Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kağnı, Eskiden insanların yük taşımak için kullandıkları araç. Genellikle öküzler tarafından çekilmek suretiyle, bazen de at veya eşekle de kullanılır.
Etimoloji
Divan-i Lugati't-Türk'te "Kaŋlı" (Kanglı) sözcüğü "ağır yük arabası" olarak tanımlanır. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde "Anaṭoli vilāyetiŋdeki gibi iki tekerlekli kaŋlı (قاكلى) arabalar ile yük taşırlar" cümlesi yer almaktadır. Lehçe-i Osmani'de ise "Ḳaŋ" (قاك) kelimesi "Tekerlek ve onun gibi müdevver şey, tabla. Sabıkta canilerin boğazına geçirdikleri ağır tomruk" şeklinde izah edilmişir.
Ayrıca “Cansızı çeksin canlılar Kanga ile / Adınız Kangalug olsun, belginiz de araba” cümleleri ile Oğuz Kağan Destanı'nda kağnının icadından söz edilirken Kanglı boyu ile bir ilgi kurulmuştur.
Parçalar
Kağnılar; teker, kağnı evi ve boyunduruk olarak 3 parçadan meydana gelir. Tekerlekler ay biçimi 2 tahta ile bunların arasında bir göbekten ibarettir. Tekerin çerçevesine 1 cm kalınlığında 2–3 cm genişliğinde demir çember kızdırılarak geçirilir. Böylece tahta tekerleğin kısa zamanda parçalanıp elden çıkması önlenmiş olur. Tekerlekleri birleştiren dingil üzerine oklar ve bu okların üzerine de kağnı evi tabir edilen kısım oturtulurdu. Boyunduruk ise hayvana kayışla bağlanan kısımdır.
Kağnıyı idare eden kimse ayakta veya oturarak, elindeki 2 metre boyundaki meses veya üvendeire adı verilen ucu nodullu (sivri demir) değnekle öküzlere yön verir. Boyundurukta dört adet ucunda ip veya kayış bağlı zelve olur. Bir de ısınmayı ve dönerin yanmasını önlemek için kağlağı denen bir kap olur, içinde ise yağ ve kayısı çekirdeği ezmesi olur.
Kaynakça
- TRAKYA AĞIZLARINDA YER ALAN ALET VE EŞYA ADLARI,Yrd.Doç. Muharrem ÖZDEN, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 50, Haziran 2017 (Kağnı parçaları hakkında pek çok bilgi içermektedir)
- Türk Etnoğrafya Dergisi, 1956, Sayı: 1, Maarif Vekaleti - Eski Eserler ve Müzeler Umum Müdürlüğü Neşriyatı, Maarif Basımevi, Ankara
Dipnotlar
Dış bağlantılar
- Kağnı, Burhan Oğuz 27 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
Fotoğraflar
-
![image]()
Kağnı -1 -
![image]()
Kağnı -2
 | Ulaşım ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kagni Eskiden insanlarin yuk tasimak icin kullandiklari arac Genellikle okuzler tarafindan cekilmek suretiyle bazen de at veya esekle de kullanilir Turkiye de kullanilan bir kagni 1976EtimolojiDivan i Lugati t Turk te Kaŋli Kangli sozcugu agir yuk arabasi olarak tanimlanir Evliya Celebi nin Seyahatnamesi nde Anaṭoli vilayetiŋdeki gibi iki tekerlekli kaŋli قاكلى arabalar ile yuk tasirlar cumlesi yer almaktadir Lehce i Osmani de ise Ḳaŋ قاك kelimesi Tekerlek ve onun gibi mudevver sey tabla Sabikta canilerin bogazina gecirdikleri agir tomruk seklinde izah edilmisir Ayrica Cansizi ceksin canlilar Kanga ile Adiniz Kangalug olsun belginiz de araba cumleleri ile Oguz Kagan Destani nda kagninin icadindan soz edilirken Kangli boyu ile bir ilgi kurulmustur ParcalarKagni Parcalari Kagnilar teker kagni evi ve boyunduruk olarak 3 parcadan meydana gelir Tekerlekler ay bicimi 2 tahta ile bunlarin arasinda bir gobekten ibarettir Tekerin cercevesine 1 cm kalinliginda 2 3 cm genisliginde demir cember kizdirilarak gecirilir Boylece tahta tekerlegin kisa zamanda parcalanip elden cikmasi onlenmis olur Tekerlekleri birlestiren dingil uzerine oklar ve bu oklarin uzerine de kagni evi tabir edilen kisim oturtulurdu Boyunduruk ise hayvana kayisla baglanan kisimdir Kagniyi idare eden kimse ayakta veya oturarak elindeki 2 metre boyundaki meses veya uvendeire adi verilen ucu nodullu sivri demir degnekle okuzlere yon verir Boyundurukta dort adet ucunda ip veya kayis bagli zelve olur Bir de isinmayi ve donerin yanmasini onlemek icin kaglagi denen bir kap olur icinde ise yag ve kayisi cekirdegi ezmesi olur KaynakcaTRAKYA AGIZLARINDA YER ALAN ALET VE ESYA ADLARI Yrd Doc Muharrem OZDEN Uluslararasi Sosyal Arastirmalar Dergisi Cilt 10 Sayi 50 Haziran 2017 Kagni parcalari hakkinda pek cok bilgi icermektedir Turk Etnografya Dergisi 1956 Sayi 1 Maarif Vekaleti Eski Eserler ve Muzeler Umum Mudurlugu Nesriyati Maarif Basimevi AnkaraDipnotlar Lehce i Osmani Ahmet Vefik Pasa Hazirlayan Recep Toparli Ankara Turk Dil Kurumu 2000 Bahaeddin Ogel 1993 Turk Mitolojisi I Istanbul Milli Egitim Bakanligi Yayinlari s 60 61 Dis baglantilarKagni Burhan Oguz 27 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizKanglilarFotograflarKagni 1 Kagni 2 Ulasim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz