Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karacaoğlan, şiirlerine 17. yüzyılda yazılmış mecmualardan beri rastlanan ünlü saz şairidir.
Aşık edebiyatının en önemli şairlerindendir. Hayatı hakkında kesin bilgi bulunmaz ancak 17. yüzyılda Çukurova-Toroslar'da doğup, yörenin Türkmen aşiretleri arasında yaşadığı anlaşılmaktadır.
Şiirleri Güney Doğu Anadolu'da 17. yüzyılda konuşulan günlük konuşma dilinde ve hece ölçüsüyledir. Doğa, aşk, gurbet, sıla konularında şiirler söylemiş; yaşadığı dönemde Osmanlı memleketinde büyük şöhret kazanmış; tarihi kişiliği hızla unutularak Köroğlu, Aşık Kerem gibi hakkında türlü menkıbeler türemiştir.
Yaşamı
Hayatı ve çevresi hakkında kesin bilgiler yoktur. Araştırmacıların çoğu 17. yüzyılda yaşadığını ileri sürer. Bazı şiirlerine ve rivayetlere dayanarak Karacaoğlan'ın 1606 ya da 1636'da doğduğu iddia edilmiştir.
Yaşadığı yer ile ilgili değişik rivayetler bulunur. Kimileri onun Kozan Dağı yakınındaki Varsak (Farsak) köyünde doğduğunu söylerler. İkinci bir iddiaya göre Karacaoğlan'ın yurdu Varsak yurdu olan Feke'nin Gökçe köyüdür. Gaziantep'in Barak Türkmenleri de, Kilis’in Musabeyli bucağında yaşayan Çavuşlu Türkmenleri de onu kendi aşiretlerinden sayarlar. Bunların dışında O, Aksaraylı, Elbistanlı, Binboğalı, Düziçili, Ermenekli veya Mutludur. Hatta Vasili Radlof tarafından yayımlanan bir menkıbeye göre Belgradlıdır ve asıl adı Simayil'dir. Şiirlerde geçen yer adlarına, töre ve adetlerine, kullanılan deyim ve sözlere ve tasvir edilen "sevgili"lerin giyim kuşamına bakarak, Çukurova-Toroslar'da doğup, yörenin Türkmen aşiretleri arasında yaşadığı anlaşılmaktadır.
Asıl adının ne olduğu ile ilgili görüşler vardır. Buna göre onun adı Hasan, İsmail, Halil veya Mehmet'tir.
Akşehirli Hoca Hamdi Efendi'nin 1875 tarihli seyahat hatıralarına göre Karacaoğlan yetim büyümüştür. Babası gibi ömür boyu askere alınmak korkusu veya o sıralarda Çukurova’da derebeyi olan Kozanoğulları ile arasının açılması sonucu genç yaşta gurbete çıktı. İki kız kardeşini de yanında götürdüğünü, Bursa'ya, hatta İstanbul'a gittiğini belirten şiirleri vardır. Yaşamının büyük bir bölümünü Çukurova, Maraş, Gaziantep yörelerinde geçirdiği düşünülür.
Doğum yeri gibi ölüm yeri ve tarihi de kesin olarak bilinmemektedir. Şiirlerinden, çok uzun yaşadığı anlaşılmaktadır. Bazı şiirlerden ve kaynaklardan hareketle onun 1679 veya 1689 yılında öldüğü söylenir. Mezarının yeri de doğduğu yer gibi görecelidir. Başdere, Sorgun, Mut, Cezel, Düziçi, Tarsus, Zemzem Dağı, Hodu Yaylası şairin mezarının bulunduğu söylenen yerlerden bazılarıdır. 2014 yılı içerisinde Karaman'ın Sarıveliler ilçesinde yer alan tarihi Hacı Salih Cami'nin restorasyon işlemi sırasında bahçesinde bulunan "Karacaoğlan, ruhuna Fatiha" yazılı bir mezar taşı bulunmuş, mezarının burası olabileceği iddia edilmiştir.
Edebi Kişiliği
Karacaoğlan'ın şiirleri aşk ve doğa üzerinde kuruludur. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm en çok değindiği konulardır. Duygularını, yaşadıklarını, düşüncelerini; içten, gerçekçi ve özgün bir şiir yapısı içinde anlatır. Karacaoğlan, Türk aşık edebiyatına yepyeni bir söyleyiş biçimi getirdi. Doğa benzetmelerini sık sık kullanır. Çok yalın ve temiz bir Türkçe kullanır. Kendisinden sonra gelen birçok ozanı derinden etkiledi. Bu olumlu etkiler günümüz Türk şiirine kadar uzanır. Şiirlerini ilk kez Nüzhet Ergun derleyip yayınladı. Birçok şiiri bestelendi.
Karacaoğlan, yaşadığı çağda yetişmiş başka saz şairlerinin tersine, dil ve ölçü bakımından Divan Edebiyatı'nın ve tekke şiirinin etkisinden uzak kalmıştır. Anadolu insanının o çağdaki günlük konuşma diliyle Türkçe yazmıştır. Kullandığı Arapça ve Farsça sözcüklerin sayısı azdır. Yöresel sözcükleri ise yoğun bir biçimde kullanır. Deyimler ve benzetmelerle halk şiirinde kendine özgü bir şiir evreni kurmuştur. Bu da onun şiirine ayrı bir renk katar. Bu sözcüklerin birçoğunu halk dilinde yaşayan biçimiyle, söylenişlerini bozarak ya da anlamlarını değiştirerek kullanır.
Karacaoğlan, halk şiirinin geleneksel yarım uyak düzenini ve yer yer de redifi kullanmıştır. Hece ölçüsünün 11'li (6+5) ve 8'li (4+4) kalıplarıyla yazmıştır. Bazı şiirlerinde ölçü uygunluğunu sağlamak için hece düşmelerine başvurduğu da görülür. Mecaz ve mazmûnlara çokça başvurması, söyleyişini etkili kılan önemli ögelerdir. Şiirsel söyleyişinin önemli bir özelliği de, halk şiiri türü olan mani söylemeye yakın oluşudur. Koşmalar, semailer, varsağılar ve türküler şiirleri arasında önemlice yer tutar. Bunların her birinde açık, anlaşılır bir biçimde, içli ve özlü bir söyleyiş birliği kurmuştur.
Pir Sultan Abdal, Âşık Garip, Köroğlu, Öksüz Dede, 'ten etkilenmiş; şiirleriyle Âşık Ömer, , , , Gevheri gibi çağdaşı şairleri olduğu kadar 18. yüzyıl şairlerinden Dadaloğlu, Gündeşlioğlu, Beyoğlu, Deliboran'ı, 19. yüzyıl şairlerinden de Bayburtlu Zihni, Dertli, Seyranî, Zileli Talibî, Ruhsatî, Şem'î ve Yeşil Abdal'ı etkilemiştir. Daha sonra da gerek Meşrutiyet, gerek Cumhuriyet dönemlerinde, halk edebiyatı geleneğinden yararlanan şairlerden Rıza Tevfik Bölükbaşı, Faruk Nafiz Çamlıbel, Behçet Kemal Çağlar, Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Kutsi Tecer ve Cahit Külebi Karacaoğlan'dan esinlenmişlerdir. Şiirleri 1920'den beri araştırılan, derlenip yayımlanan Karacaoğlan'ın bugüne değin, yazılı kaynaklara beş yüzün üzerinde şiiri geçmiştir.
Literatürde Karacaoğlan
- Saadettin Nüzhet Ergun, Karaca Oğlan (1927)
- İlhan Başgöz, Karac’oğlan (1984)
- Şükrü Elçin, Halk Edebiyatımızda Kaynaklar Meselesi ve XVI. Asır Ozanı Karacaoğlan (1988)
- XVI. Yüzyıl Saz Şairi Rumelili Karacaoğlan (1993)
- Saim Sakaoğlu, Karaca Oğlan (2014)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kaya, Muharrem. "Karacaoğlanın şiirlerinde imgeler" 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Hürriyet Gösteri Sanat Edebiyat Dergisi. Ocak 2007. En son 13 Şubat 2017 tarihinde erişildi.
- ^ a b c d e Gökbel, Ahmet. . İçel Kültürü degisi, Sayı 46, Temmuz 1996. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ a b c d Gören, Sani. . Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2010. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ a b Özden, Ersin. . Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2000. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ a b c Çabuk, Feriha. . Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2007. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ . 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karacaoglan siirlerine 17 yuzyilda yazilmis mecmualardan beri rastlanan unlu saz sairidir Asik edebiyatinin en onemli sairlerindendir Hayati hakkinda kesin bilgi bulunmaz ancak 17 yuzyilda Cukurova Toroslar da dogup yorenin Turkmen asiretleri arasinda yasadigi anlasilmaktadir Siirleri Guney Dogu Anadolu da 17 yuzyilda konusulan gunluk konusma dilinde ve hece olcusuyledir Doga ask gurbet sila konularinda siirler soylemis yasadigi donemde Osmanli memleketinde buyuk sohret kazanmis tarihi kisiligi hizla unutularak Koroglu Asik Kerem gibi hakkinda turlu menkibeler turemistir YasamiHayati ve cevresi hakkinda kesin bilgiler yoktur Arastirmacilarin cogu 17 yuzyilda yasadigini ileri surer Bazi siirlerine ve rivayetlere dayanarak Karacaoglan in 1606 ya da 1636 da dogdugu iddia edilmistir Yasadigi yer ile ilgili degisik rivayetler bulunur Kimileri onun Kozan Dagi yakinindaki Varsak Farsak koyunde dogdugunu soylerler Ikinci bir iddiaya gore Karacaoglan in yurdu Varsak yurdu olan Feke nin Gokce koyudur Gaziantep in Barak Turkmenleri de Kilis in Musabeyli bucaginda yasayan Cavuslu Turkmenleri de onu kendi asiretlerinden sayarlar Bunlarin disinda O Aksarayli Elbistanli Binbogali Duzicili Ermenekli veya Mutludur Hatta Vasili Radlof tarafindan yayimlanan bir menkibeye gore Belgradlidir ve asil adi Simayil dir Siirlerde gecen yer adlarina tore ve adetlerine kullanilan deyim ve sozlere ve tasvir edilen sevgili lerin giyim kusamina bakarak Cukurova Toroslar da dogup yorenin Turkmen asiretleri arasinda yasadigi anlasilmaktadir Asil adinin ne oldugu ile ilgili gorusler vardir Buna gore onun adi Hasan Ismail Halil veya Mehmet tir Aksehirli Hoca Hamdi Efendi nin 1875 tarihli seyahat hatiralarina gore Karacaoglan yetim buyumustur Babasi gibi omur boyu askere alinmak korkusu veya o siralarda Cukurova da derebeyi olan Kozanogullari ile arasinin acilmasi sonucu genc yasta gurbete cikti Iki kiz kardesini de yaninda goturdugunu Bursa ya hatta Istanbul a gittigini belirten siirleri vardir Yasaminin buyuk bir bolumunu Cukurova Maras Gaziantep yorelerinde gecirdigi dusunulur Dogum yeri gibi olum yeri ve tarihi de kesin olarak bilinmemektedir Siirlerinden cok uzun yasadigi anlasilmaktadir Bazi siirlerden ve kaynaklardan hareketle onun 1679 veya 1689 yilinda oldugu soylenir Mezarinin yeri de dogdugu yer gibi gorecelidir Basdere Sorgun Mut Cezel Duzici Tarsus Zemzem Dagi Hodu Yaylasi sairin mezarinin bulundugu soylenen yerlerden bazilaridir 2014 yili icerisinde Karaman in Sariveliler ilcesinde yer alan tarihi Haci Salih Cami nin restorasyon islemi sirasinda bahcesinde bulunan Karacaoglan ruhuna Fatiha yazili bir mezar tasi bulunmus mezarinin burasi olabilecegi iddia edilmistir Edebi KisiligiKaracaoglan in siirleri ask ve doga uzerinde kuruludur Ayrilik gurbet sila ozlemi ve olum en cok degindigi konulardir Duygularini yasadiklarini dusuncelerini icten gercekci ve ozgun bir siir yapisi icinde anlatir Karacaoglan Turk asik edebiyatina yepyeni bir soyleyis bicimi getirdi Doga benzetmelerini sik sik kullanir Cok yalin ve temiz bir Turkce kullanir Kendisinden sonra gelen bircok ozani derinden etkiledi Bu olumlu etkiler gunumuz Turk siirine kadar uzanir Siirlerini ilk kez Nuzhet Ergun derleyip yayinladi Bircok siiri bestelendi Karacaoglan yasadigi cagda yetismis baska saz sairlerinin tersine dil ve olcu bakimindan Divan Edebiyati nin ve tekke siirinin etkisinden uzak kalmistir Anadolu insaninin o cagdaki gunluk konusma diliyle Turkce yazmistir Kullandigi Arapca ve Farsca sozcuklerin sayisi azdir Yoresel sozcukleri ise yogun bir bicimde kullanir Deyimler ve benzetmelerle halk siirinde kendine ozgu bir siir evreni kurmustur Bu da onun siirine ayri bir renk katar Bu sozcuklerin bircogunu halk dilinde yasayan bicimiyle soylenislerini bozarak ya da anlamlarini degistirerek kullanir Karacaoglan halk siirinin geleneksel yarim uyak duzenini ve yer yer de redifi kullanmistir Hece olcusunun 11 li 6 5 ve 8 li 4 4 kaliplariyla yazmistir Bazi siirlerinde olcu uygunlugunu saglamak icin hece dusmelerine basvurdugu da gorulur Mecaz ve mazmunlara cokca basvurmasi soyleyisini etkili kilan onemli ogelerdir Siirsel soyleyisinin onemli bir ozelligi de halk siiri turu olan mani soylemeye yakin olusudur Kosmalar semailer varsagilar ve turkuler siirleri arasinda onemlice yer tutar Bunlarin her birinde acik anlasilir bir bicimde icli ve ozlu bir soyleyis birligi kurmustur Pir Sultan Abdal Asik Garip Koroglu Oksuz Dede ten etkilenmis siirleriyle Asik Omer Gevheri gibi cagdasi sairleri oldugu kadar 18 yuzyil sairlerinden Dadaloglu Gundeslioglu Beyoglu Deliboran i 19 yuzyil sairlerinden de Bayburtlu Zihni Dertli Seyrani Zileli Talibi Ruhsati Sem i ve Yesil Abdal i etkilemistir Daha sonra da gerek Mesrutiyet gerek Cumhuriyet donemlerinde halk edebiyati geleneginden yararlanan sairlerden Riza Tevfik Bolukbasi Faruk Nafiz Camlibel Behcet Kemal Caglar Necip Fazil Kisakurek Ahmet Kutsi Tecer ve Cahit Kulebi Karacaoglan dan esinlenmislerdir Siirleri 1920 den beri arastirilan derlenip yayimlanan Karacaoglan in bugune degin yazili kaynaklara bes yuzun uzerinde siiri gecmistir Literaturde KaracaoglanSaadettin Nuzhet Ergun Karaca Oglan 1927 Ilhan Basgoz Karac oglan 1984 Sukru Elcin Halk Edebiyatimizda Kaynaklar Meselesi ve XVI Asir Ozani Karacaoglan 1988 XVI Yuzyil Saz Sairi Rumelili Karacaoglan 1993 Saim Sakaoglu Karaca Oglan 2014 Ayrica bakinizMEB 100 Turk EdebiyatcisiKaynakca Kaya Muharrem Karacaoglanin siirlerinde imgeler 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet Gosteri Sanat Edebiyat Dergisi Ocak 2007 En son 13 Subat 2017 tarihinde erisildi a b c d e Gokbel Ahmet Icel Kulturu degisi Sayi 46 Temmuz 1996 9 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2018 a b c d Goren Sani Marmara Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu yuksek lisans tezi 2010 9 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2018 a b Ozden Ersin Trakya Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi 2000 9 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2018 a b c Cabuk Feriha Gazi Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi 2007 9 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2018 4 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2017