Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hokand Hanlığı, (Özbekçe: Qo'qon Xonligi), bugünkü Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan'ı da kapsayan bölgede 1709 ile 1876 yılları arasında hüküm sürmüş Mangıt-Ming Hanedanlığı. Buhara Hanlığı (Buhara Emirliği) ve Hive Hanlığı ile birlikte Buhara Hanlıkları olarak anılmıştır. Başkenti Hokand olan hanlığın yönetimi içerisinde Tacikler, Özbekler, Kırgızlar, Kazaklar, Farslar, Kıpçaklar, Soğdlar, Uygurlar bulunmaktaydı. Yönettiği şehirler arasında; Hokand, Taşkent, Buhara, Semerkand, Margilan, Namangan, Fergana, Andican, Türkistan, Çimkent, Taraz(Talas), Bişkek, Oş, Zaferabad, İsfara, Aksu, Kaşgar, Hoten vb şehirler bulunmaktaydı.,
Hokand Hanlığı خاننشین خوقند Khānneshin-e Khoqand خوقند خانليگى Khoqand Khānligi | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1709-1876 | |||||||||||
 | |||||||||||
| Başkent | Hokand | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Farsça Çağatayca | ||||||||||
| Resmî din | Sünnilik | ||||||||||
| Hükûmet | Kağanlık | ||||||||||
| Han | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Tarihi
Hanlık; Timur-Babür Soyu'ndan Şahruh Bey ile 1709 yılında başladı. Hokand, Fergana, Namangan, Mergilan çevresinde ilk beylik sınırı oluşturuldu. Abdurrahim Bey zamanında Buhara Emirliği üzerine sefer açılıp, Semerkand(1732) alındı. Abdurrahim Bey güneyde seferde iken Kalmuklar, 1746'da Fergana, Oş, Namangan ve Mergilan üzerine saldırdı. İki hafta içinde de başkent Hokand işgal edildi. Hokand ordusu geri dönüp, Oratepe Beyi Fazılbey ile birlikte Kalmuklar püskürtüldü. Nurbatu Bey zamanında Çust ve Namangan Beylerinin bağımsız olmak için başlattıkları isyan zorlukla bastırıldı.
Nurbatu Bey'in oğlu Alim Han zamanında Taşkent, Sayram, Çimkent ve Ahangaran beylik sınırları içine girdi. Bu genişlemeden sonra Hokand Beyliği kışlak hocalığı unvanına kavuşarak, ilk defa Hanlık-Hakanlık (1805) oldu. Alim Han'dan itibaren Hokand beyleri, han unvanı aldı.
Emirî mahlasıyla şiirler yazan Molla Ömer Han devrinde Hokand Hanlığı altın çağını yaşadı. Buhara Emirliği'nden Türkistan şehri alındı. Oratepe Beyliği, Hokand Hanlığı'na katıldı. Ömer Han, Seyhun nehri çevresinde kanallar açıp, ziraat devrimi yaptı. Mescidler ve medreseler açıldı. Edebiyat desteklendi. Şairler Meclisi kuruldu. Bütün bunların yapılmasında ilk Türk şairesi olarak bilinen Nadire Begüm Sultan'ın etkisi büyüktü. Ömer Han öldükten sonra 12 yaşında Muhammed Ali Han tahta geçti ancak devleti Nadire Begüm Sultan yönetti.
Muhammed Ali Han, devlet yönetecek yaşa geldiğinde ilk Davroz, Karatekin, Vahan, Şungan, Raşan Beyliklerini boyunduruğu altına aldı. 1826 Yılı'nda Doğu Türkistan olarak bildiğimiz Yarkent Emiri Hoca Cihangir, Çin İmparatorluğu'na isyan başlattı. Müslüman Türklerin isyanını öğrenen Muhammed Ali Han'ın kardeşi Mahmut Han, Türkistan'a müslümanlara yardıma gitti. Mahmud Han'ın gelmesiyle Çinliler Türkistan'dan çıkarıldı. Hokand Hanlığı'nın kendilerine yardıma geldiğini gören Doğu Türkistanlılar Hokand Hanlığı'na bağlılıklarını bildirdiler. Böylece Kaşgar, Aksu, Yarkent, Hoten ile bareber 6 şehir Hokand Hakanlığı'na katıldı. Kafirlerle İslam için yapılan bu savaştan sonra sultan gazi unvanı aldılar.
1840 Yılı'nda Buhara Emiri Nasrullah ile yapılan savaş kaybedildi.
Muhammed Ali Han, Nasrullah ile yapılan savaşta kendini sorumlu görüp, kardeşi Sultan Mahmud'a tahtı bıkarak devlet işlerinden çekildi.
Hanlık 19. yüzyıl'ın ikinci yarısında yine komşu bir Türk Devleti olan Buhara Hanlığı ile yaşanan çatışmaların da etkisi ile iyice zayıfladı. Sadece Taşkent şehir 1840-1865 arasında iki hanlık arasında yedi kez el değiştirdi. Bu zayıflıktan ötürü diğer hanlıklar gibi Kokand Hanlığı da 1860'ların başından itibaren Orta Asya Türk hanlıklarının üzerine askerî harekât düzenleyen Rusya'nın karşısında duramadı.
24 Ekim 1862'de ilk olarak Kırgızistan'ın bugünkü başkenti Bişkek düştü. 15 Haziran 1864'te Yesi, 19 Haziran'da da Evliya-Ata şehri Rus işgaline girdi. 7 Mayıs 1865'te Taşkent yakınlarındaki meydan savaşında Alem Kul komutasındaki Kokand ordusu Rus ordusu karşısında dağıldı. Bunun üzerine General Çernayev komutasındaki Rus ordusu 16 Mayıs 1865'te Taşkent'e savaşsız girdi. Taşkent'in kaybıyla Hanlığın direnci iyice kırıldı.
Buhara Hanlığı'nın ise Taşkent'in işgalinden sonra Rusya'ya karşı Hokand Hanlığı ile ittifak yapması beklenirken, Buhara Hanı 14 Temmuz 1865'te Hokand'ı işgal ile Hokand Hanı Seyid Muhammed'i esir etti. Bir yıl sonra 1 Haziran 1866'da Hocend şehri Rusların eline geçti.
17 Temmuz 1867'de Rus Çarı, Türkistan Genel Valiliği'nin kurulmasına ilişkin ukazı imzaladı ve bu makama Alman asıllı General Konstantin von Kaufmann getirildi. Bu şahıs, Orta Asya Türk hanlıklarına savaş açmak, barış yapmak ve dış ilişkileri yürütmek yetkileriyle donatıldı.
Mayıs 1868'de bilfiil Hokand kenti askerî harekâtını sürdüren Rus işgaline girerken 2.500 Hokand askeri de öldü. Hanlık, böylece 1868'de Rus himayesine girerek kukla devlet haline geldi,halk kontrolü geri almak için isyan başlattı lakin Rus ordusu 22 Eylül 1875'te Nemengan'a girdi ve isyanı bastırmaya çalıştı. Hokand bir ara tekrar Türk birliklerinin eline geçtiyse de, von Kaufmann'ın atadığı Albay Mihail Skobelev 28 Şubat 1876'da Hokand'ı kesin olarak işgal etti ve direnişçi Türk komutan Canibek Polat Han idam edildi. (Ancak Özbek Tarihçileri, Polat Han'a çok benzeyen bir adamının, Canibek Polat Han yerine geçip elbiselerini giymek süretiyle, kendisini Polat Han'a feda ettiğini, Canibek Polat Han'ın da ailesinden kalanlar ile Azerbaycan - Gürcistan üzerinden Osmanlı Devleti'ne sığındığını söylerler) 19 Şubat 1876'da tamamen Rusya'ya ilhak olundu ve 1876-1885 yılları arasında hanedan üyelerinin de yakalananları Ruslar tarafından idam edildi.
1915 yılında Hokand Hanlığı'nı yeniden kurabilmek amacıyla bir isyan başladı ve 1916'da isyan tüm Fergana'ya sıçradı. 1917'deki Rus Devrimi'nden sonra, 9 Aralık 1917-20 Şubat 1918 arasında üç ay süren Hokand Cumhuriyeti kezâ Ruslar tarafından ortadan kaldırıldı.
Hanlık toprakları üzerinde, Sovyet devrimi sonrasında 27 Ekim 1924'te Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur. Aynı topraklar üzerinde ve o zamanlar Özbekistan'a bağlı bulunan Tacikistan Özerk Cumhuriyeti 1929 yılında ayrı bir devlet olarak yapılanmıştır.
Hokand Hanları Listesi
- II. Şahruh Bey 1709 — 1721
- Abdurrahim Bey 1721 — 1739
- Abdulkerim Bey 1739 — 1746
- Erdani Bey 1746 — 1770
- Suleyman Bey 1770
- III. Şahruh Bey 1770
- Nurbatu Bey 1770 — 1800
- Alim Han 1800 — 1809
- Muhammed Ömer Han 1809 — 1822
- Muhammed Ali Han 1822 — 1840
- Sultan Mahmud 1840-1842
- Ali Şir Sultan 1842 — 1845
- Sultan Murat 1845
- Muhammed Kudayar Sultan 1845 — 1858
- Muhammed Molla Sultan 1858 — 1862
- Sultan Şah Murat 1862
- Muhammed Kudayar Sultan 1862 — 1863 (2. Defa)
- Muhammed Sultan 1863 — 1866
- Sultan Muhammed Kudayar 1866 — 1875 (3. Defa)
- Nasreddin Han 1875 — 1876
- Polat Han 1876
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hokand Hanligi Ozbekce Qo qon Xonligi bugunku Ozbekistan Kirgizistan Kazakistan Tacikistan ve Dogu Turkistan i da kapsayan bolgede 1709 ile 1876 yillari arasinda hukum surmus Mangit Ming Hanedanligi Buhara Hanligi Buhara Emirligi ve Hive Hanligi ile birlikte Buhara Hanliklari olarak anilmistir Baskenti Hokand olan hanligin yonetimi icerisinde Tacikler Ozbekler Kirgizlar Kazaklar Farslar Kipcaklar Sogdlar Uygurlar bulunmaktaydi Yonettigi sehirler arasinda Hokand Taskent Buhara Semerkand Margilan Namangan Fergana Andican Turkistan Cimkent Taraz Talas Biskek Os Zaferabad Isfara Aksu Kasgar Hoten vb sehirler bulunmaktaydi Hokand Hanligiخان نشین خوقند Khanneshin e Khoqand خوقند خانليگى Khoqand Khanligi1709 1876BaskentHokandYaygin dil ler Farsca CagataycaResmi dinSunnilikHukumetKaganlikHan 1709 1721 ilk Tarihce Kurulusu1709 Taskent i almasi1800 Yarkand seferi Cahangir Hoca ya destek 1826 Buhara Emirligi nin istilasi ve butun Han ailesinin oldurulmesi1842 Dagilisi1876Onculler ArdillarBuhara Hanligi Fergana OblastiHokand Hanligi SarayiTarihiHanlik Timur Babur Soyu ndan Sahruh Bey ile 1709 yilinda basladi Hokand Fergana Namangan Mergilan cevresinde ilk beylik siniri olusturuldu Abdurrahim Bey zamaninda Buhara Emirligi uzerine sefer acilip Semerkand 1732 alindi Abdurrahim Bey guneyde seferde iken Kalmuklar 1746 da Fergana Os Namangan ve Mergilan uzerine saldirdi Iki hafta icinde de baskent Hokand isgal edildi Hokand ordusu geri donup Oratepe Beyi Fazilbey ile birlikte Kalmuklar puskurtuldu Nurbatu Bey zamaninda Cust ve Namangan Beylerinin bagimsiz olmak icin baslattiklari isyan zorlukla bastirildi Nurbatu Bey in oglu Alim Han zamaninda Taskent Sayram Cimkent ve Ahangaran beylik sinirlari icine girdi Bu genislemeden sonra Hokand Beyligi kislak hocaligi unvanina kavusarak ilk defa Hanlik Hakanlik 1805 oldu Alim Han dan itibaren Hokand beyleri han unvani aldi Emiri mahlasiyla siirler yazan Molla Omer Han devrinde Hokand Hanligi altin cagini yasadi Buhara Emirligi nden Turkistan sehri alindi Oratepe Beyligi Hokand Hanligi na katildi Omer Han Seyhun nehri cevresinde kanallar acip ziraat devrimi yapti Mescidler ve medreseler acildi Edebiyat desteklendi Sairler Meclisi kuruldu Butun bunlarin yapilmasinda ilk Turk sairesi olarak bilinen Nadire Begum Sultan in etkisi buyuktu Omer Han oldukten sonra 12 yasinda Muhammed Ali Han tahta gecti ancak devleti Nadire Begum Sultan yonetti Muhammed Ali Han devlet yonetecek yasa geldiginde ilk Davroz Karatekin Vahan Sungan Rasan Beyliklerini boyundurugu altina aldi 1826 Yili nda Dogu Turkistan olarak bildigimiz Yarkent Emiri Hoca Cihangir Cin Imparatorlugu na isyan baslatti Musluman Turklerin isyanini ogrenen Muhammed Ali Han in kardesi Mahmut Han Turkistan a muslumanlara yardima gitti Mahmud Han in gelmesiyle Cinliler Turkistan dan cikarildi Hokand Hanligi nin kendilerine yardima geldigini goren Dogu Turkistanlilar Hokand Hanligi na bagliliklarini bildirdiler Boylece Kasgar Aksu Yarkent Hoten ile bareber 6 sehir Hokand Hakanligi na katildi Kafirlerle Islam icin yapilan bu savastan sonra sultan gazi unvani aldilar 1840 Yili nda Buhara Emiri Nasrullah ile yapilan savas kaybedildi Muhammed Ali Han Nasrullah ile yapilan savasta kendini sorumlu gorup kardesi Sultan Mahmud a tahti bikarak devlet islerinden cekildi Hanlik 19 yuzyil in ikinci yarisinda yine komsu bir Turk Devleti olan Buhara Hanligi ile yasanan catismalarin da etkisi ile iyice zayifladi Sadece Taskent sehir 1840 1865 arasinda iki hanlik arasinda yedi kez el degistirdi Bu zayifliktan oturu diger hanliklar gibi Kokand Hanligi da 1860 larin basindan itibaren Orta Asya Turk hanliklarinin uzerine askeri harekat duzenleyen Rusya nin karsisinda duramadi 24 Ekim 1862 de ilk olarak Kirgizistan in bugunku baskenti Biskek dustu 15 Haziran 1864 te Yesi 19 Haziran da da Evliya Ata sehri Rus isgaline girdi 7 Mayis 1865 te Taskent yakinlarindaki meydan savasinda Alem Kul komutasindaki Kokand ordusu Rus ordusu karsisinda dagildi Bunun uzerine General Cernayev komutasindaki Rus ordusu 16 Mayis 1865 te Taskent e savassiz girdi Taskent in kaybiyla Hanligin direnci iyice kirildi Buhara Hanligi nin ise Taskent in isgalinden sonra Rusya ya karsi Hokand Hanligi ile ittifak yapmasi beklenirken Buhara Hani 14 Temmuz 1865 te Hokand i isgal ile Hokand Hani Seyid Muhammed i esir etti Bir yil sonra 1 Haziran 1866 da Hocend sehri Ruslarin eline gecti 17 Temmuz 1867 de Rus Cari Turkistan Genel Valiligi nin kurulmasina iliskin ukazi imzaladi ve bu makama Alman asilli General Konstantin von Kaufmann getirildi Bu sahis Orta Asya Turk hanliklarina savas acmak baris yapmak ve dis iliskileri yurutmek yetkileriyle donatildi Mayis 1868 de bilfiil Hokand kenti askeri harekatini surduren Rus isgaline girerken 2 500 Hokand askeri de oldu Hanlik boylece 1868 de Rus himayesine girerek kukla devlet haline geldi halk kontrolu geri almak icin isyan baslatti lakin Rus ordusu 22 Eylul 1875 te Nemengan a girdi ve isyani bastirmaya calisti Hokand bir ara tekrar Turk birliklerinin eline gectiyse de von Kaufmann in atadigi Albay Mihail Skobelev 28 Subat 1876 da Hokand i kesin olarak isgal etti ve direnisci Turk komutan Canibek Polat Han idam edildi Ancak Ozbek Tarihcileri Polat Han a cok benzeyen bir adaminin Canibek Polat Han yerine gecip elbiselerini giymek suretiyle kendisini Polat Han a feda ettigini Canibek Polat Han in da ailesinden kalanlar ile Azerbaycan Gurcistan uzerinden Osmanli Devleti ne sigindigini soylerler 19 Subat 1876 da tamamen Rusya ya ilhak olundu ve 1876 1885 yillari arasinda hanedan uyelerinin de yakalananlari Ruslar tarafindan idam edildi 1915 yilinda Hokand Hanligi ni yeniden kurabilmek amaciyla bir isyan basladi ve 1916 da isyan tum Fergana ya sicradi 1917 deki Rus Devrimi nden sonra 9 Aralik 1917 20 Subat 1918 arasinda uc ay suren Hokand Cumhuriyeti keza Ruslar tarafindan ortadan kaldirildi Hanlik topraklari uzerinde Sovyet devrimi sonrasinda 27 Ekim 1924 te Ozbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmustur Ayni topraklar uzerinde ve o zamanlar Ozbekistan a bagli bulunan Tacikistan Ozerk Cumhuriyeti 1929 yilinda ayri bir devlet olarak yapilanmistir Hokand Hanlari ListesiII Sahruh Bey 1709 1721 Abdurrahim Bey 1721 1739 Abdulkerim Bey 1739 1746 Erdani Bey 1746 1770 Suleyman Bey 1770 III Sahruh Bey 1770 Nurbatu Bey 1770 1800 Alim Han 1800 1809 Muhammed Omer Han 1809 1822 Muhammed Ali Han 1822 1840 Sultan Mahmud 1840 1842 Ali Sir Sultan 1842 1845 Sultan Murat 1845 Muhammed Kudayar Sultan 1845 1858 Muhammed Molla Sultan 1858 1862 Sultan Sah Murat 1862 Muhammed Kudayar Sultan 1862 1863 2 Defa Muhammed Sultan 1863 1866 Sultan Muhammed Kudayar 1866 1875 3 Defa Nasreddin Han 1875 1876 Polat Han 1876