Kola derin sondajı (Rusça: Кольская сверхглубокая скважина) Sovyetler Birliği tarafından Kola Yarımadasında yapılan bilimsel sondaj kuyusunun adıdır. Projenin amacı yerkabuğunu mümkün olduğunca derine inerek incelemektir. İlk sondaj faaliyetleri 24 Mayıs 1970 tarihinde başlamıştır. En derin sondaj 1989 yılında 12.262 metreye ulaşmış, o dönemde delinen en derin sondaj olma özelliğini kazanmıştır.


Sondaj
Proje kapsamında ilk başta planlanan derinlik 15.000 metredir. 6 Haziran 1979 tarihinde o zaman kadar delinen en derin sondaj kuyusu olma unvanı ABD'deki sondaj kuyusundan alınır. 1983 yılında sondaj 12.000 metre derinliğini geçse de çalışmalar bir süre askıya alındıktan sonra devam ederken 27 Eylül 1984 tarihinde 12.066 metrede delme ekipmanı kırılacaktır. Sondaj 7.000 metreden yeniden başlatılacak ve 1989 yılında 12.262 metre derinliğe ulaşılacaktır. Ancak bu derinlikte beklenen 100 °C (212 °F) sıcaklık yerine 180 °C (356 °F) gibi değerlerle karşılaşıldığı ve çalışmanın güçlüklerinin artması nedeniyle proje 1992 yılında durdurulmuştur.
Bilimsel araştırmalar
Kola sondajı Baltık kıtasal kabuğunun yaklaşık üçte biri oranında ilerlemiş, en derin kısımlardaki 2.5 milyar yaşındaki Arkeyan Devir kaya tabakalarına ulaşmıştır. Sondaj çok sayıda bilimsel projeye çalışma fırsatı sunmuştur. Kıtasal kabuğun yapısı, sismik hareketler ve termal dağılımın gözlenmesiyle fiziksel, kimyasal bileşim, geçiş bölgesi özellikleri gibi çok çeşitli jeofizik bilimi alanında katkılar sağlamıştır.
Bilimadamları için çok önemli olan bir bulgu da sınır bölgelerindeki sismik hızların değişiminin ’in önerdiği gibi granitten bazalta doğru olmadığının ortaya çıkartılmasıdır. Yüzeyden 5 ila 10 km aşağıda bulunan şekil değiştirmiş halde bulunan kayaların tamamen şekilsizleştiği ve suya doymuş halde olması şaşkınlıkla karşılanmıştır. Yüzey sularından farklı olan bu suyun bir yüzey veya tabaka tarafından yüzeye çıkışının engellenmiş olabileceği ve minerallerden gelmekte olduğu sanılmaktadır. Bilimadamlarının sondaj sırasında bulduğu bir diğer önemli bilimsel olgu ise bu derinliklerdeki olağanüstü yüksek hidrojen gazı miktarıdır.
Günümüzdeki durumu
Sondaj sahası bugün Rusya jeoloji laboratuvarları kapsamında kamu mülkiyetindedir. 2003 yılı itibarıyla 8.578 metredeki 214 mm çapındaki sondaj aktif konumda olmasına rağmen 2005 yılında kaynak yetersizliğinden kapatılan işletme 2008 yılından itibaren terkedilmiş, teknik malzemeler hurda olarak satılmıştır.
Rekorlar
Kola derin sondajı, işlevi gereğince diğer sondajlarla karşılaştırılamaycak derecede önemli bir özelliğe sahiptir. Kola sondajında delinen kayalar sondajın iç kısmı tarafından yüzeye çekilmektedir. Kola derin sondajının en derine inme rekoru yaklaşık yirmi yıl boyunca kırılamasa da son dönemde Katar’daki 12.289 metrelik sondaj ile Rusya’daki 12.345 metrelik sondajlar derine inme rekorlarını kırmışlardır.
Notlar
Kaynakça
Wikimedia Commons'ta Kola derin sondajı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Oklahoma eyaletindeki Bertha Rogers sondajının derinliği 9.583 metredir
- ^ 15 Ekim 2008 tarihli Galina Hohlova makalesi 6 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 1 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Kola derin sondajı resmî internet sitesi30 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 1 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
- 2002 tarihli 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . НАУКА И ЖИЗНЬ (Bilim ve Hayat) dergisindeki sondaj ile ilgili makale (Rusça) 1 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kola derin sondaji Rusca Kolskaya sverhglubokaya skvazhina Sovyetler Birligi tarafindan Kola Yarimadasinda yapilan bilimsel sondaj kuyusunun adidir Projenin amaci yerkabugunu mumkun oldugunca derine inerek incelemektir Ilk sondaj faaliyetleri 24 Mayis 1970 tarihinde baslamistir En derin sondaj 1989 yilinda 12 262 metreye ulasmis o donemde delinen en derin sondaj olma ozelligini kazanmistir Kola derin sondaji 2007 yilindaBir Sovyet posta pulunda Kola derin sondaji 1987SondajProje kapsaminda ilk basta planlanan derinlik 15 000 metredir 6 Haziran 1979 tarihinde o zaman kadar delinen en derin sondaj kuyusu olma unvani ABD deki sondaj kuyusundan alinir 1983 yilinda sondaj 12 000 metre derinligini gecse de calismalar bir sure askiya alindiktan sonra devam ederken 27 Eylul 1984 tarihinde 12 066 metrede delme ekipmani kirilacaktir Sondaj 7 000 metreden yeniden baslatilacak ve 1989 yilinda 12 262 metre derinlige ulasilacaktir Ancak bu derinlikte beklenen 100 C 212 F sicaklik yerine 180 C 356 F gibi degerlerle karsilasildigi ve calismanin gucluklerinin artmasi nedeniyle proje 1992 yilinda durdurulmustur Bilimsel arastirmalarKola sondaji Baltik kitasal kabugunun yaklasik ucte biri oraninda ilerlemis en derin kisimlardaki 2 5 milyar yasindaki Arkeyan Devir kaya tabakalarina ulasmistir Sondaj cok sayida bilimsel projeye calisma firsati sunmustur Kitasal kabugun yapisi sismik hareketler ve termal dagilimin gozlenmesiyle fiziksel kimyasal bilesim gecis bolgesi ozellikleri gibi cok cesitli jeofizik bilimi alaninda katkilar saglamistir Bilimadamlari icin cok onemli olan bir bulgu da sinir bolgelerindeki sismik hizlarin degisiminin in onerdigi gibi granitten bazalta dogru olmadiginin ortaya cikartilmasidir Yuzeyden 5 ila 10 km asagida bulunan sekil degistirmis halde bulunan kayalarin tamamen sekilsizlestigi ve suya doymus halde olmasi saskinlikla karsilanmistir Yuzey sularindan farkli olan bu suyun bir yuzey veya tabaka tarafindan yuzeye cikisinin engellenmis olabilecegi ve minerallerden gelmekte oldugu sanilmaktadir Bilimadamlarinin sondaj sirasinda buldugu bir diger onemli bilimsel olgu ise bu derinliklerdeki olaganustu yuksek hidrojen gazi miktaridir Gunumuzdeki durumuSondaj sahasi bugun Rusya jeoloji laboratuvarlari kapsaminda kamu mulkiyetindedir 2003 yili itibariyla 8 578 metredeki 214 mm capindaki sondaj aktif konumda olmasina ragmen 2005 yilinda kaynak yetersizliginden kapatilan isletme 2008 yilindan itibaren terkedilmis teknik malzemeler hurda olarak satilmistir RekorlarKola derin sondaji islevi geregince diger sondajlarla karsilastirilamaycak derecede onemli bir ozellige sahiptir Kola sondajinda delinen kayalar sondajin ic kismi tarafindan yuzeye cekilmektedir Kola derin sondajinin en derine inme rekoru yaklasik yirmi yil boyunca kirilamasa da son donemde Katar daki 12 289 metrelik sondaj ile Rusya daki 12 345 metrelik sondajlar derine inme rekorlarini kirmislardir Notlar Daha sonra bu unvanini 2008 yilinda acilan Katar daki Al Shaheen petrol kuyusuna 12 289 m ve sonrasinda 2011 yilinda acilan Rusya daki Sahalin I Odoptu OP 11 petrol kuyusuna 12 345 m kaptirmistir KaynakcaWikimedia Commons ta Kola derin sondaji ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Oklahoma eyaletindeki Bertha Rogers sondajinin derinligi 9 583 metredir 15 Ekim 2008 tarihli Galina Hohlova makalesi 6 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1 Temmuz 2011 tarihinde erisilmistirAyrica bakinizDis baglantilarKola derin sondaji resmi internet sitesi30 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1 Temmuz 2011 tarihinde erisilmistir 2002 tarihli 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde NAUKA I ZhIZN Bilim ve Hayat dergisindeki sondaj ile ilgili makale Rusca 1 Temmuz 2011 tarihinde erisilmistir