Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi (JSLC)(Çince: 酒泉卫星发射中心; pinyin: Jiǔquán Wèixīng Fāshè Zhòng Xīn), Çin'in Gansu Eyaleti, Jiuquan, Jinta ilçesi, Ejin, Alxa, İç Moğolistan ve Hangtian kasabası arasındaki bir Çin uzay aracı fırlatma (uzay üssü) merkezidir.
Merkez 1958 yılında kurulmuş olup İç Moğolistan sınırları içerisinde Gobi Çölü'ndedir. Çin'in tüm insanlı uzay uçuşları buradan gerçekleştirilmektedir. Merkez, Dongfeng Havacılık ve Uzay Şehri'nin parçasıdır (Üs 10).
JSLC'nin %95'i Jiuquan'ın Jinta İlçesinde bulunduğundan, fırlatma merkezine Jiuquan'ın adı verilmiştir. Fırlatma merkezi Ruo Shui nehrinin her iki yakasındadır.
Tarihçe
1958 yılında Çin'in dört uzay limanından ilki olarak kuruldu. Çoğu Çin fırlatma tesisinde olduğu gibi uzaktır ve genellikle yabancılara kapalıdır.
Uydu Fırlatma Merkezi, Base 10 (Çince: 十号基地) veya Dongfeng üssü (Çince: 东风基地) de denilen Dongfeng Uzay Şehri'nin (Çince: 东风航天城) parçasıdır. Dongfeng bölgesinde ayrıca Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri'nin (PLAAF) test uçuş tesisleri, uzay müzesi ve şehit mezarlığı (东风烈士陵园) vardır.
JSLC genellikle araçları büyük yörünge eğim açılı alçak ve orta yörüngelere fırlatmanın yanı sıra orta ila uzun menzilli füzeleri test etmek için kullanılır. Tesisleri son teknoloji ürünüdür ve bir uydu fırlatma kampanyasının her aşamasına destek sağlar. Sahada Teknik Merkez, Fırlatma Kompleksi, Fırlatma Kontrol Merkezi, Görev Komuta ve Kontrol Merkezi ve diğer çeşitli lojistik destek sistemleri bulunur.
Merkez 2800 km2'lik alanı kaplar ve 20.000 kişiye kadar kişi barınabilir. Tesisler ve fırlatma destek ekipmanı muhtemelen Sovyet muadillerine göre modellenmiş ve Sovyetler Birliği muhtemelen Jiuquan'a teknik destek sağlamıştır.
Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi, Üçüncü Cephe harekâtı sırasında, Sovyetler Birliği veya ABD'nin potansiyel işgaline hazırlanmak amacıyla Çin'in engebeli iç kesimlerinde temel sanayiyi ve ulusal savunma sanayini geliştirmek amacıyla genişletilmiştir.(s218)
Fırlatma merkezi, 1970'teki ilk uydusu Dong Fang Hong I (s218) ve 15 Ekim 2003'deki ilk insanlı uzay görevi Shenzhou 5 dahil olmak üzere Çin'in uzaya yönelik birçok girişiminin odak noktası olmuştur.
2021 itibarıyla tüm Çinli İnsanlı uzay uçuşları, yani Tiangong uzay istasyonuna yapılan insanlı uçuşlar da dahil olmak üzere Shenzhou programındaki tüm uçuşların Jiuquan'dan başlatıldığı anlamına gelir.
Ağustos 2016'da Çin, ilk kuantum iletişim uydusu olan "Uzay Ölçeğinde Kuantum Deneyleri"ni merkezden fırlattı.
Ağustos 2018'de Çinli özel roket üretim girişimleri i-Space ve OneSpace, merkezden yörünge altı roketleri fırlattı. 25 Temmuz 2019'da, I-Space'in Hyperbola-1 roketini fırlatmasıyla ilk Çin özel yörünge fırlatması Jiuquan'dan gerçekleşti.[]
Fırlatma rampaları
Fırlatma alanı, her biri birkaç fırlatma konumu içeren iki fırlatma kompleksinden oluşur. Aşağıda bildirilen tüm fırlatma istatistikleri aralık 2023 itibarıyla günceldir.
Kuzey Fırlatma Kompleksi
Kuzey Fırlatma Kompleksi, her ikisi de halen aktif olmayan iki farklı fırlatma alanından oluşur.
- Fırlatma Alanı 2: hem yörüngesel fırlatmalar hem de balistik füze testleri için kullanılır.
- LA-2A: DF-3 ve DF-5 balistik füzelerinin fırlatılması için kullanıldı ve CZ-1 fırlatma aracı aracılığıyla gerçekleştirilen ilk Çin yörüngesel fırlatmaları buradan yapıldı. 1971'den bu yana yörüngesel fırlatma girişimlerinde kullanılmadı. (41°18′32″N 100°18′59″E / 41.3088°K 100.3165°D)
- LA-2B: CZ-2A, CZ-2C, CZ-2D ve FB-1 fırlatma araçlarının yörüngesel fırlatmaları için kullanılır. En son 1996 yılında kullanıldı.(41°18′22″N 100°18′48″E / 41.3061°K 100.3132°D)
- Fırlatma Alanı 3: Fırlatma Alanı 2'nin yaklaşık 2.7 km güneyindedir ve DF-1, DF-2 ve R-2 balistik füzelerinin fırlatılması için kullanılır.
- Kuzey rampası (yaklaşık 41°16′59″N 100°18′17″E / 41.2831°K 100.3047°D'dedir)
- Güney rampası (yaklaşık 41°16′49″N 100°18′16″E / 41.2804°K 100.3045°D'dedir)
Güney Fırlatma Kompleksi
Güney Fırlatma kompleksi halen aktiftir ve CASC tarafından birkaç Long March aracının fırlatılmasını gerçekleştirmek için kullanılan bir ana fırlatma alanı ve küçük roket fırlatmaları için çeşitli beton rampalardan oluşur.
- Fırlatma Alanı 4: Fırlatma Alanı 3'ün yaklaşık 37.9 km güneyindedir.
- SLS-1 (LS-43/91): 1999'dan beri mürettebat dereceli CZ-2F fırlatıcılarının fırlatılması için kullanılmaktadır ve yakınında bir Dikey Montaj Tesisi ile donatılmıştır. (40°57′38″N 100°17′53″E / 40.960671°K 100.298186°D)
- SLS-2 (LS-43/94): 2003 yılından bu yana faaliyetteki tesis, CZ-2C, CZ-2D, CZ-4B ve CZ-4C dahil olmak üzere Uzun Yürüyüş ailesine ait çeşitli orta kaldırma fırlatma araçlarının fırlatmaları yapılmaktadır. (40°57′28″N 100°17′27″E / 40.957893°K 100.290944°D)
- Ticari fırlatma rampaları: Fırlatma Alanı 4'ün güneyinde ve doğusunda birden fazla konumda yer alan bu rampalar, farklı devlete ait ve özel şirketlerin küçük roket fırlatmaları için kullanılır.
- LS-95: İki rampadan oluşan bu platformda, Long March 11, Kuaizhou, Jielong 1, OS-M1, Hyperbola-1 ve Ceres-1 fırlatma araçlarının fırlatılışları yapıldı. Kuaizhou-1 roketinin test uçuşu olan ilk fırlatma 25 Eylül 2013'te gerçekleşti, sonuncusu ise 11 Ocak 2024'te Kuaizhou 1A fırlatmasıydı.
- En çok kullanılan Pad A (40°58′11″N 100°20′38″E / 40.9698°K 100.3439°D), toplam 47 fırlatma denemesi yapıldı.
- Pad B (40°58′21″N 100°21′50″E / 40.9725°K 100.3639°D) yalnızca 5 fırlatmaya yapıldı.
- LS-96: LandSpace özel şirketi tarafından Zhuque-2 fırlatma aracının fırlatılması için kullanılan tek rampadır. Şu ana kadar ikisi başarılı olmak üzere 3 fırlatma yapıldı. (40°54′54″N 100°14′43″E / 40.9149°K 100.2454°D)
- LS-120: Tianlong-2 fırlatma aracının fırlatılması için özel şirket Space Pioneer tarafından kullanılan tek rampadır. Bugün itibarıyla yalnızca bir başarılı fırlatma yapıldı. (40°51′20″N 100°11′57″E / 40.8556°K 100.1992°D)
- LS-130: Kinetica 1 fırlatma aracının fırlatılması için devlete ait CAS Space şirketi tarafından kullanılan tek rampadır. Bugün itibarıyla 3 başarılı başarılı fırlatma yapıldı. (40°49′07″N 100°13′26″E / 40.8186°K 100.2240°D)
- LS-95: İki rampadan oluşan bu platformda, Long March 11, Kuaizhou, Jielong 1, OS-M1, Hyperbola-1 ve Ceres-1 fırlatma araçlarının fırlatılışları yapıldı. Kuaizhou-1 roketinin test uçuşu olan ilk fırlatma 25 Eylül 2013'te gerçekleşti, sonuncusu ise 11 Ocak 2024'te Kuaizhou 1A fırlatmasıydı.
Fırlatmalar
Önceki fırlatmalar
| Tarih | Araç | Seri numarası | Fırlatma Rampası | Yük | Sonuç | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 24 Nisan 1970 13:35 UTC | Long March 1 | Y1 | LA-2A | Dong Fang Hong I | Başarılı | Çin'in fırlattığı ilk uydudur. |
| 3 Mart 1971 12:15 UTC | Long March 1 | Y2 | LA-2A | Shijian 1 | Başarılı |
Son fırlatmalar
| Tarih | Araç | Seri numarası | Fırlatma Rampası | Yük | Sonuç | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 25 Nisan 2024 12:59 UTC | Long March 2F | 2F-Y18 | SLS-1 | Shenzhou 18 | Başarılı |
Yaklaşan fırlatmalar
| Tarih | Araç | Seri numarası | Fırlatma Rampası | Yük | Sonuç | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 23 Ekim 2024 | Long March 2F/G | 2F-Y19 | SLS-1 | Shenzhou 19 | Planlandı | |
| Nisan 2025 | Long March 2F/G | 2F-Y20 | SLS-1 | Shenzhou 20 | Planlandı | |
| Ekim 2025 | Long March 2F/G | 2F-Y21 | SLS-1 | Shenzhou 21 | Planlandı |
Resim galerisi
-
![image]()
Shuang Cheng Tzu Füze Merkezi A'nın (Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi) 1967'deki KH-7 uydu görüntüsü. -
![image]()
Kapıdaki uyarı panosu. -
![image]()
Fırlatma Aracı Dikey Montaj Binası. -
![image]()
Tabelanın arkasında 1. ve 2 kuleler. -
![image]()
Fırlatma kulesi. -
![image]()
LM-2D'nin (VRSS-1 / Miranda) fırlatılışı. -
![image]()
CZ-2F'den (Shenzhou-12) açılışı. -
![image]()
CZ-2F'nin (Shenzhou-12) fırlatılışı. -
![image]()
CZ-2F'den (Shenzhou-13) açılışı. -
![image]()
CZ-2F'den (Shenzhou 14) açılışı.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Google Maps4 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Base 20 Jiuquan Space Facility25 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ (Çince). 新华网内蒙古频道. 5 Aralık 2007. 24 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2016.
- ^ "This Military Base is Where China Blasts Humans into Space". Bloomberg.com.
- ^ (Çince). 新华网内蒙古频道 (Xinhua network inner-Mongol channel). 5 Aralık 2007. 24 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2008.
- ^ a b Meyskens, Covell F. (2020). Mao's Third Front: The Militarization of Cold War China. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. doi:10.1017/9781108784788. ISBN . OCLC 1145096137.
- ^ . space.com. Space.com. 16 Ağustos 2016. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2016.
- ^ Jones, Andrew (7 Eylül 2018). "Chinese startups OneSpace, iSpace succeed with suborbital launches". Erişim tarihi: 10 Eylül 2018.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi JSLC Cince 酒泉卫星发射中心 pinyin Jiǔquan Weixing Fashe Zhong Xin Cin in Gansu Eyaleti Jiuquan Jinta ilcesi Ejin Alxa Ic Mogolistan ve Hangtian kasabasi arasindaki bir Cin uzay araci firlatma uzay ussu merkezidir Cin Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi HaritasiFirlatma rampasi Merkez 1958 yilinda kurulmus olup Ic Mogolistan sinirlari icerisinde Gobi Colu ndedir Cin in tum insanli uzay ucuslari buradan gerceklestirilmektedir Merkez Dongfeng Havacilik ve Uzay Sehri nin parcasidir Us 10 JSLC nin 95 i Jiuquan in Jinta Ilcesinde bulundugundan firlatma merkezine Jiuquan in adi verilmistir Firlatma merkezi Ruo Shui nehrinin her iki yakasindadir Tarihce1958 yilinda Cin in dort uzay limanindan ilki olarak kuruldu Cogu Cin firlatma tesisinde oldugu gibi uzaktir ve genellikle yabancilara kapalidir Uydu Firlatma Merkezi Base 10 Cince 十号基地 veya Dongfeng ussu Cince 东风基地 de denilen Dongfeng Uzay Sehri nin Cince 东风航天城 parcasidir Dongfeng bolgesinde ayrica Halk Kurtulus Ordusu Hava Kuvvetleri nin PLAAF test ucus tesisleri uzay muzesi ve sehit mezarligi 东风烈士陵园 vardir JSLC genellikle araclari buyuk yorunge egim acili alcak ve orta yorungelere firlatmanin yani sira orta ila uzun menzilli fuzeleri test etmek icin kullanilir Tesisleri son teknoloji urunudur ve bir uydu firlatma kampanyasinin her asamasina destek saglar Sahada Teknik Merkez Firlatma Kompleksi Firlatma Kontrol Merkezi Gorev Komuta ve Kontrol Merkezi ve diger cesitli lojistik destek sistemleri bulunur Merkez 2800 km2 lik alani kaplar ve 20 000 kisiye kadar kisi barinabilir Tesisler ve firlatma destek ekipmani muhtemelen Sovyet muadillerine gore modellenmis ve Sovyetler Birligi muhtemelen Jiuquan a teknik destek saglamistir Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi Ucuncu Cephe harekati sirasinda Sovyetler Birligi veya ABD nin potansiyel isgaline hazirlanmak amaciyla Cin in engebeli ic kesimlerinde temel sanayiyi ve ulusal savunma sanayini gelistirmek amaciyla genisletilmistir s218 Firlatma merkezi 1970 teki ilk uydusu Dong Fang Hong I s218 ve 15 Ekim 2003 deki ilk insanli uzay gorevi Shenzhou 5 dahil olmak uzere Cin in uzaya yonelik bircok girisiminin odak noktasi olmustur 2021 itibariyla tum Cinli Insanli uzay ucuslari yani Tiangong uzay istasyonuna yapilan insanli ucuslar da dahil olmak uzere Shenzhou programindaki tum ucuslarin Jiuquan dan baslatildigi anlamina gelir Agustos 2016 da Cin ilk kuantum iletisim uydusu olan Uzay Olceginde Kuantum Deneyleri ni merkezden firlatti Agustos 2018 de Cinli ozel roket uretim girisimleri i Space ve OneSpace merkezden yorunge alti roketleri firlatti 25 Temmuz 2019 da I Space in Hyperbola 1 roketini firlatmasiyla ilk Cin ozel yorunge firlatmasi Jiuquan dan gerceklesti kaynak belirtilmeli Firlatma rampalariFirlatma alani her biri birkac firlatma konumu iceren iki firlatma kompleksinden olusur Asagida bildirilen tum firlatma istatistikleri aralik 2023 itibariyla gunceldir Kuzey Firlatma Kompleksi Kuzey Firlatma Kompleksi her ikisi de halen aktif olmayan iki farkli firlatma alanindan olusur Firlatma Alani 2 hem yorungesel firlatmalar hem de balistik fuze testleri icin kullanilir LA 2A DF 3 ve DF 5 balistik fuzelerinin firlatilmasi icin kullanildi ve CZ 1 firlatma araci araciligiyla gerceklestirilen ilk Cin yorungesel firlatmalari buradan yapildi 1971 den bu yana yorungesel firlatma girisimlerinde kullanilmadi 41 18 32 N 100 18 59 E 41 3088 K 100 3165 D 41 3088 100 3165 LA 2A LA 2B CZ 2A CZ 2C CZ 2D ve FB 1 firlatma araclarinin yorungesel firlatmalari icin kullanilir En son 1996 yilinda kullanildi 41 18 22 N 100 18 48 E 41 3061 K 100 3132 D 41 3061 100 3132 LA 2B Firlatma Alani 3 Firlatma Alani 2 nin yaklasik 2 7 km guneyindedir ve DF 1 DF 2 ve R 2 balistik fuzelerinin firlatilmasi icin kullanilir Kuzey rampasi yaklasik 41 16 59 N 100 18 17 E 41 2831 K 100 3047 D 41 2831 100 3047 LA 3 north pad dedir Guney rampasi yaklasik 41 16 49 N 100 18 16 E 41 2804 K 100 3045 D 41 2804 100 3045 LA 3 south pad dedir Guney Firlatma Kompleksi Guney Firlatma kompleksi halen aktiftir ve CASC tarafindan birkac Long March aracinin firlatilmasini gerceklestirmek icin kullanilan bir ana firlatma alani ve kucuk roket firlatmalari icin cesitli beton rampalardan olusur Firlatma Alani 4 Firlatma Alani 3 un yaklasik 37 9 km guneyindedir SLS 1 LS 43 91 1999 dan beri murettebat dereceli CZ 2F firlaticilarinin firlatilmasi icin kullanilmaktadir ve yakininda bir Dikey Montaj Tesisi ile donatilmistir 40 57 38 N 100 17 53 E 40 960671 K 100 298186 D 40 960671 100 298186 SLS 1 SLS 2 LS 43 94 2003 yilindan bu yana faaliyetteki tesis CZ 2C CZ 2D CZ 4B ve CZ 4C dahil olmak uzere Uzun Yuruyus ailesine ait cesitli orta kaldirma firlatma araclarinin firlatmalari yapilmaktadir 40 57 28 N 100 17 27 E 40 957893 K 100 290944 D 40 957893 100 290944 SLS 2 Ticari firlatma rampalari Firlatma Alani 4 un guneyinde ve dogusunda birden fazla konumda yer alan bu rampalar farkli devlete ait ve ozel sirketlerin kucuk roket firlatmalari icin kullanilir LS 95 Iki rampadan olusan bu platformda Long March 11 Kuaizhou Jielong 1 OS M1 Hyperbola 1 ve Ceres 1 firlatma araclarinin firlatilislari yapildi Kuaizhou 1 roketinin test ucusu olan ilk firlatma 25 Eylul 2013 te gerceklesti sonuncusu ise 11 Ocak 2024 te Kuaizhou 1A firlatmasiydi En cok kullanilan Pad A 40 58 11 N 100 20 38 E 40 9698 K 100 3439 D 40 9698 100 3439 LS 95A toplam 47 firlatma denemesi yapildi Pad B 40 58 21 N 100 21 50 E 40 9725 K 100 3639 D 40 9725 100 3639 LS 95B yalnizca 5 firlatmaya yapildi LS 96 LandSpace ozel sirketi tarafindan Zhuque 2 firlatma aracinin firlatilmasi icin kullanilan tek rampadir Su ana kadar ikisi basarili olmak uzere 3 firlatma yapildi 40 54 54 N 100 14 43 E 40 9149 K 100 2454 D 40 9149 100 2454 LS 96 LS 120 Tianlong 2 firlatma aracinin firlatilmasi icin ozel sirket Space Pioneer tarafindan kullanilan tek rampadir Bugun itibariyla yalnizca bir basarili firlatma yapildi 40 51 20 N 100 11 57 E 40 8556 K 100 1992 D 40 8556 100 1992 LS 120 LS 130 Kinetica 1 firlatma aracinin firlatilmasi icin devlete ait CAS Space sirketi tarafindan kullanilan tek rampadir Bugun itibariyla 3 basarili basarili firlatma yapildi 40 49 07 N 100 13 26 E 40 8186 K 100 2240 D 40 8186 100 2240 LS 130 FirlatmalarOnceki firlatmalar Tarih Arac Seri numarasi Firlatma Rampasi Yuk Sonuc Notlar24 Nisan 1970 13 35 UTC Long March 1 Y1 LA 2A Dong Fang Hong I Basarili Cin in firlattigi ilk uydudur 3 Mart 1971 12 15 UTC Long March 1 Y2 LA 2A Shijian 1 BasariliSon firlatmalar Tarih Arac Seri numarasi Firlatma Rampasi Yuk Sonuc Notlar25 Nisan 2024 12 59 UTC Long March 2F 2F Y18 SLS 1 Shenzhou 18 BasariliYaklasan firlatmalar Tarih Arac Seri numarasi Firlatma Rampasi Yuk Sonuc Notlar23 Ekim 2024 Long March 2F G 2F Y19 SLS 1 Shenzhou 19 PlanlandiNisan 2025 Long March 2F G 2F Y20 SLS 1 Shenzhou 20 PlanlandiEkim 2025 Long March 2F G 2F Y21 SLS 1 Shenzhou 21 PlanlandiResim galerisiShuang Cheng Tzu Fuze Merkezi A nin Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi 1967 deki KH 7 uydu goruntusu Kapidaki uyari panosu Firlatma Araci Dikey Montaj Binasi Tabelanin arkasinda 1 ve 2 kuleler Firlatma kulesi LM 2D nin VRSS 1 Miranda firlatilisi CZ 2F den Shenzhou 12 acilisi CZ 2F nin Shenzhou 12 firlatilisi CZ 2F den Shenzhou 13 acilisi CZ 2F den Shenzhou 14 acilisi Ayrica bakinizCin in uzay programi Taiyuan Uydu Firlatma Merkezi Xichang Uydu Firlatma MerkeziDis baglantilarWikimedia Commons ta Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Google Maps4 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Base 20 Jiuquan Space Facility25 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Cince 新华网内蒙古频道 5 Aralik 2007 24 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2016 This Military Base is Where China Blasts Humans into Space Bloomberg com Cince 新华网内蒙古频道 Xinhua network inner Mongol channel 5 Aralik 2007 24 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2008 a b Meyskens Covell F 2020 Mao s Third Front The Militarization of Cold War China Cambridge United Kingdom Cambridge University Press doi 10 1017 9781108784788 ISBN 978 1 108 78478 8 OCLC 1145096137 space com Space com 16 Agustos 2016 17 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Agustos 2016 Jones Andrew 7 Eylul 2018 Chinese startups OneSpace iSpace succeed with suborbital launches Erisim tarihi 10 Eylul 2018