Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırmızı Kasaba (Azerice telaffuz: ; Rusça: Красная Слобода, Krasnaya Sloboda; İngilizce: Red Town), (bazen sadece Kasaba) ya da Krasnaya Sloboda, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nda yer alan bir köy ve belediyedir. 3.598 kişilik bir nüfusa sahiptir ve İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri dışında dünyanın tek Yahudi kasabası olduğuna inanılmaktadır.
| Kırmızı Kasaba Qırmızı Qəsəbə | |
|---|---|
Belediye | |
 | |
  Kırmızı Kasaba | |
Koordinatlar: 41°22′25″K 48°30′38″D / 41.37361°K 48.51056°D | |
| Ülke |  Azerbaycan |
| Rayon | Kuba |
| Nüfus (2010) | |
| • Toplam | 3.557 |
| Zaman dilimi | (Azerbaycan Saati) |
Köy, daha büyük olan Kuba kasabasından Kudiyalçay (veya Kudyal) Nehri'nin karşısında yer almaktadır. Yaklaşık 4.000 kişilik nüfusu oluşturan Azerbaycan'ın yayla nüfusunun veya Dağ Yahudilerinin birincil yerleşim yeridir. Kırmızı Kasaba'da en çok konuşulan dil Cuhuri'dir. Kırmızı Kasaba dünyanın hayatta kalan shtetli son olarak kabul edilir.
Yerleşim bazen, muhtemelen çatıların çoğunda kullanılan kırmızı kiremit nedeniyle "Kızıl Kasaba" veya "Kızıl Köy" olarak anılır. Diğer kaynaklar, adı, II. Dünya Savaşı sırasında zulümden korunduğu Sovyet döneminde aldığı koruma statüsüne bağlamaktadır.
Coğrafya
Kuba
Kuba, Azerbaycan'ın popüler bölgelerinden biridir. Geçmişte başkente yakınlığı nedeniyle Azerbaycan'ı ziyaret eden konuklar Kuba'yı ziyaret etmeye davet edilirdi. Lezgiler, Tatlar, Kınalıklılar, Buduklular ve Kryt insanlar yüzyıllardır Kuba Türkleir ile barış ve dostluk içinde yaşadı. Dağ Yahudilerinin yaşadığı Kuba'da bulunan Kırmızı, Kuba'nın yükselişi açısından da önemli idi.
Demografik bilgiler
Başlangıçta dağlık bölgeye yayılmış, dağlık Yahudi nüfusu Kuba etrafında toplandı.
1881'de 213.138 Yahudi, Kafkasya'nın 34 yerleşim yerinde resmi olarak kaydedildi. Geçtiğimiz yüzyıl boyunca, Dağ Yahudileri ile birlikte, diğer etnik-dilsel gruplardan Yahudiler veya köken bölgelerine göre tanımlanan bu türden Yahudiler de Azerbaycan'da yaşadılar: Aşkenazi Yahudileri, Kırımçaklar, Kürt Yahudileri ve Gürcü Yahudileri. Ancak, 19. yüzyıldan itibaren cumhuriyetteki Yahudi nüfusunun çoğunluğu Dağ Yahudilerinden oluşmaktadır.
Tarihi
Azerbaycan ve Kuba bölgesindeki Yahudiler
Azerbaycan, Talışlar, Avarlar, Lezgiler, Ruslar, Ukraynalılar, Gürcüler, Polonyalılar ve diğerleri dahil olmak üzere ülkede yaşayan 40'tan fazla azınlık ve etnik grubun bulunduğu Doğu ve Batı'nın kesiştiği noktada yer almaktadır.
Bölgedeki ilk Yahudi yerleşimine bugünkü Kırmızı'dan sadece birkaç kilometre uzaklıkta, Gudjalçay'ın sol yakasında "Kulgat" adı verildi. Kulgat bölgesindeki eski mezar taşları ve 18. yüzyılın başlarında Nadir Şah'ın saldırıları sırasında kısmen yok edilen diğer kanıtlar, Yahudilerin burada yaşadığını ortaya koymaktadır.
Kuba'nın karşısındaki Yahudi kasabası
Dağ Yahudileri, en azından 13. yüzyıldan beri Kuba çevresindeki bölgede bulunmasına rağmen, Krasnaya Sloboda'nın resmi kuruluşu 18. yüzyıla kadar uzanmaktadır. 1742'de Kuba Hanı, Fatali Han, Yahudilere, Kuba şehrinden nehir boyunca zulümden uzak bir topluluk kurma izni verdi. Başlangıçta Yevreiskaya Sloboda (Yahudi Yerleşimi) olarak anılan isim, Sovyet yönetimi altında Krasnaya Sloboda (Kırmızı Yerleşim) olarak değiştirildi.
Kızıl kasabadaki büyük yerleşim 1731'de başladı. Huseynali Han'ın 1758'de ölümünden sonra oğlu Fatali Han, Kuba Hanlığının hükümdarıydı. Dağ Yahudilerinin sadakatini, bilgeliğini ve çalışkanlığını son derece takdir eden Fatali Han, onlara tarım, bahçecilik, ticaret ve zanaatla uğraşmaları için büyük bir fırsat verdi. Kuba'da Yahudiler için oluşan elverişli yaşam koşulları, Yahudilerin Kusar, Uçgun, Şuduh, Griz gibi diğer köylerden ve hatta Bakü, İran, Türkiye ve diğer yerlerden Kuba'ya taşınmasına neden oldu.
Buraya taşınan Yahudiler daha önce dokuz farklı yerleşim yerinde yaşıyordu. Gilan'dan Yahudiler 1780'lerde Kızıl'a taşındı. Gilan Yahudilerinin Gilaki yerleşimi, Kırmızı yerleşimin merkezinde yer almaktadır. Bakü ve Kuba'dan gelenler Mizrahi ("Doğu") yerleşiminde yaşıyordu. Farklı yerlerden göç, istihdam çeşitliliğini etkiledi. Örneğin dağlık bölgelerden göç eden Yahudiler çeşitli tarım alanlarında, İran'dan göç edenler ise ticaretle uğraşıyorlardı.
Son olarak, saldırılardan ve zulümlerden kaçan Muntain Yahudileri, Kuba'daki Hüseyinanlı (Hüseyin Ali) Han'ın hanesine katıldı. Hüseyin Han (1722-1758) ve oğlu Fatali Han (1758-1789) döneminde gelişmekte olan Kuba Hanlığı, Derbent'ten Lenkeran'a kadar Azerbaycan'ın kuzey ve güney Dağıstan topraklarından oluşmaktadır. 1722'den beri Dağ Yahudileri Gudyalçay topraklarına yerleşti.
Kasaba bir zamanlar Rus Yahudileri arasında "küçük Kudüs" olarak biliniyordu.
Kasaba, İsrail'de yaşayan akrabalardan finansal destek aldı ve yeni Bet Knesset Sinagogu'na ev sahipliği yaptı. Ancak 1991 yılında Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasının ardından pek çok bölge sakini İsrail'e, Amerika Birleşik Devletleri'ne ve Avrupa'ya göç etti ve komünist dönemde bölgede yaşayan yaklaşık 18.000 nüfus azaldı.
Dini uygulama
Yahudi sakinler, kalan sinagoglarda ibadetlerine devam etmektedir. Yerleşimde on üç sinagogdan sadece sekizi korunmuştur.[][ <span title="This claim needs references to reliable sources. (March 2018)">alıntı gerekli</span> ] Kırmızı Kasaba'da iki sinagog bulunmaktadır: 1888 yılında inşa edilen ve 2000 yılında yenilenen "Altı günbəz" (Büyük) sinagogu ve 1896 yılında inşa edilen ve yakın zamanda yenilenen "Giləki" (Hilaki) sinagogu.
Sakinleri üç dilde konuşmaktadır: Dağ Yahudileri tarafından günlük yaşamda konuşulan Judeo-Tat, Rusça ve Azerice. Buradaki iki okuldan biri Azerice veya Rusça olarak eğitim vermektedir.
Önemli insanlar
- Yevda Abramov (1948–2019) - siyasetçi, Azerbaycan Parlamentosu üyesi
- Zarah İliev (1966 doğumlu) - milyarder emlak geliştiricisi, Krasnaya Sloboda'da doğdu
- Yagutil Mişiev (1927 doğumlu) - yayıncı
- God Nisanov (1972 doğumlu) - milyarder mülk geliştiricisi, Dünya Yahudi Kongresi Başkan Yardımcısı
- (1971 doğumlu) - iş insanı, Rusya Yahudi Kongresi Başkan Yardımcısı
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Notlar
- ^ "Azerbaïdjan". populationdata.net. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- ^ . . 14 Temmuz 2011. 9 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020.
- ^ . Haaretz (İngilizce). 29 Eylül 2006. 1 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2018.
Tucked away in the mountains of Azerbaijan is the world's only wholly Jewish town outside of Israel
- ^ . The Economist. 2 Kasım 2017. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020.
- ^ Ethnic Groups of North, East, and Central Asia: An Encyclopedia. ABC-CLIO. 2014. s. 124. ISBN .
- ^ . Food52.com (İngilizce). 10 Ocak 2017. 12 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ a b . The Times of Israel. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ a b . 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . AtlasObscura.com. 16 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018.
- ^ a b . azerb.com. 2 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Brittanica.com. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . azernews.az. 2 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . jewishvirtuallibrary.org. 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . scwra.gov.az (İngilizce). 11 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ . 28 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Jerusalem of the Caucasus". Visions of Azerbaijan Magazine (İngilizce). 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2017.
- ^ . www.thejc.com. 9 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . www.shalom-magazine.com. Shalom: The European Jewish Times. Bahar 2007. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020.
- ^ . scwra.gov.az (İngilizce). 12 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ . World Jewish Congress. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ . Jewish Business News. 24 Aralık 2015. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2017.
Kaynakça
- GEOnet Names Server'da Kırmızı Kasaba
- Inga Saffron, " The Mountain Jews of Guba 8 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ", The Philadelphia Inquirer. 21 Temmuz 1997, sayfa 1. 1 Mayıs 2006'da erişildi.
- Tom Parfitt, " Life Drains Away from Lost Tribe of Mountain Jews 21 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ", The Daily Telegraph, 27 Nisan 2003, Erişim tarihi: 21 Ekim 2014
- Amiram Barkat, " ", Haaretz 29 Eylül 2006, Erişim tarihi 30 Eylül 2006
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Qırmızı Qəsəbə ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirmizi Kasaba Azerice telaffuz ɡɯɾmɯzɯ ɡaesaebae Rusca Krasnaya Sloboda Krasnaya Sloboda Ingilizce Red Town bazen sadece Kasaba ya da Krasnaya Sloboda Azerbaycan in Kuba Rayonu nda yer alan bir koy ve belediyedir 3 598 kisilik bir nufusa sahiptir ve Israil ve Amerika Birlesik Devletleri disinda dunyanin tek Yahudi kasabasi olduguna inanilmaktadir Kirmizi Kasaba Qirmizi QesebeBelediyeKirmizi KasabaKoordinatlar 41 22 25 K 48 30 38 D 41 37361 K 48 51056 D 41 37361 48 51056Ulke AzerbaycanRayonKubaNufus 2010 Toplam3 557Zaman dilimiUTC 04 00 Azerbaycan Saati Koy daha buyuk olan Kuba kasabasindan Kudiyalcay veya Kudyal Nehri nin karsisinda yer almaktadir Yaklasik 4 000 kisilik nufusu olusturan Azerbaycan in yayla nufusunun veya Dag Yahudilerinin birincil yerlesim yeridir Kirmizi Kasaba da en cok konusulan dil Cuhuri dir Kirmizi Kasaba dunyanin hayatta kalan shtetli son olarak kabul edilir Yerlesim bazen muhtemelen catilarin cogunda kullanilan kirmizi kiremit nedeniyle Kizil Kasaba veya Kizil Koy olarak anilir Diger kaynaklar adi II Dunya Savasi sirasinda zulumden korundugu Sovyet doneminde aldigi koruma statusune baglamaktadir CografyaKuba Kuba Azerbaycan in populer bolgelerinden biridir Gecmiste baskente yakinligi nedeniyle Azerbaycan i ziyaret eden konuklar Kuba yi ziyaret etmeye davet edilirdi Lezgiler Tatlar Kinaliklilar Buduklular ve Kryt insanlar yuzyillardir Kuba Turkleir ile baris ve dostluk icinde yasadi Dag Yahudilerinin yasadigi Kuba da bulunan Kirmizi Kuba nin yukselisi acisindan da onemli idi Demografik bilgiler Baslangicta daglik bolgeye yayilmis daglik Yahudi nufusu Kuba etrafinda toplandi 1881 de 213 138 Yahudi Kafkasya nin 34 yerlesim yerinde resmi olarak kaydedildi Gectigimiz yuzyil boyunca Dag Yahudileri ile birlikte diger etnik dilsel gruplardan Yahudiler veya koken bolgelerine gore tanimlanan bu turden Yahudiler de Azerbaycan da yasadilar Askenazi Yahudileri Kirimcaklar Kurt Yahudileri ve Gurcu Yahudileri Ancak 19 yuzyildan itibaren cumhuriyetteki Yahudi nufusunun cogunlugu Dag Yahudilerinden olusmaktadir TarihiKrasnaya Sloboda nin kopruden gorunumuYenilenmis bir Gileki Hilaki SinagoguAzerbaycan ve Kuba bolgesindeki Yahudiler Azerbaycan Talislar Avarlar Lezgiler Ruslar Ukraynalilar Gurculer Polonyalilar ve digerleri dahil olmak uzere ulkede yasayan 40 tan fazla azinlik ve etnik grubun bulundugu Dogu ve Bati nin kesistigi noktada yer almaktadir Bolgedeki ilk Yahudi yerlesimine bugunku Kirmizi dan sadece birkac kilometre uzaklikta Gudjalcay in sol yakasinda Kulgat adi verildi Kulgat bolgesindeki eski mezar taslari ve 18 yuzyilin baslarinda Nadir Sah in saldirilari sirasinda kismen yok edilen diger kanitlar Yahudilerin burada yasadigini ortaya koymaktadir Kuba nin karsisindaki Yahudi kasabasi Dag Yahudileri en azindan 13 yuzyildan beri Kuba cevresindeki bolgede bulunmasina ragmen Krasnaya Sloboda nin resmi kurulusu 18 yuzyila kadar uzanmaktadir 1742 de Kuba Hani Fatali Han Yahudilere Kuba sehrinden nehir boyunca zulumden uzak bir topluluk kurma izni verdi Baslangicta Yevreiskaya Sloboda Yahudi Yerlesimi olarak anilan isim Sovyet yonetimi altinda Krasnaya Sloboda Kirmizi Yerlesim olarak degistirildi Kizil kasabadaki buyuk yerlesim 1731 de basladi Huseynali Han in 1758 de olumunden sonra oglu Fatali Han Kuba Hanliginin hukumdariydi Dag Yahudilerinin sadakatini bilgeligini ve caliskanligini son derece takdir eden Fatali Han onlara tarim bahcecilik ticaret ve zanaatla ugrasmalari icin buyuk bir firsat verdi Kuba da Yahudiler icin olusan elverisli yasam kosullari Yahudilerin Kusar Ucgun Suduh Griz gibi diger koylerden ve hatta Baku Iran Turkiye ve diger yerlerden Kuba ya tasinmasina neden oldu Buraya tasinan Yahudiler daha once dokuz farkli yerlesim yerinde yasiyordu Gilan dan Yahudiler 1780 lerde Kizil a tasindi Gilan Yahudilerinin Gilaki yerlesimi Kirmizi yerlesimin merkezinde yer almaktadir Baku ve Kuba dan gelenler Mizrahi Dogu yerlesiminde yasiyordu Farkli yerlerden goc istihdam cesitliligini etkiledi Ornegin daglik bolgelerden goc eden Yahudiler cesitli tarim alanlarinda Iran dan goc edenler ise ticaretle ugrasiyorlardi Son olarak saldirilardan ve zulumlerden kacan Muntain Yahudileri Kuba daki Huseyinanli Huseyin Ali Han in hanesine katildi Huseyin Han 1722 1758 ve oglu Fatali Han 1758 1789 doneminde gelismekte olan Kuba Hanligi Derbent ten Lenkeran a kadar Azerbaycan in kuzey ve guney Dagistan topraklarindan olusmaktadir 1722 den beri Dag Yahudileri Gudyalcay topraklarina yerlesti Kasaba bir zamanlar Rus Yahudileri arasinda kucuk Kudus olarak biliniyordu Kasaba Israil de yasayan akrabalardan finansal destek aldi ve yeni Bet Knesset Sinagogu na ev sahipligi yapti Ancak 1991 yilinda Azerbaycan in bagimsizligini kazanmasinin ardindan pek cok bolge sakini Israil e Amerika Birlesik Devletleri ne ve Avrupa ya goc etti ve komunist donemde bolgede yasayan yaklasik 18 000 nufus azaldi Dini uygulamaYahudi sakinler kalan sinagoglarda ibadetlerine devam etmektedir Yerlesimde on uc sinagogdan sadece sekizi korunmustur kaynak belirtilmeli lt span title This claim needs references to reliable sources March 2018 gt alinti gerekli lt span gt Kirmizi Kasaba da iki sinagog bulunmaktadir 1888 yilinda insa edilen ve 2000 yilinda yenilenen Alti gunbez Buyuk sinagogu ve 1896 yilinda insa edilen ve yakin zamanda yenilenen Gileki Hilaki sinagogu Sakinleri uc dilde konusmaktadir Dag Yahudileri tarafindan gunluk yasamda konusulan Judeo Tat Rusca ve Azerice Buradaki iki okuldan biri Azerice veya Rusca olarak egitim vermektedir Onemli insanlarYevda Abramov 1948 2019 siyasetci Azerbaycan Parlamentosu uyesi Zarah Iliev 1966 dogumlu milyarder emlak gelistiricisi Krasnaya Sloboda da dogdu Yagutil Misiev 1927 dogumlu yayinci God Nisanov 1972 dogumlu milyarder mulk gelistiricisi Dunya Yahudi Kongresi Baskan Yardimcisi ru 1971 dogumlu is insani Rusya Yahudi Kongresi Baskan YardimcisiAyrica bakinizAzerbaycan daki Yahudilerin tarihiKaynakcaNotlar Azerbaidjan populationdata net 15 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2020 14 Temmuz 2011 9 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2020 Haaretz Ingilizce 29 Eylul 2006 1 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Nisan 2018 Tucked away in the mountains of Azerbaijan is the world s only wholly Jewish town outside of Israel The Economist 2 Kasim 2017 3 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2020 Ethnic Groups of North East and Central Asia An Encyclopedia ABC CLIO 2014 s 124 ISBN 1610690184 Food52 com Ingilizce 10 Ocak 2017 12 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2017 a b The Times of Israel 8 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2017 a b 4 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b AtlasObscura com 16 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mart 2018 a b azerb com 2 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Brittanica com 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi azernews az 2 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi jewishvirtuallibrary org 5 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b scwra gov az Ingilizce 11 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2017 28 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Jerusalem of the Caucasus Visions of Azerbaijan Magazine Ingilizce 12 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2017 www thejc com 9 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi www shalom magazine com Shalom The European Jewish Times Bahar 2007 12 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2020 scwra gov az Ingilizce 12 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2017 World Jewish Congress 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2017 Jewish Business News 24 Aralik 2015 3 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2017 Kaynakca GEOnet Names Server da Kirmizi Kasaba Inga Saffron The Mountain Jews of Guba 8 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Philadelphia Inquirer 21 Temmuz 1997 sayfa 1 1 Mayis 2006 da erisildi Tom Parfitt Life Drains Away from Lost Tribe of Mountain Jews 21 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Daily Telegraph 27 Nisan 2003 Erisim tarihi 21 Ekim 2014 Amiram Barkat Haaretz 29 Eylul 2006 Erisim tarihi 30 Eylul 2006Dis baglantilarWikimedia Commons ta Qirmizi Qesebe ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur