Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karakuş Han, Türk ve Altay mitolojisinde Kuşlar Tanrısı. Karaguş veya Harahus olarak da anılır. Karağuş şeklinde de söylenir.
Özellikleri
Kuşlara hükmeder. Tanrı Ülgen’in oğludur. Karakuş Türklerde büyük ve yırtıcı kuşları tanımlamakta kullanılan ortak bir tabirdir. Ayrıca, kam'ın ayin sırasında yaptığı hareketlerin, bazı yörelerde rastlanan kartal oyunu ile temsil edildiği görülmektedir. Kartal oyunu Siirt'te, “Harahusta”, Urfa ve Adıyaman’da “Karakustana” şeklinde söylenir. Hınıs'ta ise “Yarkusta” oyunu denir. Bu oyunun Karakuş Han’a bir saygı içermesi de muhtemeldir.
Türk kültüründe Karakuş
Türk şamanları karakuşlara yardımcı ruhlar gözüyle bakarlardı. A. Divayev'in kaleme aldığı şaman şarkılarında bakşının "karakuş"tan yardım istemesine rastlanır. Teleğüt şamanlarının davullarında "demir tırnaklı karakuş" resmi yer alırdı. Manas destanında karakuş, Er Töştük'ü yutar. Karakuşun yavruları annelerine dev bir yılanın ağzından kendilerini onun kurtardığını söyleyince karakuşun karnından sağ kurtulur. "Karakuş" anlam olarak "Simurg'la aynı içeriği taşır. İyi şamanların ruhu kızıl çam üzerindeki kızıl yumurtadan, kötü olanlar ise kara kayın üzerindeki kara yumurtadan çıkarlar. Bu kartal tüm ömrü boyunca o şamanı korur ve yardımcı olur. Bu kuş o kadar büyüktür ki, ay onun sol kanadını, güneş de sol kanadını ancak kapatır. Sibirya inançlarına göre Tanrı insanlara yardım etmesi için kartalı göndermiştir. Kartal şamana kendinden geçerek yaptığı yolculukta eşlik eder. Türklerde kartal ve ona benzeyen sungur, doğan, atmaca, laçın gibi kuşlara genel olarak karakuş adı verilir. Bu kuş türü aynı zamanda görünmez alemle olan bağlantıyı temsil eden bir ruh olarak da görülür. Şamanlar onun yardımına başvurur. Karakuş bazen yiğitleri bütün olarak yutar ve onlar da onun karnından tekrar sağ olarak çıkmanın bir yolunu bulurlar. Anadolu’da aşıklar ancak kendilerine bir kuş kılığına giren Cebrail veya Mikail’in rüyalarında görünmesiyle birlikte aşıklık vasfını kazanırlar.
Etimoloji
Kara (Hara) ve Kuş (Guş) sözcüklerinin bileşik halidir. Kartal anlamına gelir.
Kaynakça
- Pertev Naili Boratav, Türk Mitolojisi, Oğuz-Anadolu-Azeri-Türkmen, Bilgesu Yayınları, 2012, Çeviri: Recep Özbay ("Kartal" maddesi)
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dipnotlar
Ayrıca bakınız
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karakus Han Turk ve Altay mitolojisinde Kuslar Tanrisi Karagus veya Harahus olarak da anilir Karagus seklinde de soylenir OzellikleriKuslara hukmeder Tanri Ulgen in ogludur Karakus Turklerde buyuk ve yirtici kuslari tanimlamakta kullanilan ortak bir tabirdir Ayrica kam in ayin sirasinda yaptigi hareketlerin bazi yorelerde rastlanan kartal oyunu ile temsil edildigi gorulmektedir Kartal oyunu Siirt te Harahusta Urfa ve Adiyaman da Karakustana seklinde soylenir Hinis ta ise Yarkusta oyunu denir Bu oyunun Karakus Han a bir saygi icermesi de muhtemeldir Turk kulturunde KarakusTurk samanlari karakuslara yardimci ruhlar gozuyle bakarlardi A Divayev in kaleme aldigi saman sarkilarinda baksinin karakus tan yardim istemesine rastlanir Telegut samanlarinin davullarinda demir tirnakli karakus resmi yer alirdi Manas destaninda karakus Er Tostuk u yutar Karakusun yavrulari annelerine dev bir yilanin agzindan kendilerini onun kurtardigini soyleyince karakusun karnindan sag kurtulur Karakus anlam olarak Simurg la ayni icerigi tasir Iyi samanlarin ruhu kizil cam uzerindeki kizil yumurtadan kotu olanlar ise kara kayin uzerindeki kara yumurtadan cikarlar Bu kartal tum omru boyunca o samani korur ve yardimci olur Bu kus o kadar buyuktur ki ay onun sol kanadini gunes de sol kanadini ancak kapatir Sibirya inanclarina gore Tanri insanlara yardim etmesi icin kartali gondermistir Kartal samana kendinden gecerek yaptigi yolculukta eslik eder Turklerde kartal ve ona benzeyen sungur dogan atmaca lacin gibi kuslara genel olarak karakus adi verilir Bu kus turu ayni zamanda gorunmez alemle olan baglantiyi temsil eden bir ruh olarak da gorulur Samanlar onun yardimina basvurur Karakus bazen yigitleri butun olarak yutar ve onlar da onun karnindan tekrar sag olarak cikmanin bir yolunu bulurlar Anadolu da asiklar ancak kendilerine bir kus kiligina giren Cebrail veya Mikail in ruyalarinda gorunmesiyle birlikte asiklik vasfini kazanirlar EtimolojiKara Hara ve Kus Gus sozcuklerinin bilesik halidir Kartal anlamina gelir KaynakcaPertev Naili Boratav Turk Mitolojisi Oguz Anadolu Azeri Turkmen Bilgesu Yayinlari 2012 Ceviri Recep Ozbay Kartal maddesi Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dipnotlar Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 296 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 297 Ayrica bakinizAk OglanlarTurk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz