Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Nisan 2024) () |
Kaşgar (Uygur Arap yazısı: قەشقەر; Uygur Latin yazısı: Qeshqer; Çince (basitleştirilmiş): 喀什噶尔; Çince (geleneksel): 喀什噶爾; pinyin: Kāshígá'ěr ya da 喀什 Kāshí), Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin batısında yer alan tarihi bir vaha şehridir.
| Kaşgar قەشقەر Qeshqer 喀什 | |
|---|---|
 | |
 Kaşgar'ın Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu | |
| Ülke |  Çin |
| Özerk bölge | Sincan Uygur Özerk Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 294.21 km² |
| Rakım | 1290 m |
| Nüfus (2003) | |
| • Toplam | 351.874 |
| Zaman dilimi | +8 |
| • Yaz (YSU) | UTC |
844000 | |
| Alan kodu | 0998 |
İsim kökeni
Araştırmacılar Kaşgar adını Koşkar, Köşker veya Kaşkar oymağından aldığını ileri sürerler. Köşker oymağının ata yurdu Kırgızistan'ın güneyinde, Kırgızistan-Özbekistan sınırına yakın Celal-Abad İlinde bulunan (Кочкората) şehridir. Bir başka varsayıma göre ise Kaşgar, adını şehrin civarından sık bulunan "Kaş Taşı" veya diğer adıyla "Yeşim Taşı"ndan almıştır.
Divânu Lügati't-Türk'te, "قشغار Kaşgar" "Doğu Türk ilinde tanınmış şehir adı." olarak tanımlanır. Kutadgu Bilig'te ise; "Kent: Şehir. Bu kelimeden alınarak Kaşgar için "Ordu Kent" derler. Hanın oturduğu şehir demektir. Çünkü Afrasiyab, havası güzel olduğu için burada otururdu". diye bahsedilir.
Diğer ismi olan Ordu Kent ise hanların, hakanların oturduğu yer anlamına gelmektedir.
Konumu
Şehir, batısında Kaşgar Kuna Şehir İlçesi, kuzeyinde Atuş İlçesi, doğusunda Feyzivat İlçesi ve güneyinde Yengisar İlçesi ile sınırdır. Taklamakan Çölünün batısında Tanrı Dağları'nın eteklerinde yer alan Kaşgar, deniz seviyesinden 1290 metre yükseklikte konumlanır. Tarım Nehri kollarından olan Kaşgar suyu kıyısında kurulmuştur.
Kasaba ve köyler
Kaşgar şehri, dört mahalle komitesi (社区居民委员会; jūmínwěiyuánhùi), dört kırsal belde (乡 xiāng) gibi yerleşim birimlerinden oluşur.
Tarih
M.Ö 2. yüzyıl kaynaklarında şehir devleti konumunda olan Kaşgar, Büyük Hun İmparatorluğu ile Han Hanedanlığı arasında mücadeleye sahne oldu. Büyük Hun İmparatorluğu M.Ö 1. yüzyıl ortalarında doğu ve batı olarak, doğu da kendi içerisinde kuzey ve güney şeklinde ikiye ayrılmıştı. Bu tarihten sonra Kaşgar'ın da içerisinde olduğu bölge de Çin'in üstünlüğü görülmeye başlamış ve Kaşgar, Çin'e haraç vermeye başlamıştır. M.S 1. yüzyıl başlarında Çin'de çıkan politik karışık sonucunda Kaşgar'ın da içinde bulunduğu şehir devletleri Çin'in denetiminden çıkmıştır. 1. yüzyılın ortalarında Çin'in Güney Hunları'nı hakimiyet altına almış, 80 ve 86 yıllarında da Kaşgar şehrine saldırmıştır. Bu dönemde Çin'in etkinliği görünse de zaman zaman Kuzey Hunları'da Kaşgar üzerinde hakimiyet gösterebilmiştir. Bunun yanı sıra 120 yılındaki tarihi kayıtlara göre Kaşgar, Kuşan İmparatorluğu sınırları içerisinde bulunmaktaydı. 170 yılında Çin saldırılarına maruz kalan şehir bu saldırılara karşı koyabilmiştir. 5. yüzyıl ortalarına doğru Kaşgar şehir devleti, Kuzey Vey hanedanına vergi vermekteydi.
Çin kaynaklarında doğu-batı ticaretinin yapıldığı üç stratejik yoldan birisi üzerinde önemli bir yol üzerinde bulunan Kaşgar, 6. yüzyıl ortalarından itibaren Göktürklerin himayesine girmiştir. 7. yüzyıl başlarında başlayan Göktürk-Tang Hanedanı mücadelesi sonrasında 632 yılında bölgeyle birlikte Kaşgar'da Tang Hanedanlığının himayesine girdi. Bu dönemde şehirde Çin garnizonu bulunmakta birlikte şehrin idaresi yerel hanedanlar tarafından sağlanmaktaydı. 665 yılında Tibet krallığı, Batı Göktürk ve yerel hanedanların desteğiyle Tarım Havzası'na hakim olmuş ancak 673-675'te Kaşgar'la birlikte önemli şehirler yeniden Tang hakimiyetine girdi. Tibet ile mücadelenin sürdüğü bölgede bulunan Kaşgar, 691 yılında yeniden Tang topraklarına katıldı. Tibet, Türk ve Tang güçlerinin çekişmesi arasında kalan Kaşgar şehri 766'da Karluklar'ın eline geçmiştir. Ancak bu egemenlikte kesin olmayıp, şehir Türkler ve Tibetliler arasında zaman zaman el değiştirmiştir.
Tibet Krallığı'nın 842 yılında yıkılmasıyla Kaşgar şehri Türk boylarının egemenliği altında görülmeye başladı. 10. yüzyıl başlarında Karahanlı Devleti başkentlik yapmaya başlayan şehir, büyük bir gelişim göstererek bilim ve kültür açısından da önemli bir merkez konumuna ulaştı. 11. yüzyıl sonlarına doğru Doğu Karahanlı hükümdarı Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun hakimiyetini tanımış ve Kaşgar uç şehri olmuştur. 1141 yılında Katvan'da yapılan savaşta Selçuklular'ın yenilgiye uğratılmasıyla Kaşgar'da Doğu Karahanlı hükümdarlarının yönetiminde kalmakla birlikte Karahitaylar'ın hakimiyetine girdi. Nayman Küçlük tarafından kurtarılan Karahanlı hanedanlığından Ebü'l-Feth Muhammed'in, 1211 yılında Kaşgar'a giderken asi beyler tarafından yolda öldürülmesi üzerine Küçlük tarafından Karahanlı merkezi olan Kaşgar işgal edilmiş ve yağmalatılmıştır. Küçlük döneminde Kaşgar'daki Müslümanlar'ın ibadet etmesi zorlaştırılmış ve Müslümanlar'a Hristiyan ya da Budist olmaları yönünde baskı uygulanmıştır. 1219 yılında Kaşgar şehri Moğol kuvvetlerince ele geçirilmiş ve Müslüman halka da ibadet özgürlüğü getirilmiştir. Cengiz Han ölmeden önce topraklarını oğullarına paylaştırmasıyla Kaşgar'da Çağatay Hanlığı topraklarında yer aldı.Çağatayların zayıflamasıyla Kaşgar gibi birçok şehir emirler tarafından yönetilmeye başlanmıştır. 1399 yılında Timur'un ordusu Kaşgar'ı ele geçirmiştir. Kaşgar, Çağatay hanedanlığı yönetilmeye devam aderken, Timur İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla 1478 yılında Duğlat kabilesinden Ebu Bekir Mirza Kaşgar'ı ele geçirdi. Timurlular'ın 16. yüzyıl başında yıkılmasıyla oluşan kısa bir süre karışıklıktan sonra 1514'te Said Han tarafından ele geçirilen şehir, yeni kurulan Yarkand Hanlığı topraklarına katıldı.
Yarkand ve Cugar Hanlığı dönemleri
Doğu Türkistan'da 1514 ile 1680 yılları arasında Altışehir (Altıshahr) olarak bilinen Hotan, Yarkent, Yengihisar, Kaşgar, Aksu ve Uçturfan gibi şehirleri içine alan bölgede Yarkand Hanlığı, (mamlakati Yarkand, mamlakati Moghuliya, mamlakati Saidiya) egemenlik sürmüştür. Bu dönemde dini olarak önemli bir konumda olan Hocalar'ın hanlar üzerinde etkinliğinin arttığı görülmektedir. Doğu Türkistan'da hocalıklar; Kuça, Karataglık ve Aktaglık olarak üç kola ayrılmış ve 1662 yılında Kaşgar'a vali olan Yolbars Han'ı destekleyen Aktaglık hocalarının merkezi hâline gelmiştir. 17. yüzyıl ortalarında Aktaglık ve Karataglık hocaları arasında başlayan mücadelenin bu yüzyıl sonlarına doğru artması, Yarkand hanının Karataglı hocalarını destekleyerek 1677 yılında Aktaglık hocalarının lideri Appak Hoca'yı Kaşgar'dan kovmasıyla değişik bir boyut kazanmış ve Appak Hoca'nın Tibet'te bulunan Budistlerin ruhani lideri olan Dalay Lama'dan yardım istemesi üzerine Budizmi benimseyen Cungar Han'ı Galdan Han 1678 yılında Kaşgar'ı ele geçirdi. Galdan Han, Kaşgar ve Yarkent'in idaresini vali olarak da tayin ettiği Appak Hoca'ya bıraktı. Hocalıklar arası mücadele içten içe devam ederken Appak Hoca'nın ölmesiyle Yarkent Karataglık hocalarından Dalyan Hoca, Kaşgar ise Aktaglık hocalarının lideri Ahmed Hoca tarafından yönetilmeye başlamıştır. Galdan Han'ın 1697 de ölmesinden sonra yerine geçen yeni han her iki hocayı da esir edip Kaşgar ve Yarkent'i doğrudan Cungar hanlığına bağlamıştır. 1720'de Danyal Hoca Yarkent'e vali tayin edilmiş onun 1735'te ölümüyle de oğullarından Yusuf Hoca Kaşgar'a vali atanmıştır. Yusuf Hoca bir süre gözaltında tutulduğu İli'den bir bahaneyle 1754 yılında Kaşgar'a gelmiş, Cungarlar'ın iç çekişmeler ve Mançular'la olan mücadelede gücünü kaybetmesi üzerine hakimiyetini ilan etmiştir. 1755 yılında Mançular'ın Cungarlar üzerinde hakimiyet sağlamalarından sonra Cungar ve Mançu desteğini alan Aktaglık hocalarından Burhaneddin Hoca tarafından ele geçirildi. böylece Kaşgar, Mançular'ın vassalı olan Cungarlar'ın kontrolünde Burhaneddin Hoca tarafından yönetilmeye başladı
Çin idaresi
Cungarlar'ın 1757 yılında Mançular'a isyan etmesiyle, Burhaneddin Hoca'da Kaşgar'da bağımsızlığını ilan etmiştir. Ancak Mançular önce Cungarlar'ı ağır bir yenilgiye uğratmış, 1759'da da Kaşgar'ı ele geçirmişlerdir. Mançular Kaşgar'ı ele geçirdiklerinde hocaların hakimiyetini tamamen ortadan kaldırmıştır. Mançular döneminde ticaret ve kültürel yaşam konusunda sıkı kontrollere tabi olmayan şehir İpek yolu güzergahında olmasına rağmen önemini kaybetmeye başlamıştır. Bu dönemde şehirdeki Müslüman halkla ilişkisi kesik olan, Mançu ve Çinli idarecileri, memurlar ve askerlerin bulunduğy yeni şehir inşa edilmiştir. Bölgede hocaların etkinliği kırılmakla birlikte zaman zaman Müslümanlar, Çin idaresine karşı mücadele başlattılar. Mançular'ın kurduğu Çing Hanedanı idaresindeki Çin tarafından Kaşgar Yakup Han (Yakub Beg Badawlat) bölgede bağımsız bir devlet kurdu ve 1872'den itibaren ülkesinde Osmanlı Sultanı Abdülaziz adına hutbe okutmaya başladı. Kaşgar, Yakup Han'ın hükümdarlığı kaynaklarında sık sık söz edilen Yettishahr ("Heptapolis") yedi şehir'den birisidir, diğerleri Hotan (Khotan), Yarkent (Yarkand), Yengihisar (Yangihisar), Aksu, Kuçar (Kucha) ve Korla'dır. Yakup Han'ın ölümünden sonra 1878 yılında Çin tekrar Kaşgar'ı ele geçirdi. Çin yönetimi 1884'te bölgede Sincan vilayetini kurdu. Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti'nin merkezi konumunda olan Kaşgar 1932-1934 yılları arasında Çin ile olan mücadeleye sahne oldu. 1949 yılında Çin'in kurulmasından sonra 1955' te Sincan Uygur Özerk Bölgesi kuruldu. 1985 yılında Çin hükûmetince "tarihsel ve kültürel öneme sahip bir şehir" ilan edildi. 1990'lardan günümüze şehir, Uygur Sorununun yaşandığı yerleşimlerden birisi konumundadır.
İklim
Kaşgar, sıcak yazlar ve soğuk kışların olduğu, iki mevsim arasında büyük sıcaklık farklılıkları gösteren Çöl iklimi etkisi altındadır.Yıllık 64 mm yağış ile en kurak şehirlerdendir.
| Kaşgar (şehir) Ortalama Veriler (Dönem 1961-1990) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | |
| Ortalama En Yüksek °C | 0.2 | 4.2 | 13.9 | 22.1 | 26.5 | 30.3 | 32.1 | 30.8 | 26.2 | 19.7 | 10.1 | 1.5 | |
| Ortalama En Düşük °C | -10.7 | -6.5 | 1.6 | 8.6 | 12.8 | 16.0 | 18.6 | 17.4 | 12.0 | 4.7 | -1.9 | -8.1 | |
| Ortalama Yağış miktarı (mm) | 2.5 | 5.5 | 5.8 | 5.5 | 11.4 | 6.5 | 7.5 | 8.3 | 5.9 | 2.5 | 1.9 | 1.2 | |
| Ortalama Yağışlı Gün Sayısı | 0.8 | 1.3 | 1.0 | 0.9 | 1.4 | 1.5 | 1.3 | 1.7 | 1.2 | 0.6 | 0.4 | 0.3 | |
| Kaynak: Hong-Kong Gözlemevi 26 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | |||||||||||||
Ekonomi
İlk Çağ'dan beri Tarım havzasının ekonomik merkezi olan şehirde pamuk sanayisi gelişmiştir. Kaşgar'da pazar günü kurulan çarşı şehrin ekonomik hayatında önemli bir yer tutar. Binlerce çiftçi çevredeki verimli tarlalarda çeşitli meyve ve sebzeleri üretir. Hotan'dan getirilen ipek ve halılar, diğer el sanatlarına dayalı eşyalarla birlikte Kaşgar pazarında satılır.
Nüfus
Kaşgar'ın nüfusu 600 binin üzerindedir. Şehrin nüfusunun büyük bir bölümünü müslümanlar oluşturur. Şehirdeki en kalabalık etnik grup Uygurlar'dır.
Kaşgar Nüfus Sayımı 2015
- Divân-ı Lügati't-Türk'ün yazarı Mahmud Kaşgar'da doğdu.
Resimler
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Kashgar ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- ^ "Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt I, sayfa 343
- ^ a b (2013). "Tarihin Derinliklerinden 19. Yüzyıla Kaşgar". Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN .
- ^ Svat Soucek, A History of Inner Asia sayfa 265
- ^ "Arşivlenmiş kopya" 3-7 各地、州、市、县(市)分民族人口数 (Çince). Xinjiang Uygur Autonomous Region Bureau of Statistics. 15 Mart 2017. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2017.
- ^ Mankent TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
- Kaşgar (şehir) planı3 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Çince)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kasgar haber gazete kitap akademik JSTOR Nisan 2024 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kasgar Uygur Arap yazisi قەشقەر Uygur Latin yazisi Qeshqer Cince basitlestirilmis 喀什噶尔 Cince geleneksel 喀什噶爾 pinyin Kashiga er ya da 喀什 Kashi Cin de Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nin batisinda yer alan tarihi bir vaha sehridir Kasgar قەشقەر Qeshqer 喀什Kasgar in Sincan Uygur Ozerk Bolgesideki konumuUlkeCinOzerk bolgeSincan Uygur Ozerk BolgesiYuzolcumu Toplam294 21 km Rakim1290 mNufus 2003 Toplam351 874Zaman dilimi 8 Yaz YSU UTC844000Alan kodu0998Resmi site http www xjks gov cn Cince Isim kokeniKasgar eski sehir Arastirmacilar Kasgar adini Koskar Kosker veya Kaskar oymagindan aldigini ileri surerler Kosker oymaginin ata yurdu Kirgizistan in guneyinde Kirgizistan Ozbekistan sinirina yakin Celal Abad Ilinde bulunan Kochkorata sehridir Bir baska varsayima gore ise Kasgar adini sehrin civarindan sik bulunan Kas Tasi veya diger adiyla Yesim Tasi ndan almistir Divanu Lugati t Turk te قشغار Kasgar Dogu Turk ilinde taninmis sehir adi olarak tanimlanir Kutadgu Bilig te ise Kent Sehir Bu kelimeden alinarak Kasgar icin Ordu Kent derler Hanin oturdugu sehir demektir Cunku Afrasiyab havasi guzel oldugu icin burada otururdu diye bahsedilir Diger ismi olan Ordu Kent ise hanlarin hakanlarin oturdugu yer anlamina gelmektedir KonumuSehir batisinda Kasgar Kuna Sehir Ilcesi kuzeyinde Atus Ilcesi dogusunda Feyzivat Ilcesi ve guneyinde Yengisar Ilcesi ile sinirdir Taklamakan Colunun batisinda Tanri Daglari nin eteklerinde yer alan Kasgar deniz seviyesinden 1290 metre yukseklikte konumlanir Tarim Nehri kollarindan olan Kasgar suyu kiyisinda kurulmustur Kasaba ve koylerKasgar sehri dort mahalle komitesi 社区居民委员会 juminweiyuanhui dort kirsal belde 乡 xiang gibi yerlesim birimlerinden olusur TarihM O 2 yuzyil kaynaklarinda sehir devleti konumunda olan Kasgar Buyuk Hun Imparatorlugu ile Han Hanedanligi arasinda mucadeleye sahne oldu Buyuk Hun Imparatorlugu M O 1 yuzyil ortalarinda dogu ve bati olarak dogu da kendi icerisinde kuzey ve guney seklinde ikiye ayrilmisti Bu tarihten sonra Kasgar in da icerisinde oldugu bolge de Cin in ustunlugu gorulmeye baslamis ve Kasgar Cin e harac vermeye baslamistir M S 1 yuzyil baslarinda Cin de cikan politik karisik sonucunda Kasgar in da icinde bulundugu sehir devletleri Cin in denetiminden cikmistir 1 yuzyilin ortalarinda Cin in Guney Hunlari ni hakimiyet altina almis 80 ve 86 yillarinda da Kasgar sehrine saldirmistir Bu donemde Cin in etkinligi gorunse de zaman zaman Kuzey Hunlari da Kasgar uzerinde hakimiyet gosterebilmistir Bunun yani sira 120 yilindaki tarihi kayitlara gore Kasgar Kusan Imparatorlugu sinirlari icerisinde bulunmaktaydi 170 yilinda Cin saldirilarina maruz kalan sehir bu saldirilara karsi koyabilmistir 5 yuzyil ortalarina dogru Kasgar sehir devleti Kuzey Vey hanedanina vergi vermekteydi Cin kaynaklarinda dogu bati ticaretinin yapildigi uc stratejik yoldan birisi uzerinde onemli bir yol uzerinde bulunan Kasgar 6 yuzyil ortalarindan itibaren Gokturklerin himayesine girmistir 7 yuzyil baslarinda baslayan Gokturk Tang Hanedani mucadelesi sonrasinda 632 yilinda bolgeyle birlikte Kasgar da Tang Hanedanliginin himayesine girdi Bu donemde sehirde Cin garnizonu bulunmakta birlikte sehrin idaresi yerel hanedanlar tarafindan saglanmaktaydi 665 yilinda Tibet kralligi Bati Gokturk ve yerel hanedanlarin destegiyle Tarim Havzasi na hakim olmus ancak 673 675 te Kasgar la birlikte onemli sehirler yeniden Tang hakimiyetine girdi Tibet ile mucadelenin surdugu bolgede bulunan Kasgar 691 yilinda yeniden Tang topraklarina katildi Tibet Turk ve Tang guclerinin cekismesi arasinda kalan Kasgar sehri 766 da Karluklar in eline gecmistir Ancak bu egemenlikte kesin olmayip sehir Turkler ve Tibetliler arasinda zaman zaman el degistirmistir Tibet Kralligi nin 842 yilinda yikilmasiyla Kasgar sehri Turk boylarinin egemenligi altinda gorulmeye basladi 10 yuzyil baslarinda Karahanli Devleti baskentlik yapmaya baslayan sehir buyuk bir gelisim gostererek bilim ve kultur acisindan da onemli bir merkez konumuna ulasti 11 yuzyil sonlarina dogru Dogu Karahanli hukumdari Buyuk Selcuklu Imparatorlugu nun hakimiyetini tanimis ve Kasgar uc sehri olmustur 1141 yilinda Katvan da yapilan savasta Selcuklular in yenilgiye ugratilmasiyla Kasgar da Dogu Karahanli hukumdarlarinin yonetiminde kalmakla birlikte Karahitaylar in hakimiyetine girdi Nayman Kucluk tarafindan kurtarilan Karahanli hanedanligindan Ebu l Feth Muhammed in 1211 yilinda Kasgar a giderken asi beyler tarafindan yolda oldurulmesi uzerine Kucluk tarafindan Karahanli merkezi olan Kasgar isgal edilmis ve yagmalatilmistir Kucluk doneminde Kasgar daki Muslumanlar in ibadet etmesi zorlastirilmis ve Muslumanlar a Hristiyan ya da Budist olmalari yonunde baski uygulanmistir 1219 yilinda Kasgar sehri Mogol kuvvetlerince ele gecirilmis ve Musluman halka da ibadet ozgurlugu getirilmistir Cengiz Han olmeden once topraklarini ogullarina paylastirmasiyla Kasgar da Cagatay Hanligi topraklarinda yer aldi Cagataylarin zayiflamasiyla Kasgar gibi bircok sehir emirler tarafindan yonetilmeye baslanmistir 1399 yilinda Timur un ordusu Kasgar i ele gecirmistir Kasgar Cagatay hanedanligi yonetilmeye devam aderken Timur Imparatorlugu nun zayiflamasiyla 1478 yilinda Duglat kabilesinden Ebu Bekir Mirza Kasgar i ele gecirdi Timurlular in 16 yuzyil basinda yikilmasiyla olusan kisa bir sure karisikliktan sonra 1514 te Said Han tarafindan ele gecirilen sehir yeni kurulan Yarkand Hanligi topraklarina katildi Rus konsolosluguYarkand ve Cugar Hanligi donemleri Dogu Turkistan da 1514 ile 1680 yillari arasinda Altisehir Altishahr olarak bilinen Hotan Yarkent Yengihisar Kasgar Aksu ve Ucturfan gibi sehirleri icine alan bolgede Yarkand Hanligi mamlakati Yarkand mamlakati Moghuliya mamlakati Saidiya egemenlik surmustur Bu donemde dini olarak onemli bir konumda olan Hocalar in hanlar uzerinde etkinliginin arttigi gorulmektedir Dogu Turkistan da hocaliklar Kuca Karataglik ve Aktaglik olarak uc kola ayrilmis ve 1662 yilinda Kasgar a vali olan Yolbars Han i destekleyen Aktaglik hocalarinin merkezi haline gelmistir 17 yuzyil ortalarinda Aktaglik ve Karataglik hocalari arasinda baslayan mucadelenin bu yuzyil sonlarina dogru artmasi Yarkand haninin Karatagli hocalarini destekleyerek 1677 yilinda Aktaglik hocalarinin lideri Appak Hoca yi Kasgar dan kovmasiyla degisik bir boyut kazanmis ve Appak Hoca nin Tibet te bulunan Budistlerin ruhani lideri olan Dalay Lama dan yardim istemesi uzerine Budizmi benimseyen Cungar Han i Galdan Han 1678 yilinda Kasgar i ele gecirdi Galdan Han Kasgar ve Yarkent in idaresini vali olarak da tayin ettigi Appak Hoca ya birakti Hocaliklar arasi mucadele icten ice devam ederken Appak Hoca nin olmesiyle Yarkent Karataglik hocalarindan Dalyan Hoca Kasgar ise Aktaglik hocalarinin lideri Ahmed Hoca tarafindan yonetilmeye baslamistir Galdan Han in 1697 de olmesinden sonra yerine gecen yeni han her iki hocayi da esir edip Kasgar ve Yarkent i dogrudan Cungar hanligina baglamistir 1720 de Danyal Hoca Yarkent e vali tayin edilmis onun 1735 te olumuyle de ogullarindan Yusuf Hoca Kasgar a vali atanmistir Yusuf Hoca bir sure gozaltinda tutuldugu Ili den bir bahaneyle 1754 yilinda Kasgar a gelmis Cungarlar in ic cekismeler ve Mancular la olan mucadelede gucunu kaybetmesi uzerine hakimiyetini ilan etmistir 1755 yilinda Mancular in Cungarlar uzerinde hakimiyet saglamalarindan sonra Cungar ve Mancu destegini alan Aktaglik hocalarindan Burhaneddin Hoca tarafindan ele gecirildi boylece Kasgar Mancular in vassali olan Cungarlar in kontrolunde Burhaneddin Hoca tarafindan yonetilmeye basladi Cin idaresi 2004 yili Kasgar sokak goruntusu Cungarlar in 1757 yilinda Mancular a isyan etmesiyle Burhaneddin Hoca da Kasgar da bagimsizligini ilan etmistir Ancak Mancular once Cungarlar i agir bir yenilgiye ugratmis 1759 da da Kasgar i ele gecirmislerdir Mancular Kasgar i ele gecirdiklerinde hocalarin hakimiyetini tamamen ortadan kaldirmistir Mancular doneminde ticaret ve kulturel yasam konusunda siki kontrollere tabi olmayan sehir Ipek yolu guzergahinda olmasina ragmen onemini kaybetmeye baslamistir Bu donemde sehirdeki Musluman halkla iliskisi kesik olan Mancu ve Cinli idarecileri memurlar ve askerlerin bulundugy yeni sehir insa edilmistir Bolgede hocalarin etkinligi kirilmakla birlikte zaman zaman Muslumanlar Cin idaresine karsi mucadele baslattilar Mancular in kurdugu Cing Hanedani idaresindeki Cin tarafindan Kasgar Yakup Han Yakub Beg Badawlat bolgede bagimsiz bir devlet kurdu ve 1872 den itibaren ulkesinde Osmanli Sultani Abdulaziz adina hutbe okutmaya basladi Kasgar Yakup Han in hukumdarligi kaynaklarinda sik sik soz edilen Yettishahr Heptapolis yedi sehir den birisidir digerleri Hotan Khotan Yarkent Yarkand Yengihisar Yangihisar Aksu Kucar Kucha ve Korla dir Yakup Han in olumunden sonra 1878 yilinda Cin tekrar Kasgar i ele gecirdi Cin yonetimi 1884 te bolgede Sincan vilayetini kurdu Dogu Turkistan Islam Cumhuriyeti nin merkezi konumunda olan Kasgar 1932 1934 yillari arasinda Cin ile olan mucadeleye sahne oldu 1949 yilinda Cin in kurulmasindan sonra 1955 te Sincan Uygur Ozerk Bolgesi kuruldu 1985 yilinda Cin hukumetince tarihsel ve kulturel oneme sahip bir sehir ilan edildi 1990 lardan gunumuze sehir Uygur Sorununun yasandigi yerlesimlerden birisi konumundadir IklimKasgar sicak yazlar ve soguk kislarin oldugu iki mevsim arasinda buyuk sicaklik farkliliklari gosteren Col iklimi etkisi altindadir Yillik 64 mm yagis ile en kurak sehirlerdendir Kasgar sehir Ortalama Veriler Donem 1961 1990 Aylar Ocak Subat Mart Nisan Mayis Haziran Temmuz Agustos Eylul Ekim Kasim AralikOrtalama En Yuksek C 0 2 4 2 13 9 22 1 26 5 30 3 32 1 30 8 26 2 19 7 10 1 1 5Ortalama En Dusuk C 10 7 6 5 1 6 8 6 12 8 16 0 18 6 17 4 12 0 4 7 1 9 8 1Ortalama Yagis miktari mm 2 5 5 5 5 8 5 5 11 4 6 5 7 5 8 3 5 9 2 5 1 9 1 2Ortalama Yagisli Gun Sayisi 0 8 1 3 1 0 0 9 1 4 1 5 1 3 1 7 1 2 0 6 0 4 0 3Kaynak Hong Kong Gozlemevi 26 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Afak Hoca turbesiIydgah Camii KasgarKasgar 1868EkonomiIlk Cag dan beri Tarim havzasinin ekonomik merkezi olan sehirde pamuk sanayisi gelismistir Kasgar da pazar gunu kurulan carsi sehrin ekonomik hayatinda onemli bir yer tutar Binlerce ciftci cevredeki verimli tarlalarda cesitli meyve ve sebzeleri uretir Hotan dan getirilen ipek ve halilar diger el sanatlarina dayali esyalarla birlikte Kasgar pazarinda satilir NufusKasgar in nufusu 600 binin uzerindedir Sehrin nufusunun buyuk bir bolumunu muslumanlar olusturur Sehirdeki en kalabalik etnik grup Uygurlar dir Kasgar Nufus Sayimi 2015 Divan i Lugati t Turk un yazari Mahmud Kasgar da dogdu ResimlerAfak Hoca Turbesi Afak Hoca MezariAyrica bakinizWikimedia Commons ta Kashgar ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Kasgar HavalimaniKaynakca Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Ingilizce Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt I sayfa 343 a b 2013 Tarihin Derinliklerinden 19 Yuzyila Kasgar Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 978 975 16 2624 0 Svat Soucek A History of Inner Asia sayfa 265 Arsivlenmis kopya 3 7 各地 州 市 县 市 分民族人口数 Cince Xinjiang Uygur Autonomous Region Bureau of Statistics 15 Mart 2017 11 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2017 Mankent TDK Divanu Lugati t Turk Veri Tabani olu kirik baglanti Dis baglantilar Ingilizce Kasgar sehir plani3 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cince Cin Sincan Uygur Ozerk Bolgesi yonetim birimleri Baskent Urumci Il duzeyi sehir Il Ozerk il Ilce duzeyi sehir Ilce Ozerk ilce BucakUrumci Tanri Dagi Bucagi Saybag Bucagi Yenisehir Bucagi Suymogu Bucagi Tudun Haba Bucagi Tapanceng Bucagi Mitung Bucagi Urumci IlcesiKaramay Karamay Bucagi Maydag Bucagi Cerenbulak Bucagi Orku BucagiTurfan Ili Turfan Toksun Ilcesi Pican IlcesiKumul Ili Kumul sehir Ara Turuk Ilcesi Barkol Kazak Ozerk IlcesiHotan Ili Hotan sehir Hotan Ilcesi Lop Ilcesi Niya Ilcesi Guma Ilcesi Cira Ilcesi Keriye Ilcesi Karakas IlcesiAksu Ili Aksu sehir Onsu Ilcesi Sayar Ilcesi Bay Ilcesi Avat Ilcesi Kucar Ilcesi Kelpin Ilcesi Toksu Ilcesi Ucturfan IlcesiKasgar Ili Kasgar Maralbesi Ilcesi Poskam Ilcesi Feyzivat Ilcesi Kagilik Ilcesi Yopurga Ilcesi Kasgar Yenisehir Ilcesi Mekit Ilcesi Yengisar Ilcesi Yarkent Ilcesi Kasgar Kuna Sehir Ilcesi Taskurgan Tacik Ozerk IlcesiKizilsu Kirgiz Ozerk Ili Atus Ilcesi Akto Ilcesi Ulugcat Ilcesi Akci IlcesiBayangolin Mogol Ozerk Ili Korla sehir Hocing Ilcesi Lopnur Ilcesi Hosut Ilcesi Cercen Ilcesi Bagras Ilcesi Bugur Ilcesi Cakilik Ilcesi Yenci Hui Ozerk IlcesiSanci Hui Ozerk Ili Sanci sehir Fukang sehir Gucung Ilcesi Manas Ilcesi Jimisar Ilcesi Hutubi Ilcesi Mori Kazak Ozerk IlcesiBortala Mogol Ozerk Ili Bortala Cing Ilcesi Arisang IlcesiOzerk bolgesine dogrudan bagli ilce duzeyi sehir Shihezi Aral Tomsuk VujyacuIli Kazak Ozerk Ili Ili Kazak Ozerk Ili olup Tarbagatay ve Altay i yonetmektedir Dogrudan bagli Gulca Kuytun Gulca Ilcesi Tekes Ilcesi Nilka Ilcesi Mogolkure Ilcesi Kunes Ilcesi Korgas Ilcesi Dokuztara Ilcesi Capcal Sibe Ozerk IlcesiTarbagatay Ili Cocek sehir Usu sehir Dorbiljin Ilcesi Cagantogay Ilcesi Saven Ilcesi Toli Ilcesi Kobuksar Mogol Ozerk IlcesiAltay Ili Altay sehir Cinggil Ilcesi Jeminay Ilcesi Koktokay Ilcesi Burcin Ilcesi Burultokay Ilcesi Kaba Ilcesi Hotan Aksay Cin nin hakimiyeti uzerine Cin ile Hindistan arasinda anlasmazlik mevcuttur Su an fiilen Cin Halk Cumhuriyeti yonetmektedir