Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, ; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Şubat 2023) |
Leticia Savaşı olarak da adlandırılan Kolombiya-Peru Savaşı, Kolombiya ve Peru arasında Amazon yağmur ormanlarındaki topraklar nedeniyle 1 Eylül 1932'den 24 Mayıs 1933'e kadar süren kısa süreli bir silahlı çatışma. İhtilaflı olan bölgenin iki ülke arasında paylaştırılması konusunda anlaşmaya varılarak savaş sona ermiştir.
| Kolombiya - Peru Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kolombiya-Peru toprak anlaşmazlığı | |||||||||
 Çatışma sırasında Kolombiya Ordusunun manevra yapışı. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Peru |  Colombia | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
 |  Alfredo Vásquez | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
| 5 Askeri Tümen:
| 3 Askeri Tümen | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 17.500'den fazla asker (1932) 2 savaş gemisi 3 nakliye gemisi 4 yardımcı fırlatma aracı 9 deniz uçağı | 6.000'den fazla asker (1932) 7 savaş gemisi 3 nakliye gemisi 14 uçak | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| ~60 askeri araç. 150-250(çoğunlukla orman hastalıklarından) | ~60 askeri araç. 140-200(çoğunlukla orman hastalıklarından) | ||||||||
Arka plan
Sivil devralma
Kolombiya-Peru Savaşı, 'ndan duyulan memnuniyetsizliğin ve şekere ağır gümrük vergilerinin getirilmesiyle başlamıştır. 27 Ağustos 1932'de Perulu siviller Oscar Ordoñez ve Juan La Rosa Guevara, Yarbay Isauro Calderon, Yarbay Hernán Tudela y Lavalle, mühendisler Oscar H. Ordóñez de la Haza ve Luis A. Arana, doktorlar Guillermo Ponce de huzurunda León, Ignacio Morey Peña, Pedro del Águila Hidalgo ve Manuel I. Morey, Ulusal Vatansever Cunta'yı kurdu. Sivillerin ve ordunun bağışları ve yardımlarıyla, “limanın kurtarılmasını” başlatmak için gerekli silahları ve kaynakları temin ettiler.
Grup, Leticia Planı olarak da bilinen Salomón-Lozano Antlaşması'nı kınayan irredentist bir manifesto yayınladı. Maifestoya göre "Plan" barışçıl bir şekilde uygulanacak ve güç ancak Kolombiya makamlarının düşmanca karşılık vermesi durumunda kullanılacaktı. Tüm ülkeyi tehlikeye atmamak için sadece siviller katılacaktı. Bu kural Juan La Rosa Guevara'nın sivil olarak katılmak için teğmen olarak atanmasından vazgeçmesine yol açmıştır.
Başlangıçta 15 Eylül 1932 için planlanan Leticia'nın devralınması iki hafta öne alındı. Operasyonların merkezi, Sivil Kurtarma Ordusu'na 48 kişiyle destek veren sınır şehri Caballococha idi.
1 Eylül 1932'nin erken saatlerinde yerel halkın desteğiyle Leticia'nın ele geçirilmesinden sonra, günümüzde olarak bilinen olay yaşandı. Olayların sonucunda ise Kolombiyalı yetkililer ve polis yakınlardaki Brezilya'ya kaçtı.
1 Eylül 1932'de Başkan Luis Miguel Sánchez, Peru Ordusu'nun iki alayını Leticia ve Tarapacá'ya gönderdi. Bu iki yerleşim yeri de şu anda güney Kolombiya'da bulunan Amazonas'daydı. Bu eylemler Kolombiya hükûmeti tarafından göz ardı edilmiştir.
Kolombiya vatanseverliği
Kolombiya hükûmeti, Peru kuvvetleri 17 Eylül'de kıyılarında kamp kuran birkaç büyük ticaret gemisinin Leticia'ya gitmesini engelleyene kadar durumu fark etmedi.
Sonucunda ise Kolombiya vatanseverliği patlaması oldu. Senato azınlığının başı Laureano Gómez, "Kolombiya'nın iç kesimlerinde barış, barış, barış; aşağılık düşmanımıza karşı sınırda savaş, savaş, savaş" sözleriyle savaş ilan etti.
19 Eylül'de , savaş ve Leticia'nın işgal edilmesini talep eden 10.000'den fazla mektup aldığını açıkladı. Aynı gün binlerce Kolombiyalı öğrenci Bogotá sokaklarında " ölecek ve Kolombiya meydan okuyacak!" sloganları atarak yürüyüş yaptı. , Kolombiya Amazon Donanması'nın generali ilan edildi ve girişimini finanse etmek için Senato tarafından 10 milyon dolar bütçe aldı. Kolombiya şehirleri tarafından Huilan mühendisi şükran göstergesi olarak 400 kg altın bağışladı.
Anlaşmazlık
Sánchez, Kolombiya'nın Amazon'da yolları ve Bin Gün Savaşı'nın getirdiği mali zorluklar nedeniyle uygun ve yeterli donanması olmadığı için kendini savunma şansının çok düşük olduğuna inanıyordu. Aralık 1932'ye kadar General , Avrupa'dayken satın aldığı yüzyılın başındaki eski Kolombiya savaş gemileri ve yeni İngiliz muhriplerinden oluşan bir filoyla Amazon Nehri'nin girşşine ulaştı. 90 gün boyunca Kolombiya, Peru işgaline karşı takdire şayan bir askeri karşılık verdi. ve daha sonra Avianca adını alacak olan SCADTA'nın diğer Alman havacıları, ticari uçaklarını savaş için geçici bir Kolombiya Hava Kuvvetleri uçağı olarak revize ettiler.
Aralık 1932'nin sonlarında, Kolombiya tarafından satın alınan gemilerden oluşan bir filo Amazon'a ulaştı, ancak Başkan Enrique Olaya Herrera, bunun yerine diplomatik bir çözüm bulma umuduyla filonun Leticia'yı kurtarmak için kullanılmasına karşı çıkarak onay vermedi.
General Rojas, Vásquez Cobo'yu arka planda tutarak 'daki operasyonların komutasını üstlendi. İkincisine göre Kolombiya'dan gelen birlikler eski generale karşı kayıtsız kaldılar. Olaya ona Boyacá Haçı'nı vermişti ama bu yeterli değildi. Bu sadece bir gurur veya üstünlük meselesi değildi. Vásquez Cobo, Rojas'ın kendisine ilettiği yönergeleri dikkate almadan Leticia'ya hemen saldırmak istedi. Olaya, 20 ve 28 Ocak 1933 tarihlerindeki iki tebliğde Tarapacá'ya saldırıda ısrarcı oldu ve zorlukların üstesinden gelmek amacıyla tam yetki vererek ordunun üzerine yerleştirmek için Vásquez Cobo'yu Savaş Bakanı olarak atadı. Vasquez Cobo daha sonra Olaya'nın planını kabul etti ve 5 Şubat tarihli bir mesajda Putumayo üzerinden yürüyüşü kabul ettiğini açıkladı.
Tarapacá Savaşı
Kolombiya Donanması ilk saldırısını Tarapacá'ya yaptı. Bu şehir Leticia'nın Brezilya sınırında olması ve Kolombiya Kuvvetlerinin şehrin içinde ve çevresinde iyi savunulan Peru mevzileri yerine görece daha yumuşak bir hedefe saldırmayı tercih etmesi nedeniyle seçildi. 14 Şubat 1933'te Peru Hava Kuvvetleri Kolombiya Filosunu bombalamaya çalıştı ve bombaların çoğu hedefleri başarıyla vurdu.
Chavaco Adası'na Saldırı
18 Şubat'ta Peru uçakları, 'in önünde Peru'nun Chavaco adasına saldırdı. Ada daha önceden Yüzbaşı Ángel María Diago komutasındaki 30 Kolombiyalı asker tarafından işgal edilmişti. Peru uçaklarından biri düşürülmüş ve alevler içinde düşmüştür.
Puerto Hilario Savaşı
13 Mart'ta Kolombiya kuvvetleri, Puerto Arturo'nun Peru garnizonunu kırmak için General Efraín Rojas komutasındaki Magdalena ve Margarita zırhlı araçlarıyla "Pichincha" savaş gemisini seferber etti ve Junambú taburundan 180 kişilik çıkartmaya başladı. Cotuhé Nehri üzerindeki (Cerro Tarapacá ve Leticia arasındaki Buenos Aires yakınında) Puerto Hilario'nun gözetleme karakolunu işgal etmeye çalıştı. Güçlü kara savunması ve Peru havacılığına ait iki filonun (6 uçak) Pichincha güvertesinde hasara neden olan saldırısı nedeniyle teknelerine sürüler halinde geri binmek zorunda kaldılar. Teğmen EP Antonio Cavero M. bir Kolombiya bayrağını gönderden indirdi. Bu Peru zaferi, Kolombiya'nın Leticia'yı arkadan tehdit etmesinin de önüne geçmiştir.
Buenos Aires Savaşı
17 Mart'ta Kolombiyalı General Efraín Rojas, MC Pichincha gemisi ve Amazonas Müfrezesinden bir piyade bölüğüyle Cotuhé Nehri üzerindeki Buenos Aires adlı bölgeden üç saat uzaklıkta bulunan bir köyde bulanan Peru karakoluna saldırdı ve karakolu savunan Perulu askerler saldırıyı gerçekleştiren 50 kişiyi geri çekilmeye zorladı.
Saat 17: 00'de, altı ila sekiz Peru uçağı (O-38P ve Corsairs) Kolombiyalılar tarafından alınan mevziyi bombaladı ve bombalardan birinin MC Pichincha savaş teknesine çarpması nedeniyle bir Kolombiyalı asker öldü, altı kişi yaralandı. Hava desteği alacağından emin olmayan ve bir karşı saldırı olasılığıyla karşı karşıya kalan Kolombiya filosu aynı gece bölgeden çekildi.
Gueppi Savaşı
26 Mart 1933'te Kolombiya birliklerinin Gueppi limanını işgal ettiği bir başka askeri çatışmadır.
Calderon Savaşı
16 Nisan'da Yarbay Oscar Sevilla komutasındaki bulunan Perulu birlik, Putumayo Müfrezesine ait Juanambú Taburundan bir Kolombiyalı piyade bölüğüne tüfekler ve makineli tüfeklerle ateş açtı. Bu kuvvet, Binbaşı Diógenes Gil tarafından komuta ediliyordu ve bir temizlik denetiminden geçtiği için hazırlıklı değillerdi ve silahları da hazır değildi. Çatışma, Putumayo Nehri'nin Kolombiya tarafındaki Puerto Arturo'dan 63 km uzaklıktaki Calderón adlı bir limanda gerçekleşti. Çatışmada bir Kolombiyalı asker öldü ve beş kişi yaralandı. Peru kuvvetlerinin herhangi bir zayiatı kayıtlara geçmemiştir.
Yabuyanos Savaşı
29 Nisan'da saat 23.00'de Yabuyanos olarak bilinen bir yerde, Calderón'un 80 km yukarısında, 80 askerlik bir Peru'lu piyade bölüğü, Maldonado ve Yarbay Oscar Sevilla komutasında bulunan iki Kolombiyalı piyade bölüğünü Calderón'a taşıyan MC Cartagena ve MC Santa Marta savaş gemilerine saldırdı. General José Dolores Solano komutasındaki Kolombiya kuvvetleri saldırıya karşılık verdi ve ertesi sabah bir çıkarma yaparak Peru kuvvetlerini geri çekilmeye zorladı. Çatışmaların ardından Kolombiya güçleri bir Kolombiyalı askerin yaralandığını ve iki Perulu askerin öldüğünü açıkladı.
Puca Urco/Saravia Savaşı
7 Mayıs 1933 sabahının erken saatlerinde, Cordoba, Pichincha ve Barranquilla savaş gemilerinden oluşan Kolombiya filosu, 300 asker taşıyan 2 botla Putumayo'dan geçti. Yüzbaşı Raguz ve Teğmen Butron komutasındaki Perulu Puca Urco askerî birliği öldürüldü. 52 asker ve tek bir kişiden oluşan 75 mm topla, 7 37 mm topl ve 12 makineli tüfeğe sahip Kolombiya kuvvetleriyle karşı karşıya kaldılar. Yakın çatışma yaşandı. Kolombiya birliklerinin püskürtülmesinden sonra bölgeye inmesine izin vermedi. Saatler sonra Binbaşı Alfredo Collazos, General Rojas'a bir radyogram gönderdi: "Saravia'da ağır silahlarla güçlü Peru direnişi; üç yerel top ve makineli tüfek; ayrıca bir mayın sağ kıyıya yakın bir yerde patladı; yarım saat savaştı; diğer gemilerden destek gelmemesi, savaşın kısa sürmesine sebep oldu; beni bir kilometre aşağı yerleştirin, tekneyle keşif emri verdim." Saatler sonra, Peru kuvvetleri, günler önce Komutan Granadino'nun "pusu kurulduktan sonra geri çekilirken Schneider parçasını kurtarmak gerekli" emriyle birliklerini düzenli bir şekilde geri çekmeye başladı. Çünkü ek olarak Düşmanın eline geçmesini engelleyen, attığım topçu ateşinin yüzde 50'sini temsil ediyor." Kolombiya kuvvetleri, keşif yapmak için sabah 11'de karaya çıkar ve herhangi bir düşman izine rastlamaz.
Algodón Nehri Savaşı
1 Mayıs 1933'te Kolombiya filosu yeniden toplandı ve Peru'nun deniz uçakları için bir hava üssüne sahip olduğu Algodón Nehri'ne doğru yola çıktı fakat hava karardığından filoyu tespit edemediler. Bundan yararlanan Perulular, uçak filolarını üsten tahliye ettiler.
8 Mayıs 1933'te Kolombiya filosu Peru hava üssüne saldırmak için tekrar girişimde bulundu fakat bu sefer gün içinde Peru uçakları tarafından fark edildi ve Kolombiya filosunu bombalamaya başladı. (Vought Corsair ve O-38P uçakları, operasyonel olan tek uçak. Peruluların sahip olduğu bölgedeki savaş uçağı, menzili kısa olduğu için Peru saldırı uçaklarına eşlik edemeyen bir Curtiss Hawk idi) Tam o anda Kolombiya uçakları kara saldırısını desteklemek için filoya doğru ilerliyordu, bu nedenle Peru uçaklarının bombalamak için yeterli zamanı yoktu ve uçaklar savunma pozisyonuna geçti. Peru uçakları, Kolombiya filosunun uçaksavar topçuları ve Kolombiyalı avcı-bombardıman uçakları tarafından saldırıyla karşılaştı. Bu saldırıda Perulu pilot Américo Vargas'ın uçağı düşürüldü ve ardından Peru uçakları başka bir üsse çekildi. Hemen ardından Kolombiya filosu, Amazonas Müfrezesi birliklerini direnişle karşılaşmadan Cotton Nehri'nin dibine intikal ettirdi. Geride kalan dört Perulu asker yakalandı ve askeri malzemeler ile bir uçak atölyesine el konuldu.
La Zoila Savaşı
26 Mayıs'ta, Teğmen Guillermo Aldana komutasındaki 10 Kolombiyalı askerden oluşan Kolombiyalı bir birlik, önceki gün Cenevre'de muharebelerin askıya alınması konusunda kararlaştırılanlardan hâlâ habersiz bir şekilde sürpriz bir baskınla dört 4'ü subay 81 Perulu askeri esir aldı. Yüzbaşı Manuel Badárrago komutasındaki askerler, birkaç tüfek ve üç makineli tüfek ele geçirdi. Eylem, bu Kolombiyalı askerler tarafından Güepí'den 35 km uzaklıkta La Zoila (La Rebeca) adlı bir yerde bir Peru kampına gece darbesi yoluyla gerçekleştirildi.
Çatışmanın sonu
Leticia'daki Peru kuvvetleri geri çekilmeye zorlanamadı ama Lima'daki olaylar ve Peru cumhurbaşkanının öldürülmesi durumu değiştirdi. Yeni Peru cumhurbaşkanı, yenilmez Peru birliklerine Leticia'yı terk etmelerini emretti. Peru'nun Pasifik filosunun bir kısmı, savaşa girmek için Amazon Nehri'nden geldi.
Sonrası
Aynı gün Kolombiya Devlet Başkanı Enrique Olaya, hava saldırısı nedeniyle Peru ile tüm diplomatik ilişkilerini keserek Leticia'ya saldırı emri verdi. Saldırı Perulu birlikler tarafından geri püskürtüldü.
30 Nisan 1933'te Peru Devlet Başkanı Sánchez vurularak öldürüldü. 15 gün sonra, ardından devlet başkanı olan Óscar Benavides, Leticia'yı Milletler Cemiyeti komisyonuna başvurduktan sonra bir anlaşma sağlamak üzere Kolombiya Liberal Partisi başkanı olan Alfonso López Pumarejo ile bir araya geldi.
Kolombiya ve Peru yetkilileri, 1934 yılında Rio de Janeiro Protokolü'nü imzalamak üzere Rio de Janeiro'da bir araya geldi. Anlaşmada Peru, "Eylül 1932'den itibaren meydana gelen olayları içtenlikle kınıyoruz. Özellikle de Kolombiya ile ilişkimize zarar verenleri." açıklamasını yaptı ve Salomón-Lozano Antlaşması da antlaşma ile yeniden teyit edildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Compendio de la Historia General del Ejército del Perú. . 2015. 14 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023.
- ^ "The war between Colombia and Perú (1932-1934). A perspective from the venezuelan press". . 1 Haziran 2017. 29 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ "En el Perú hay manifestaciones por la revisión del tratado de límites con Colombia". . 6 Eylül 1932.
- ^ , 1969. p. 186
- ^ EL CONFLICTO COLOMBO – PERUANO: Apuntes acerca de su desarrollo e importancia histórica (PDF) (İspanyolca). Bogotá: . 2007. s. 3. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ "Conmemoracion de La Toma de Leticia 1932". . 1 Eylül 2021. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "La guerra con el Perú". . 19 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Santander History Center". Magazine of the National University of Colombia. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ "The Colombo - Peruvian Conflict". University of La Rioja, Spain. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ von Rauch 1984, p.6
- ^ Centro de Altos Estudios Histórico – Militares del Perú CAEHM Archivo “Marchas y Operaciones”
- ^ Conflicto Amazonico 1932-1934; Villegas Editores
- von Rauch, Herbert. "Bir Güney Amerika Hava Savaşı. . . Letcia Çatışması." Hava Meraklısı. Sayı 26, Aralık 1984-Mart 1985. Bromley, Kent: Pilot Basın. Sayfa 1–8. ISSN 0143-5450.
- AGN, Scadta,1931-1933 askeri havacılığını bilgilendirir. Minguerra, Caja 43, Carpeta 40, yapraklar 96 ve ss
- ARANCIBIA CLAVEL, Roberto (2002). Chileno en América Latina 1900-1950 Ejército Chileno'nun etkisi. Santiago de Chile, Centro de Estudios ve Investigaciones Militares CESIM.
Dış bağlantılar
- Luis Ángel Arango Kütüphanesi; Kolombiya-Peru Savaşı 18 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- Kolombiya: Leticia Çatışması 19 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Güney Amerika çatışmaları: Chaco ve Leticia Dış politika raporu ; cilt IX, hayır. 6. 24 Mayıs 1933. John De Wilde, 1910-2000.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde oksuz maddedir zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmis bir baglanti yoktur Lutfen ilgili maddelerden bu sayfaya baglanti vermeye calisin Subat 2023 Leticia Savasi olarak da adlandirilan Kolombiya Peru Savasi Kolombiya ve Peru arasinda Amazon yagmur ormanlarindaki topraklar nedeniyle 1 Eylul 1932 den 24 Mayis 1933 e kadar suren kisa sureli bir silahli catisma Ihtilafli olan bolgenin iki ulke arasinda paylastirilmasi konusunda anlasmaya varilarak savas sona ermistir Kolombiya Peru SavasiKolombiya Peru toprak anlasmazligiCatisma sirasinda Kolombiya Ordusunun manevra yapisi Tarih1 Eylul 1932 24 Mayis 1933 1 yil 15 ay Ifade hatasi Beklenmedik lt operatoru hafta ve 4 gun BolgeKolombiyaSebepPerulu sivillerin Kolombiya nin Leticia kasabasina saldirmasi SonucMilletler Cemiyeti tarafindan cozulduTaraflar Peru ColombiaKomutanlar ve liderlerAlfredo VasquezCatisan birlikler5 Askeri Tumen 17 Karma Piyade Alayi 19 Karma Piyade Alayi 21 Topcu Taburu 23 Topcu Taburu 25 Topcu Taburu 27 Topcu Taburu 1 Istihkam bolugu3 Askeri TumenGucler17 500 den fazla asker 1932 2 savas gemisi 3 nakliye gemisi 4 yardimci firlatma araci 9 deniz ucagi6 000 den fazla asker 1932 7 savas gemisi 3 nakliye gemisi 14 ucakKayiplar 60 askeri arac 150 250 cogunlukla orman hastaliklarindan 60 askeri arac 140 200 cogunlukla orman hastaliklarindan Arka planSivil devralma Salomon Lozano Antlasmasi nin onaylanmasina karsi 1932 de Peru protestolari Kolombiya Peru Savasi ndan duyulan memnuniyetsizligin ve sekere agir gumruk vergilerinin getirilmesiyle baslamistir 27 Agustos 1932 de Perulu siviller Oscar Ordonez ve Juan La Rosa Guevara Yarbay Isauro Calderon Yarbay Hernan Tudela y Lavalle muhendisler Oscar H Ordonez de la Haza ve Luis A Arana doktorlar Guillermo Ponce de huzurunda Leon Ignacio Morey Pena Pedro del Aguila Hidalgo ve Manuel I Morey Ulusal Vatansever Cunta yi kurdu Sivillerin ve ordunun bagislari ve yardimlariyla limanin kurtarilmasini baslatmak icin gerekli silahlari ve kaynaklari temin ettiler Grup Leticia Plani olarak da bilinen Salomon Lozano Antlasmasi ni kinayan irredentist bir manifesto yayinladi Maifestoya gore Plan bariscil bir sekilde uygulanacak ve guc ancak Kolombiya makamlarinin dusmanca karsilik vermesi durumunda kullanilacakti Tum ulkeyi tehlikeye atmamak icin sadece siviller katilacakti Bu kural Juan La Rosa Guevara nin sivil olarak katilmak icin tegmen olarak atanmasindan vazgecmesine yol acmistir Baslangicta 15 Eylul 1932 icin planlanan Leticia nin devralinmasi iki hafta one alindi Operasyonlarin merkezi Sivil Kurtarma Ordusu na 48 kisiyle destek veren sinir sehri Caballococha idi 1 Eylul 1932 nin erken saatlerinde yerel halkin destegiyle Leticia nin ele gecirilmesinden sonra gunumuzde olarak bilinen olay yasandi Olaylarin sonucunda ise Kolombiyali yetkililer ve polis yakinlardaki Brezilya ya kacti 1 Eylul 1932 de Baskan Luis Miguel Sanchez Peru Ordusu nun iki alayini Leticia ve Tarapaca ya gonderdi Bu iki yerlesim yeri de su anda guney Kolombiya da bulunan Amazonas daydi Bu eylemler Kolombiya hukumeti tarafindan goz ardi edilmistir Kolombiya vatanseverligi Kolombiya hukumeti Peru kuvvetleri 17 Eylul de kiyilarinda kamp kuran birkac buyuk ticaret gemisinin Leticia ya gitmesini engelleyene kadar durumu fark etmedi Sonucunda ise Kolombiya vatanseverligi patlamasi oldu Senato azinliginin basi Laureano Gomez Kolombiya nin ic kesimlerinde baris baris baris asagilik dusmanimiza karsi sinirda savas savas savas sozleriyle savas ilan etti 19 Eylul de savas ve Leticia nin isgal edilmesini talep eden 10 000 den fazla mektup aldigini acikladi Ayni gun binlerce Kolombiyali ogrenci Bogota sokaklarinda olecek ve Kolombiya meydan okuyacak sloganlari atarak yuruyus yapti Kolombiya Amazon Donanmasi nin generali ilan edildi ve girisimini finanse etmek icin Senato tarafindan 10 milyon dolar butce aldi Kolombiya sehirleri tarafindan Huilan muhendisi sukran gostergesi olarak 400 kg altin bagisladi AnlasmazlikDevralmadan sonra Leticia limani uzerinde Peru bayragi dalgalaniyor Sanchez Kolombiya nin Amazon da yollari ve Bin Gun Savasi nin getirdigi mali zorluklar nedeniyle uygun ve yeterli donanmasi olmadigi icin kendini savunma sansinin cok dusuk olduguna inaniyordu Aralik 1932 ye kadar General Avrupa dayken satin aldigi yuzyilin basindaki eski Kolombiya savas gemileri ve yeni Ingiliz muhriplerinden olusan bir filoyla Amazon Nehri nin girssine ulasti 90 gun boyunca Kolombiya Peru isgaline karsi takdire sayan bir askeri karsilik verdi ve daha sonra Avianca adini alacak olan SCADTA nin diger Alman havacilari ticari ucaklarini savas icin gecici bir Kolombiya Hava Kuvvetleri ucagi olarak revize ettiler Aralik 1932 nin sonlarinda Kolombiya tarafindan satin alinan gemilerden olusan bir filo Amazon a ulasti ancak Baskan Enrique Olaya Herrera bunun yerine diplomatik bir cozum bulma umuduyla filonun Leticia yi kurtarmak icin kullanilmasina karsi cikarak onay vermedi General Rojas Vasquez Cobo yu arka planda tutarak daki operasyonlarin komutasini ustlendi Ikincisine gore Kolombiya dan gelen birlikler eski generale karsi kayitsiz kaldilar Olaya ona Boyaca Haci ni vermisti ama bu yeterli degildi Bu sadece bir gurur veya ustunluk meselesi degildi Vasquez Cobo Rojas in kendisine ilettigi yonergeleri dikkate almadan Leticia ya hemen saldirmak istedi Olaya 20 ve 28 Ocak 1933 tarihlerindeki iki tebligde Tarapaca ya saldirida israrci oldu ve zorluklarin ustesinden gelmek amaciyla tam yetki vererek ordunun uzerine yerlestirmek icin Vasquez Cobo yu Savas Bakani olarak atadi Vasquez Cobo daha sonra Olaya nin planini kabul etti ve 5 Subat tarihli bir mesajda Putumayo uzerinden yuruyusu kabul ettigini acikladi Tarapaca Savasi Kolombiya Donanmasi ilk saldirisini Tarapaca ya yapti Bu sehir Leticia nin Brezilya sinirinda olmasi ve Kolombiya Kuvvetlerinin sehrin icinde ve cevresinde iyi savunulan Peru mevzileri yerine gorece daha yumusak bir hedefe saldirmayi tercih etmesi nedeniyle secildi 14 Subat 1933 te Peru Hava Kuvvetleri Kolombiya Filosunu bombalamaya calisti ve bombalarin cogu hedefleri basariyla vurdu Chavaco Adasi na Saldiri 18 Subat ta Peru ucaklari es in onunde Peru nun Chavaco adasina saldirdi Ada daha onceden Yuzbasi Angel Maria Diago komutasindaki 30 Kolombiyali asker tarafindan isgal edilmisti Peru ucaklarindan biri dusurulmus ve alevler icinde dusmustur Puerto Hilario Savasi Catisma sirasinda Kolombiyali askerler 13 Mart ta Kolombiya kuvvetleri Puerto Arturo nun Peru garnizonunu kirmak icin General Efrain Rojas komutasindaki Magdalena ve Margarita zirhli araclariyla Pichincha savas gemisini seferber etti ve Junambu taburundan 180 kisilik cikartmaya basladi Cotuhe Nehri uzerindeki Cerro Tarapaca ve Leticia arasindaki Buenos Aires yakininda Puerto Hilario nun gozetleme karakolunu isgal etmeye calisti Guclu kara savunmasi ve Peru havaciligina ait iki filonun 6 ucak Pichincha guvertesinde hasara neden olan saldirisi nedeniyle teknelerine suruler halinde geri binmek zorunda kaldilar Tegmen EP Antonio Cavero M bir Kolombiya bayragini gonderden indirdi Bu Peru zaferi Kolombiya nin Leticia yi arkadan tehdit etmesinin de onune gecmistir Buenos Aires Savasi 17 Mart ta Kolombiyali General Efrain Rojas MC Pichincha gemisi ve Amazonas Mufrezesinden bir piyade boluguyle Cotuhe Nehri uzerindeki Buenos Aires adli bolgeden uc saat uzaklikta bulunan bir koyde bulanan Peru karakoluna saldirdi ve karakolu savunan Perulu askerler saldiriyi gerceklestiren 50 kisiyi geri cekilmeye zorladi Saat 17 00 de alti ila sekiz Peru ucagi O 38P ve Corsairs Kolombiyalilar tarafindan alinan mevziyi bombaladi ve bombalardan birinin MC Pichincha savas teknesine carpmasi nedeniyle bir Kolombiyali asker oldu alti kisi yaralandi Hava destegi alacagindan emin olmayan ve bir karsi saldiri olasiligiyla karsi karsiya kalan Kolombiya filosu ayni gece bolgeden cekildi Gueppi Savasi 26 Mart 1933 te Kolombiya birliklerinin Gueppi limanini isgal ettigi bir baska askeri catismadir Calderon Savasi 16 Nisan da Yarbay Oscar Sevilla komutasindaki bulunan Perulu birlik Putumayo Mufrezesine ait Juanambu Taburundan bir Kolombiyali piyade bolugune tufekler ve makineli tufeklerle ates acti Bu kuvvet Binbasi Diogenes Gil tarafindan komuta ediliyordu ve bir temizlik denetiminden gectigi icin hazirlikli degillerdi ve silahlari da hazir degildi Catisma Putumayo Nehri nin Kolombiya tarafindaki Puerto Arturo dan 63 km uzakliktaki Calderon adli bir limanda gerceklesti Catismada bir Kolombiyali asker oldu ve bes kisi yaralandi Peru kuvvetlerinin herhangi bir zayiati kayitlara gecmemistir Yabuyanos Savasi 29 Nisan da saat 23 00 de Yabuyanos olarak bilinen bir yerde Calderon un 80 km yukarisinda 80 askerlik bir Peru lu piyade bolugu Maldonado ve Yarbay Oscar Sevilla komutasinda bulunan iki Kolombiyali piyade bolugunu Calderon a tasiyan MC Cartagena ve MC Santa Marta savas gemilerine saldirdi General Jose Dolores Solano komutasindaki Kolombiya kuvvetleri saldiriya karsilik verdi ve ertesi sabah bir cikarma yaparak Peru kuvvetlerini geri cekilmeye zorladi Catismalarin ardindan Kolombiya gucleri bir Kolombiyali askerin yaralandigini ve iki Perulu askerin oldugunu acikladi Puca Urco Saravia Savasi 7 Mayis 1933 sabahinin erken saatlerinde Cordoba Pichincha ve Barranquilla savas gemilerinden olusan Kolombiya filosu 300 asker tasiyan 2 botla Putumayo dan gecti Yuzbasi Raguz ve Tegmen Butron komutasindaki Perulu Puca Urco askeri birligi olduruldu 52 asker ve tek bir kisiden olusan 75 mm topla 7 37 mm topl ve 12 makineli tufege sahip Kolombiya kuvvetleriyle karsi karsiya kaldilar Yakin catisma yasandi Kolombiya birliklerinin puskurtulmesinden sonra bolgeye inmesine izin vermedi Saatler sonra Binbasi Alfredo Collazos General Rojas a bir radyogram gonderdi Saravia da agir silahlarla guclu Peru direnisi uc yerel top ve makineli tufek ayrica bir mayin sag kiyiya yakin bir yerde patladi yarim saat savasti diger gemilerden destek gelmemesi savasin kisa surmesine sebep oldu beni bir kilometre asagi yerlestirin tekneyle kesif emri verdim Saatler sonra Peru kuvvetleri gunler once Komutan Granadino nun pusu kurulduktan sonra geri cekilirken Schneider parcasini kurtarmak gerekli emriyle birliklerini duzenli bir sekilde geri cekmeye basladi Cunku ek olarak Dusmanin eline gecmesini engelleyen attigim topcu atesinin yuzde 50 sini temsil ediyor Kolombiya kuvvetleri kesif yapmak icin sabah 11 de karaya cikar ve herhangi bir dusman izine rastlamaz Algodon Nehri Savasi Peru deniz ucaklari 1 Mayis 1933 te Kolombiya filosu yeniden toplandi ve Peru nun deniz ucaklari icin bir hava ussune sahip oldugu Algodon Nehri ne dogru yola cikti fakat hava karardigindan filoyu tespit edemediler Bundan yararlanan Perulular ucak filolarini usten tahliye ettiler 8 Mayis 1933 te Kolombiya filosu Peru hava ussune saldirmak icin tekrar girisimde bulundu fakat bu sefer gun icinde Peru ucaklari tarafindan fark edildi ve Kolombiya filosunu bombalamaya basladi Vought Corsair ve O 38P ucaklari operasyonel olan tek ucak Perulularin sahip oldugu bolgedeki savas ucagi menzili kisa oldugu icin Peru saldiri ucaklarina eslik edemeyen bir Curtiss Hawk idi Tam o anda Kolombiya ucaklari kara saldirisini desteklemek icin filoya dogru ilerliyordu bu nedenle Peru ucaklarinin bombalamak icin yeterli zamani yoktu ve ucaklar savunma pozisyonuna gecti Peru ucaklari Kolombiya filosunun ucaksavar topculari ve Kolombiyali avci bombardiman ucaklari tarafindan saldiriyla karsilasti Bu saldirida Perulu pilot Americo Vargas in ucagi dusuruldu ve ardindan Peru ucaklari baska bir usse cekildi Hemen ardindan Kolombiya filosu Amazonas Mufrezesi birliklerini direnisle karsilasmadan Cotton Nehri nin dibine intikal ettirdi Geride kalan dort Perulu asker yakalandi ve askeri malzemeler ile bir ucak atolyesine el konuldu La Zoila Savasi 26 Mayis ta Tegmen Guillermo Aldana komutasindaki 10 Kolombiyali askerden olusan Kolombiyali bir birlik onceki gun Cenevre de muharebelerin askiya alinmasi konusunda kararlastirilanlardan hala habersiz bir sekilde surpriz bir baskinla dort 4 u subay 81 Perulu askeri esir aldi Yuzbasi Manuel Badarrago komutasindaki askerler birkac tufek ve uc makineli tufek ele gecirdi Eylem bu Kolombiyali askerler tarafindan Guepi den 35 km uzaklikta La Zoila La Rebeca adli bir yerde bir Peru kampina gece darbesi yoluyla gerceklestirildi Catismanin sonu Leticia daki Peru siperleri Leticia daki Peru kuvvetleri geri cekilmeye zorlanamadi ama Lima daki olaylar ve Peru cumhurbaskaninin oldurulmesi durumu degistirdi Yeni Peru cumhurbaskani yenilmez Peru birliklerine Leticia yi terk etmelerini emretti Peru nun Pasifik filosunun bir kismi savasa girmek icin Amazon Nehri nden geldi SonrasiAyni gun Kolombiya Devlet Baskani Enrique Olaya hava saldirisi nedeniyle Peru ile tum diplomatik iliskilerini keserek Leticia ya saldiri emri verdi Saldiri Perulu birlikler tarafindan geri puskurtuldu 30 Nisan 1933 te Peru Devlet Baskani Sanchez vurularak olduruldu 15 gun sonra ardindan devlet baskani olan oscar Benavides Leticia yi Milletler Cemiyeti komisyonuna basvurduktan sonra bir anlasma saglamak uzere Kolombiya Liberal Partisi baskani olan Alfonso Lopez Pumarejo ile bir araya geldi Kolombiya ve Peru yetkilileri 1934 yilinda Rio de Janeiro Protokolu nu imzalamak uzere Rio de Janeiro da bir araya geldi Anlasmada Peru Eylul 1932 den itibaren meydana gelen olaylari ictenlikle kiniyoruz Ozellikle de Kolombiya ile iliskimize zarar verenleri aciklamasini yapti ve Salomon Lozano Antlasmasi da antlasma ile yeniden teyit edildi Ayrica bakinizBuyuk Kolombiya Peru SavasiKaynakca a b Compendio de la Historia General del Ejercito del Peru 2015 14 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2023 The war between Colombia and Peru 1932 1934 A perspective from the venezuelan press 1 Haziran 2017 29 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim En el Peru hay manifestaciones por la revision del tratado de limites con Colombia 6 Eylul 1932 1969 p 186 EL CONFLICTO COLOMBO PERUANO Apuntes acerca de su desarrollo e importancia historica PDF Ispanyolca Bogota 2007 s 3 10 Subat 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 10 Subat 2023 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Conmemoracion de La Toma de Leticia 1932 1 Eylul 2021 24 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi La guerra con el Peru 19 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Santander History Center Magazine of the National University of Colombia 11 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim The Colombo Peruvian Conflict University of La Rioja Spain 6 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim von Rauch 1984 p 6 Centro de Altos Estudios Historico Militares del Peru CAEHM Archivo Marchas y Operaciones Conflicto Amazonico 1932 1934 Villegas Editores von Rauch Herbert Bir Guney Amerika Hava Savasi Letcia Catismasi Hava Meraklisi Sayi 26 Aralik 1984 Mart 1985 Bromley Kent Pilot Basin Sayfa 1 8 ISSN 0143 5450 AGN Scadta 1931 1933 askeri havaciligini bilgilendirir Minguerra Caja 43 Carpeta 40 yapraklar 96 ve ss ARANCIBIA CLAVEL Roberto 2002 Chileno en America Latina 1900 1950 Ejercito Chileno nun etkisi Santiago de Chile Centro de Estudios ve Investigaciones Militares CESIM Dis baglantilarLuis Angel Arango Kutuphanesi Kolombiya Peru Savasi 18 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ispanyolca Kolombiya Leticia Catismasi 19 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Guney Amerika catismalari Chaco ve Leticia Dis politika raporu cilt IX hayir 6 24 Mayis 1933 John De Wilde 1910 2000