Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karakalpakça (Qaraqalpaq tili / Қарақалпақ тили), Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı gruba mensup olduğu Kazakça ile aralarında karşılıklı anlaşılabilirlik vardır.
| Karakalpakça | |
|---|---|
| Қарақалпақ тили | |
 | |
| Telaffuz | Qaraqalpaq tili |
| Ana dili olanlar | Özbekistan |
| Dönem | 1993 |
| Dil ailesi | Türk dilleri
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | - |
| ISO 639-2 | kaa |
| ISO 639-3 | [[ISO639-3:kaa|kaa]] |
 | |
Alfabe
Karakalpakça için Özbek-Latin alfabesi de kullanılır.
| Latin | Kiril | OTA | IPA | Latin | Kiril | OTA | IPA | Latin | Kiril | OTA | IPA | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A a | А а | A a | /a/ | Q q | Қ қ | Q q | /q/ | W w | Ў ў | W w | /w/ | ||
| Á á | Ә ә | Ä ä | /æ/ | L l | Л л | L l | /l/ | Y y | Й й | Y y | /j/ | ||
| B b | Б б | B b | /b/ | M m | М м | M m | /m/ | Z z | З з | Z z | /z/ | ||
| D d | Д д | D d | /d/ | N n | Н н | N n | /n/ | Sh sh | Ш ш | Ş ş | /ʃ/ | ||
| Щ щ | |||||||||||||
| E e | Е e | E e | /e/ | Ń ń | Ң ң | Ñ ñ | /ŋ/ | C c | Ц ц | (ts) | /t͡s/ | ||
| Э э | |||||||||||||
| F f | Ф ф | F f | /f/ | O o | О о | O o | /o/ | Ch ch | Ч ч | Ç ç | /t͡ʃ/ | ||
| G g | Г г | G g | /ɡ/ | Ó ó | Ө ө | Ö ö | /œ/ | (Yu yu) | Ю ю | (Yu yu) | |||
| Ǵ ǵ | Ғ ғ | Ğ ğ | /ɣ/ | P p | П п | P p | /p/ | (Ya ya) | Я я | (Ya ya) | |||
| H h | Ҳ ҳ | H h | /h/ | R r | Р р | R r | /r/ | Ъ ъ | (ses değeri yok) | ||||
| Ь ь | |||||||||||||
| X x | Х х | X x | /x/ | S s | С с | S s | /s/ | ||||||
| Í ı | Ы ы | I ı | /ɯ/ | T t | Т т | T t | /t/ | ||||||
| I i | И и | İ i | /i/ | U u | У у | U u | /u/ | ||||||
| J j | Ж ж | J j | /ʒ/ | Ú ú | Ү ү | Ü ü | /y/ | ||||||
| K k | К к | K k | /k/ | V v | В в | V v | /v/ | ||||||
Kazak alfabesiyle farkları
Kazak alfabesinde bulunan "Ii" harfi Karakalpak Kirilinde görünmemektedir. Ayrıca Karakalpaklar'ın Özbek latinine geçme eğilimleri vardır. Karakalpakça'da "Ii" yerine "Ии" vardır.
Özellikler
- y>j (c) olayı bu lehçede de görülebilir. жазыўшы (jazıwşı)- yazar, yazıcı
- Eski Türkçe'deki "ğ"'lerin y'ye dönüştüğü söylenebilir. Mesela eski Türkçe mastar eki olan "-ığ" Karakalpakça'da "-ıw" şeklindedir.
- Özbekçe'den Arapça-Farsça kelimeler almıştır.
- Çoğul eklerinde Kazakçadaki gibi -lar, -ler'in dışında -dar, -der, -tar, -ter şekilleri yoktur. Yani Karakalpakçada bu ek sadece -lar, -ler şeklindedir. Örneğin Kazakçada "kendilerinin" anlamındaki "өздерінің (özderiniñ)" Karakalpakça'da "өзлериниң (özleriniñ)" şeklindedir.
- Bazı değişmeler Kazakçadan farklı olarak olmamıştır. Mesela Kazakçada "söylesetin" "konuşacak" anlamdadır. Mesela "söylesetin adam", "konuşacak, söyleşecek adam". Bu kelimedeki -tin kısmı Eski Türkçe'deki -tuğın şeklindeki ekten gelir. Karakalpakçadaysa bu ek değişmemiştir ve tek şekillidir: "söylesetuğın"
- Karakalpakça'da ş>s değişmesi de vardır: söyleş->söyles- gibi...
- Karakalpakça'da ç>ş değişmesi de görülür: qança>qanşa...
Ayrıca Vikipedi'nin Karakalpakça sürümü de bulunmaktadır.
1 - bir 2 - eki 3 - üş 4 - tört 5 - bes 6 - altı 7 - jeti 8 - segiz 9 - toğız 10 - on 20 - jigirma 30 - otız 40 - qırıq 50 - eliw 60 - alpıs 70 - jetpis 80 - seksen 90 - toqsan 100 - jüz 1000 - mıñ
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2013.
- ^ Johanson, Lars (2021). Turkic: Cambridge Language Surveys. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- ^ Robbeets, Martine (2020). The Oxford guide to the Transeurasian languages (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Johanson, Lars (1998). The Turkic languages. Londra: Routledge. ISBN .
- ^ Öztopçu, Kurtuluş (1996). Dictionary of the Turkic languages : English, Azerbaijani, Kazakh, Kyrgyz, Tatar, Turkish, Turkmen, Uighur, Uzbek. Londra: Routledge. ISBN .
Dış bağlantılar
- Karakalpak vikipedi19 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karakalpakca Qaraqalpaq tili Қarakalpak tili Turk dillerinin Kipcak grubuna bagli bir dildir Ayni gruba mensup oldugu Kazakca ile aralarinda karsilikli anlasilabilirlik vardir KarakalpakcaҚarakalpak tiliTelaffuzQaraqalpaq tiliAna dili olanlarOzbekistanDonem1993Dil ailesiTurk dilleri Kipcak grubuKarakalpakcaDil kodlariISO 639 1 ISO 639 2kaaISO 639 3 ISO639 3 kaa kaa AlfabeKarakalpakca icin Ozbek Latin alfabesi de kullanilir Latin Kiril OTA IPA Latin Kiril OTA IPA Latin Kiril OTA IPAA a A a A a a Q q Қ k Q q q W w Ў y W w w A a Ә ә A a ae L l L l L l l Y y J j Y y j B b B b B b b M m M m M m m Z z Z z Z z z D d D d D d d N n N n N n n Sh sh Sh sh S s ʃ Sh shE e E e E e e N n Ң n N n ŋ C c C c ts t s E eF f F f F f f O o O o O o o Ch ch Ch ch C c t ʃ G g G g G g ɡ o o Ө o O o œ Yu yu Yu yu Yu yu ju Ǵ ǵ Ғ g G g ɣ P p P p P p p Ya ya Ya ya Ya ya ja H h Ҳ ҳ H h h R r R r R r r ses degeri yok X x H h X x x S s S s S s s I i Y y I i ɯ T t T t T t t I i I i I i i U u U u U u u J j Zh zh J j ʒ U u Ү ү U u y K k K k K k k V v V v V v v Kazak alfabesiyle farklariKazak alfabesinde bulunan Ii harfi Karakalpak Kirilinde gorunmemektedir Ayrica Karakalpaklar in Ozbek latinine gecme egilimleri vardir Karakalpakca da Ii yerine Ii vardir Ozelliklery gt j c olayi bu lehcede de gorulebilir zhazyyshy jaziwsi yazar yazici Eski Turkce deki g lerin y ye donustugu soylenebilir Mesela eski Turkce mastar eki olan ig Karakalpakca da iw seklindedir Ozbekce den Arapca Farsca kelimeler almistir Cogul eklerinde Kazakcadaki gibi lar ler in disinda dar der tar ter sekilleri yoktur Yani Karakalpakcada bu ek sadece lar ler seklindedir Ornegin Kazakcada kendilerinin anlamindaki ozderinin ozderinin Karakalpakca da ozlerinin ozlerinin seklindedir Bazi degismeler Kazakcadan farkli olarak olmamistir Mesela Kazakcada soylesetin konusacak anlamdadir Mesela soylesetin adam konusacak soylesecek adam Bu kelimedeki tin kismi Eski Turkce deki tugin seklindeki ekten gelir Karakalpakcadaysa bu ek degismemistir ve tek sekillidir soylesetugin Karakalpakca da s gt s degismesi de vardir soyles gt soyles gibi Karakalpakca da c gt s degismesi de gorulur qanca gt qansa Ayrica Vikipedi nin Karakalpakca surumu de bulunmaktadir 1 bir 2 eki 3 us 4 tort 5 bes 6 alti 7 jeti 8 segiz 9 togiz 10 on 20 jigirma 30 otiz 40 qiriq 50 eliw 60 alpis 70 jetpis 80 seksen 90 toqsan 100 juz 1000 minKaynakca Arsivlenmis kopya 4 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2013 Johanson Lars 2021 Turkic Cambridge Language Surveys Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0521865357 Robbeets Martine 2020 The Oxford guide to the Transeurasian languages 1 bas Oxford Oxford University Press ISBN 978 0198804628 Johanson Lars 1998 The Turkic languages Londra Routledge ISBN 978 0415412612 Oztopcu Kurtulus 1996 Dictionary of the Turkic languages English Azerbaijani Kazakh Kyrgyz Tatar Turkish Turkmen Uighur Uzbek Londra Routledge ISBN 978 0415160476 Dis baglantilarKarakalpak vikipedi19 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi