Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karakulak (Caracal caracal), kedigiller (Felidae) familyasından vahşi bir hayvan türü.
| Karakulak | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Paris'te bulunan Jardin des Plantes'teki bir karakulak | |||||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||
| Caracal caracal (, 1776) | |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Karakulakların dağılımını gösteren harita, 2016 | |||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||
Liste
| |||||||||||||||||||
Dış görünümü ile vaşağa çok benzeyip Step vaşağı, Mısır vaşağı gibi adlarla da anılmış olsa da daha sonraları moleküler DNA çalışmaları ile, tamamen farklı bir tür olup Afrika altın kedisi ve Serval ile yakın akraba olduğu gösterilmiştir.
Orta Asya, Ortadoğu ve Afrika'da yaşar. Asya ve Kuzey Afrika'da sayısı azalmakta ve soyu tehlikede türler arasında kabul edilmekte iken Orta ve Güney Afrika'da tehlike görülmemektedir. Türkiye'de Güney Toroslar, Konya Havzası ve Güneydoğu Anadolu'da yaşadığı sanılan Caracal caracal, Türkiye'de ilk olarak 2002 yılında biyolog Batur Avgan tarafından görüntülenmiştir.
Etimoloji
Latince adı caracal 1761 yılında Georges-Louis Leclerc tarafından önerilmiştir ve Türkçedeki karakulak adından gelmektedir.
Özellikleri
Ortalama ağırlıkları erkeklerde 12–18 kg, dişilerde ise 8–13 kg arasındadır. Omuz yükseklikleri 40–50 cm, vücut uzunlukları 75–90 cm'dir. Bunun dışında 30–35 cm uzunluğunda bir kuyruğa sahiptir. Karakulak'ın kuyruğunun üst kısmında etrafında beyaz tüylerden oluşmuş püskül bulunan siyah bir çizgi vardır. Rengi genelde kahverengi tondadır ve üzerinde gri ya da beyaz benekler bulunur. Karakulağın kulaklarının ucunda sivri tüy kümecikleri vardır. Kulaklarının üst kısmının kenarları siyah tüylüdür.
Davranış ve Beslenme
Yetişkin karakulaklar çift halinde ya da tek başlarına yaşayabilirler. Erkek karakulaklar 19 ile 220 kilometrekare arası çok geniş alanlar üzerinde dolaşmaktadırlar. Dişi karakulak ise kendi bölgesi olup olmamasına bağlı olarak, 5 kilometrekare ile 57 kilometrekare arasında değişen, erkek karakulaklara göre çok daha küçük alanlarda yaşamaktadırlar. Dişiler aktif olarak diğer dişilere karşı kendi topraklarını savunurlar.
Daha çok geceleri avlandığı için avlandığı pek sık görünmez. En çok tavşan, tarla faresi ve sincap gibi kemirgenleri avlar. Ender olarak da meyve yediği görülür. Hatta ceylan, antilop ve yavru deve kuşlarını avladığı görülebilir. Avladığı hayvanların iç organlarını yemezler.
Kendilerini gizlemekte ustadırlar, bir karakulak zemine karşı dümdüz olabilir ve hareketsiz kalabilir, tüylerinin rengi onlara çok iyi bir kamuflaj sağlayabilir.
Karakulaklar avlarına 5 metreye kadar yaklaşır ve sıçrayarak avlarını yakalamak için hamle yaparlar. Karakulaklarda diğer kediler gibi avlarını dişleriyle boğarak öldürürler. Büyük hayvanları pençeleri ile yan yatırarak boğazından ısırırlarken, daha küçük avlarını ise enselerinden ısırarak öldürdüler. Karakulaklar tek bir öğünde avlarının tüm etlerini tüketemezler. Özellikle de büyük avlarda daha sonra bitirmek için geri dönerler. Hatta bazılarının ağaçlarda avlarını gizlediği bile gözlemlenmiştir.
Korunma
Karakulaklar kolayca evcilleştirilebilir. Zaman zaman bir evcil hayvan izlenimi verir. İnsanlarla birlikte yaşamaya kolayca adapte olurlar. Afrika'daki çiftçiler bu hayvanı hoş karşılamazlar çünkü çoğu zaman telleri aşarak çiftçilerin tavuk ve diğer kümes hayvanlarını yerler.
Doğada düşük yoğunlukta bulunmaları ve iyi gizlenmeleri sebebi ile vahşi yaşamda görülmeleri çok zordur. Türkiye'de ilk kez Ağustos 2002'de Batur Avgan tarafından fotoğraflanan karakulak, Temmuz 2009 ve Ocak-Nisan 2010 dönemlerinde Antalya Güllük Dağı Milli Parkı'nda karakulakların ekolojisi üzerine Batur Avgan'ın yürüttüğü arazi çalışmaları sırasında yeniden görüntülenmiştir. Tür üzerine detaylı koruma ve araştırma projelerinden olan ve 2007 yılından bu yana, Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma bölgesinde Biyolog Yasin İlemin tarafından yürütülen çalışmalar çerçevesinde ise özellikle karakulakların aktivite özellikleri üzerine sonuçlar elde edilmiştir.
Günümüzde Anadolu'nun belirli bölgelerinde Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından fotokapanlarla takip edilmektedir. Sayısı çok az olmakla birlikte, avlanılması kesinlikle yasaktır. Zira Eylül 2011'de Çevre ve Orman Bakanlığı ile Merkez Av Komisyonu tarafından çıkarılan kanuna göre, Anadolu karakulağının Türkiye sınırları dahilinde herhangi bir şekilde avlanması, 13.000 TL para cezasından başlayan yaptırımların yolunu açmaktadır.
Alt türler
- Caracal caracal caracal, Doğu Afrika ve Güney Afrika
- Caracal caracal algira, Kuzey Afrika
- Caracal caracal damarensis, Namibya
- Caracal caracal limpopoensis, Botsvana
- Caracal caracal lucani, Gabon
- Caracal caracal michaelis, Türkmenistan
- Caracal caracal nubicus, Etiyopya, Sudan
- Caracal caracal poecilictis, Batı Afrika
- Caracal caracal schmitzi, Batı Asya, İran, Arabistan, Pakistan, Hindistan, Türkiye
Kaynakça
- ^ Avgan, B.; Henschel, P.; Ghoddousi, A. (2016). "Caracal caracal". s. e.T3847A102424310. 8 Ağustos 2018 tarihinde
|arşiv-url=kullanmak için|url=gerekiyor () arşivlendi. - ^ Johnson; ve diğerleri. The Late Miocene Radioton of Modern Felidae: A Genetic Assessment. ss. 73 - 77, Science Vol. 311.
- ^ "Caracal caracal". iucnredlist.org sitesi. 19 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2018.
- ^ Yedig, Serhan. "Zirvelerin vahşi ve yalnız efendisi". Hürriyet gazetesi, 16 Kasım 2012. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2018.
- ^ a b Buffon, G.-L. L. (1761). "Le Caracal". Histoire naturelle, générale et particulière, avec la description du Cabinet du Roi. Tome IX. Paris: L'Imprimerie Royale. ss. 262-267.
- ^ Alanç, Zeynep (Eylül 2011). "KARAKULAKLAR YOK EDİLMESİN! Datçalı Karakulak Yavrusunun İnsanla Tanışması". TABİAT VE İNSAN. s. 46. 10 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karakulak Caracal caracal kedigiller Felidae familyasindan vahsi bir hayvan turu KarakulakParis te bulunan Jardin des Plantes teki bir karakulakKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CarnivoraAlt takim FeliformiaFamilya FelidaeAlt familya FelinaeCins CaracalTur C caracalIkili adlandirmaCaracal caracal 1776 Karakulaklarin dagilimini gosteren harita 2016SinonimlerListe C aharonii Matschie 1912 C bengalensis J B Fischer 1829 C berberorum Matschie 1892 C coloniae Thomas 1926 C corylinus Matschie 1912 C medjerdae Matschie 1912 C melanotis Gray 1843 C melanotix Gray 1843 C michaelis Heptner 1945 C roothi Roberts 1926 C spatzi Matschie 1912 Dis gorunumu ile vasaga cok benzeyip Step vasagi Misir vasagi gibi adlarla da anilmis olsa da daha sonralari molekuler DNA calismalari ile tamamen farkli bir tur olup Afrika altin kedisi ve Serval ile yakin akraba oldugu gosterilmistir Orta Asya Ortadogu ve Afrika da yasar Asya ve Kuzey Afrika da sayisi azalmakta ve soyu tehlikede turler arasinda kabul edilmekte iken Orta ve Guney Afrika da tehlike gorulmemektedir Turkiye de Guney Toroslar Konya Havzasi ve Guneydogu Anadolu da yasadigi sanilan Caracal caracal Turkiye de ilk olarak 2002 yilinda biyolog Batur Avgan tarafindan goruntulenmistir EtimolojiLatince adi caracal 1761 yilinda Georges Louis Leclerc tarafindan onerilmistir ve Turkcedeki karakulak adindan gelmektedir OzellikleriOrtalama agirliklari erkeklerde 12 18 kg disilerde ise 8 13 kg arasindadir Omuz yukseklikleri 40 50 cm vucut uzunluklari 75 90 cm dir Bunun disinda 30 35 cm uzunlugunda bir kuyruga sahiptir Karakulak in kuyrugunun ust kisminda etrafinda beyaz tuylerden olusmus puskul bulunan siyah bir cizgi vardir Rengi genelde kahverengi tondadir ve uzerinde gri ya da beyaz benekler bulunur Karakulagin kulaklarinin ucunda sivri tuy kumecikleri vardir Kulaklarinin ust kisminin kenarlari siyah tuyludur Davranis ve BeslenmeYetiskin karakulaklar cift halinde ya da tek baslarina yasayabilirler Erkek karakulaklar 19 ile 220 kilometrekare arasi cok genis alanlar uzerinde dolasmaktadirlar Disi karakulak ise kendi bolgesi olup olmamasina bagli olarak 5 kilometrekare ile 57 kilometrekare arasinda degisen erkek karakulaklara gore cok daha kucuk alanlarda yasamaktadirlar Disiler aktif olarak diger disilere karsi kendi topraklarini savunurlar Daha cok geceleri avlandigi icin avlandigi pek sik gorunmez En cok tavsan tarla faresi ve sincap gibi kemirgenleri avlar Ender olarak da meyve yedigi gorulur Hatta ceylan antilop ve yavru deve kuslarini avladigi gorulebilir Avladigi hayvanlarin ic organlarini yemezler Kendilerini gizlemekte ustadirlar bir karakulak zemine karsi dumduz olabilir ve hareketsiz kalabilir tuylerinin rengi onlara cok iyi bir kamuflaj saglayabilir Karakulaklar avlarina 5 metreye kadar yaklasir ve sicrayarak avlarini yakalamak icin hamle yaparlar Karakulaklarda diger kediler gibi avlarini disleriyle bogarak oldururler Buyuk hayvanlari penceleri ile yan yatirarak bogazindan isirirlarken daha kucuk avlarini ise enselerinden isirarak oldurduler Karakulaklar tek bir ogunde avlarinin tum etlerini tuketemezler Ozellikle de buyuk avlarda daha sonra bitirmek icin geri donerler Hatta bazilarinin agaclarda avlarini gizledigi bile gozlemlenmistir KorunmaKarakulaklar kolayca evcillestirilebilir Zaman zaman bir evcil hayvan izlenimi verir Insanlarla birlikte yasamaya kolayca adapte olurlar Afrika daki ciftciler bu hayvani hos karsilamazlar cunku cogu zaman telleri asarak ciftcilerin tavuk ve diger kumes hayvanlarini yerler Dogada dusuk yogunlukta bulunmalari ve iyi gizlenmeleri sebebi ile vahsi yasamda gorulmeleri cok zordur Turkiye de ilk kez Agustos 2002 de Batur Avgan tarafindan fotograflanan karakulak Temmuz 2009 ve Ocak Nisan 2010 donemlerinde Antalya Gulluk Dagi Milli Parki nda karakulaklarin ekolojisi uzerine Batur Avgan in yuruttugu arazi calismalari sirasinda yeniden goruntulenmistir Tur uzerine detayli koruma ve arastirma projelerinden olan ve 2007 yilindan bu yana Datca Bozburun Ozel Cevre Koruma bolgesinde Biyolog Yasin Ilemin tarafindan yurutulen calismalar cercevesinde ise ozellikle karakulaklarin aktivite ozellikleri uzerine sonuclar elde edilmistir Gunumuzde Anadolu nun belirli bolgelerinde Tarim ve Orman Bakanligi Doga Koruma ve Milli Parklar Genel Mudurlugu tarafindan fotokapanlarla takip edilmektedir Sayisi cok az olmakla birlikte avlanilmasi kesinlikle yasaktir Zira Eylul 2011 de Cevre ve Orman Bakanligi ile Merkez Av Komisyonu tarafindan cikarilan kanuna gore Anadolu karakulaginin Turkiye sinirlari dahilinde herhangi bir sekilde avlanmasi 13 000 TL para cezasindan baslayan yaptirimlarin yolunu acmaktadir Alt turlerCaracal caracal caracal Dogu Afrika ve Guney Afrika Caracal caracal algira Kuzey Afrika Caracal caracal damarensis Namibya Caracal caracal limpopoensis Botsvana Caracal caracal lucani Gabon Caracal caracal michaelis Turkmenistan Caracal caracal nubicus Etiyopya Sudan Caracal caracal poecilictis Bati Afrika Caracal caracal schmitzi Bati Asya Iran Arabistan Pakistan Hindistan TurkiyeKaynakca Avgan B Henschel P Ghoddousi A 2016 Caracal caracal s e T3847A102424310 8 Agustos 2018 tarihinde arsiv url kullanmak icin url gerekiyor yardim arsivlendi Eksik ya da bos url yardim Johnson ve digerleri The Late Miocene Radioton of Modern Felidae A Genetic Assessment ss 73 77 Science Vol 311 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Caracal caracal iucnredlist org sitesi 19 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2018 Yedig Serhan Zirvelerin vahsi ve yalniz efendisi Hurriyet gazetesi 16 Kasim 2012 23 Mart 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2018 a b Buffon G L L 1761 Le Caracal Histoire naturelle generale et particuliere avec la description du Cabinet du Roi Tome IX Paris L Imprimerie Royale ss 262 267 Alanc Zeynep Eylul 2011 KARAKULAKLAR YOK EDILMESIN Datcali Karakulak Yavrusunun Insanla Tanismasi TABIAT VE INSAN s 46 10 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2022 Arsivlenmis kopya 27 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2014