Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuzey Makedonya Türkleri, Kuzey Makedonya'da yaşayan Türklerdir. Türkler, Asya’dan Makedonya’ya iki yoldan gelmiştir…
 1917'de bir Kuzey Makedonya Türkü | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
70.961 170.000-200.000 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Diller | |
| Din | |
Birinci yol; Hazar Denizi ile Karadeniz’in kuzeyindendir. Birinci yolla Hun, Avar, Ön Bulgar, Peçenek, Oğuz (Uz), Kuman Türkleri Tuna’yı geçerek Makedonya’ya inmiştir.
İkinci yol; Hazar Denizi ile Karadeniz’in güneyindendir. İkinci yolla Doğu Roma imparatorluğu, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Türkler (Oğuz/Türkmen/Yörük, Tatar, Vardar Türkleri, Konyarlar ve Sarı Saltuklular) Anadolu üzerinden Gelibolu Boğazı’nı geçerek Makedonya’ya yerleşmiştir. İkinci yolla ilk Vardar Türkleri Makedonya’ya yerleşmiştir. 1065 yılında yine Oğuzlarla bağlantılı bir öbek Makedonya’ya yerleşmiştir. Yine Sarı Saltukla birlikte Türkler Makedonya’ya yerleşmiştir. 1371 Meriç Savaşından sonra, Osmanlı döneminde, 14. Yüzyılda Anadolu’nun birçok yerinden Türkler Makedonya’ya göçürülmüştür. Makedonya’ya yerleştirenler arasında Yörükler çoğunluğu oluşturmaktadır. 2021 nüfus sayımına göre 70.961 Türk, Kuzey Makedonya'da yaşamaktadır.
Yerleşim yerleri
Türkler güneybatı bölgesinde Merkez Jupa ve Plasnitsa belediyelerinde nüfusun çoğunluğunu oluşturmaktadır. Bunun yanında, Gostivar, Vrapçişte, Üsküp, Resne, Radoviş, Ustrumca, Struga, Debre, Köprülü, Kırçova, Ohri, Manastır, Kalkandelen, Koçani, Valandova yerleşim bölgelerinde hatırı sayılır rakamlarla yaşamaktadır.
Söz konusu şehir ve kasabaların dışında da Makedonya’nın hemen her kesiminde Türk yaşamaktadır. Türkler ülkenin idâri yapısına uymaktadırlar. Struga ve Ohri gibi turistik yerlerde de ciddi sayıda Türk esnaf mevcuttur.
Tarih
Bölge, 1389'da Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgeyi fethetmesi ile sistemli olarak Türkleşmeye başlamıştır.
Bölge'ye bu dönemde yerleşen Yörük/Türkmenler Makedonya'ya Moğol istilaları sonrası gelen Kuman ögesinden etkilenmiştir.
1453 İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet'in isteğiyle Anadolu'da bulunan Karamanoğullarının büyük bir bölümü Üsküp ve Gostivar bölgesine yerleştirilmiştir. 1900 ve 1910 senelerinde ve Balkan Savaşları döneminde bu bölgelerde bulunan Türklerin çoğu İstanbul'un Ümraniye, Kadıköy, Kartal, Maltepe ve Pendik, Zeytinburnu, Bayrampaşa, Gaziosmanpaşa gibi yerlerde yaşamaktadırlar. Bugün de Üsküp ve Gostivar şehirlerinde Türkler vardır.
Siyâsi Yapı
Makedonya'da Türklerin Türk Demokratik Partisi (TDP), Türk Hareket Partisi (THP) ve Türk Ulusal Birlik Hareketi (Türk Millî Birlik Hareketi - TMBH) olmak üzere üç siyasi partisi var. Makedonya Cumhuriyeti'nde Türk STK'ları Birliği (Makedonya Türk Sivil Toplum Teşkilatlar Birliği - MATÜSİTEB) de bulunmaktadır.
Makedonya'daki Türklerin ilk siyasi partisi Türk Demokrat Partisi'dir (TDP). Makedonya'daki siyasi ve ekonomik değişimler nedeniyle Türkler, diğer topluluklar gibi siyasi haklarını korumak ve geliştirmek için örgütlenmeye karar verdiler. Sonuç olarak, 1 Temmuz 1990'da Türk Demokratik Birliği adlı siyasi bir birlik kuruldu. Dernek, Türklerin Makedonya'daki ulusal ve ahlaki çıkarlarını savunma konusundaki ana hedefini belirledi ve bu yönde çalışmalar başlattı. Bu gelişmeler, Türklerin kendi birlikteliğini bir siyasi partiye dönüştürmelerine izin verdi. Dönüşüm, 27 Haziran 1992'de, Türkiye Demokratik Birliği'nin Üsküp'teki Avni Engüllü liderliğindeki ikinci olağanüstü kongrede Türk Demokratik Partisi olarak değiştirildiğinde tamamlandı. Kuruluşundan bu yana TDP, Makedonya'daki Türklerin haklarını ve çıkarlarını korumaktadır.
Ayrıca, Türk kökenli birkaç kişi Makedon siyasetinin üst düzeylerinde hizmet ediyor. Türk Demokrat Partisi (TDP) üyesi Furkan Çako, Makedon hükûmetinde Portföysüz Bakan olarak görev yapıyor. Parlamentoda Türkler, TDP lideri Kenan Hasip ve Enes İbrahim (THP) tarafından temsil edilmektedir. Ek olarak, etnik bir Türk olan Salih Murat, Makedonya Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi üyesidir.
Makedonya'da Türkçe gazete-dergi yayınlanmakta, aynı zamanda Türkçe tiyatro ile radyo-televizyon yayınları da yapılmaktadır. Filoloji Fakültesi dâhilinde de bir yüksek eğitim kurumu olarak Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü de çalışmaktadır.
Nüfus
| Ulusal nüfus sayımına göre Makedonya Türklerinin nüfusu | |||||||
| Nüfus sayımı | Türkler | Kuzey Makedonya'nın toplam nüfusu | % Türkler | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1913 Nüfus Sayımı | 209.000 | 1,082,902 | %19.3 | ||||
| 1948 Nüfus Sayımı | 95,940 | 1,152,986 | %8.3 | ||||
| 1953 Nüfus Sayımı | 203.938³ | 1,304,514 | %15.6 | ||||
| 1961 Nüfus Sayımı | 131,484 | 1,406,003 | %9.4 | ||||
| 1971 Nüfus Sayımı | 108,552 | 1,647,308 | %6.6 | ||||
| 1981 Nüfus Sayımı | 86,591 | 1,909,136 | %4.5 | ||||
| 1991 Nüfus Sayımı | 77,080 | 2,033,964 | %3.8 | ||||
| 1994 Nüfus Sayımı | 78,019 | 1,945,932 | %4.0 | ||||
| 2002 Nüfus Sayımı | 77,959 | 2,022,547 | %3.9 | ||||
| 2021 Nüfus Sayımı | 70,961 | 1,836,713 | %3.86 | ||||
| Belediye | Türkler 2021 Nüfus Sayımı | % Türkler |
|---|---|---|
| Büyük Üsküp | 8,524 | %1.62 |
| Gostivar | 7,597 | %12.71 |
| Plasnitsa | 4,101 | %97.13 |
| Radoviş | 4,013 | %16.63 |
| Ustrumca | 3,927 | %7.85 |
| Struga | 3,472 | %6.81 |
| 3,231 | %14.71 | |
| Vrapçişte | 3,099 | %15.62 |
| Merkez Jupa | 2,899 | %77.93 |
| Debre | 2,733 | %17.73 |
| Kırçova | 2,553 | %6.44 |
| 2,434 | %18.54 | |
| Vasilevo | 2,251 | %21.33 |
| Ohri | 1,831 | %3.56 |
| Kalkandelen | 1,746 | %2.06 |
| Mavrova ve Rostuşa | 1,555 | %30.84 |
| Resne | 1,457 | %10.14 |
| Valandovo | 1,412 | %13.44 |
| İştip | 1,334 | %2.97 |
| Manastır | 1,174 | %1.38 |
| Köprülü | 1,037 | %2.14 |
| 803 | %3.51 | |
| Prilepe | 917 | %1.2 |
| Karbinci | 728 | %18.2 |
| Konçe | 521 | %14.7 |
| Tearçe | 516 | %2.3 |
| Bosilovo | 495 | %3.5 |
| Doyran | 402 | %11.7 |
| 391 | %5.1 | |
| Pehçevo | 357 | %6.5 |
| Demir Kapı | 344 | %7.6 |
| Koçana | 315 | %0.8 |
| Kruşevo | 315 | %3.3 |
| Kumanovo | 292 | %0.3 |
| Vinitsa | 272 | %1.4 |
| Negotin | 243 | %1.3 |
| 243 | %4.3 | |
| Mogila | 229 | %3.4 |
| Makedonski Brod | 181 | %2.5 |
| Kavadar | 167 | %0.4 |
| Lozovo | 157 | %5.5 |
| Delçevo | 122 | %0.7 |
| Berovo | 91 | %0.7 |
| Kiliseli | 81 | %0.4 |
| 75 | %0.9 | |
| Gradsko | 71 | %1.9 |
| Bogdantsi | 54 | %0.6 |
| Demir Hisar | 35 | %0.4 |
| Gevgeli | 31 | %0.1 |
| 27 | %0.8 | |
| 17 | %0.1 | |
| Kratovo | 8 | %0.1 |
| Probiştip | 6 | %<0,1 |
| 4 | %<0,1 | |
| 2 | %<0,1 | |
| 2 | %<0,1 | |
| Eğri Palanka | 2 | %<0,1 |
| 2 | %<0,1 | |
| 1 | %<0,1 |
Eğitim
Üsküp'te 1880'li yıllardan beri eğitime açık olan Tefeyyüz İlköğretim Okulu vardır. Üsküp hâricinde birçok şehirde de ilköğretim okulları bulunmaktadır; bunlardan biri Gostivar'da bulunur. Üsküp ve diğer șehirlerde de liseler mevcuttur. En önemli liselerden biri Üsküp'ün merkezî beldesi olan Centar beldesindeki Josip Broz Tito lisesidir, bu lisede Türkçe eğitim gören sınıflar vardır. Ayrıca 2012 yılından sonra Anadolu Üniversitesi açık öğretim sistemi ile yükseköğretim hizmetlerini Makedonya'da da vermeye başlamış ve Gostivar'da açtığı irtibat bürosu ile akademik danışmanlık derslerine başlamıştır. Ayrıca, 2014 yılında faaliyete geçen, Makedonya'da ve Balkanlar'da ilk ve tek Türkçe eğitim veren Uluslararası VİZYON Üniversitesi de lisans ve lisans üstü eğitim vermektedir.
Kaynakça
- ^ Fred Abrahams, A Threat to "Stability": Human Rights Violations in Macedonia, Human Rights Watch, 1996
- ^ "Galina Oustinova-Stjepanovic, Religion and Politics of Sufi Turks in Macedonia A pre-field proposal, University College London, London 2008" (PDF). 14 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Ekim 2011.
- ^ . 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Balkanlarda Osmanlı Öncesi Kuman/Kıpçak Türkleri". 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından .
- ^ . 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ 2021 nüfus sayımı sonuçları 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)
- ^ "Balkanlarda Osmanlı Öncesi Kuman/Kıpçak Türkleri Cuman/Kipchak Turks in the Pre-Ottoman Balkans". 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ a b c "Turks in Macedonia: current situation (ingilizce)". 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuzey Makedonya Turkleri Kuzey Makedonya da yasayan Turklerdir Turkler Asya dan Makedonya ya iki yoldan gelmistir Makedonya Turkleri1917 de bir Kuzey Makedonya TurkuToplam nufus70 961 170 000 200 000Onemli nufusa sahip bolgelerUskupGostivarRadovisUstrumcaManastirKalkandelenKocaniResneDillerTurkceMakedoncaDinIslamKuzey Makedonya Turkleri ve oranlari 2021 Birinci yol Hazar Denizi ile Karadeniz in kuzeyindendir Birinci yolla Hun Avar On Bulgar Pecenek Oguz Uz Kuman Turkleri Tuna yi gecerek Makedonya ya inmistir Ikinci yol Hazar Denizi ile Karadeniz in guneyindendir Ikinci yolla Dogu Roma imparatorlugu Selcuklu ve Osmanli donemlerinde Turkler Oguz Turkmen Yoruk Tatar Vardar Turkleri Konyarlar ve Sari Saltuklular Anadolu uzerinden Gelibolu Bogazi ni gecerek Makedonya ya yerlesmistir Ikinci yolla ilk Vardar Turkleri Makedonya ya yerlesmistir 1065 yilinda yine Oguzlarla baglantili bir obek Makedonya ya yerlesmistir Yine Sari Saltukla birlikte Turkler Makedonya ya yerlesmistir 1371 Meric Savasindan sonra Osmanli doneminde 14 Yuzyilda Anadolu nun bircok yerinden Turkler Makedonya ya gocurulmustur Makedonya ya yerlestirenler arasinda Yorukler cogunlugu olusturmaktadir 2021 nufus sayimina gore 70 961 Turk Kuzey Makedonya da yasamaktadir Yerlesim yerleriTurkler guneybati bolgesinde Merkez Jupa ve Plasnitsa belediyelerinde nufusun cogunlugunu olusturmaktadir Bunun yaninda Gostivar Vrapciste Uskup Resne Radovis Ustrumca Struga Debre Koprulu Kircova Ohri Manastir Kalkandelen Kocani Valandova yerlesim bolgelerinde hatiri sayilir rakamlarla yasamaktadir Soz konusu sehir ve kasabalarin disinda da Makedonya nin hemen her kesiminde Turk yasamaktadir Turkler ulkenin idari yapisina uymaktadirlar Struga ve Ohri gibi turistik yerlerde de ciddi sayida Turk esnaf mevcuttur TarihBolge 1389 da Osmanli Imparatorlugu nun bolgeyi fethetmesi ile sistemli olarak Turklesmeye baslamistir Bolge ye bu donemde yerlesen Yoruk Turkmenler Makedonya ya Mogol istilalari sonrasi gelen Kuman ogesinden etkilenmistir 1453 Istanbul un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet in istegiyle Anadolu da bulunan Karamanogullarinin buyuk bir bolumu Uskup ve Gostivar bolgesine yerlestirilmistir 1900 ve 1910 senelerinde ve Balkan Savaslari doneminde bu bolgelerde bulunan Turklerin cogu Istanbul un Umraniye Kadikoy Kartal Maltepe ve Pendik Zeytinburnu Bayrampasa Gaziosmanpasa gibi yerlerde yasamaktadirlar Bugun de Uskup ve Gostivar sehirlerinde Turkler vardir Siyasi YapiMakedonya da Turklerin Turk Demokratik Partisi TDP Turk Hareket Partisi THP ve Turk Ulusal Birlik Hareketi Turk Milli Birlik Hareketi TMBH olmak uzere uc siyasi partisi var Makedonya Cumhuriyeti nde Turk STK lari Birligi Makedonya Turk Sivil Toplum Teskilatlar Birligi MATUSITEB de bulunmaktadir Makedonya daki Turklerin ilk siyasi partisi Turk Demokrat Partisi dir TDP Makedonya daki siyasi ve ekonomik degisimler nedeniyle Turkler diger topluluklar gibi siyasi haklarini korumak ve gelistirmek icin orgutlenmeye karar verdiler Sonuc olarak 1 Temmuz 1990 da Turk Demokratik Birligi adli siyasi bir birlik kuruldu Dernek Turklerin Makedonya daki ulusal ve ahlaki cikarlarini savunma konusundaki ana hedefini belirledi ve bu yonde calismalar baslatti Bu gelismeler Turklerin kendi birlikteligini bir siyasi partiye donusturmelerine izin verdi Donusum 27 Haziran 1992 de Turkiye Demokratik Birligi nin Uskup teki Avni Engullu liderligindeki ikinci olaganustu kongrede Turk Demokratik Partisi olarak degistirildiginde tamamlandi Kurulusundan bu yana TDP Makedonya daki Turklerin haklarini ve cikarlarini korumaktadir Makedonya Turkleri Dagilimi Ayrica Turk kokenli birkac kisi Makedon siyasetinin ust duzeylerinde hizmet ediyor Turk Demokrat Partisi TDP uyesi Furkan Cako Makedon hukumetinde Portfoysuz Bakan olarak gorev yapiyor Parlamentoda Turkler TDP lideri Kenan Hasip ve Enes Ibrahim THP tarafindan temsil edilmektedir Ek olarak etnik bir Turk olan Salih Murat Makedonya Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi uyesidir Makedonya da Turkce gazete dergi yayinlanmakta ayni zamanda Turkce tiyatro ile radyo televizyon yayinlari da yapilmaktadir Filoloji Fakultesi dahilinde de bir yuksek egitim kurumu olarak Turk Dili ve Edebiyati Bolumu de calismaktadir NufusUlusal nufus sayimina gore Makedonya Turklerinin nufusuNufus sayimi Turkler Kuzey Makedonya nin toplam nufusu Turkler1913 Nufus Sayimi 209 000 1 082 902 19 31948 Nufus Sayimi 95 940 1 152 986 8 31953 Nufus Sayimi 203 938 1 304 514 15 61961 Nufus Sayimi 131 484 1 406 003 9 41971 Nufus Sayimi 108 552 1 647 308 6 61981 Nufus Sayimi 86 591 1 909 136 4 51991 Nufus Sayimi 77 080 2 033 964 3 81994 Nufus Sayimi 78 019 1 945 932 4 02002 Nufus Sayimi 77 959 2 022 547 3 92021 Nufus Sayimi 70 961 1 836 713 3 86Belediye Turkler 2021 Nufus Sayimi TurklerBuyuk Uskup 8 524 1 62Gostivar 7 597 12 71Plasnitsa 4 101 97 13Radovis 4 013 16 63Ustrumca 3 927 7 85Struga 3 472 6 813 231 14 71Vrapciste 3 099 15 62Merkez Jupa 2 899 77 93Debre 2 733 17 73Kircova 2 553 6 442 434 18 54Vasilevo 2 251 21 33Ohri 1 831 3 56Kalkandelen 1 746 2 06Mavrova ve Rostusa 1 555 30 84Resne 1 457 10 14Valandovo 1 412 13 44Istip 1 334 2 97Manastir 1 174 1 38Koprulu 1 037 2 14803 3 51Prilepe 917 1 2Karbinci 728 18 2Konce 521 14 7Tearce 516 2 3Bosilovo 495 3 5Doyran 402 11 7391 5 1Pehcevo 357 6 5Demir Kapi 344 7 6Kocana 315 0 8Krusevo 315 3 3Kumanovo 292 0 3Vinitsa 272 1 4Negotin 243 1 3243 4 3Mogila 229 3 4Makedonski Brod 181 2 5Kavadar 167 0 4Lozovo 157 5 5Delcevo 122 0 7Berovo 91 0 7Kiliseli 81 0 475 0 9Gradsko 71 1 9Bogdantsi 54 0 6Demir Hisar 35 0 4Gevgeli 31 0 127 0 817 0 1Kratovo 8 0 1Probistip 6 lt 0 14 lt 0 12 lt 0 12 lt 0 1Egri Palanka 2 lt 0 12 lt 0 11 lt 0 1EgitimUskup te 1880 li yillardan beri egitime acik olan Tefeyyuz Ilkogretim Okulu vardir Uskup haricinde bircok sehirde de ilkogretim okullari bulunmaktadir bunlardan biri Gostivar da bulunur Uskup ve diger șehirlerde de liseler mevcuttur En onemli liselerden biri Uskup un merkezi beldesi olan Centar beldesindeki Josip Broz Tito lisesidir bu lisede Turkce egitim goren siniflar vardir Ayrica 2012 yilindan sonra Anadolu Universitesi acik ogretim sistemi ile yuksekogretim hizmetlerini Makedonya da da vermeye baslamis ve Gostivar da actigi irtibat burosu ile akademik danismanlik derslerine baslamistir Ayrica 2014 yilinda faaliyete gecen Makedonya da ve Balkanlar da ilk ve tek Turkce egitim veren Uluslararasi VIZYON Universitesi de lisans ve lisans ustu egitim vermektedir Kaynakca Fred Abrahams A Threat to Stability Human Rights Violations in Macedonia Human Rights Watch 1996 ISBN 1564321703 Galina Oustinova Stjepanovic Religion and Politics of Sufi Turks in Macedonia A pre field proposal University College London London 2008 PDF 14 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Ekim 2011 31 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Balkanlarda Osmanli Oncesi Kuman Kipcak Turkleri 1 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 2021 nufus sayimi sonuclari 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Makedonya Cumhuriyeti Devlet Istatistik Enstitusu Makedonca Ingilizce Balkanlarda Osmanli Oncesi Kuman Kipcak Turkleri Cuman Kipchak Turks in the Pre Ottoman Balkans 1 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2022 a b c Turks in Macedonia current situation ingilizce 30 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2017