Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Derekapı, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
| Derekapı | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Derekapı Derekapı'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 18,15 km² |
| Rakım | 1630 m |
| Nüfus (2022) | 337 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Tarihçe
Derekapı'nın eski adı Kartshis Kari'dir. Gürcüce bir yer adı olan Kartshis Kari (ქარცხის კარი), "Kartsha Kapısı" anlamına gelir. Bu yerleşim Kartsha köyüne açılan vadi üzerinde yer alması nedeniyle bu şekilde adlandırılmış olmalıdır. Kartsha (ქარცხა) ise, Gürcüce bir yer adı olup gökçe çan çiçeğinin (Campanula tridentata) yetiştiği yeri ifade eder. Kartsha Kapısı daha sonra Kisha Kapusu'na (كسخە قپوسی) dönüşmüştür.
Kartsha Kapısı köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Eski Gürcü kilisesi olan Kartsha Kapısı Kilisesi ve sığınak olarak kullanılan mağara bu dönemden kalmış olmalıdır.
Kartsha Kapısı adı sonradan Kisha Kapısı'na ve Kishkapı'ya dönüşmüştür. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Kisha Kapusu" olarak geçer. Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte köyde 35 hanede 116 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 232 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.
Kartsha adı, Ermenicenin etkisiyle Kisha'ya dönüşmüştür. Nitekim Kartsha Kapısı 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde yazım hatası olmakla birlikte "Kisha Kapusu" (كسخە قپوسی) şeklinde geçer. Bu sırada köy Erzurum vilayetinin Tortum kazasının Azort nahiyesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında "Kishakapu" biçiminde yazılmış olan köyün nüfusu 422 kişiden oluşuyordu. Bu sırada Kishakapu Tortum kazasının Kisha nahiyesinin 15 köyünden biriydi. Kartshis Kari veya Kishakapı Türkçe olmadığı için köyün adı 1950’lerin ilk yarısında Derekapı olarak değiştirilmiştir. Köyün Gürcüce adındaki "kapı" (kari) kelimesi yeni adında da korunmuştur. Derekapı köyünün nüfusu 1965 genel nüfus sayımında 585 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 122 kişi okuma yazma biliyordu.
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmış, yeni mahalle düzenlemelerine gidilmiştir. Şenyurt Beldesi'nin 8 mahallesinden 5'i 2012 sonrası Şenyurt Mahallesi bünyesinde kalmıştır. Diğer 3 mahalle (Cihanlı, Derekapı, Deveboynu) de Tortum Belediyesi’nin birer mahallesi olmuştur.
Derekapı köyünde Gürcü kilisesi olarak bilinen Kartsha Kapısı Kilisesi, bu yerleşimin Osmanlıların eline geçmesinden önce inşa edilmiş olmalıdır. Köyde ayrıca bir kayada eskiden sığınak olarak kullanıldığı bir mağara bulunmaktadır. Bu mağaranın girişine bir duvar örülmüştür. Bu duvarda kapı ve pencere izleri tespit edilmiştir.
Coğrafya
Mahalle, Erzurum il merkezine 73 km, Tortum ilçe merkezine 19 km uzaklıktadır</ref> Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yolu ve Tortum Çayı kenarındadır.
Nüfus
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 337 |
| 2021 | 359 |
| 2020 | 446 |
| 2019 | 357 |
| 2018 | 387 |
| 2017 | 358 |
| 2016 | 402 |
| 2015 | 429 |
| 2014 | 503 |
| 2012 | 471 |
| 2011 | 567 |
| 2010 | 535 |
| 2009 | 484 |
| 2008 | 537 |
| 2007 | 339 |
| 2000 | 399 |
| 1990 | 519 |
| 1985 | 530 |
| 1965 | 585 |
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j "Erzurum Tortum Derekapı Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h . Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . AtlasBig. 1 Ocak 1970. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ "Derekapı, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 453. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Gürcü Dilinin Açıklamalı Sözlüğü (ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი)". 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.
- ^ "ქარცხვი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt
- ^ a b "Yunus Özger, "XIX. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, Sayı: 2, s. 113-128". 18 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 235.
- ^ a b Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması-2011", 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Çorum, 2012, 2. Cilt, s. 321-336. 9 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 172-173. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 453. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 252.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ . Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Derekapı to Erzurum". Derekapı to Erzurum. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.
- ^ "Derekapı to Tortum". Derekapı to Tortum. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Derekapı". Derekapı. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Derekapı, Tortum için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Derekapi Erzurum ilinin Tortum ilcesine bagli bir kirsal mahalledir DerekapiMahalleMahallenin haritadaki yeriErzurum un Turkiye deki konumuDerekapiDerekapi nin Erzurum daki konumuUlke TurkiyeIlErzurumIlceTortumCografi bolgeKaradeniz BolgesiYuzolcumu Toplam18 15 km Rakim1630 mNufus 2022 337Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0442Il plaka kodu25Posta kodu25430TarihceDerekapi nin eski adi Kartshis Kari dir Gurcuce bir yer adi olan Kartshis Kari ქარცხის კარი Kartsha Kapisi anlamina gelir Bu yerlesim Kartsha koyune acilan vadi uzerinde yer almasi nedeniyle bu sekilde adlandirilmis olmalidir Kartsha ქარცხა ise Gurcuce bir yer adi olup gokce can ciceginin Campanula tridentata yetistigi yeri ifade eder Kartsha Kapisi daha sonra Kisha Kapusu na كسخە قپوسی donusmustur Kartsha Kapisi koyu tarihsel Gurcistan i olusturan bolgelerden biri olan Tao da yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi 16 yuzyilin ortalarinda Gurculerden ele gecirmistir Eski Gurcu kilisesi olan Kartsha Kapisi Kilisesi ve siginak olarak kullanilan magara bu donemden kalmis olmalidir Kartsha Kapisi adi sonradan Kisha Kapisi na ve Kishkapi ya donusmustur Nitekim 1835 tarihli Osmanli nufus defterinde Kisha Kapusu olarak gecer Osmanli idaresinin askere alma amaciyla sadece erkek nufusunu tespit ettigi bu tarihte koyde 35 hanede 116 erkek kaydedilmistir Erkek sayisi kadar kadin eklenince koyun toplam nufusunun yaklasik 232 kisiden olustugu ortaya cikar Kartsha adi Ermenicenin etkisiyle Kisha ya donusmustur Nitekim Kartsha Kapisi 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde yazim hatasi olmakla birlikte Kisha Kapusu كسخە قپوسی seklinde gecer Bu sirada koy Erzurum vilayetinin Tortum kazasinin Azort nahiyesine bagliydi 1940 genel nufus sayiminda Kishakapu biciminde yazilmis olan koyun nufusu 422 kisiden olusuyordu Bu sirada Kishakapu Tortum kazasinin Kisha nahiyesinin 15 koyunden biriydi Kartshis Kari veya Kishakapi Turkce olmadigi icin koyun adi 1950 lerin ilk yarisinda Derekapi olarak degistirilmistir Koyun Gurcuce adindaki kapi kari kelimesi yeni adinda da korunmustur Derekapi koyunun nufusu 1965 genel nufus sayiminda 585 kisiden olusuyor ve bu nufus icinde 122 kisi okuma yazma biliyordu 1993 yilinda Buyuksehir olan Erzurum da 2012 yilinda 6360 Sayili Yasa ile tum koylerin tuzel kisiligi kaldirilmis yeni mahalle duzenlemelerine gidilmistir Senyurt Beldesi nin 8 mahallesinden 5 i 2012 sonrasi Senyurt Mahallesi bunyesinde kalmistir Diger 3 mahalle Cihanli Derekapi Deveboynu de Tortum Belediyesi nin birer mahallesi olmustur Derekapi koyunde Gurcu kilisesi olarak bilinen Kartsha Kapisi Kilisesi bu yerlesimin Osmanlilarin eline gecmesinden once insa edilmis olmalidir Koyde ayrica bir kayada eskiden siginak olarak kullanildigi bir magara bulunmaktadir Bu magaranin girisine bir duvar orulmustur Bu duvarda kapi ve pencere izleri tespit edilmistir CografyaMahalle Erzurum il merkezine 73 km Tortum ilce merkezine 19 km uzakliktadir lt ref gt Mahalle Tortum un kuzeybatisinda olup numarali Artvin Erzurum Uzundere Tortum devlet yolu ve Tortum Cayi kenarindadir NufusYillara gore mahalle nufus verileri2022 3372021 3592020 4462019 3572018 3872017 3582016 4022015 4292014 5032012 4712011 5672010 5352009 4842008 5372007 3392000 3991990 5191985 5301965 585Kaynakca a b c d e f g h i j Erzurum Tortum Derekapi Mahalle Nufusu Nufusune com 15 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 a b c d e f g h Turkiye Istatistik Kurumu 17 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi AtlasBig 1 Ocak 1970 27 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2024 Derekapi Turkey Page Ingilizce Fallingrain com 24 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 Tao ტაო Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Batum 2020 s 453 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 Gurcu Dilinin Aciklamali Sozlugu ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი 11 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2023 ქარცხვი A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt ISBN 0 9535878 3 5 a b Yunus Ozger XIX Yuzyilda Tortum un Nufus Durumu Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi 2006 Sayi 2 s 113 128 18 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2023 a b Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 235 a b Fahriye Bayram Turgay Yazar Artvin Ardahan Erzurum Ili ve Ilcelerinde Ortacag Gurcu Mimarisi Yuzey Arastirmasi 2011 30 Arastirma Sonuclari Toplantisi Corum 2012 2 Cilt s 321 336 9 Kasim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 975 17 3246 0 a b 2016 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2017 s 172 173 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9470 8 7 Tao Gurcuce Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Batum 2020 s 453 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1944 s 252 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 263 Resmi Gazete 10 Aralik 2012 19 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2022 Derekapi to Erzurum Derekapi to Erzurum 27 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2023 Derekapi to Tortum Derekapi to Tortum 27 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 Derekapi Derekapi 27 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2023 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 1990 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 1985 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1968 PDF kutuphane tuik gov tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarDerekapi Tortum icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft