Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağız yoluyla alınan asit ve alkaliler ile bazı kimyasal maddelerin, mukozada nekroza dek varabilen etkileri saptanır. Maddenin etkisi konsantrasyonuna ve etki süresine bağlıdır.
Yüksek konsantrasyonlu kimyasal maddeler çok kısa sürede nekrozlar (erozyon ya da ülser) oluştururken, düşük konsantrasyonlu kimyasalların uzun süreli etkisiyle mukozada sarımsı-beyaz renk değişikliği ortaya çıkar. Yüksek konsantrasyonlu kimyasal maddelerin çoğu ülserlere ve güçlü fibrozislere yol açar; örneğin, kostik madde yanıklarında ağız mukozası kadar özofagus (yemek borusu) da etkilenir. Kostik madde yutulmasına bağlı ağız mukozası ve özofagus yanıkları, özellikle zeytinyağı üretilen Ege, Marmara ve Güneydoğu Anadolu gibi yörelerdeki çocuklarda sık görülen travmalardandır.
Yüzeysel etki gösterebilen maddelerin neden olduğu sarımsı-beyaz renkli plakların nedeni epitelde oluşan süngerleşmedir (spongiozis). Kimyasal maddenin etkisi giderildiğinde, epiteldeki renk değişikliği de kaybolur. Örneğin, diş ağrısı nedeniyle lokal aspirin uygulaması yapan hastalarda, dişlerle yanak arasındaki oluğun mukozasında beyazımsı renkte lezyonlara rastlanır. Aspirin, mukozanın direncini azaltır, apoptozisi hızlandırır ve epitel hücrelerinin yenilenmesi (rejenerasyon) işlevini bozar. Benzer lezyonlara gümüş nitrat, , sodyum hipoklorid, paraformaldehid, dişhekimliğinde kullanılan başkaca kimyasal maddeler de yol açabilir. Uzun süreli etkilerde, sarımsı-beyaz renkli plakların üzerindeki nekrozlaşır; fibrinle örtülü, sınırları düzensiz ağrılı bir erozyon ortaya çıkar. Aft tedavisinde lezyonlar üzerine uygulanan gümüş nitrat, sağlam dokulara taşırılırsa grimsi-beyaz renk değişikliğine neden olur, etki uzun sürerse güçlü nekrozlar yapar. Ağız çalkalama sıvılarının içeriğinde bulunan hidrojen peroksidin uzun süreli etkisi erozyonlara neden olur. Alkol ve içeren ağız yıkama sıvıları, kimyasal mukoza yanıklarına neden olabilmektedir. Kök kanallarının temizlenmesi ya da diş beyazlatma amacıyla uygulanan sodyum hipoklorür çözeltisinin mukoza yüzeylerine kaçması erozyon ve ülserler oluşturur. Dişhekimliğinde kullanılan fosforik aside ve bağlı kimyasal yanık ülserleri yatrojen stomatitler açısından önemlidir.
Konsantrasyonu yüksek kimyasal maddelere bağlı geniş mukoza yanıklarının kronik evresi akut evresi kadar sıkıntılıdır. Kronik evrede ortaya çıkan nedbeler (sikatris) ve bunlara bağlı büzüşmeler (kontraktürler) yaşam niteliğini düşürürler.
Kimyasal madde yanıklarında doku büzüşmeleri
Ağız mukozasındaki kimyasal madde büzüşmeleri (kontraktürler) 3 grupta değerlendirilirler;
(a) Ön bölge kontraktürleri: Özellikle kaza ya da intihar amacıyla içilen ancak yutulmadan tükürülen kostik maddelere bağlı yanıklarda dudaklar, dudak bileşikleri (kommisuralar), dil sırtı, dilaltı, ağız tabanının ön bölgesi ve yanaklarda oluşan ülserlerin iyileşmesinden sonra ortaya çıkarlar.
(b) Arka bölge kontraktürleri: Yanakların ve dilin arka bölümleri, dil kökü, azı dişlerinin arkasında kalan bölge (retromolar bölge) ile orofarinksten özofagusun büyük bölümüne dek yayılan kontraktürleri içerir. Yutulan kostik madde etkisine bağlı nekrozların iyileşmesiyle ortaya çıkarlar.
(c) Kombine kontraktürler: ön ve arka bölge kontraktürlerinin birlikte görüldüğü olgulardır. Kostik maddenin ağızda tutulduktan sonra yutulmasının sonucudur.
Kaynakça
- ^ a b c d e Çöloğlu AS. Oral Patoloji (Ağız Patolojisi). Yeditepe üniversitesi Yayınları. Mor Ajans, İstanbulk, 2007
- ^ Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b c d Neville BW, Damm DD, Allen CM, Chi AC. Oral and Maxillofacial Pathology, 4th edition. Elsevier, St.Louis, 2016
- ^ a b c d Regezi JA, Sciubba J, Jordan RCK. Oral Pathology: Clinical Pathologic Correlations, 7th edition. Elsevier, St.Louis, 2016
- ^ Çöloğlu AS. Kimyasal zararlara bağlı ölümler. "Adli Tıp. Ed.: Z Soysal, C Çakalır. 1.cilt, s.183-229. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesl Yayınları 224, İstanbul" içinde, 1999
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Agiz yoluyla alinan asit ve alkaliler ile bazi kimyasal maddelerin mukozada nekroza dek varabilen etkileri saptanir Maddenin etkisi konsantrasyonuna ve etki suresine baglidir Yuksek konsantrasyonlu kimyasal maddeler cok kisa surede nekrozlar erozyon ya da ulser olustururken dusuk konsantrasyonlu kimyasallarin uzun sureli etkisiyle mukozada sarimsi beyaz renk degisikligi ortaya cikar Yuksek konsantrasyonlu kimyasal maddelerin cogu ulserlere ve guclu fibrozislere yol acar ornegin kostik madde yaniklarinda agiz mukozasi kadar ozofagus yemek borusu da etkilenir Kostik madde yutulmasina bagli agiz mukozasi ve ozofagus yaniklari ozellikle zeytinyagi uretilen Ege Marmara ve Guneydogu Anadolu gibi yorelerdeki cocuklarda sik gorulen travmalardandir Yuzeysel etki gosterebilen maddelerin neden oldugu sarimsi beyaz renkli plaklarin nedeni epitelde olusan sungerlesmedir spongiozis Kimyasal maddenin etkisi giderildiginde epiteldeki renk degisikligi de kaybolur Ornegin dis agrisi nedeniyle lokal aspirin uygulamasi yapan hastalarda dislerle yanak arasindaki olugun mukozasinda beyazimsi renkte lezyonlara rastlanir Aspirin mukozanin direncini azaltir apoptozisi hizlandirir ve epitel hucrelerinin yenilenmesi rejenerasyon islevini bozar Benzer lezyonlara gumus nitrat sodyum hipoklorid paraformaldehid dishekimliginde kullanilan baskaca kimyasal maddeler de yol acabilir Uzun sureli etkilerde sarimsi beyaz renkli plaklarin uzerindeki nekrozlasir fibrinle ortulu sinirlari duzensiz agrili bir erozyon ortaya cikar Aft tedavisinde lezyonlar uzerine uygulanan gumus nitrat saglam dokulara tasirilirsa grimsi beyaz renk degisikligine neden olur etki uzun surerse guclu nekrozlar yapar Agiz calkalama sivilarinin iceriginde bulunan hidrojen peroksidin uzun sureli etkisi erozyonlara neden olur Alkol ve iceren agiz yikama sivilari kimyasal mukoza yaniklarina neden olabilmektedir Kok kanallarinin temizlenmesi ya da dis beyazlatma amaciyla uygulanan sodyum hipoklorur cozeltisinin mukoza yuzeylerine kacmasi erozyon ve ulserler olusturur Dishekimliginde kullanilan fosforik aside ve bagli kimyasal yanik ulserleri yatrojen stomatitler acisindan onemlidir Konsantrasyonu yuksek kimyasal maddelere bagli genis mukoza yaniklarinin kronik evresi akut evresi kadar sikintilidir Kronik evrede ortaya cikan nedbeler sikatris ve bunlara bagli buzusmeler kontrakturler yasam niteligini dusururler Kimyasal madde yaniklarinda doku buzusmeleri Agiz mukozasindaki kimyasal madde buzusmeleri kontrakturler 3 grupta degerlendirilirler a On bolge kontrakturleri Ozellikle kaza ya da intihar amaciyla icilen ancak yutulmadan tukurulen kostik maddelere bagli yaniklarda dudaklar dudak bilesikleri kommisuralar dil sirti dilalti agiz tabaninin on bolgesi ve yanaklarda olusan ulserlerin iyilesmesinden sonra ortaya cikarlar b Arka bolge kontrakturleri Yanaklarin ve dilin arka bolumleri dil koku azi dislerinin arkasinda kalan bolge retromolar bolge ile orofarinksten ozofagusun buyuk bolumune dek yayilan kontrakturleri icerir Yutulan kostik madde etkisine bagli nekrozlarin iyilesmesiyle ortaya cikarlar c Kombine kontrakturler on ve arka bolge kontrakturlerinin birlikte goruldugu olgulardir Kostik maddenin agizda tutulduktan sonra yutulmasinin sonucudur Kaynakca a b c d e Cologlu AS Oral Patoloji Agiz Patolojisi Yeditepe universitesi Yayinlari Mor Ajans Istanbulk 2007 Kumar V Abbas AK Aster JC Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease 9th edt Elsevier Saunders Philadelphia 2015 a b c d Neville BW Damm DD Allen CM Chi AC Oral and Maxillofacial Pathology 4th edition Elsevier St Louis 2016 a b c d Regezi JA Sciubba J Jordan RCK Oral Pathology Clinical Pathologic Correlations 7th edition Elsevier St Louis 2016 Cologlu AS Kimyasal zararlara bagli olumler Adli Tip Ed Z Soysal C Cakalir 1 cilt s 183 229 Istanbul Universitesi Cerrahpasa Tip Fakultesl Yayinlari 224 Istanbul icinde 1999