Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kan grubu, kandaki antikorlara bakılarak, kanın özelliğini belirtmek için oluşturulmuş sınıflandırma sistemidir.İnsanlarda A, B, AB ve 0 türleri vardır. Bundan bağımsız olarak, Rh değeri + ya da - değerinde olabilir. Bu üç sistemin birleşiminden 8'li kan grubu tablosu oluşmuştur.Türkiye'de iki sistem yan yana yazılarak belirtilir. Örneğin; A türü kanda Rh değeri negatif ise, o kan için A Rh (-) grubu denir. Türkiye'de Kızılay'ın verilerine göre en çok bulunan ve en çok gereksinilen grup A Rh (+)'dir. RH etkeni, Hint şebeğinin (İngilizce: rhesus macaque) kanındaki antikorların var olup olmaması anlamına gelir.
Kan grubu uyumu
Her ne kadar aşağıdaki tablo genel olarak doğruysa da uzun dönem kan aktarımı gerektiren kişilere kendi kan gruplarının aynısının verilmesi zorunludur. Çok ama çok acil durumlarda RH (-), RH (+)'ye kan verebilir.
| Alıcı | Verici | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0− | 0+ | A− | A+ | B− | B+ | AB− | AB+ | |
| 0− |  |  | | | | | | |
| 0+ | | | | | | | | |
| A− | | | | | | | | |
| A+ | | | | | | | | |
| B− | | | | | | | | |
| B+ | | | | | | | | |
| AB− | | | | | | | | |
| AB+ | | | | | | | | |
Kan Gruplarının görevi
Kan grubunu belirleyen A ve B genleri, kanda bulunan alyuvarların zarlarında A ve B türü proteinlerden hangisinin yer alacağını belirlerler. Birinin kan grubu A ise, alyuvarlarının zarında yalnızca A türü protein; B ise, yalnızca B türü protein, AB ise her ikisinden de vardır demektir. 0 ise alyuvarların zarında her ikisi de yoktur demektir. Alyuvar çeperinde bulunan ve kan grubunu belirleyen bu proteinlere denir. Ancak kanda, kendinizinkinden ayrı bir kan grubuna ait alyuvar hücrelerinin vücudunuza girmemesini sağlayarak sizi koruyan adlı antikorlar bulunur. Protein yapısında olan aglütininler de tıpkı aglütinojenler gibi A ve B türümde olurlar.
Tarihi
Kan aktarımlarının, kan grupları konusunda hiçbir bilginin olmadığı halde önceleri başarıyla sürdürülebilmesi dikkat çekicidir. 1875'te köpek kanının başka bir cinsin kanı ile karıştırıldığında 2 dakika içerisinde sürekli lizise (hücre parçalanması) neden olduğunu bildirmiştir. Bu çalışmayı bilen Karl Landsteiner, 22 kişide yaptığı çalışmada alyuvar ve serum arasındaki tepkimeleri tanımlayarak 1901’de sonuçlarını yayınlamıştır. Landsteiner önceleri A, B, C olmak üzere üç kan grubu tanımladı. Sonraki yıl öğrencileri olan DeCastello ve Sturli 155 kişiyi kapsayan daha geniş bir çalışma ile kan grup sistemini A, B, O, AB olarak tanımladılar (1902). 1922’de Amerika Birleşik Devletleri’ne göç eden Landsteiner 1930 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görülmüştür. Diğer kan grup sistemleri tanımlanmadan neredeyse yarım yüzyıllık bir zaman geçmiş ve 1939’da Philip Levine tarafından sunulan bir olgu ile Rhesus (Rh etkeninin bulunduğu maymunun adı) etkeninin varlığına dikkat çekilmiştir. Sonraki birkaç yıl içerisinde yapılan benzer çalışmalarla yeni antijen sistemleri tanımlanmıştır.
Genetik
İnsanlardaki ABO kan grubu sistemlerinin kalıtımsal açıklaması şu şekildedir:
| Kan grubu kalıtımı | |||||||
| Kan grubu | O | A | B | AB | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Genotip | ii (OO) | IAi (AO) | IAIA (AA) | IBi (BO) | IBIB (BB) | IAIB (AB) | |
| O | ii (OO) | O OO OO OO OO | O ya da A AO OO AO OO | A AO AO AO AO | O ya da B BO OO BO OO | B BO BO BO BO | A ya da B AO BO AO BO |
| A | IAi (AO) | O ya da A AO AO OO OO | O ya da A AA AO AO OO | A AA AA AO AO | O, A, B ya da AB AB AO BO OO | B ya da AB AB AB BO BO | A, B ya da AB AA AB AO BO |
| IAIA (AA) | A AO AO AO AO | A AA AO AA AO | A AA AA AA AA | A ya da AB AB AO AB AO | AB AB AB AB AB | A ya da AB AA AB AA AB | |
| B | IBi (BO) | O ya da B BO BO OO OO | O, A, B ya da AB AB BO AO OO | A ya da AB AB AB AO AO | O ya da B BB BO BO OO | B BB BB BO BO | A, B ya da AB AB BB AO BO |
| IBIB (BB) | B BO BO BO BO | B ya da AB AB BO AB BO | AB AB AB AB AB | B BB BO BB BO | B BB BB BB BB | B ya da AB AB BB AB BB | |
| AB | IAIB (AB) | A ya da B AO AO BO BO | A, B ya da AB AA AO AB BO | A ya da AB AA AA AB AB | A, B ya da AB AB AO BB BO | B ya da AB AB AB BB BB | A, B ya da AB AA AB AB BB |
| Yalnızca fenotipe bağlı olarak kan grubu kalıtımı | ||||
| Kan grubu | O | A | B | AB |
|---|---|---|---|---|
| O | O | O ya da A | O ya da B | A ya da B |
| A | O ya da A | O ya da A | O, A, B ya da AB | A, B ya da AB |
| B | O ya da B | O, A, B ya da AB | O ya da B | A, B ya da AB |
| AB | A ya da B | A, B ya da AB | A, B ya da AB | A, B ya da AB |
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o Cooper, Chris E. (2016). Blood : a very short introduction (1. bas.). Oxford. ISBN .
- ^ Türk Kızılay Kan Hizmetleri [@KanverOrg] (7 Ocak 2016). "En çok bulunduğunu düşündüğün kan grubu, aynı zamanda en çok ihtiyaç duyulan kan grubu oluyor. #kanverhayatkurtar t.co/DaDBoZzisQ" (X gönderisi). Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020 – X vasıtasıyla.
- ^ *tard.org.tr. (PDF). 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2012. (Türkçe) (14 Mart 2012).
- ^ . American National Red Cross. Aralık 2006. 4 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2008.
- ^ Blood types and compatibility 19 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . bloodbook.com
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kan grubu kandaki antikorlara bakilarak kanin ozelligini belirtmek icin olusturulmus siniflandirma sistemidir Insanlarda A B AB ve 0 turleri vardir Bundan bagimsiz olarak Rh degeri ya da degerinde olabilir Bu uc sistemin birlesiminden 8 li kan grubu tablosu olusmustur Turkiye de iki sistem yan yana yazilarak belirtilir Ornegin A turu kanda Rh degeri negatif ise o kan icin A Rh grubu denir Turkiye de Kizilay in verilerine gore en cok bulunan ve en cok gereksinilen grup A Rh dir RH etkeni Hint sebeginin Ingilizce rhesus macaque kanindaki antikorlarin var olup olmamasi anlamina gelir Alicilar ve vericileri gosteren bir sema Kan grubu uyumuHer ne kadar asagidaki tablo genel olarak dogruysa da uzun donem kan aktarimi gerektiren kisilere kendi kan gruplarinin aynisinin verilmesi zorunludur Cok ama cok acil durumlarda RH RH ye kan verebilir Alyuvar uyumluluk tablosu Alici Verici0 0 A A B B AB AB 0 0 A A B B AB AB Kan Gruplarinin goreviKan grubunu belirleyen A ve B genleri kanda bulunan alyuvarlarin zarlarinda A ve B turu proteinlerden hangisinin yer alacagini belirlerler Birinin kan grubu A ise alyuvarlarinin zarinda yalnizca A turu protein B ise yalnizca B turu protein AB ise her ikisinden de vardir demektir 0 ise alyuvarlarin zarinda her ikisi de yoktur demektir Alyuvar ceperinde bulunan ve kan grubunu belirleyen bu proteinlere denir Ancak kanda kendinizinkinden ayri bir kan grubuna ait alyuvar hucrelerinin vucudunuza girmemesini saglayarak sizi koruyan adli antikorlar bulunur Protein yapisinda olan aglutininler de tipki aglutinojenler gibi A ve B turumde olurlar TarihiKan aktarimlarinin kan gruplari konusunda hicbir bilginin olmadigi halde onceleri basariyla surdurulebilmesi dikkat cekicidir 1875 te kopek kaninin baska bir cinsin kani ile karistirildiginda 2 dakika icerisinde surekli lizise hucre parcalanmasi neden oldugunu bildirmistir Bu calismayi bilen Karl Landsteiner 22 kiside yaptigi calismada alyuvar ve serum arasindaki tepkimeleri tanimlayarak 1901 de sonuclarini yayinlamistir Landsteiner onceleri A B C olmak uzere uc kan grubu tanimladi Sonraki yil ogrencileri olan DeCastello ve Sturli 155 kisiyi kapsayan daha genis bir calisma ile kan grup sistemini A B O AB olarak tanimladilar 1902 1922 de Amerika Birlesik Devletleri ne goc eden Landsteiner 1930 yilinda Nobel Fizyoloji veya Tip Odulu ne layik gorulmustur Diger kan grup sistemleri tanimlanmadan neredeyse yarim yuzyillik bir zaman gecmis ve 1939 da Philip Levine tarafindan sunulan bir olgu ile Rhesus Rh etkeninin bulundugu maymunun adi etkeninin varligina dikkat cekilmistir Sonraki birkac yil icerisinde yapilan benzer calismalarla yeni antijen sistemleri tanimlanmistir GenetikInsanlardaki ABO kan grubu sistemlerinin kalitimsal aciklamasi su sekildedir Kan grubu kalitimiKan grubu O A B ABGenotip ii OO IAi AO IAIA AA IBi BO IBIB BB IAIB AB O ii OO O OO OO OO OO O ya da A AO OO AO OO A AO AO AO AO O ya da B BO OO BO OO B BO BO BO BO A ya da B AO BO AO BOA IAi AO O ya da A AO AO OO OO O ya da A AA AO AO OO A AA AA AO AO O A B ya da AB AB AO BO OO B ya da AB AB AB BO BO A B ya da AB AA AB AO BOIAIA AA A AO AO AO AO A AA AO AA AO A AA AA AA AA A ya da AB AB AO AB AO AB AB AB AB AB A ya da AB AA AB AA ABB IBi BO O ya da B BO BO OO OO O A B ya da AB AB BO AO OO A ya da AB AB AB AO AO O ya da B BB BO BO OO B BB BB BO BO A B ya da AB AB BB AO BOIBIB BB B BO BO BO BO B ya da AB AB BO AB BO AB AB AB AB AB B BB BO BB BO B BB BB BB BB B ya da AB AB BB AB BBAB IAIB AB A ya da B AO AO BO BO A B ya da AB AA AO AB BO A ya da AB AA AA AB AB A B ya da AB AB AO BB BO B ya da AB AB AB BB BB A B ya da AB AA AB AB BB Yalnizca fenotipe bagli olarak kan grubu kalitimiKan grubu O A B ABO O O ya da A O ya da B A ya da BA O ya da A O ya da A O A B ya da AB A B ya da ABB O ya da B O A B ya da AB O ya da B A B ya da ABAB A ya da B A B ya da AB A B ya da AB A B ya da ABKaynakca a b c d e f g h i j k l m n o Cooper Chris E 2016 Blood a very short introduction 1 bas Oxford ISBN 978 0199581450 Turk Kizilay Kan Hizmetleri KanverOrg 7 Ocak 2016 En cok bulundugunu dusundugun kan grubu ayni zamanda en cok ihtiyac duyulan kan grubu oluyor kanverhayatkurtar t co DaDBoZzisQ X gonderisi Erisim tarihi 22 Temmuz 2020 X vasitasiyla tard org tr PDF 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2012 Turkce 14 Mart 2012 American National Red Cross Aralik 2006 4 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2008 Blood types and compatibility 19 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde bloodbook com