Buenos Aires (İspanyolca telaffuzu: [ˈbwenos ˈajɾes]), resmî olarak Buenos Aires Özerk Şehri, Arjantin'in başkenti ve en büyük şehridir. Güney yarımkürenin Paris'i olarak da bilinen şehir, Güney Amerika kıtasının güneydoğu kıyısında, Río de la Plata'nın halicinin batı kıyısında yer almaktadır. "Buenos Aires", Türkçeye "güzel rüzgarlar" veya "güzel hava" olarak çevrilebilirse de, şehrin adı 16. yüzyıldaki kurucularının verdiği orijinal ad olan "Real de Nuestra Señora Santa Maria del Buen Ayre"ye dayanmaktadır. Bu adı Sardunya'daki Bonaria Madonna'dan almıştır. Aynı zamanda birkaç Buenos Aires eyaleti semtini de içeren Büyük Buenos Aires yerleşim bölgesi, yaklaşık 15,6 milyonluk nüfusuyla Amerika'nın en kalabalık beşinci metropol bölgesini oluşturmaktadır.
Buenos Aires | |
---|---|
Özerk Şehir | |
Ciudad Autónoma de Buenos Aires Buenos Aires Özerk Şehri | |
Bayrak Arma | |
Takma ad: La Reina del Plata - La Gran Capital del sur - París de América - Baires | |
Buenos Aires Buenos Aires'in Arjantin'deki konumu | |
Ülke | Arjantin |
Özerk Şehir | Buenos Aires |
Kuruluş | 2 Şubat 1536 ( tarafından) |
Tekrar kuruluş | 11 Haziran 1580 ( tarafından) |
Alt idari birimler | |
İdare | |
• Tür | |
• | (-) |
• | (-) |
• Senatör | (-)) |
• Senatör | (-) |
• Senatör | (-) |
Yüzölçümü | |
• Özerk Şehir | 203 km² |
Rakım | 25 m |
Nüfus (2010) | |
• Kent | 2.936.877 |
• Metropol | 17,54 milyon |
Zaman dilimi | UTC-03.00 () |
Alan kodu | 011 |
ISO 3166 kodu | AR-C |
İGE (2018) | 0.867 çok yüksek (1.) |
Resmî site buenosaires.gov.ar |
Buenos Aires şehri, ne Buenos Aires eyaletinin bir parçası ne de Buenos Aires eyaletinin başkentidir: Özerk bir bölgedir. 1880'de, onlarca yıllık siyasi çatışmadan sonra Buenos Aires federalize edildi ve Buenos Aires eyaletinden çıkarıldı. Aynı zamanda şehrin sınırları, ve kasabalarını da içerecek şekilde genişletildi. 1994 anayasa değişikliğiyle şehre özerklik tanıdı ve şehrin resmî adı "Buenos Aires Özerk Şehri" (İspanyolca: Ciudad Autónoma de Buenos Aires) oldu. Buenos Airesliler ilk olarak 1996'da bir belediye başkanı seçmeye başladı; daha önce belediye başkanı doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanıyordu.
2018 yılında Buenos Aires'in yaşam kalitesi, Latin Amerika'da 1. ve dünyada 91. sırada yer aldı. 2012'de Güney Amerika'da en çok ziyaret edilen şehir ve Meksiko'dan sonra Latin Amerika'nın en çok ziyaret edilen ikinci şehri oldu.
Korunmuş eklektik Avrupa mimarisi ve zengin kültürel yaşamı ile tanınır. Buenos Aires, 1951'de 1. Pan Amerikan Oyunlarını düzenledi ve 1978 FIFA Dünya Kupası'nda iki sahaya ev sahipliği yaptı. Son olarak, Buenos Aires 2018 Yaz Gençlik Olimpiyatları'na ve 2018 G20 zirvesine de ev sahipliği yaptı.
Tarih
Kolonileşme dönemi
Juan Díaz de Solís, Río de la Plata'yı 1516 yılında keşfetti, fakat seferi bugünkü yakınlarında Kızılderilileri tarafından uğradığı bir saldırı sonucunda kanlı bir şekilde bitti, öyle ki bu saldırı sırasında Solís de hayatını kaybetmiştir.
Buenos Aires 2 Şubat 1536 tarihinde tarafından Puerto de Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre (Sevgili Anamız Güzel Hava Bakiresi Meryem'in Limanı) adıyla kurulmuştur. İsmi, Cagliari'nin Virgen de Bonaria'sına (Güzel Hava Bakiresi) tapan Papaz Mendoza seçmiştir. Başka bir rivayete göre ise isim, Río de la Plata'daki havanın güzel oluşundan dolayı seçildiği yönündedir. Mendoza'nın şehri kurduğu yer bugünkü San Telmo bölgesinin bulunduğu yerdir.
Mendoza'nın emrinde 16 gemiyle birlikte gelen 1600 adam vardı. Yaz sonunda geldikleri için tahıl ekmek için çok geç bir dönemdi. Yerli Querandí Kızılderilileri avcılık ve toplayıcılık yapıyorlardı ve İspanyollar tarafından Mendoza'nın birliklerine yiyecek sağlamaya zorlandılar. Bunun üzerine onlar da sürekli olarak İspanyollara saldırdılar. Mendoza'nın sömürgecileri 1541 yılında bölgeyi terk etmek zorunda kaldılar.
Şehir 1580 yılında tarafından Ciudad de la Santísima Trinidad y Puerto Santa María de los Buenos Aires (Kutsal Teslis'in Şehri ve Kutsal Güzel Hava Bakiresi Meryem'in Limanı) adıyla tekrar kuruldu. Bu sırada bugünkü Arjantin sınırları içinde, hepsi kuzeybatıda bulunan birçok şehir daha kuruldu. Bunlardan en eskisi bugünkü Arjantin'in kuzeydoğusunda bulunan Santiago del Estero'dur.
Buenos Aires kurulduğu ilk zamanlardan beri şehrin etrafındaki Pampa bölgesinde beslenen hayvanlar ve İspanya ile yapılan ticaretle geçimini sağlamıştır. Ama 17. ve 18. yüzyılda İspanyol yönetimi Avrupa'ya gelecek bütün malların vergilendirilebilmesi için öncelikle Peru'daki Lima şehrine gönderilmesini zorunlu kıldı. Malların yollanmasını zorlaştıran bu olay Buenos Airesli tüccarların İspanya'ya karşı hoşnutsuzluklarını gitgide arttırdı ve kaçakçılık günden güne arttı. İspanya Kralı III. Karl otoritesinin gitgide azaldığını fark etti ve tahtta olduğu dönemde (1759-1788) önce ticari yaptırımları hafifletti ve en sonunda da Buenos Aires'i serbest bir liman şehri olarak tanıdı.
Río de la Plata Eyaleti'nin Başkenti (1776-1810)
Buenos Aires, nihayet 1776 yılında Peru Eyaleti'nden ayrılıp Río de la Plata Eyaleti'nin başkenti oldu. Şehrin nüfusu Afrika'dan getirilen kölelerle birlikte büyük ölçüde arttı, 1778-1815 yılları arasında nüfusun hemen hemen üçte birini siyahlar oluşturuyordu.
İspanyolların Birleşik Krallık'a karşı Fransızların müttefiki olarak girdiği sırasında General yönetimindeki İngiliz birlikleri iki gün süren bir savaş sonunda şehri işgal ettiler. Şehir halkı İngilizlere karşı direndi ve emrindeki yerel güçler 4 Ağustos'ta şehri tekrar ele geçirdiler. Liniers, bir İngiliz kuşatmasını daha başarıyla savuşturdu, bu da 7 Haziran 1807 tarihinde General John Whitelock'un kapitülasyonu ile sonuçlandı.
Kuşatmaların İspanyol birliklerinin değil de, kızgın halkın direnmesi sonucu başarısızlığa uğraması milliyetçileri cesaretlendirdi. Kral Naili'ne Cabildos Abiertos adı verilen yerel birliklere gitgide artan tavizler verdirerek ülkenin bağımsızlığa giden yolunu da açmış oldular.
19. ve 20. Yüzyıl
25 Mayıs 1810 tarihinde Buenos Airesli silahlı güçler, Kral Naili Baltasar Hidalgo de Cisteros y la Torre'yi şehirden attılar. 9 Haziran 1816'da Tucumán Kongresi resmî olarak 'Birleşik Río de la Plata Eyaletleri'nin bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlığın ilanından sonra Buenos Aires merkezli bir yönetimi savunan merkeziyetçiler ve eyaletlerin bağımsızlığından yana olan federalistler arasında tartışmalar yaşandı.
1829 yılında federalist Juan Manuel de Rosas vali olarak Buenos Aires'te yönetimin başına geçti. Mart 1835'te tekrar Vali ve Başkumandan seçildi. Rosas'ın gücü zamanla inanılmaz derecede arttı ve bu onu bir diktatöre çevirdi. Brezilya, Uruguay ve Don Justo José de Urquiza'nın birliklerine karşı savaşırken öldüğü 1852 yılına kadar ülkeye hükmetti. Rosas'ın ölümüyle şehir kapılarını Avrupalı göçmenlere açtı.
Buenos Aires eyaleti 1853 yılında eyalet kongresine katılmayı reddetti ve Arjantin'den ayrıldı. 1859 yılında ise 1853'te kurulan Arjantin Birliği'ne (Federación Argentina) katıldı.
Buenos Aires 1880 yılında Julio Argentino Roca yönetiminde aynı ismi taşıyan eyaletten ayrılıp başkent ilan edildi. Buenos Aires, 1890 yılında Latin Amerika'daki en büyük ve en önemli şehir konumundaydı. Yüzyıl başında nüfusu hemen hemen bir milyona yakındı.
1913 yılında yönetiminde ilk metro hattı açıldı. Buenos Aires Metrosu, 1969 yılında Meksiko'da açılan metroya kadar Latin Amerika'daki ilk ve tek metro olarak hizmet verdi.
1919 yılında Hipólito Yrigoyen yönetimi sırasında askerî güç kullanılarak bastırılan bir işçi ayaklanması yaşandı. Olaylar Trajik Hafta ismiyle tarihe geçti. 1930'lu yıllarda şehrin bugün can damarlarını oluşturan , ve bulvarları yapıldı. II. Dünya Savaşı'ndan itibaren şehir büyüyerek eski birçok varoşu da sınırlarına dahil etti. Bu tarihlerde Arjantin nüfusunun hemen hemen üçte biri Buenos Aires'te yaşıyordu.
1976 yılında Isabel Martínez de Perón'un baştan indirilmesiyle Arjantin'de askeri rejim başladı. Bu rejim sırasında askeri rejime karşı çıkan ya da askeri hükûmete karşı şüpheli yaklaşan on binlerce insan ortadan kayboldu.
1976 yılından 1983 yılına kadar süren askeri diktatörlüğün tutuklamaları ilk başladığında askeri diktatörlük rejimi sırasında kaybolan insanların anneleri Plaza de Mayo'daki (Mayıs Meydanı) Başkanlık Sarayı 'nın önünde toplanarak protesto gösterileri yapmaya başladılar.
Kaybedilen Falkland Savaşı'ndan sonra askeri rejimi sürdürmek imkânsızdı, böylece tekrar demokratik seçimler yapıldı. Bu yeni dönemin ilk başkanı olarak Raúl Alfonsín seçildi. Arjantin'de yeniden demokrasiye geçişle birlikte 1 Arjantin Pesosu, 1 Amerikan Dolarına eşdeğer olurken Carlos Menem'in Başkanlığı döneminde yapılan neoliberal reformlar sonucunda Arjantin ekonomisi büyük bir atılım gerçekleştirdi ve bu atılım sonucunda Buenos Aires şehrinde yapılanma büyük ölçüde arttı. Özellikle Retiro bölgesinde birçok yeni yüksek binalar inşa edildi.
17 Mart 1992 tarihinde Retiro bölgesinde İsrail Konsolosluğu'na bırakılan bir saatli bomba, 29 kişinin ölümüne ve 242 kişinin yaralanmasına yol açtı. Bu olayı 18 Temmuz 1994'te 86 (1'i saldırgan) kişinin ölümüne ve 300'den fazla kişinin de yaralanmasına yol açan bir Yahudi Kültür Merkezi'ne yönelik bir saldırı yaşandı. AMIA (Asociación Mutual Israelita Argentina İsrail-Arjantin Birliği)'ne karşı düzenlenen bu saldırı hakkında yıllarca herhangi bir bilgi verilmedi. Bu durum her yıl saldırının yapıldığı gün, devlet kurumlarını konuya olan ilgisizliklerinden dolayı suçlayan protestolara yol açtı. 25 Ekim 2006 tarihinde savcılık tarafından yayınlanan raporda olayın Hizbullah tarafından gerçekleştirdiği iddia edildi; eski İran Hükûmeti'ndeki sekiz kişi için uluslararası tutuklama kararı istendi. İki olay da şehirde büyük yaralar açtı ve yönetim binalarından sonra şehirde en iyi korunan binalar Yahudi kurumları haline geldi. Buenos Aires, 180.000 kişilik Yahudi ile Latin Amerika'daki en büyük Yahudi nüfusuna sahip şehirdir.
21. Yüzyıl
Buenos Aires, 1998 ve 2003 yılları arasında ekonomik bir kriz yaşayan Arjantin'de çatışmalara varan büyük gösterilerin merkezi oldu, 19 ve 20 Aralık 2001 tarihlerinde yapılan (ve Cacerolazo adı verilen) protesto gösterileri sonucunda Devlet Başkanı Fernando de la Rúa istifa etmiştir. Bunun dışında 1999 yılından itibaren, şehrin önemli yollarını bloke eden "Piqueteros" isimli direnişçiler ortaya çıkmıştır. Bu direnişçiler 2003 yılı ve sonrasında millî anlamda da büyük bir güç faktörü haline geldiler.
1996'da Arjantin Anayasası'ndaki 1994 reformunu takiben, şehrin ilk belediye başkanlığı seçimleri yeni tüzük uyarınca yapıldı. Seçimi kazanan, daha sonra 1999'dan 2001'e kadar Arjantin Cumhurbaşkanı olacak olan Fernando de la Rúa idi.
De la Rúa'nın varisi , de la Rúa'dan sonra iki popüler seçim kazandı, ancak República Cromagnon adlı gece kulübündeki yangın sonucu, 6 Mart 2006'da görevden alındı. Başkan vekili olan Jorge Telerman, Belediye Başkanlığı görevine geldi.
2007’den 2015’e kadar partisinden Mauricio Macri, ve María Eugenia Vidal, yaptı.
5 Temmuz 2015 tarihinde Macri Belediye Başkanı olarak istifa ettikten sonra yerine aynı partiden geldi.
Coğrafi Konum
Buenos Aires şehri, Atlantik Okyanusu kıyısında, Río Paraná ve Río Uruguay nehirlerinin oluşturduğu huni biçimindeki Río de la Plata adı verilen ağızda, Güney Amerika kıtasının doğusunda bulunur.
Río de la Plata'nın Buenos Aires'te bulunan kısmı yoğun balçıkla kaplıdır. Su çok derin değildir ve derinlik genellikle 20 metreyi aşmaz.
Şehir 34° 36′ güney enlemleri ile 58° 23′ batı boylamları arasında bulunur. Buenos Aires'in batısında Arjantin'in en verimli topraklarının bulunduğu Pampa bölgesi uzanmaktadır.
İklim
Buenos Aires’in iklimi, Atlantik Okyanusu'nun bitişiğindeki deniz etkilerinin bir sonucu olarak ılımandır.Köppen iklim sınıflandırmasına göre Buenos Aires (ılıman dönencealtı iklimine (Cfa)) sahiptir.
Buenos Aires'in yazları sıcak ve nemli; kışları serin, bulutlu ve bazen yağışlıdır. Nem yüzünden, hava sıcak olduğundan daha sıcak; soğuk olduğundan daha soğuk hissedilebilir. Kış aylarındaki ortalama sıcaklık 10 °C ile 15 °C civarındadır. Şehirde kar çok nadir görülür: son kar yağışı 9 Temmuz 2007'de görülmüştür. Yaz aylarındaki ortalama sıcaklık 24.9 °C civarındadır ve genelde yağmur görülür. En sıcak ay Ocak ayıdır ve ortalama sıcaklık 24,9 °C dir, en soğuk aylar da Haziran ve Temmuz aylarıdır ve ortalama sıcaklık 15 °C'dir. Buenos Aires’de yılın ortalama sıcaklığı 16,3 derecedir.
Toplam yıllık yağış 1.236,3 mm'dir ve tüm yıl boyunca görülür.
Şu ana kadar en yüksek hava sıcaklığı; 29 Ocak 1957'de 43.3 °C olarak kaydedilmiştir. En düşük hava sıcaklığı ise; 9 Temmuz 1918’de -5.4 °C olarak kaydedilmiştir.
Buenos Aires iklimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
En yüksek sıcaklık (°C) | 43,3 | 38,7 | 37,9 | 36,0 | 31,6 | 28,5 | 30,2 | 34,4 | 35,3 | 35,6 | 36,8 | 40,5 | 43,3 |
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 30,1 | 28,7 | 26,8 | 22,9 | 19,3 | 16,0 | 15,3 | 17,7 | 19,3 | 22,7 | 25,6 | 28,5 | 22,7 |
Ortalama sıcaklık (°C) | 24,9 | 23,6 | 21,9 | 17,9 | 14,6 | 11,6 | 11,0 | 12,8 | 14,6 | 17,9 | 20,6 | 23,3 | 17,9 |
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 20,1 | 19,2 | 17,7 | 13,8 | 10,7 | 8,1 | 7,4 | 8,8 | 10,3 | 13,3 | 15,9 | 18,4 | 13,6 |
En düşük sıcaklık (°C) | 5,9 | 4,2 | 2,8 | −2,3 | −4 | −5,3 | −5,4 | −4 | −2,4 | −2 | 1,6 | 3,7 | −5,4 |
Ortalama yağış (mm) | 138,8 | 127,1 | 140,1 | 119,0 | 92,3 | 58,8 | 60,6 | 64,2 | 72,0 | 127,2 | 117,3 | 118,9 | 1.236,3 |
Kaynak: (1961-1990) |
Nüfus
1833 yılında Buenos Aires'in nüfusu 60.000 kadardı, 1869'da ise 180.000'e yükseldi. 1890 yılına gelindiğinde Buenos Aires 661.000 kişilik nüfusuyla Latin Amerika'nın en büyük ve en önemli şehri konumuna gelmişti. Avrupa'dan sürekli göçmen alması sonucu 1914 yılında 1,6 milyona yükselen nüfus, 2001 yılına gelindiğinde neredeyse 2,8 milyona yükseldi.
Şehir merkezi ve varoşlarının toplam nüfusu 11,5 milyondur. Gran Buenos Aires bu nüfusuyla Arjantin'in en büyük metropolü ve São Paulo'nun ardından Güney Amerika'nın ikinci en büyük şehridir. Nüfusun çoğunluğunu İspanyol ve İtalyan kökenliler oluşturur, bunun yanında Avrupa'nın birçok ülkesinden ve Orta Doğu ülkelerinden gelip Turcos (Türkler) diye adlandırılan birçok göçmen de yaşamaktadır. Buenos Aires'te İspanyol kökenli olmayan göçmenlerin sayısı Arjantin'in diğer bölgelerine oranla çok daha fazladır.
Buenos Airesli nüfus (Buenos Aires doğumlulara Porteños/Porteñas adı verilir) neredeyse istisnasız bir şekilde İspanyolca konuşur ve nüfusun çok büyük bir kısmı Katolik'tir.
Aşağıdaki grafik Buenos Aires'in yıllara göre nüfusunu gösteriyor. 1943 yılına kadar nüfus tahmini olarak ifade edilirken, 1947 - 2001 yılları arasında nüfus sayımı sonuçları ve 2005'te de yine tahmini nüfus verilmiştir. Kilometrekare başına düşen insan sayısı Berlin'den üç - dört kat daha fazladır ve Tokyo'nun 23 bölgesinden bile daha yüksektir.
Buenos Aires'in 1744 - 2005 yılları arasındaki nüfus değişimi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
Kültür
Buenos Aires'in ana opera salonu Teatro Colón'dur.
Kaynakça
- ^ La fama que perdió la Reina del Plata[] artículo en La Nación(22/02/1998). Erişim tarihi: 27 Aralık 2018
- ^ El parnaso argentino: antología de poetas del Plata desde los tiempos coloniales hasta nuestros días EditorMaucci Hermanos, 1845 s. 28
- ^ Ciudad de Buenos Aires, sitio oficial del gobierno de la CABA 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim tarihi: el 27 Aralık 2018
- ^ 20 ciudades con apodos increíbles (I) en Destino Infinito. Erişim tarihi: 27 Aralık 2018
- ^ 5 cosas que tienes que ver en Buenos Aires 27 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . en el sitio Cooperating Volunteers. Consultado.
- ^ "El trato de la gente fue buenísimo y por eso escogí A Coruña para instalarme" reportaje en La Opinión de La Coruña, publicado el 29/09/2013.
- ^ "Población estimada al 1 de julio según año calendario por sexo. Provincia de Buenos Aires. Años 2010-2040". INDEC. Proyecciones elaboradas en base al Censo Nacional de Población, Hogares y Viviendas 2010.
- ^ "Subnational Human Development Index (4.0)" (İngilizce). Globaldatalab. 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ . indec. 20 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2011.
- ^ Ruiz Moreno, Isidro J. (1986). La federalización de Buenos Aires : debates y documentos. Buenos Aires: Hyspamérica. ISBN .
- ^ . www.mercer.com (İngilizce). 29 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2018.
- ^ Hartzell, Richard. . Infobae (İspanyolca). 21 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Lonely Planet. 18 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "Buenos Aires History and Culture". Adventure Life. 16 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.
- ^ "Buenos Aires elected as Host City for 2018 Youth Olympic Games". International Olympic Committee. 4 Temmuz 2013. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2013.
- ^ Niebieskikwiat, Natasha (27 Haziran 2016). . www.clarin.com (İspanyolca). 27 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e "Caracteristicas Climaticas de la Ciudad de Buenos Aires" (İspanyolca). Servicio Meteorológico Nacional. 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ Pezza, Alexandre; Simmonds, Ian; Coelho, Caio (2010). "The unusual Buenos Aires snowfall of July 2007". Atmospheric Science Letters. John Wiley & Sons. 11 (4): 249-254. Bibcode:2010AtScL..11..249P. doi:10.1002/asl.283 .
- ^ "Viento Pampero" (İspanyolca). Servicio Meteorológico Nacional. 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ "Clima" (İspanyolca). Official Tourism site of Buenos Aires. 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2015.
- ^ "Station 87585 Buenos Aires Observatorio". 1961-1990. Deutscher Wetterdienst. 17 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2016.
Dış bağlantılar
Buenos Aires hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Vikisözlük'te tanımlar | |
Commons'ta dosyalar |
- Buenos Aires Eyaleti
- Buenos Aires Turizm Bürosu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buenos Aires Ispanyolca telaffuzu ˈbwenos ˈajɾes resmi olarak Buenos Aires Ozerk Sehri Arjantin in baskenti ve en buyuk sehridir Guney yarimkurenin Paris i olarak da bilinen sehir Guney Amerika kitasinin guneydogu kiyisinda Rio de la Plata nin halicinin bati kiyisinda yer almaktadir Buenos Aires Turkceye guzel ruzgarlar veya guzel hava olarak cevrilebilirse de sehrin adi 16 yuzyildaki kurucularinin verdigi orijinal ad olan Real de Nuestra Senora Santa Maria del Buen Ayre ye dayanmaktadir Bu adi Sardunya daki Bonaria Madonna dan almistir Ayni zamanda birkac Buenos Aires eyaleti semtini de iceren Buyuk Buenos Aires yerlesim bolgesi yaklasik 15 6 milyonluk nufusuyla Amerika nin en kalabalik besinci metropol bolgesini olusturmaktadir Buenos AiresOzerk SehirCiudad Autonoma de Buenos Aires Buenos Aires Ozerk SehriBayrakArmaLogoTakma ad La Reina del Plata La Gran Capital del sur Paris de America BairesBuenos AiresBuenos Aires in Arjantin deki konumuUlkeArjantinOzerk SehirBuenos AiresKurulus2 Subat 1536 tarafindan Tekrar kurulus11 Haziran 1580 tarafindan Alt idari birimler48 AlmagroBalvaneraLa BocaLa PaternalLiniersSan TelmoVelez SarsfieldVilla Mitre25 bancasIdare Tur Senator Senator Senator Yuzolcumu Ozerk Sehir203 km Rakim25 mNufus 2010 Kent2 936 877 Metropol17 54 milyonZaman dilimiUTC 03 00 Alan kodu011ISO 3166 koduAR CIGE 2018 0 867 cok yuksek 1 Resmi site buenosaires gov ar Buenos Aires sehri ne Buenos Aires eyaletinin bir parcasi ne de Buenos Aires eyaletinin baskentidir Ozerk bir bolgedir 1880 de onlarca yillik siyasi catismadan sonra Buenos Aires federalize edildi ve Buenos Aires eyaletinden cikarildi Ayni zamanda sehrin sinirlari ve kasabalarini da icerecek sekilde genisletildi 1994 anayasa degisikligiyle sehre ozerklik tanidi ve sehrin resmi adi Buenos Aires Ozerk Sehri Ispanyolca Ciudad Autonoma de Buenos Aires oldu Buenos Airesliler ilk olarak 1996 da bir belediye baskani secmeye basladi daha once belediye baskani dogrudan Cumhurbaskani tarafindan ataniyordu 2018 yilinda Buenos Aires in yasam kalitesi Latin Amerika da 1 ve dunyada 91 sirada yer aldi 2012 de Guney Amerika da en cok ziyaret edilen sehir ve Meksiko dan sonra Latin Amerika nin en cok ziyaret edilen ikinci sehri oldu Korunmus eklektik Avrupa mimarisi ve zengin kulturel yasami ile taninir Buenos Aires 1951 de 1 Pan Amerikan Oyunlarini duzenledi ve 1978 FIFA Dunya Kupasi nda iki sahaya ev sahipligi yapti Son olarak Buenos Aires 2018 Yaz Genclik Olimpiyatlari na ve 2018 G20 zirvesine de ev sahipligi yapti TarihKolonilesme donemi Buenos Aires Sehir KatedraliBuenos Aires te bir tarihi bina Juan Diaz de Solis Rio de la Plata yi 1516 yilinda kesfetti fakat seferi bugunku yakinlarinda Kizilderilileri tarafindan ugradigi bir saldiri sonucunda kanli bir sekilde bitti oyle ki bu saldiri sirasinda Solis de hayatini kaybetmistir Buenos Aires 2 Subat 1536 tarihinde tarafindan Puerto de Nuestra Senora Santa Maria del Buen Ayre Sevgili Anamiz Guzel Hava Bakiresi Meryem in Limani adiyla kurulmustur Ismi Cagliari nin Virgen de Bonaria sina Guzel Hava Bakiresi tapan Papaz Mendoza secmistir Baska bir rivayete gore ise isim Rio de la Plata daki havanin guzel olusundan dolayi secildigi yonundedir Mendoza nin sehri kurdugu yer bugunku San Telmo bolgesinin bulundugu yerdir Mendoza nin emrinde 16 gemiyle birlikte gelen 1600 adam vardi Yaz sonunda geldikleri icin tahil ekmek icin cok gec bir donemdi Yerli Querandi Kizilderilileri avcilik ve toplayicilik yapiyorlardi ve Ispanyollar tarafindan Mendoza nin birliklerine yiyecek saglamaya zorlandilar Bunun uzerine onlar da surekli olarak Ispanyollara saldirdilar Mendoza nin somurgecileri 1541 yilinda bolgeyi terk etmek zorunda kaldilar Sehir 1580 yilinda tarafindan Ciudad de la Santisima Trinidad y Puerto Santa Maria de los Buenos Aires Kutsal Teslis in Sehri ve Kutsal Guzel Hava Bakiresi Meryem in Limani adiyla tekrar kuruldu Bu sirada bugunku Arjantin sinirlari icinde hepsi kuzeybatida bulunan bircok sehir daha kuruldu Bunlardan en eskisi bugunku Arjantin in kuzeydogusunda bulunan Santiago del Estero dur Buenos Aires kuruldugu ilk zamanlardan beri sehrin etrafindaki Pampa bolgesinde beslenen hayvanlar ve Ispanya ile yapilan ticaretle gecimini saglamistir Ama 17 ve 18 yuzyilda Ispanyol yonetimi Avrupa ya gelecek butun mallarin vergilendirilebilmesi icin oncelikle Peru daki Lima sehrine gonderilmesini zorunlu kildi Mallarin yollanmasini zorlastiran bu olay Buenos Airesli tuccarlarin Ispanya ya karsi hosnutsuzluklarini gitgide arttirdi ve kacakcilik gunden gune artti Ispanya Krali III Karl otoritesinin gitgide azaldigini fark etti ve tahtta oldugu donemde 1759 1788 once ticari yaptirimlari hafifletti ve en sonunda da Buenos Aires i serbest bir liman sehri olarak tanidi Rio de la Plata Eyaleti nin Baskenti 1776 1810 Buenos Aires nihayet 1776 yilinda Peru Eyaleti nden ayrilip Rio de la Plata Eyaleti nin baskenti oldu Sehrin nufusu Afrika dan getirilen kolelerle birlikte buyuk olcude artti 1778 1815 yillari arasinda nufusun hemen hemen ucte birini siyahlar olusturuyordu Ispanyollarin Birlesik Krallik a karsi Fransizlarin muttefiki olarak girdigi sirasinda General yonetimindeki Ingiliz birlikleri iki gun suren bir savas sonunda sehri isgal ettiler Sehir halki Ingilizlere karsi direndi ve emrindeki yerel gucler 4 Agustos ta sehri tekrar ele gecirdiler Liniers bir Ingiliz kusatmasini daha basariyla savusturdu bu da 7 Haziran 1807 tarihinde General John Whitelock un kapitulasyonu ile sonuclandi Kusatmalarin Ispanyol birliklerinin degil de kizgin halkin direnmesi sonucu basarisizliga ugramasi milliyetcileri cesaretlendirdi Kral Naili ne Cabildos Abiertos adi verilen yerel birliklere gitgide artan tavizler verdirerek ulkenin bagimsizliga giden yolunu da acmis oldular 19 ve 20 Yuzyil Buenos Aires teki 9 Temmuz Bulvari dunyanin en genis bulvari olarak taninir 25 Mayis 1810 tarihinde Buenos Airesli silahli gucler Kral Naili Baltasar Hidalgo de Cisteros y la Torre yi sehirden attilar 9 Haziran 1816 da Tucuman Kongresi resmi olarak Birlesik Rio de la Plata Eyaletleri nin bagimsizligini ilan etti Bagimsizligin ilanindan sonra Buenos Aires merkezli bir yonetimi savunan merkeziyetciler ve eyaletlerin bagimsizligindan yana olan federalistler arasinda tartismalar yasandi 1829 yilinda federalist Juan Manuel de Rosas vali olarak Buenos Aires te yonetimin basina gecti Mart 1835 te tekrar Vali ve Baskumandan secildi Rosas in gucu zamanla inanilmaz derecede artti ve bu onu bir diktatore cevirdi Brezilya Uruguay ve Don Justo Jose de Urquiza nin birliklerine karsi savasirken oldugu 1852 yilina kadar ulkeye hukmetti Rosas in olumuyle sehir kapilarini Avrupali gocmenlere acti Buenos Aires eyaleti 1853 yilinda eyalet kongresine katilmayi reddetti ve Arjantin den ayrildi 1859 yilinda ise 1853 te kurulan Arjantin Birligi ne Federacion Argentina katildi Buenos Aires Aralarinda Eva Peron un da bulundugu Arjantin in en unlu devlet adamlarinin sanatcilarinin sporcularinin mezarlarinin bulundugu ayni zamanda turizme de kazandirilmis olan dev mezarliktir Buenos Aires 1880 yilinda Julio Argentino Roca yonetiminde ayni ismi tasiyan eyaletten ayrilip baskent ilan edildi Buenos Aires 1890 yilinda Latin Amerika daki en buyuk ve en onemli sehir konumundaydi Yuzyil basinda nufusu hemen hemen bir milyona yakindi 1913 yilinda yonetiminde ilk metro hatti acildi Buenos Aires Metrosu 1969 yilinda Meksiko da acilan metroya kadar Latin Amerika daki ilk ve tek metro olarak hizmet verdi 1919 yilinda Hipolito Yrigoyen yonetimi sirasinda askeri guc kullanilarak bastirilan bir isci ayaklanmasi yasandi Olaylar Trajik Hafta ismiyle tarihe gecti 1930 lu yillarda sehrin bugun can damarlarini olusturan ve bulvarlari yapildi II Dunya Savasi ndan itibaren sehir buyuyerek eski bircok varosu da sinirlarina dahil etti Bu tarihlerde Arjantin nufusunun hemen hemen ucte biri Buenos Aires te yasiyordu 1976 yilinda Isabel Martinez de Peron un bastan indirilmesiyle Arjantin de askeri rejim basladi Bu rejim sirasinda askeri rejime karsi cikan ya da askeri hukumete karsi supheli yaklasan on binlerce insan ortadan kayboldu 1976 yilindan 1983 yilina kadar suren askeri diktatorlugun tutuklamalari ilk basladiginda askeri diktatorluk rejimi sirasinda kaybolan insanlarin anneleri Plaza de Mayo daki Mayis Meydani Baskanlik Sarayi nin onunde toplanarak protesto gosterileri yapmaya basladilar Kaybedilen Falkland Savasi ndan sonra askeri rejimi surdurmek imkansizdi boylece tekrar demokratik secimler yapildi Bu yeni donemin ilk baskani olarak Raul Alfonsin secildi Arjantin de yeniden demokrasiye gecisle birlikte 1 Arjantin Pesosu 1 Amerikan Dolarina esdeger olurken Carlos Menem in Baskanligi doneminde yapilan neoliberal reformlar sonucunda Arjantin ekonomisi buyuk bir atilim gerceklestirdi ve bu atilim sonucunda Buenos Aires sehrinde yapilanma buyuk olcude artti Ozellikle Retiro bolgesinde bircok yeni yuksek binalar insa edildi 17 Mart 1992 tarihinde Retiro bolgesinde Israil Konsoloslugu na birakilan bir saatli bomba 29 kisinin olumune ve 242 kisinin yaralanmasina yol acti Bu olayi 18 Temmuz 1994 te 86 1 i saldirgan kisinin olumune ve 300 den fazla kisinin de yaralanmasina yol acan bir Yahudi Kultur Merkezi ne yonelik bir saldiri yasandi AMIA Asociacion Mutual Israelita Argentina Israil Arjantin Birligi ne karsi duzenlenen bu saldiri hakkinda yillarca herhangi bir bilgi verilmedi Bu durum her yil saldirinin yapildigi gun devlet kurumlarini konuya olan ilgisizliklerinden dolayi suclayan protestolara yol acti 25 Ekim 2006 tarihinde savcilik tarafindan yayinlanan raporda olayin Hizbullah tarafindan gerceklestirdigi iddia edildi eski Iran Hukumeti ndeki sekiz kisi icin uluslararasi tutuklama karari istendi Iki olay da sehirde buyuk yaralar acti ve yonetim binalarindan sonra sehirde en iyi korunan binalar Yahudi kurumlari haline geldi Buenos Aires 180 000 kisilik Yahudi ile Latin Amerika daki en buyuk Yahudi nufusuna sahip sehirdir 21 Yuzyil Buenos Aires 1998 ve 2003 yillari arasinda ekonomik bir kriz yasayan Arjantin de catismalara varan buyuk gosterilerin merkezi oldu 19 ve 20 Aralik 2001 tarihlerinde yapilan ve Cacerolazo adi verilen protesto gosterileri sonucunda Devlet Baskani Fernando de la Rua istifa etmistir Bunun disinda 1999 yilindan itibaren sehrin onemli yollarini bloke eden Piqueteros isimli direnisciler ortaya cikmistir Bu direnisciler 2003 yili ve sonrasinda milli anlamda da buyuk bir guc faktoru haline geldiler 1996 da Arjantin Anayasasi ndaki 1994 reformunu takiben sehrin ilk belediye baskanligi secimleri yeni tuzuk uyarinca yapildi Secimi kazanan daha sonra 1999 dan 2001 e kadar Arjantin Cumhurbaskani olacak olan Fernando de la Rua idi De la Rua nin varisi de la Rua dan sonra iki populer secim kazandi ancak Republica Cromagnon adli gece kulubundeki yangin sonucu 6 Mart 2006 da gorevden alindi Baskan vekili olan Jorge Telerman Belediye Baskanligi gorevine geldi 2007 den 2015 e kadar partisinden Mauricio Macri ve Maria Eugenia Vidal yapti 5 Temmuz 2015 tarihinde Macri Belediye Baskani olarak istifa ettikten sonra yerine ayni partiden geldi Cografi KonumRio de la PlataKongre Sarayi Buenos Aires sehri Atlantik Okyanusu kiyisinda Rio Parana ve Rio Uruguay nehirlerinin olusturdugu huni bicimindeki Rio de la Plata adi verilen agizda Guney Amerika kitasinin dogusunda bulunur Rio de la Plata nin Buenos Aires te bulunan kismi yogun balcikla kaplidir Su cok derin degildir ve derinlik genellikle 20 metreyi asmaz Sehir 34 36 guney enlemleri ile 58 23 bati boylamlari arasinda bulunur Buenos Aires in batisinda Arjantin in en verimli topraklarinin bulundugu Pampa bolgesi uzanmaktadir Iklim Buenos Aires in iklimi Atlantik Okyanusu nun bitisigindeki deniz etkilerinin bir sonucu olarak ilimandir Koppen iklim siniflandirmasina gore Buenos Aires iliman donencealti iklimine Cfa sahiptir Buenos Aires in yazlari sicak ve nemli kislari serin bulutlu ve bazen yagislidir Nem yuzunden hava sicak oldugundan daha sicak soguk oldugundan daha soguk hissedilebilir Kis aylarindaki ortalama sicaklik 10 C ile 15 C civarindadir Sehirde kar cok nadir gorulur son kar yagisi 9 Temmuz 2007 de gorulmustur Yaz aylarindaki ortalama sicaklik 24 9 C civarindadir ve genelde yagmur gorulur En sicak ay Ocak ayidir ve ortalama sicaklik 24 9 C dir en soguk aylar da Haziran ve Temmuz aylaridir ve ortalama sicaklik 15 C dir Buenos Aires de yilin ortalama sicakligi 16 3 derecedir Toplam yillik yagis 1 236 3 mm dir ve tum yil boyunca gorulur Su ana kadar en yuksek hava sicakligi 29 Ocak 1957 de 43 3 C olarak kaydedilmistir En dusuk hava sicakligi ise 9 Temmuz 1918 de 5 4 C olarak kaydedilmistir Buenos Aires iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 43 3 38 7 37 9 36 0 31 6 28 5 30 2 34 4 35 3 35 6 36 8 40 5 43 3Ortalama en yuksek sicaklik C 30 1 28 7 26 8 22 9 19 3 16 0 15 3 17 7 19 3 22 7 25 6 28 5 22 7Ortalama sicaklik C 24 9 23 6 21 9 17 9 14 6 11 6 11 0 12 8 14 6 17 9 20 6 23 3 17 9Ortalama en dusuk sicaklik C 20 1 19 2 17 7 13 8 10 7 8 1 7 4 8 8 10 3 13 3 15 9 18 4 13 6En dusuk sicaklik C 5 9 4 2 2 8 2 3 4 5 3 5 4 4 2 4 2 1 6 3 7 5 4Ortalama yagis mm 138 8 127 1 140 1 119 0 92 3 58 8 60 6 64 2 72 0 127 2 117 3 118 9 1 236 3Kaynak 1961 1990 NufusBuenos Aires Devlet Kutuphanesi 1833 yilinda Buenos Aires in nufusu 60 000 kadardi 1869 da ise 180 000 e yukseldi 1890 yilina gelindiginde Buenos Aires 661 000 kisilik nufusuyla Latin Amerika nin en buyuk ve en onemli sehri konumuna gelmisti Avrupa dan surekli gocmen almasi sonucu 1914 yilinda 1 6 milyona yukselen nufus 2001 yilina gelindiginde neredeyse 2 8 milyona yukseldi Sehir merkezi ve varoslarinin toplam nufusu 11 5 milyondur Gran Buenos Aires bu nufusuyla Arjantin in en buyuk metropolu ve Sao Paulo nun ardindan Guney Amerika nin ikinci en buyuk sehridir Nufusun cogunlugunu Ispanyol ve Italyan kokenliler olusturur bunun yaninda Avrupa nin bircok ulkesinden ve Orta Dogu ulkelerinden gelip Turcos Turkler diye adlandirilan bircok gocmen de yasamaktadir Buenos Aires te Ispanyol kokenli olmayan gocmenlerin sayisi Arjantin in diger bolgelerine oranla cok daha fazladir Buenos Airesli nufus Buenos Aires dogumlulara Portenos Portenas adi verilir neredeyse istisnasiz bir sekilde Ispanyolca konusur ve nufusun cok buyuk bir kismi Katolik tir Asagidaki grafik Buenos Aires in yillara gore nufusunu gosteriyor 1943 yilina kadar nufus tahmini olarak ifade edilirken 1947 2001 yillari arasinda nufus sayimi sonuclari ve 2005 te de yine tahmini nufus verilmistir Kilometrekare basina dusen insan sayisi Berlin den uc dort kat daha fazladir ve Tokyo nun 23 bolgesinden bile daha yuksektir Buenos Aires in 1744 2005 yillari arasindaki nufus degisimiYil Nufus1744 11 0001770 22 0001800 40 0001813 46 0001825 55 0001838 65 0001857 99 0001864 140 0001869 180 3291880 248 7001884 295 0001887 466 3001895 661 2051903 865 000 Yil Nufus1906 1 057 0001914 1 582 8841923 1 780 0001928 2 079 0001931 2 195 0001938 2 345 2001943 2 595 9001947 2 981 0431960 2 966 6341970 2 972 4531980 2 922 8291991 2 965 4032001 2 768 7722005 2 746 761KulturBuenos Aires in ana opera salonu Teatro Colon dur Kaynakca La fama que perdio la Reina del Plata olu kirik baglanti articulo en La Nacion 22 02 1998 Erisim tarihi 27 Aralik 2018 El parnaso argentino antologia de poetas del Plata desde los tiempos coloniales hasta nuestros dias EditorMaucci Hermanos 1845 s 28 Ciudad de Buenos Aires sitio oficial del gobierno de la CABA 7 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi el 27 Aralik 2018 20 ciudades con apodos increibles I en Destino Infinito Erisim tarihi 27 Aralik 2018 5 cosas que tienes que ver en Buenos Aires 27 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde en el sitio Cooperating Volunteers Consultado El trato de la gente fue buenisimo y por eso escogi A Coruna para instalarme reportaje en La Opinion de La Coruna publicado el 29 09 2013 Poblacion estimada al 1 de julio segun ano calendario por sexo Provincia de Buenos Aires Anos 2010 2040 INDEC Proyecciones elaboradas en base al Censo Nacional de Poblacion Hogares y Viviendas 2010 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Subnational Human Development Index 4 0 Ingilizce Globaldatalab 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2017 Encyclopedia Britannica Ingilizce 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Agustos 2021 indec 20 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2011 Ruiz Moreno Isidro J 1986 La federalizacion de Buenos Aires debates y documentos Buenos Aires Hyspamerica ISBN 978 950 614 467 8 www mercer com Ingilizce 29 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Nisan 2018 Hartzell Richard Infobae Ispanyolca 21 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lonely Planet 18 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2015 Buenos Aires History and Culture Adventure Life 16 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2012 Buenos Aires elected as Host City for 2018 Youth Olympic Games International Olympic Committee 4 Temmuz 2013 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2013 Niebieskikwiat Natasha 27 Haziran 2016 www clarin com Ispanyolca 27 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e Caracteristicas Climaticas de la Ciudad de Buenos Aires Ispanyolca Servicio Meteorologico Nacional 1 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2017 Pezza Alexandre Simmonds Ian Coelho Caio 2010 The unusual Buenos Aires snowfall of July 2007 Atmospheric Science Letters John Wiley amp Sons 11 4 249 254 Bibcode 2010AtScL 11 249P doi 10 1002 asl 283 Viento Pampero Ispanyolca Servicio Meteorologico Nacional 1 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2016 Clima Ispanyolca Official Tourism site of Buenos Aires 26 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2015 Station 87585 Buenos Aires Observatorio 1961 1990 Deutscher Wetterdienst 17 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ocak 2016 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Buenos Aires hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarBuenos Aires Eyaleti Buenos Aires Turizm Burosu