Kıbrıs ta 60ın üzerinde bizans ve geç Bizans döneminde kalma kiliselerde duvar resimleri bulunmaktadır Bu kilisel

Kıbrıs'ta 60ın üzerinde bizans ve geç Bizans döneminde kalma kiliselerde duvar resimleri bulunmaktadır. Bu kiliselerden 10 adeti Trodos Dağları'nda bulunmakla birlikte Trodos Bölgesi'ndeki Boyalı Kiliseler başlığıyla UNESCO tarafından Dünya Mirası kabul edilmektedir.

Tarihsel arka plan

Kıbrıs adasında Hristiyanlık, MS 46 yılında Pavlus, Barnabas ve Markos'un adayı ziyaretleri ile ilişkilidir.Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünü takip eden dönemde Kıbrıs adası Bizans'ın kontrolü altına girse de, Kıbrıs Kilisesi bağımsız otosefal kalmayı başarmıştır. Haçlı döneminde adada kurulan Kıbrıs Krallığı İstanbul'un Fethi'ne değin varlığını sürdürmüş, bu dönemde adada bulunan kiliselerde Venedik usulü özellikler baş göstermeye başlamıştır. Nihayet 1571 yılında Kıbrıs adası Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmiştir.

İkonografi

Kiliselerde resmedilen duvar resimleri, ikonografik olarak Bizans kiliselerinde bilinen şemayı takip etmektedir. Buna göre kubbe ya da apsis üzerindeki yarım kubbe Pantokrator İsa ve Meryem'e ayrılmışken, pandantifler ve yapıların üst kısımları İsa'nın hayatını anlatan tasvirlere ve dodekaorthon konularına, kilisenin en alçak kısımları ise belirli azizlere ayrılmıştır.

Kiliseler

Kilise	Bölge	Yorumlar	Koordinatlar	Kaynak
Παναγία Κανακαριά Our Lady Kanakaria	Boltaşlı	MS 6. yüzyıl mozaikleri 1970'lerde kaçırılmış ve sonraları sanat simsarlarından geri alınmıştır.	35°28′42″N 34°09′58″E / 35.47846°K 34.166021°D / 35.47846; 34.166021
Panagia Aggeloktisti Παναγία η Αγγελόκτιστη Virgin Mary Built by the Angels	Kiti		34°50′51″N 33°34′14″E / 34.847630°K 33.570517°D / 34.847630; 33.570517	[1]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Kyra Παναγιά Κυρά Most Holy Lady	Livadia		35°23′53″N 34°01′30″E / 35.398°K 34.025°D / 35.398; 34.025
Agios Nikolaos tis Stegis Άγιος Νικόλαος της Στέγης St. Nicholas of the Roof	Kakopetria	UNESCO'ya dahil	34°58′38″N 32°53′22″E / 34.977289°K 32.889537°D / 34.977289; 32.889537	[2]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Theotokos Παναγία Θεοτόκος Most Holy Mother of God	Kakopetria		34°59′13″N 32°54′04″E / 34.987°K 32.901°D / 34.987; 32.901
Agios Georgios Perachoritis Άγιος Γεώργιος ο Περαχωρίτης St. George Perachoritis	Kakopetria		34°59′13″N 32°54′04″E / 34.987°K 32.901°D / 34.987; 32.901
Agios Sozomenos Άγιος Σωζόμενος St. Sozomenos	Galata		34°59′49″N 32°53′53″E / 34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[3]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Theotokos Παναγία Θεοτόκος / Αρχάγγελος Μιχαήλ Most Holy Mother of God or Archangel Michael	Galata		34°59′49″N 32°53′53″E / 34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[4]13 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Podithou Παναγία Ποδίθου Our Lady of Podithou	Galata	UNESCO'ya dahil	34°59′49″N 32°53′53″E / 34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[5]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agia Paraskevi Αγία Παρασκευή St. Paraskevi	Galata		34°59′49″N 32°53′53″E / 34.997°K 32.898°D / 34.997; 32.898	[6]5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agioi Ioachim kai Anna Αγίοι Ιωακείμ και Άννα Saints Joachim and Anna	Kaliana		35°00′45″N 32°53′03″E / 35.012520°K 32.884086°D / 35.012520; 32.884086	[7]
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Vyzakia		35°04′37″N 33°00′50″E / 35.077°K 33.014°D / 35.077; 33.014
Panagia Phorbiotissa Παναγία Φορβιώτισσα / Παναγία της Ασίνου Virgin Mary Phorbiotissa or Our Lady of Asinou	Nikitari	UNESCO'ya dahil	35°02′47″N 32°58′24″E / 35.046270°K 32.973254°D / 35.046270; 32.973254	[9]4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Chrysokourdaliotissa Παναγία Χρυσοκουρδαλιωτισσα Virgin Mary Chrysokourdaliotissa	Spilia	also known as the Church of the Dormition, Kourdali; submitted in 2002 as an extension to the UNESCO inscription and currently on the Tentative List; the timber roof is a reconstruction of the 1960s	34°58′27″N 32°57′02″E / 34.974243°K 32.950530°D / 34.974243; 32.950530	[10]13 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Agia Eirini		34°58′52″N 32°58′08″E / 34.981°K 32.969°D / 34.981; 32.969
Panayia tou Arakos Παναγία του Άρακος Our Lady of Arakos	Lagoudera	UNESCO'ya dahil, restorasyon ve konservasyon çalışmaları sırasında 1192 tarihli freskler analiz edildi.	34°57′55″N 33°00′25″E / 34.965416°K 33.007023°D / 34.965416; 33.007023	[11]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Stavros tou Agiasmati Σταυρός του Αγιασμάτι Holy Cross of Agiasmati	Platanistasa	UNESCO'ya dahil	34°56′46″N 33°02′38″E / 34.946°K 33.044°D / 34.946; 33.044
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Kyperounta		34°56′21″N 32°58′34″E / 34.939238°K 32.976124°D / 34.939238; 32.976124
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Pelendri	UNESCO'ya dahil	34°53′46″N 32°58′01″E / 34.896°K 32.967°D / 34.896; 32.967	[13]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Katholiki Παναγία Καθολική Virgin Mary the Catholic	Pelendri		34°53′46″N 32°58′01″E / 34.896°K 32.967°D / 34.896; 32.967	[14]15 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Timios Stavros Τίμιος Σταυρός Holy Cross	Kouka		34°51′00″N 32°53′10″E / 34.850°K 32.886°D / 34.850; 32.886	[15]13 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agia Mavra Αγία Μαύρα St. Mavra	Koilani		34°50′38″N 32°51′36″E / 34.844°K 32.860°D / 34.844; 32.860	[16]
Agios Georgios Άγιος Γεώργιος St. George	Monagri		34°48′31″N 32°54′35″E / 34.808571°K 32.909734°D / 34.808571; 32.909734
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangelos Michael	Monagri		34°50′38″N 32°51′36″E / 34.844°K 32.860°D / 34.844; 32.860
Panagia Amasgou Παναγία της Αμασγούς Our Lady Amasgou	Monagri		34°48′34″N 32°54′36″E / 34.809575°K 32.910082°D / 34.809575; 32.910082
Agios Mamas Άγιος Μάμας St. Mamas	Louvaras		34°50′10″N 33°02′17″E / 34.836°K 33.038°D / 34.836; 33.038	[19]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Tou Soteros Μεταμόρφωση του Σωτήρος Transfiguration of the Saviour	Palaichori Oreinis	UNESCO'ya dahil	34°55′23″N 33°05′38″E / 34.923°K 33.094°D / 34.923; 33.094	[20]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Chrysopantanassa Παναγία η Χρυσοπαντάνασσα Virgin Mary Chrysopantanassa	Palaichori Oreinis		34°55′20″N 33°05′34″E / 34.922094°K 33.092794°D / 34.922094; 33.092794
Timios Prodomos Τιμιος Προδρομος St. John the Precursor	Askas		34°55′44″N 33°04′41″E / 34.929°K 33.078°D / 34.929; 33.078
Agia Christina Αγία Χριστίνα St. Christina	Askas		34°56′28″N 33°04′29″E / 34.941058°K 33.074598°D / 34.941058; 33.074598
Agios Ioannis Lampadistis Άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής St. John Lampadistis	Kalopanagiotis	UNESCO'ya dahil	34°59′32″N 32°49′49″E / 34.992237°K 32.830195°D / 34.992237; 32.830195	[24]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agioi Andronikos kai Athanasia Αγίoi Ανδρόνικοs και Αθανασία Saints Andronicus and Athanasia	Kalopanagiotis		34°59′31″N 32°49′41″E / 34.992°K 32.828°D / 34.992; 32.828
Panagia tou Moutoulla Παναγία του Μουτουλά Our Lady of Moutoullas	Moutoullas	UNESCO'ya dahil	34°59′02″N 32°49′30″E / 34.984°K 32.825°D / 34.984; 32.825	[26]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Pedoulas	UNESCO'ya dahil	34°58′01″N 32°49′44″E / 34.967°K 32.829°D / 34.967; 32.829	[27]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Timios Stavros Τιμιος Σταυρος Holy Cross	Palaiomylos		34°56′06″N 32°49′23″E / 34.935°K 32.823°D / 34.935; 32.823
Panagia Kardiovastouza Παναγία η Kαρδιοβαστάζουσα Virgin Mary who Holds the Heart	Kaminaria		34°55′41″N 32°47′02″E / 34.928°K 32.784°D / 34.928; 32.784
Agios Vasilios Άγιος Βασίλειος St. Basil	Kaminaria		34°55′41″N 32°47′02″E / 34.928°K 32.784°D / 34.928; 32.784
Katakomba Agia Solomoni Κατακόμβη Αγίας Σολομωνής Catacomb of St. Solomoni	Paphos		34°45′42″N 32°24′45″E / 34.761623°K 32.412500°D / 34.761623; 32.412500
Enkleistra kai Monasteri tou Agiou Neophytou Εγκλείστρα και Μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου Enkleistra and Monastery of Agios Neophytos	Tala	Kurucusu Kıbrıslı Neophytos	34°50′47″N 32°26′47″E / 34.846424°K 32.446404°D / 34.846424; 32.446404	[30]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agia Paraskevi Αγία Παρασκευή St. Paraskevi	Yeroşibu		34°45′34″N 32°27′11″E / 34.759516°K 32.452980°D / 34.759516; 32.452980	[31]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Katholiki Παναγία Καθολική Virgin Mary the Catholic	Kouklia		34°42′26″N 32°34′30″E / 34.707204°K 32.575096°D / 34.707204; 32.575096	[32]1 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Palaia Enkleistra Παλαιά Εγκλείστρα Palaea Enkleistra	Kouklia		34°41′53″N 32°35′35″E / 34.698°K 32.593°D / 34.698; 32.593
Agios Nikolaos Άγιος Νικόλαος St. Nicholas	Galataria		34°52′37″N 32°37′55″E / 34.877°K 32.632°D / 34.877; 32.632
Agios Theodosios Άγιος Θεοδόσιος St. Theodosius	Akhelia		34°44′17″N 32°29′10″E / 34.738°K 32.486°D / 34.738; 32.486
Panagia Chryseleousa Παναγία Χρυσελεούσα Virgin Mary Chryseleousa	Emba		34°48′00″N 32°25′01″E / 34.800°K 32.417°D / 34.800; 32.417
Agios Kirykos Άγιος Κήρυκος St. Kirykos	Letymvou		34°51′18″N 32°30′47″E / 34.855°K 32.513°D / 34.855; 32.513
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Kholi		34°58′44″N 32°26′42″E / 34.979°K 32.445°D / 34.979; 32.445
Agioi Apostoloi Άγιοι Απόστολοι Holy Apostles	Pera Chorio		35°00′47″N 33°23′35″E / 35.013°K 33.393°D / 35.013; 33.393
Agios Demetrianos Άγιος Δημητριανός St. Demetrianus	Dali		35°00′47″N 33°23′35″E / 35.013°K 33.393°D / 35.013; 33.393
Agia Aikaterini Αγία Αικατερίνη St. Catherine	Pyrga		34°55′35″N 33°25′49″E / 34.926405°K 33.430152°D / 34.926405; 33.430152	[34]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agia Marina Αγία Μαρίνα St. Marina	Pyrga		34°55′29″N 33°25′55″E / 34.924821°K 33.431826°D / 34.924821; 33.431826
Agios Antonios Άγιος Αντώνιος St. Anthony	Kellia		34°58′30″N 33°37′19″E / 34.975°K 33.622°D / 34.975; 33.622	[36]8 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agios Georgios Άγιος Γεώργιος St. George	Xylofagou		34°58′37″N 33°51′00″E / 34.977°K 33.850°D / 34.977; 33.850
Agios Georgios tis Arperas Άγιος Γεώργιος της Άρπερας St. George of Arpera	Tersefanou		34°51′14″N 33°32′46″E / 34.854°K 33.546°D / 34.854; 33.546
Archangelos Michael Αρχάγγελος Μιχαήλ Archangel Michael	Kato Lefkara		34°51′43″N 33°18′54″E / 34.862°K 33.315°D / 34.862; 33.315	[37]7 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agia Mavra Αγία Μαύρα St. Mavra	Girne		35°20′20″N 33°19′16″E / 35.339°K 33.321°D / 35.339; 33.321
Khrysokava Χρυσοκάβα Khrysokava	Girne		35°20′20″N 33°19′16″E / 35.339°K 33.321°D / 35.339; 33.321	[38]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agios Ioannis Chrysostomos Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος St. John Chrysostom	Koutsovendis	the wall paintings in the chapel of the Holy Trinity, dating to c. 1100, were documented and conserved by a team from Dumbarton Oaks under Cyril Mango in the 1960s; they have been whitewashed and covered in large sheets of paper since 1974	35°16′27″N 33°25′06″E / 35.274108°K 33.418436°D / 35.274108; 33.418436	[39]13 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Aphendrika Παναγία Αφέντρικα Our Lady of Aphendrika	Rizokarpason		35°16′26″N 33°25′05″E / 35.274°K 33.418°D / 35.274; 33.418
Antiphonitis Χριστός Αντιφωνητής Christ Antiphonitis	Kalograia	some of the paintings, including most of the Tree of Jesse, were detached in the 1970s and have been found in the hands of private collectors	35°19′38″N 33°37′08″E / 35.327101°K 33.618851°D / 35.327101; 33.618851
Panagia Theotokos Παναγία Θεοτόκος Most Holy Mother of God	İskele		35°17′02″N 33°53′24″E / 35.284°K 33.890°D / 35.284; 33.890
Agios Evphemianos Άγιος Ευφημιανός St. Euphemianos	Akdoğan	Kilisenin freskleri Menil Collection tarafından satın alınmış ve 2012 yılına değin Houston'da Bizans Fresk Şapeli'nde sergilenmiştir.	35°05′09″N 33°39′53″E / 35.08575°K 33.664722°D / 35.08575; 33.664722
Agios Ioannis Evangelistis Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής Cathedral of St. John the Evangelist	Lefkoşa		35°10′24″N 33°22′04″E / 35.173243°K 33.367833°D / 35.173243; 33.367833
Agios Sozomenos Άγιος Σωζόμενος St. Sozomenos	Potamia		35°02′31″N 33°26′42″E / 35.042°K 33.445°D / 35.042; 33.445
Agios Andronikos Αγίos Ανδρόνικοs St. Andronicus	Poli		35°02′20″N 32°25′26″E / 35.039°K 32.424°D / 35.039; 32.424	[40]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agioi Barnabas kai Ilarion Αγίοι Βαρνάβας και Ιλαρίων Saints Barnabas and Hilarion	Peristerona		35°07′48″N 33°04′55″E / 35.130°K 33.082°D / 35.130; 33.082	[41]21 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Pergaminiotissa Παναγία Περγαμηνιώτισσα Our Lady Pergaminiotissa	Akanthou		35°23′02″N 33°45′50″E / 35.384°K 33.764°D / 35.384; 33.764	[42]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agios Photios Άγιος Φώτιος St. Photius	Yeni Erenköy		35°32′06″N 34°11′17″E / 35.535°K 34.188°D / 35.535; 34.188	[43]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agia Solomoni Αγία Σολομωνή St. Solomoni	Koma tou Yialou		35°25′23″N 34°07′30″E / 35.423°K 34.125°D / 35.423; 34.125	[44]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agios Nikolaos Άγιος Νικόλαος St. Nicholas	Koma tou Yialou		35°25′23″N 34°07′30″E / 35.423°K 34.125°D / 35.423; 34.125	[45]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agia Mavri Αγία Μαύρή St. Mavra	Dipkarpaz		35°37′05″N 34°24′29″E / 35.618°K 34.408°D / 35.618; 34.408	[46]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agios Philon Άγιος Φίλων St. Philon	Dipkarpaz		35°37′44″N 34°26′28″E / 35.629°K 34.441°D / 35.629; 34.441	[47]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agios Prokopios Άγιος Προκόπιος St. Procopius	Sygkrasi		35°17′06″N 33°51′25″E / 35.285°K 33.857°D / 35.285; 33.857	[48]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Avgasida Παναγία Αυγασίδα St. Augasida	Aloa		35°12′43″N 33°49′44″E / 35.212°K 33.829°D / 35.212; 33.829	[49]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Panagia Apsinthiotissa Παναγία Αψινθιώτισσα Our Lady Apsinthiotissa	Sichari	some of the Byzantine wall paintings have been detached since 1974 and have since appeared on the antiquities market	35°17′00″N 33°23′22″E / 35.283392°K 33.389425°D / 35.283392; 33.389425	[50]29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Agios Georgios ton Hellenon Άγιος Γεώργιος των Ελλήνων St. George of the Greeks	Gazimağusa		35°07′26″N 33°56′37″E / 35.123932°K 33.943575°D / 35.123932; 33.943575

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

Kaynakça

^ ^a ^b ^c Andreas Stylianou; Judith Stylianou (1985). The Painted Churches of Cyprus (İngilizce). ISBN .
^ ^a ^b ^c ^d Gwynneth der Parthog (2006). Medieval Cyprus (İngilizce). ISBN .
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.
^ C. A. Brebbia (2011). Structural Studies, Repairs and Maintenance of Heritage Architecture XII (İngilizce). WIT Press. ISBN .
^ Independent Scholar David Winfield; David Winfield; June Winfield (2003). The Church of the Panaghia Tou Arakos at Lagoudhera, Cyprus (İngilizce). Dumbarton Oaks Pub Service. ISBN .
^ . 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.
^ . 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.
^ Annemarie Weyl Carr; Laurence J. Morrocco (1991). A Byzantine Masterpiece Recovered, the Thirteenth-century Murals of Lysi, Cyprus (İngilizce). Menil Collection. ISBN .
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.

[Stylianou-1] Andreas Stylianou; Judith Stylianou (1985). The Painted Churches of Cyprus (İngilizce). ISBN .

[Medieval-2] Gwynneth der Parthog (2006). Medieval Cyprus (İngilizce). ISBN .

[3] "Arşivlenmiş kopya". 29 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.

[ICOMOS-4] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.

[loot-5] "Arşivlenmiş kopya". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.

[list-6] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.

[7] C. A. Brebbia (2011). Structural Studies, Repairs and Maintenance of Heritage Architecture XII (İngilizce). WIT Press. ISBN .

[8] Independent Scholar David Winfield; David Winfield; June Winfield (2003). The Church of the Panaghia Tou Arakos at Lagoudhera, Cyprus (İngilizce). Dumbarton Oaks Pub Service. ISBN .

[9] . 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.

[10] . 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.

[Lysi-11] Annemarie Weyl Carr; Laurence J. Morrocco (1991). A Byzantine Masterpiece Recovered, the Thirteenth-century Murals of Lysi, Cyprus (İngilizce). Menil Collection. ISBN .

[repatriation-12] "Arşivlenmiş kopya". 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.