Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Muhammed bin Ahmed el-Kurtubi, (doğum tarihi XI. Yüzyılın sonları ve XII. Yüzyılın başları olarak tahmin edilmiştir.), Eserlerinde Ehl-i Sünnet’i savunan, başta Mu’tezile olmak üzere İmâmiye, Râfiziyye, Kerrâm’îyye gibi fırkaları eleştiren âmelde Malikî, i'tikatta Eş’ari olmakla birlikte, mezhep taassubuna karşı tavır takınan ve taklitçiliği bir metot olarak benimsemediğini dile getirenEndülüslü ve Arap, muhaddis, müfessir, fakih, dilci ve kıraat âlimi.
Hayatı
Kurtubi, Endülüs'ün yetiştirdigi alimlerdendir. Endülüs Emevileri’nin başşehri olan, dönemin ilim yuvası Kurtuba’da dünyaya geldi. Doğum tarihi 12. yüzyılın sonları ve 13. yüzyılın başları olarak tahmin edilmiştir. Kurtuba'da çiftçilikle uğraşan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Hristiyan İspanyolların 16 Temmuz 1230 tarihinde gerçekleştirdikleri bir saldırıda öldürüldü. Kurtubi, gençlik yıllarında çömlek yapımında kullanılan toprak taşımacılığı ile uğraşarak ailesinin geçimine yardımcı olmuştur.
Eğitiminin ilk yıllarını Kurtuba’da geçirdi ve burada 'İbni Ebi Hucce' diye tanınan (ö. 1245), (ö.1235), gibi alimlerden sarf-nahiv (Arap grameri), belağat, ve fıkıh dersleri aldı.
Kurtuba’nın 1236 yılında Kastilya-Leon Kralı III. Fernando’nun kuvvetleri tarafından ele geçirilmesinden sonra şehri terk ederek İskenderiye’ye geçti. Burada 'İbnü’l Müzeyyen' ismiyle anılan ’den (ö.1258) adlı eserinin bir kısmını dinledi. Ayrıca 1251 yılında vefat eden hadis alimi , , (ö.1258), (ö.1252) gibi hocalardan dil, edebiyat, Kur'an ilimleri, kıraat, tefsir, hadis ve fıkıh dersleri aldı.
ile birlikte Feyyum’a seyahat etti. 1249'da Mansure’ye uğradı. Burada ders gördü. Kahire’de de bir müddet ikamet ettikten sonra Said bölgesindeki Münyetü Beni Hasib’e yerleşti ve hayatının sonuna kadar burada yaşadı. Kendisinden ders alanlar arasında oğulları Şehabeddin Ahmed ile İbnü’z Zübeyr, İsmail bin Muhammed bin Abdülkerim, Ebu Bekir Muhammed bin Ahmed bin Ali el-Meymuni ve Ziyaeddin Ahmed bin Ebu’s Suud es-Satrici’nin adlarını zikredebiliriz.
Mütevazı kişiliği ve sade yaşantısı ile tanınan, zühd hayatına önem veren, itkan sahibi bir âlim olarak kaynakların zikrettiği Kurtubi 29 Nisan 1272 ’de vefat etti ve buraya defnedildi. Kabri 1971 yılında onun adına inşa edilip hizmete açılan bir cami avlusundaki türbesine nakledilmiş olup halen ziyaretçilere açık bulunmaktadır.
İlmi tutumu ve çalışmaları
İlmi tutumu
Tefsir, hadis, kıraat, fıkıh gibi İslami ilimlerde çok iyi yetişmiş olduğunu kaleme aldığı eserleriyle ortaya koyan Kurtubî’yi Zehebi “ilimde derya” olarak nitelendirmiş diğer âlimlerde hakkında benzer ifadeler kullanmışlardır.
Kitap ve sünnet yolunu tutan tasavvuf ehline karşı çıkmamışsa da cehalet ve hurafe temeline dayanan sûfiler hakkındaki olumsuz tutumunu açıkça ortaya koymuştur. Bu arada devlet adamlarını çekinmeden eleştirmiş, zamanın idarecilerinin rüşvet aldığını ifade etmiş, onların hukuk dışı davrandıklarını, menfaat karşılığında hükmettiklerini, Allah’ın dinini değiştirdiklerini ileri sürmüştür.
Eserleri
Kurtubi hakkında doktora ve yüksek lisans tezleri mevcuttur. Eserlerine dair inceleme çalışmaları da vardır. Halihazırda birçok kitapta ve makalede Kurtubi’den alıntılar yapılmakta ve görüşlerine büyük önem verilmektedir. Bunların dışında Kurtubi’nin günümüze ulaşan veya ulaşmayan pek çok eseri vardır.
- El-Cami': olarak ün yapmış olan eserin tam adı önsözünde geçtiği üzere 'el Câmi li Ahkami'l Kur'an ve'l Mübeyyin lima Tedammenehu mine's Sünne ve Ayi'l Furkan'dır. Kurtubi’nin en önemli eseri olup geniş hacmine rağmen ilim çevrelerinde büyük ilgi görmüş ve çeşitli baskıları yapılmıştır. Eser, (islam hukukuna dair hükümler) ağırlıklı olduğu için bunu içinde sayanlar da vardır. Ama bütün Kur'an'ın baştan sona kadar tefsirini ihtiva etmektedir. Kurtubi tefsirine Kur'an'ın fazileti, okunuşunun keyfiyeti, tefsiri, , toplanması ve tertibi, yedi harf meselesi, müfessirlerin dereceleri ve tefsirle ilgili daha birçok konuya tahsis ettiği oldukça geniş bir önsöz ile başlar. Bu önsöz çeşitli isimlerde ve değişik kimseler tarafından neşredilmiştir.
Bu mukaddimenin başında, tefsirinde takip edeceği metodu bizzat kendisi söyle açıklamıştır:
| “ | Ömrüm boyunca Allah'ın kitabı ile meşgul olmayı ve bütün gücümü ona sarf etmeyi uygun gördüm. Bunu da tefsirdeki nükteleri içine alacak şekilde lügatleri, i'rabları, kırâatleri, kalpleri doğru yoldan sapan dalâlet ehlini reddetmeyi, bu zikrettiklerimin yanında ahkâmı, âyetlerin nüzûl sebeplerini, âyetler arasındaki manâyı toplayan ve birbirine zıt gibi görünen ayetler arasındaki müşkülleri açıklayan selef ve halef âlimlerinin görüşlerine şehâdet eden hadisleri özlü bir şekilde yazmaya giriştim... Bu kitaptaki şartlarım: Sözleri söyleyenlerine, hadisleri de (hadis mecmualarının) müelliflerine dayandırmaktır... Müfessirlerin kıssalarından, tarihçilerin haberlerinden lüzumlu olanlar ve açıklama için mutlaka gerekli olanlar hariç olmak üzere yüz çevirdim. Bunun yerine "mes'ele" adını verdiğim ahkâm âyetlerinin açıklamalarını koydum. Bir, iki veya daha fazla hüküm ihtiva eden her âyete bazı mes'eleler ilâve ederek o mes'eleler içinde nüzûl sebeplerini, tefsiri, garîb kelimeleri ve hükümleri açıkladım. Şayet âyet bir hüküm ihtiva etmiyorsa tefsir ve te'vilini vermekle yetindim. | „ |
Mukaddimede geçen bu bilgilerden de anlaşılacağı gibi eser baştan sona Kur’an tefsiridir. Ancak ahkam ayetlerine önem verilmiştir. Gerçekten Kurtubi mukaddimede verdiği bu esaslara uymuş ve rivayet ağırlıklı, son derece faydalı bir tefsir ortaya koymuştur. Tefsirde rivayete ağırlık verilmesi yanında dirayet ihmal edilmiş değildir. Yaptığı alıntılarda genel olarak kaynak göstermiştir.
İstifade ettiği eserler arasında 'lar önemli yer tutar. Bunlar içinde en çok (ö. 981), (ö. 1110) ve ’ın (ö. 1148) Ahkamu'l Kur'an'larından istifade etmiştir. Bilindiği üzere bunlardan İbnu'l-Arabî, Malikî/Zâhirî; İlkiyâ el-Herrâsî Şafi; Ebu Bekir el-Cassâs ise Hanefi’dir. Eserlerinde görüşlerine yer verdiği kimseleri tenkit de etmiştir. Ahkamu'l-Kur'ân'lar dışındaki tefsir kaynakları içinde Ebu Cafer Taberi (ö.923)'nin 'ı, ’ın (ö. 949) I'rabu'l Kur'an ve Maani'l Kur'an'ı, Ebu Bekir en-Nakkâs (ö.962)'in Sifâu's-Sudûr adli tefsiri, Ebu'l-Abbâsî Ahmed ibn Ammar, el-Mehdevî (ö.1039)'nin et-Tahsil li-Fevâidi Kitâbi't-Tahsili'l Câmi li-Ulûmi'd-Tenzil’i ve (ö.1058)'nin Tefsir'i sayilabilir.
- : El-Kurtubi'nin el-Câmi’de pek çok atıfta bulunduğu eser'in tam adı eserin tam adı: el-Esnâ fi Şerhi Esmâi´l-Lahi´l-Hüsnâ ve Sıfatihi´l-Ulyâ şeklindedir. Allah'ın 99 isminden bahseder. Bu isimler ayetlerde geçtikçe daha geniş açıklamalar ve bilgiler için bu kitabına atıflarda bulunmaktadır.
- El-i’lam: Tam adı el-İ’lâm bimâ fî dîni'n-nasârâ mine'l-fesâd ve'l-evhâm ve izhâri mehâsini dîni'l-İslâm ve işbâti nübüvveti nebiy-yinâ Muhammed aleyhi's-salâtü ve's-selâm'dır. Tuleytula'da adı bilinmeyen bir kişi tarafından kaleme alınıp Kurtuba'ya gönderilen bir risaleye reddiye olarak yazılmış olup Ahmed Hicâzî es-Sekkâ tarafından neşredilmiştir (Kahire 1980). Naşir kitabın kapağında müellif adını sadece el-İmâm el-Kurtubî olarak zikretmiş, yazma nüshanın sonunda müstensihin:"Eserin yazımı 1326 tamamlandı" şeklindeki kaydından hareketle kitabın başka bir Kurtubî'ye ait olabileceğini ileri sürmüş, İbn Ferhûn'un müfessir Kurtubî'nin eserleri arasında bu eseri zikretmemesini de delil olarak kaydetmiştir. Ancak müelliflerin eserlerinin ölümlerinden asırlarca sonra da istinsah edilebildiği gerçeği karşısında bu tereddüde an¬lam vermek güçtür. Ayrıca eserin Köprülü Kütüphanesi'nde mevcut iki nüshasından birinde (nr. 794 (mükerreri) müellif adı Muhammed b. Ahmed b. Ferh el-Kurtubî. Diğerinde (nr. 814) İbn Ferh el-Kurtubî olarak belirtilmiştir. Faiz Saîd Salih eseri tahkik ederek bir doktora çalışması yapmıştır.
- El-i'lâm fi marifeti mevli-di'l-Mustafâ 'aleyhi's-salâtü ve's-selâm: El-i'lâm bi-mevludi'n-nebiyyi aleyhi's-selâm ismiyle de bilinmektedir. Eserin bir nüshası, el İ’lam fi ma Yecib-u ale'l En'am min marifet-i mevlidi'l Mustafâ 'aleyhi's-selam adıyla Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde kayıtlıdır.
- Et Tezkire fi Ahvali'l Mevta ve Umuri'l Ahire: Kurtubi bu eserinde ölüm, ölülerin halleri, kıyamet, Cennet, Cehennem gibi mevzuları anlatır.
- : Kur'an'ın faziletlerine dair kırk bâbdan oluşan bir eserdir.
- : 'in Kitâbu'l-Ef'âl'i ile el-Cevherî'nin es-Sihâh adlı lügate dair eserlerinin muhtasarıdır.
Dipnotlar
- ^ El-Kasabi Mahmud Zelat, el-Kurtubi ve Menhecühü fi't-Tefsir s.8
- ^ El-Kurtubi, El-Câmi’, 1,193; VII, 277
- ^ A.g.e., II, 212
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2011.
- ^ Meşhur Hasan Mahmud Selman, El-İmam’ul Kurtubî Şeyhu E’immeti’t-Tefsîr, s.89-94
- ^ El-Kasabî Mahmûd Zelat, s.30
- ^ "Arapça vikipedi". 23 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2011.
- ^ A.g.e., X,366; XV 215, 249-250
- ^ A.g.e., II.340
- ^ A.g.e., XIII, 179; et-Tezkire, II, 482
- ^ , ; , Mukaddimet'ut Tefsiri’l İmam el-Kurtubi isimleriyle
- ^ El-Câmi’, I, 2-3
- ^ A.g.e. ,I,56,326; II,191,241
- ^ 1405/1985, Câmiatü Ümmi'l-kurâ, Mekke.
- ^ Eser numarası: 443
Kaynakça
- El-Kurtubi, El-Cami'
- Diyanet İslam Ansiklopedisi, El-Kurtubi maddesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muhammed bin Ahmed el Kurtubi dogum tarihi XI Yuzyilin sonlari ve XII Yuzyilin baslari olarak tahmin edilmistir Eserlerinde Ehl i Sunnet i savunan basta Mu tezile olmak uzere Imamiye Rafiziyye Kerram iyye gibi firkalari elestiren amelde Maliki i tikatta Es ari olmakla birlikte mezhep taassubuna karsi tavir takinan ve taklitciligi bir metot olarak benimsemedigini dile getirenEnduluslu ve Arap muhaddis mufessir fakih dilci ve kiraat alimi HayatiKurtubi Endulus un yetistirdigi alimlerdendir Endulus Emevileri nin bassehri olan donemin ilim yuvasi Kurtuba da dunyaya geldi Dogum tarihi 12 yuzyilin sonlari ve 13 yuzyilin baslari olarak tahmin edilmistir Kurtuba da ciftcilikle ugrasan bir ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Babasi Hristiyan Ispanyollarin 16 Temmuz 1230 tarihinde gerceklestirdikleri bir saldirida olduruldu Kurtubi genclik yillarinda comlek yapiminda kullanilan toprak tasimaciligi ile ugrasarak ailesinin gecimine yardimci olmustur Egitiminin ilk yillarini Kurtuba da gecirdi ve burada Ibni Ebi Hucce diye taninan o 1245 o 1235 gibi alimlerden sarf nahiv Arap grameri belagat ve fikih dersleri aldi Kurtuba nin 1236 yilinda Kastilya Leon Krali III Fernando nun kuvvetleri tarafindan ele gecirilmesinden sonra sehri terk ederek Iskenderiye ye gecti Burada Ibnu l Muzeyyen ismiyle anilan den o 1258 adli eserinin bir kismini dinledi Ayrica 1251 yilinda vefat eden hadis alimi o 1258 o 1252 gibi hocalardan dil edebiyat Kur an ilimleri kiraat tefsir hadis ve fikih dersleri aldi ile birlikte Feyyum a seyahat etti 1249 da Mansure ye ugradi Burada ders gordu Kahire de de bir muddet ikamet ettikten sonra Said bolgesindeki Munyetu Beni Hasib e yerlesti ve hayatinin sonuna kadar burada yasadi Kendisinden ders alanlar arasinda ogullari Sehabeddin Ahmed ile Ibnu z Zubeyr Ismail bin Muhammed bin Abdulkerim Ebu Bekir Muhammed bin Ahmed bin Ali el Meymuni ve Ziyaeddin Ahmed bin Ebu s Suud es Satrici nin adlarini zikredebiliriz Mutevazi kisiligi ve sade yasantisi ile taninan zuhd hayatina onem veren itkan sahibi bir alim olarak kaynaklarin zikrettigi Kurtubi 29 Nisan 1272 de vefat etti ve buraya defnedildi Kabri 1971 yilinda onun adina insa edilip hizmete acilan bir cami avlusundaki turbesine nakledilmis olup halen ziyaretcilere acik bulunmaktadir Ilmi tutumu ve calismalariIlmi tutumu Tefsir hadis kiraat fikih gibi Islami ilimlerde cok iyi yetismis oldugunu kaleme aldigi eserleriyle ortaya koyan Kurtubi yi Zehebi ilimde derya olarak nitelendirmis diger alimlerde hakkinda benzer ifadeler kullanmislardir Kitap ve sunnet yolunu tutan tasavvuf ehline karsi cikmamissa da cehalet ve hurafe temeline dayanan sufiler hakkindaki olumsuz tutumunu acikca ortaya koymustur Bu arada devlet adamlarini cekinmeden elestirmis zamanin idarecilerinin rusvet aldigini ifade etmis onlarin hukuk disi davrandiklarini menfaat karsiliginda hukmettiklerini Allah in dinini degistirdiklerini ileri surmustur EserleriKurtubi hakkinda doktora ve yuksek lisans tezleri mevcuttur Eserlerine dair inceleme calismalari da vardir Halihazirda bircok kitapta ve makalede Kurtubi den alintilar yapilmakta ve goruslerine buyuk onem verilmektedir Bunlarin disinda Kurtubi nin gunumuze ulasan veya ulasmayan pek cok eseri vardir El Cami olarak un yapmis olan eserin tam adi onsozunde gectigi uzere el Cami li Ahkami l Kur an ve l Mubeyyin lima Tedammenehu mine s Sunne ve Ayi l Furkan dir Kurtubi nin en onemli eseri olup genis hacmine ragmen ilim cevrelerinde buyuk ilgi gormus ve cesitli baskilari yapilmistir Eser islam hukukuna dair hukumler agirlikli oldugu icin bunu icinde sayanlar da vardir Ama butun Kur an in bastan sona kadar tefsirini ihtiva etmektedir Kurtubi tefsirine Kur an in fazileti okunusunun keyfiyeti tefsiri toplanmasi ve tertibi yedi harf meselesi mufessirlerin dereceleri ve tefsirle ilgili daha bircok konuya tahsis ettigi oldukca genis bir onsoz ile baslar Bu onsoz cesitli isimlerde ve degisik kimseler tarafindan nesredilmistir Bu mukaddimenin basinda tefsirinde takip edecegi metodu bizzat kendisi soyle aciklamistir Omrum boyunca Allah in kitabi ile mesgul olmayi ve butun gucumu ona sarf etmeyi uygun gordum Bunu da tefsirdeki nukteleri icine alacak sekilde lugatleri i rablari kiraatleri kalpleri dogru yoldan sapan dalalet ehlini reddetmeyi bu zikrettiklerimin yaninda ahkami ayetlerin nuzul sebeplerini ayetler arasindaki manayi toplayan ve birbirine zit gibi gorunen ayetler arasindaki muskulleri aciklayan selef ve halef alimlerinin goruslerine sehadet eden hadisleri ozlu bir sekilde yazmaya giristim Bu kitaptaki sartlarim Sozleri soyleyenlerine hadisleri de hadis mecmualarinin muelliflerine dayandirmaktir Mufessirlerin kissalarindan tarihcilerin haberlerinden luzumlu olanlar ve aciklama icin mutlaka gerekli olanlar haric olmak uzere yuz cevirdim Bunun yerine mes ele adini verdigim ahkam ayetlerinin aciklamalarini koydum Bir iki veya daha fazla hukum ihtiva eden her ayete bazi mes eleler ilave ederek o mes eleler icinde nuzul sebeplerini tefsiri garib kelimeleri ve hukumleri acikladim Sayet ayet bir hukum ihtiva etmiyorsa tefsir ve te vilini vermekle yetindim Mukaddimede gecen bu bilgilerden de anlasilacagi gibi eser bastan sona Kur an tefsiridir Ancak ahkam ayetlerine onem verilmistir Gercekten Kurtubi mukaddimede verdigi bu esaslara uymus ve rivayet agirlikli son derece faydali bir tefsir ortaya koymustur Tefsirde rivayete agirlik verilmesi yaninda dirayet ihmal edilmis degildir Yaptigi alintilarda genel olarak kaynak gostermistir Istifade ettigi eserler arasinda lar onemli yer tutar Bunlar icinde en cok o 981 o 1110 ve in o 1148 Ahkamu l Kur an larindan istifade etmistir Bilindigi uzere bunlardan Ibnu l Arabi Maliki Zahiri Ilkiya el Herrasi Safi Ebu Bekir el Cassas ise Hanefi dir Eserlerinde goruslerine yer verdigi kimseleri tenkit de etmistir Ahkamu l Kur an lar disindaki tefsir kaynaklari icinde Ebu Cafer Taberi o 923 nin i in o 949 I rabu l Kur an ve Maani l Kur an i Ebu Bekir en Nakkas o 962 in Sifau s Sudur adli tefsiri Ebu l Abbasi Ahmed ibn Ammar el Mehdevi o 1039 nin et Tahsil li Fevaidi Kitabi t Tahsili l Cami li Ulumi d Tenzil i ve o 1058 nin Tefsir i sayilabilir El Kurtubi nin el Cami de pek cok atifta bulundugu eser in tam adi eserin tam adi el Esna fi Serhi Esmai l Lahi l Husna ve Sifatihi l Ulya seklindedir Allah in 99 isminden bahseder Bu isimler ayetlerde gectikce daha genis aciklamalar ve bilgiler icin bu kitabina atiflarda bu lunmaktadir El i lam Tam adi el I lam bima fi dini n nasara mine l fesad ve l evham ve izhari mehasini dini l Islam ve isbati nubuvveti nebiy yina Muhammed aleyhi s salatu ve s selam dir Tuleytula da adi bilinmeyen bir kisi tarafindan kaleme alinip Kurtuba ya gonderilen bir risaleye reddiye olarak yazilmis olup Ahmed Hicazi es Sekka tarafindan nesredilmistir Kahire 1980 Nasir kitabin kapaginda muellif adini sadece el Imam el Kurtubi olarak zikretmis yazma nushanin sonunda mustensihin Eserin yazimi 1326 tamamlandi seklindeki kaydindan hareketle kitabin baska bir Kurtubi ye ait olabilecegini ileri surmus Ibn Ferhun un mufessir Kurtubi nin eserleri arasinda bu eseri zikretmemesini de delil olarak kaydetmistir Ancak muelliflerin eserlerinin olumlerinden asirlarca sonra da istinsah edilebildigi gercegi karsisinda bu tereddude an lam vermek guctur Ayrica eserin Koprulu Kutuphanesi nde mevcut iki nushasindan birinde nr 794 mukerreri muellif adi Muhammed b Ahmed b Ferh el Kurtubi Digerinde nr 814 Ibn Ferh el Kurtubi olarak belirtilmistir Faiz Said Salih eseri tahkik ederek bir doktora calismasi yapmistir El i lam fi marifeti mevli di l Mustafa aleyhi s salatu ve s selam El i lam bi mevludi n nebiyyi aleyhi s selam ismiyle de bilinmektedir Eserin bir nushasi el I lam fi ma Yecib u ale l En am min marifet i mevlidi l Mustafa aleyhi s selam adiyla Topkapi Sarayi Muzesi Kutuphanesi nde kayitlidir Et Tezkire fi Ahvali l Mevta ve Umuri l Ahire Kurtubi bu eserinde olum olulerin halleri kiyamet Cennet Cehennem gibi mevzulari anlatir Kur an in faziletlerine dair kirk babdan olusan bir eserdir in Kitabu l Ef al i ile el Cevheri nin es Sihah adli lugate dair eserlerinin muhtasaridir Dipnotlar El Kasabi Mahmud Zelat el Kurtubi ve Menhecuhu fi t Tefsir s 8 El Kurtubi El Cami 1 193 VII 277 A g e II 212 Arsivlenmis kopya 15 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2011 Meshur Hasan Mahmud Selman El Imam ul Kurtubi Seyhu E immeti t Tefsir s 89 94 El Kasabi Mahmud Zelat s 30 Arapca vikipedi 23 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2011 A g e X 366 XV 215 249 250 A g e II 340 A g e XIII 179 et Tezkire II 482 Mukaddimet ut Tefsiri l Imam el Kurtubi isimleriyle El Cami I 2 3 A g e I 56 326 II 191 241 1405 1985 Camiatu Ummi l kura Mekke Eser numarasi 443KaynakcaEl Kurtubi El Cami Diyanet Islam Ansiklopedisi El Kurtubi maddesi