve 1916'da uçaklarda kullanılmaya başlanmasıyla gerçekleştirildi. Gaz türbininin bir uygulaması olan turboşarjör motordan çıkan sıcak egzoz gazlarının bir türbini, türbinin de motorun yanma odasına sıkıştırılmış basınçlı hava gönderen kompresörü tahrik etmesiyle çalışır. Basınçlı havanın içine yakıt püskürtülmesi ile yanma sonucu ısınarak âniden genişleyen hava egzoztan hızla çıkarken türbini de döndürür. Bu şekilde motorun gücü çok artar. Egzoz gazlarının jet tepkisinden uçakların tahrikinde faydalanmayı tasarlayarak ilk olarak gerçekleştiren kişi pilotlarından Frank Whittle'dir. Whittle, 1930 yılında, bir gaz türbini ile bir difüzörü birleştirerek yaptığı jet motorunun patentini aldı. 1936 yılında turbojet adıyla da bilinen bu motorun geliştirilmesi ve îmâli için adlı bir şirket kurdu. 1939'da İngilizlerden önce Almanlar, 1937'de Hans von Ohain tarafından geliştirilen adlı jet motorunu ilk defa bir uçakta kullanarak Heinkel He 178 ile bir deneme uçuşu yaptılar. Fakat ilk başarılı uygulama Whittle tarafından geliştirilen adlı jet motorunu kullanan uçağı ile 15 Mayıs 1941'de İngilizler tarafından gerçekleştirildi. Jet uçakları İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru yaygın olarak kullanılmaya başlanmış ancak savaşın gidişatına bir etkileri olmamıştır. Savaş sırasında en başarılı uygulama ise Messerschmitt Me 262 uçaklarıyla Almanlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu uçaklarda Almanlar günümüzde kullanılan başarıyla uygulamışlardır. İngilizlerin gerçekleştirdikleri jet motorlarında ise kullanılıyordu.
Hava taşıtı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Motorlar veya ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jet motoru veya diger adiyla tepkili motor atmosferden aldigi havayi sikistirip jet yakitiyla yakarak isitan havacilik motoru Bu isitma sonucunda ortaya cikan gazlari hizla disari puskurterek ters yonde bir itis gucu olusturur ve bu gucle motorun bagli oldugu aracin hareket etmesi saglanir Bu motorlar Newton in hareket yasalarina bagli olarak gelistirilmistir Bu yasaya gore her etki esit buyuklukte ve ters yonde bir tepki dogurur F 15 ve F 16 icin gelistirilen Pratt amp Whitney F100 turbofan motoru ABD Corcia nun bremzesinde test edilmistir Motorun arkasindaki tuneli sesi engellemekte ve egzozun cikmasina izin vermektedirAlcak yan gecis turbofan in hava akisinin simulasyonu 1903 ten 1935 e kadar olan donemde ucaklarin itme sistemlerinde alternatif piston hareketli icten yanmali motor ve pervane duzenekleri kullaniliyordu 1935 te Hans von Ohain tarafindan ilk jet motorlu ucak jet ucagi yapildi Jet motorlu ucaklar diger ucaklara gore cok daha hizli ve cok daha yuksege cikabiliyor Gunumuzde bircok jet motoru cesidi gelistirilmistir Bunlardan bazilari turbojet turbofan turboprop turbosaft ve ramjettir TarihceJunkers Jumo 004 jet motorunda bir gorunum Gaz tepkimesiyle calisan ilk makine M S 250 yilinda Iskenderiyeli Heron tarafindan buhar tepkisinden faydalanilarak gerceklestirildi Bu icine gonderilen buhari iki tarafinda bulunan kivrik borulardan fiskirtarak donen bir kuresel kap seklindeydi Gaz tepkisiyle calisan roketler M S 1232 de nda Cinliler tarafindan silah olarak kullanildi Cinlilerin ayni prensibe gore calisan kullanmalari M O 3000 yilina kadar dayanir Insan tarafindan idare edilen ilk tasit aracinin gaz tepkisiyle tahriki Ingiliz fizikci Newton tarafindan gerceklestirildi 1687 de Newton Hareket Miktari Teoremi ile jet tepkisini fiziki olarak acikladi Bunun uygulamasi olarak da buhar tepkisi kullanarak bir arabanin hareketini sagladi Gelisimi ve calisma prensibiRostock Laage havaalaninin gelis salonundaki bir ucagin goruntusu Heinkel He 178 in kopyasi dunya capindaki ilk jet motoru Dunyanin ilk jet ucagi Heinkel He 178 in kopyasi Gunumuzun jet motorlarinin esasi olan gaz turbini ilk defa 1791 yilinda tarafindan tasarlandi Ilk basarili uygulama ise 1911 de Alfred Buchi tarafindan tasarlanan turbosarjorlerin Brown boveri firmasi tarafindan uretimi ve 1916 da ucaklarda kullanilmaya baslanmasiyla gerceklestirildi Gaz turbininin bir uygulamasi olan turbosarjor motordan cikan sicak egzoz gazlarinin bir turbini turbinin de motorun yanma odasina sikistirilmis basincli hava gonderen kompresoru tahrik etmesiyle calisir Basincli havanin icine yakit puskurtulmesi ile yanma sonucu isinarak aniden genisleyen hava egzoztan hizla cikarken turbini de dondurur Bu sekilde motorun gucu cok artar Egzoz gazlarinin jet tepkisinden ucaklarin tahrikinde faydalanmayi tasarlayarak ilk olarak gerceklestiren kisi pilotlarindan Frank Whittle dir Whittle 1930 yilinda bir gaz turbini ile bir difuzoru birlestirerek yaptigi jet motorunun patentini aldi 1936 yilinda turbojet adiyla da bilinen bu motorun gelistirilmesi ve imali icin adli bir sirket kurdu 1939 da Ingilizlerden once Almanlar 1937 de Hans von Ohain tarafindan gelistirilen adli jet motorunu ilk defa bir ucakta kullanarak Heinkel He 178 ile bir deneme ucusu yaptilar Fakat ilk basarili uygulama Whittle tarafindan gelistirilen adli jet motorunu kullanan ucagi ile 15 Mayis 1941 de Ingilizler tarafindan gerceklestirildi Jet ucaklari Ikinci Dunya Savasi nin sonlarina dogru yaygin olarak kullanilmaya baslanmis ancak savasin gidisatina bir etkileri olmamistir Savas sirasinda en basarili uygulama ise Messerschmitt Me 262 ucaklariyla Almanlar tarafindan gerceklestirilmistir Bu ucaklarda Almanlar gunumuzde kullanilan basariyla uygulamislardir Ingilizlerin gerceklestirdikleri jet motorlarinda ise kullaniliyordu Hava tasiti ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Motorlar veya motor elemanlari ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz