Karadağlılar veya Karacadağlılar, (Azerice: Qaradağlılar, Qaracadağlılar, Rusça: карадагцы, караджадагцы) İran'ın Türkmen Yatağı denilen, Aras Nehri'nin güneyinde yer alan ve kendi kabile adını taşıyan Karadağ bölgesinde yaşayan Türk boyudur. Karadağlı ismi, büyük dağ veyahut dağlık yer anlamına gelen Karadağ kelimesinin sonuna "-lı" ekinin eklenmesiyle oluşmuş olup dağlık yerde yaşayan anlamına gelir. Büyük Sovyet Ansiklopedisi, Karadağlıları Azerileri oluşturan etnografik gruplardan biri olarak kabul etmektedir.
Toplam nüfus | |
---|---|
75.000 ile 80.000 arası | |
Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
İran ve Azerbaycan | |
Diller | |
Din | |
Tarihçe
Bir görüşe göre Karadağlılar, 15. ve 16. yüzyılda,Safevi rejimi sırasında Şahsevenler ve Kızılbaşlar gibi Türkçe konuşan kabileler ile Anadolu'dan modern Azerbaycan bölgesine göç ederek bugünkü Azerbaycan halkının oluşumunu sağlamıştırlar. Karadağ bölgesine yerleştikten sonra çobanlıkla meşgul olmuşlardır. Silahlı olanları da çapulculuk ve haydutluk yapmış, ara sıra ticaret kervanlarına ve bazen de şehirlere hücum etmiştir. Karadağ bölgesine yerleştikten sonra çobanlıkla meşgul olmuşlardır. Silahlı olanları da çapulculuk ve haydutluk yapmış, ara sıra ticaret kervanlarına ve bazen de şehirlere hücum etmiştir. Azerice Karadağ'ın lehçesini konuşuyorlar. Geleneksel olarak 7 kabilelere ayrılır. Bunlar karışık bir gruptur (karadağlılar, 1804-1813 ve 1826-1828 yılları arasında Rus-Pers savaşları sırasında Transkafkasya'dan Azerbaycan Türk yerlilerinin ve XIX yüzyılın sonlarından XX yüzyılın başlarına kadar uzanan Osmanlı Türklerinin bir karışımıdır.[]
Karadağlılar çoğunlukla Şii Müslümanlardır.[]
Kültür
Karadağlıların yaşadığı Karadağ bölgesi dağlık olup, geçit vermez bir alandır. Buranın kuzeydoğusu, Şahsevenlerin göç yerlerinden biridir. Coğrafi durumunun elverişliliğinden dolayı eski feodal idare sistemi bir dereceye kadar muhafaza edilmiştir. Karadağlılar, çoğunlukla yerleşik olup, ırmak boylarında ve derelerde ziraatle meşguldürler. Bahçıvanlık ve ipekçilik de geliştirilmiştir. Yazları Kuzey Azerbaycan'a kayarlar.
Karadağlılar, kültür ve gelenek bakımından Şahsevenlerin âdeta ortağı sayılırlar ve aynı Şahsevenler gibi Azerice konuşmaktadırlar. Karadağ lehçesi, Azericenin en saf varyantı olarak bilinmektedir ve en çok İran'ın Doğu Azerbaycan eyaletinde yaygındır. İran'da bulunan Karadağlılar'a diğer Türk halkları gibi Pehlevi Hanedanı döneminde zorunlu olarak Farsça öğretilmiştir.
Kaynakça
Dipnotlar
- ^ a b c "Türk kültürü". Türk Kültürünü Araştırma Enstitütü. 1966. ss. s. 129,130.
- ^ Nevzat Özkan (2002). "Türk dilinin yurtları". Akçağ. ss. s. 86.
- ^ Nihat Çetinkaya (1996). "Iğdır tarihi: tarih, yer adları ve bazı oymaklar üzerine". Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ss. s. 312.
- ^ (Azerice). Azerbaijan Today. 23 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2009.
- ^ "Азербайджанцы" (Rusça). Büyük Sovyet Ansiklopedisi. 22 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009.
- ^ "История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века.-ISBN 5-02-017711-3" (Rusça). Восточная литература. 2002. 14 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
- ^ a b (Rusça). Randevu-zip.narod.ru. 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
- ^ Mehmed Emin Resulzade (1993). "İran Türkleri (Türk Yurdu ve Sebilürreşad'daki Yazıları)". Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ss. s. 10. .
- ^ "Türk Dünyası El Kitabı". Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. 1976. ss. s. 1119.
- ^ Nevzat Özkan. a.g.e. ss. s. 77.
- ^ Sonel Bosnalı (2007). "İran Azerbaycan Türkçesi". Kebikeç. ss. s. 36.
- ^ Hasan Celâl Güzel (2002). "Genel Türk tarihi". Yeni Türkiye. ss. c. 1, s. 169.
- Kısaltmalar; a.g.e. (adı geçen eser), c (cilt), s (sayfa), s. x,x (sayfa x ve x)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karadaglilar veya Karacadaglilar Azerice Qaradaglilar Qaracadaglilar Rusca karadagcy karadzhadagcy Iran in Turkmen Yatagi denilen Aras Nehri nin guneyinde yer alan ve kendi kabile adini tasiyan Karadag bolgesinde yasayan Turk boyudur Karadagli ismi buyuk dag veyahut daglik yer anlamina gelen Karadag kelimesinin sonuna li ekinin eklenmesiyle olusmus olup daglik yerde yasayan anlamina gelir Buyuk Sovyet Ansiklopedisi Karadaglilari Azerileri olusturan etnografik gruplardan biri olarak kabul etmektedir Karadaglilar QaradaglilarToplam nufus75 000 ile 80 000 arasiOnemli nufusa sahip bolgelerIran ve AzerbaycanDillerKaradag lehcesiDinIslam Siilik TarihceBir goruse gore Karadaglilar 15 ve 16 yuzyilda Safevi rejimi sirasinda Sahsevenler ve Kizilbaslar gibi Turkce konusan kabileler ile Anadolu dan modern Azerbaycan bolgesine goc ederek bugunku Azerbaycan halkinin olusumunu saglamistirlar Karadag bolgesine yerlestikten sonra cobanlikla mesgul olmuslardir Silahli olanlari da capulculuk ve haydutluk yapmis ara sira ticaret kervanlarina ve bazen de sehirlere hucum etmistir Karadag bolgesine yerlestikten sonra cobanlikla mesgul olmuslardir Silahli olanlari da capulculuk ve haydutluk yapmis ara sira ticaret kervanlarina ve bazen de sehirlere hucum etmistir Azerice Karadag in lehcesini konusuyorlar Geleneksel olarak 7 kabilelere ayrilir Bunlar karisik bir gruptur karadaglilar 1804 1813 ve 1826 1828 yillari arasinda Rus Pers savaslari sirasinda Transkafkasya dan Azerbaycan Turk yerlilerinin ve XIX yuzyilin sonlarindan XX yuzyilin baslarina kadar uzanan Osmanli Turklerinin bir karisimidir kaynak belirtilmeli Karadaglilar cogunlukla Sii Muslumanlardir kaynak belirtilmeli KulturKaradaglilarin yasadigi Karadag bolgesi daglik olup gecit vermez bir alandir Buranin kuzeydogusu Sahsevenlerin goc yerlerinden biridir Cografi durumunun elverisliliginden dolayi eski feodal idare sistemi bir dereceye kadar muhafaza edilmistir Karadaglilar cogunlukla yerlesik olup irmak boylarinda ve derelerde ziraatle mesguldurler Bahcivanlik ve ipekcilik de gelistirilmistir Yazlari Kuzey Azerbaycan a kayarlar Karadaglilar kultur ve gelenek bakimindan Sahsevenlerin adeta ortagi sayilirlar ve ayni Sahsevenler gibi Azerice konusmaktadirlar Karadag lehcesi Azericenin en saf varyanti olarak bilinmektedir ve en cok Iran in Dogu Azerbaycan eyaletinde yaygindir Iran da bulunan Karadaglilar a diger Turk halklari gibi Pehlevi Hanedani doneminde zorunlu olarak Farsca ogretilmistir KaynakcaDipnotlar a b c Turk kulturu Turk Kulturunu Arastirma Enstitutu 1966 ss s 129 130 Nevzat Ozkan 2002 Turk dilinin yurtlari Akcag ss s 86 Nihat Cetinkaya 1996 Igdir tarihi tarih yer adlari ve bazi oymaklar uzerine Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi ss s 312 Azerice Azerbaijan Today 23 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Haziran 2009 Azerbajdzhancy Rusca Buyuk Sovyet Ansiklopedisi 22 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Temmuz 2009 Istoriya Vostoka V 6 t T 2 Vostok v srednie veka ISBN 5 02 017711 3 Rusca Vostochnaya literatura 2002 14 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Haziran 2009 a b Rusca Randevu zip narod ru 23 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Haziran 2009 Mehmed Emin Resulzade 1993 Iran Turkleri Turk Yurdu ve Sebilurresad daki Yazilari Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi ss s 10 ISBN 975 498 071 3 Turk Dunyasi El Kitabi Turk Kulturunu Arastirma Enstitusu 1976 ss s 1119 Nevzat Ozkan a g e ss s 77 Sonel Bosnali 2007 Iran Azerbaycan Turkcesi Kebikec ss s 36 Hasan Celal Guzel 2002 Genel Turk tarihi Yeni Turkiye ss c 1 s 169 Kisaltmalar a g e adi gecen eser c cilt s sayfa s x x sayfa x ve x