Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karakoncolos (Yunanca: καλικάντζαρος, Bulgarca: караконджул, Sırpça: караконџула / karakondžula), Yunan, Bulgar, Türk ve Anadolu halk kültürlerinde kışları ortaya çıktığına inanılan, tüylerle kaplı bir yaratık. Karakoncul, Koncolos ve Congolos olarak da bilinir.
Nitelikleri
Kara renkte ve çok çirkindir. Maymun, kedi veya çocuk büyüklüğündedir. Aslında pek zararlı olmadığı halde görüntüsü insanlarda paniğe neden olur. Kürklü olarak betimlenir. Geceleri gezer. Bulgar kültürünün Türk tarihiyle olan ortak kökeni sonucu Bulgar halk edebiyatında “Karakonjul”adıyla yer alır. Kara kelimesi geceyle ilişkili olarak değerlendirilir. Zemheride (kışın en soğuk zamanı) sokaklarda dolaşır, rastladığına “Nereden geliyorsun, Nereye gidiyorsun? gibi sorular sorar. Verilecek yanıtların içinde mutlaka “kara” kelimesi olmalıdır (Karasu’dan geliyorum, Karakışla’ya gidiyorum gibi). Böyle yapılmadığında Karakoncolos elindeki kocaman bir tarakla vurarak karşısındaki insanı yaralar. Kendisinden korunmak için kış günleri evlerdeki taraklar ortada bırakılmaz, saklanır.
Türk mitolojisinde, Karakoncolos, 'kara renkte ve çirkin olarak tasarımlanan bir umacı, bir kötülük cini'dir. Özellikle Kuzeydoğu Anadolu Türk kültüründe yer etmiş ve Bulgar folklorunde de rastlanan bir yaratıktır. Bir tür öcüyü andıran karakoncolos pek dehşetengiz sayılmaz ve zararsız olduğuna inanılır. Bununla birlikte zaman zaman gerçek anlamda şeytanî bir şekilde betimlendiği de olmuştur. Kürklü olduğuna inanılan bu yaratığın isminin Yunanca Kalikantzaris'den gelmiş olabileceği de öne sürülür. Bulgar folklorunda yaratığa verilen Bulgarca isim ise Karakondjul'dur ve geceleri gezdiğine inanılır.
Kalikantzarus
Özhan Öztürk’e göre sözcük, Yunanca kalikantzarus (καλικαντζάρους) kelimesi ile yakından alakalıdır. Karadeniz Rumları tarafından Karakoncoloz, Koncoloz (κοντζολόζ) ve Koncolozi (κοντζολόζοι) olarak da bilinmektedir. Karakoncilo’nun “denizden geldiği” söylenir. Kimi yörelerde bu anlayış "dağdan gelme" şeklindedir. Bulgaristan’da ona Kukeri veya “Karakondjul /Karakondjol” denir. Yunan kültüründeki Kalikantzarus'un, Karadeniz halk inanışındaki Karakoncolos'tan şakacılığı, çok fazla zararlı olmaması ve tüylü olması gibi birkaç ortak nokta dışında pek çok farklılığı bulunur.
Kıpçak Türkçesinde yer alan “konç” sözcüğü, Karakoncolos adının asıl unsurunu oluşturur. Sözcüğün sonundaki Grekçe ek kaldırıldığında “kara konçlu” (siyah pantolonlu) anlamı ortaya çıkar. Karadenizdeki şenliklerde ve Bulgaristan’daki “Karakondjul/Karakondjol”un kıyafetlerinde postlara sarılmış, bacakları çoğunlukla kara olan bir varlık bulunur.
Bu yeraltı varlığı Yunan denizcilik geleneği nedeniyle Akdeniz ülkelerine yayılıp onların folkloruna girerek bir deniz cinine dönüşmüştür. Cezayir Arapçasında "qârâqendlûz" şeklinde, bir tür vampir görünümünde yer alır. Karadeniz’in bazı bölgelerinde koncala, koncoloz, karakancala, kancala; Yozgat yöresinde congalaz ve Gaziantep yöresinde gancoloz veya garagancoloz biçimlerinde söylenir.
Etimoloji
“Kara” (siyah) ve (Kon) kökünün bileşimidir . Koncol/Konçul sözcüğünün etimolojisini tespit etmek zor gibi görünmektedir. Yunanca kökenli olduğunu iddia edenler dahi vardır. Konmak fiili veya Kon (dağ geçidi) ile alakalı olabilir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Turkish Mythology Dictionary - Multilingual (Koncalaz)
- Academia.edu[]
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karakoncolos Yunanca kalikantzaros Bulgarca karakondzhul Sirpca karakonџula karakondzula Yunan Bulgar Turk ve Anadolu halk kulturlerinde kislari ortaya ciktigina inanilan tuylerle kapli bir yaratik Karakoncul Koncolos ve Congolos olarak da bilinir NitelikleriKara renkte ve cok cirkindir Maymun kedi veya cocuk buyuklugundedir Aslinda pek zararli olmadigi halde goruntusu insanlarda panige neden olur Kurklu olarak betimlenir Geceleri gezer Bulgar kulturunun Turk tarihiyle olan ortak kokeni sonucu Bulgar halk edebiyatinda Karakonjul adiyla yer alir Kara kelimesi geceyle iliskili olarak degerlendirilir Zemheride kisin en soguk zamani sokaklarda dolasir rastladigina Nereden geliyorsun Nereye gidiyorsun gibi sorular sorar Verilecek yanitlarin icinde mutlaka kara kelimesi olmalidir Karasu dan geliyorum Karakisla ya gidiyorum gibi Boyle yapilmadiginda Karakoncolos elindeki kocaman bir tarakla vurarak karsisindaki insani yaralar Kendisinden korunmak icin kis gunleri evlerdeki taraklar ortada birakilmaz saklanir Turk mitolojisinde Karakoncolos kara renkte ve cirkin olarak tasarimlanan bir umaci bir kotuluk cini dir Ozellikle Kuzeydogu Anadolu Turk kulturunde yer etmis ve Bulgar folklorunde de rastlanan bir yaratiktir Bir tur ocuyu andiran karakoncolos pek dehsetengiz sayilmaz ve zararsiz olduguna inanilir Bununla birlikte zaman zaman gercek anlamda seytani bir sekilde betimlendigi de olmustur Kurklu olduguna inanilan bu yaratigin isminin Yunanca Kalikantzaris den gelmis olabilecegi de one surulur Bulgar folklorunda yaratiga verilen Bulgarca isim ise Karakondjul dur ve geceleri gezdigine inanilir KalikantzarusOzhan Ozturk e gore sozcuk Yunanca kalikantzarus kalikantzaroys kelimesi ile yakindan alakalidir Karadeniz Rumlari tarafindan Karakoncoloz Koncoloz kontzoloz ve Koncolozi kontzolozoi olarak da bilinmektedir Karakoncilo nun denizden geldigi soylenir Kimi yorelerde bu anlayis dagdan gelme seklindedir Bulgaristan da ona Kukeri veya Karakondjul Karakondjol denir Yunan kulturundeki Kalikantzarus un Karadeniz halk inanisindaki Karakoncolos tan sakaciligi cok fazla zararli olmamasi ve tuylu olmasi gibi birkac ortak nokta disinda pek cok farkliligi bulunur Kipcak Turkcesinde yer alan konc sozcugu Karakoncolos adinin asil unsurunu olusturur Sozcugun sonundaki Grekce ek kaldirildiginda kara konclu siyah pantolonlu anlami ortaya cikar Karadenizdeki senliklerde ve Bulgaristan daki Karakondjul Karakondjol un kiyafetlerinde postlara sarilmis bacaklari cogunlukla kara olan bir varlik bulunur Bu yeralti varligi Yunan denizcilik gelenegi nedeniyle Akdeniz ulkelerine yayilip onlarin folkloruna girerek bir deniz cinine donusmustur Cezayir Arapcasinda qaraqendluz seklinde bir tur vampir gorunumunde yer alir Karadeniz in bazi bolgelerinde koncala koncoloz karakancala kancala Yozgat yoresinde congalaz ve Gaziantep yoresinde gancoloz veya garagancoloz bicimlerinde soylenir Etimoloji Kara siyah ve Kon kokunun bilesimidir Koncol Koncul sozcugunun etimolojisini tespit etmek zor gibi gorunmektedir Yunanca kokenli oldugunu iddia edenler dahi vardir Konmak fiili veya Kon dag gecidi ile alakali olabilir Kaynakca Kis Yaratigi Karakoncolos ULUKAYIN 8 Agustos 2022 8 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2022 Boratav Pertev Naili 2015 100 Soruda Turk Folkloru BilgeSu ss 90 91 Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ayrica bakinizCongolos Germakoci Oci Koci OcokociDis baglantilarTurkish Mythology Dictionary Multilingual Koncalaz Academia edu olu kirik baglanti Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz