Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Königsberg Kuşatması, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet kuvvetlerinin giriştiği Doğu Prusya Taarruzu'nun son harekâtıdır. Sovyet kaynaklarının da dahil olduğu bazı kaynaklarda Königsberg Taarruzu olarak geçmektedir. Sovyet 3. Belarus Cephesi kuvvetleri, kente taarruzun ardından dört gün süren sert çatışmaların ardından, bugün adı Kaliningrad olan kente kontrolü sağladılar. Kentin Sovyet birliklerince kuşatılması 1945 yılının Ocak ayı sonlarında başlamıştı. Königsberg ile Pillau limanı arasındaki kara köprüsünü elde tutmak / ele geçirmek için şiddetli çatışmalar yapıldı. Fakat 1945 yılının Mart ayına gelindiğinde Königsberg, artık esas cephe hattının yüzlerce kilometre gerisinde kalmıştı. Sovyet birlikleri üç gün süren taarruzlarıyla Alman mevzilerini savunulamaz duruma düşürünce, 9 Nisan 1945'te Alman birlikleri teslim oldu ve bölgedeki çatışmalar sona erdi.
| Königsberg Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Doğu Prusya Taarruzu | |||||||
 Volkssturm'a bağlı Alman milisler | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya |  Sovyetler Birliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Otto Lasch (esir) |  Aleksandr Vasilevski Konstantin Rokossovski | ||||||
| Güçler | |||||||
| 35.000-130.000 arası Volkssturm milisleri[] | |||||||
Harekât öncesi, Doğu Prusya Taarruzu
Sovyet Yüksek Komutanlığı (STAVKA), Doğu Prusya Taarruzu'nu, Berlin yönünde ilerleyecek olan Kızıl Ordu kuvvetlerinin kanadını örtmek için planlamıştı. Gerçekte Doğu Prusya, bu amaçla kullanılabilecek çok sayıda birliği bu bölgedeki harekâtlara bağlamıştır. Doğu Prusya Taarruzu planlanırken Stalin, Mareşal Rokossovski'ye Doğu Prusya'da tuzağa düşürülecek olan Wehrmacht kuvvetlerini imha etmesini emretmişti.
Doğu Prusya'ya taarruz eden Sovyet kuvveti, 3. Belarus Cephesi kuvvetleridir. Cephe kuvvetleri, 11. Muhafız Ordusu, , ve , 1., 3., 4. ve 15. Hava Ordularıydı. Bu birliklerin toplam kuvveti neredeyse 1.5 milyon kişi ve birkaç bin tank ve bir o kadar da uçaktı. Wehmacht, Doğu Prusya'da çok geniş bir tahkimat ağı, savunma hatları ve mayın tarlalarından oluşan oldukça ayrıntılı bir savunma düzeni tertiplemiştir. Taarruz, 13 Ocak 1945 tarihinde başladı ve daha başlangıçta neredeyse çıkmaza girmiştir. Kızıl Ordu birlikleri, taarruzun ilk günü 1,5 km. ilerleyebildiler ve sadece üç savunma hattını aşabildiler. Taarruzun beşinci günü bittiğinde, ağır kayıplara karşın sadece 20 km. lik bir ilerleme sağlanmıştı. Fakat Alman cephesi yarılmış değildi.
Yine de başlangıçta karşılaşılan güçlüklerin aşılması ardından Sovyet birlikleri güçlerini topladılar ve 24 Ocak'ta Vistül Lagun'unda sahile ulaştılar. Kızıl Ordu'nun bu ileri hareketi bölgedeki Alman kuvvetlerinin Almanya ile ve Doğu Cephesi'ndeki diğer kuvvetlerle kara bağlantısını kesmiş oldu. Bu durumda, kuşatılan Alman birliklerinin her türlü ikmali ancak denizden sağlanabilecektir.
Kuşatma
Hitler, 25 Ocak'ta üç ordu grubunu yeniden düzenleme kararı aldı. Bu karar, gerek Doğu Prusya'daki gerekse Kurlandiya Kuşatması'ndaki Alman kuvvetlerinin kuşatıldığının, dolayısıyla cephe hattının çok ilerisinde kaldığının, üstü kapalı olarak onaylanması anlamını da taşıyordu. Hitler'in düzenlemesinde Kuzey Ordular Grubu Kurlandiya Ordular Grubu, Merkez Ordular Grubu (ki Königsberg'de kuşatılmıştı) Kuzey Ordular Grubu ve A Ordular Grubu ise Merkez Ordular Grubu olarak yapılandırıldı.
Kuzey Ordular Grubu olarak yeniden düzenlenen kuvvetler, üç ayrı bölgede Sovyet kuvvetlerince daha da baskı altına alınmış durumdaydılar. Bu üç kuşatma bölgesinden biri Königsberg civarı, diğeri Samland Yarımadası'na çok yakın bir bölgede ve diğeri ise Heiligenbeil Kuşatması altında, Vistül Lagun'undadır.
1945 yılının Ocak ayı sonlarında 3. Belarus Cephesi, Pillau limanına giden yolu keserek Königsberg'i kara tarafından sarmış, kentte yaşayan yaklaşık 200 bin siville birlikte 3. Panzer Ordusu'nu kuşatmıştı. Sivil halkın gereksinimlerini sağlamakta yaşanan güçlükler öylesine ağırdı ki kentte yaşamakta olan insanlara birbirinden çaresiz üç seçenek kalmaktadır.
- Kentte kalmak ve açlık - kuşatma süresince kişi başına günlük ekmek istihkakı 180 gr. olarak verilmiştir. Kişi başına günlük ekmek istihkakının Leningrad Kuşatması'nın 1941 Kasımı ile 1942 Şubatı aylarında sadece 125 gr. olduğu, zaman zaman bunun yarısına düştüğü, bu aşırı uç örnekle karşılaştırıldığında durumun kötülüğü açıkça görülmektedir.
- Ateş hattını geçip kendilerini Sovyet kuvvetlerinin merhametine bırakmak
- Donan Vistül Lagün'ünü yürüyerek Pillau limanına ulaşmak ve tahliye gemilerinden birinde yer bulmak.
Yüzlerce insan ateş hattını geçmeyi seçti. Fakat günde yaklaşık 2 bin kadın ve çocuk, donmuş suyun üzerinden Pillau'ya yürümüştür. Nazi Partisi Doğu Prusya temsilcisi Erich Koch Berlin yolculuğundan dönüşünde, Königsberg'e dönmek yerine Pillau'nun göreli güvenliğini tercih edip tahliye işlemlerinin düzenlemekle ilgilenmiştir. Tahliye için ilk gemi, 1.800 sivil ve 1.200 yaralıyı 29 Ocak'ta tahliye etmiştir. Alman kuvvetleri Şubat ayı boyunca Königsberg'le Samland arasındaki dar kara bağlantısını elde tutabilmek için yoğun çatışmaları göze aldılar. Sovyet birlikleri bu dar kara bağlantısını bir süre için ele geçirerek kentin dış bağlantısını tümüyle kestiler.
Ancak19 Şubat'ta 3. Panzer Ordusu ve Alman 4. Ordu'su, Pillau üzerinden taarruz ederek Königsberg - Pillau kara bağlantısını yeniden açmayı başardı. Ele geçirilmiş bir T-34 tankı öne alarak Alman 1. Piyade Tümeni tarafından Königsberg'den başlatılan bir karşı taarruz, 28. Kolordu ile bağlantı kurmayı amaçlamıştır. General Hans Gollnick komutasındaki bu kolordu, Samland Yarımadası'nın Pillau'nun da içinde bulunduğu bir bölümünü kontrolünde tutmaktaydı. Königsberg'in birkaç kilometre dışındaki Metgethen kasabasını ele geçiren Alman birliği, General Gollnick'in kuvvetleriyle ertesi gün temas sağlayacak olan 5. Panzer Tümeni'ne bir geçiş sağlamış oldu. Bu muharebeler bölgedeki Alman savunmasını Königsberg - Pillau kara bağlantısı yeniden sağlanıncaya kadar sağlam durumda tutmayı sağladı. Bu sayede yeniden denizyoluyla kentin ve savunmanın ikmali sağlandı ve yine aynı yolla sivillerin ve yaralıların bölgeden tahliyesine olanak bulundu. Bu bir ay boyunca süren muharebeler, bazı kaynaklarda 1. Königsberg Kuşatması olarak da geçer.
Mart ayında bölgedeki cephe hattı sabitlendi. Esas cephe hattı yüzlerce kilometre batıya kaymıştı ve kenti ele geçirmek STAVKA için artık öncelikli bir hedef olmaktan çıkmıştı. Yine de kenti savunan Alman garnizonu dağılmamıştı ve teslim olma yönünde herhangi bir belirti de görünmemekteydi. Sonunda Sovyet komutanlığı, kuşatmayı sürdürmektense bir taarruzla kentin alınması kararını vermiştir.
Sovyet taarruz hazırlıkları
Bununla birlikte Königsberg'in bir taarruzla alınmasının kolay olmayacağı biliniyordu. Kenti savunan Alman garnizonu, tam kadrolu beş tümenden oluşuyordu ve savaşçı mevcudu 130 bin dolayındaydı. Savunma, 1888 yılında inşa edilmiş olan etkileyici bir savunma sistemine dayanmaktadır. Bu müstahkem mevki, birbirine tünellerle bağlı on beş kaleden oluşmakta ve birliklerin kalacağı tesisleri de içermektedir. Savunma düzeni, Fransa-Prusya Savaşı sırasında gerçekleştirilen ardından gelen dönemde, bu kuşatma deneyimlerinden de yararlanarak inşa edilmişti. Dolayısıyla çok güçlü topların bombardımanına dahi karşı koyabilecek durumdaydı. Alman kuvvetleri hâlen kuşatma altındaki kente yakın bölgeden Samland Yarımadası'na ulaşan dar kara bağlantısını elde tutmaktaydılar. Sovyet kuvvetleri açısından kentin alınması, bu kara bağlantısının kesilmesini gerektirmektedir. Ayrıca Samland Grubu olarak bilinen bu Yarımada'daki Alman kuvvetlerinin (28. Kolordu), bu kara bağlantısını korumak için karşı taarruzlara girişebileceği de hesaba katılıyordu.
Winston Churchill'e göre Königsberg, "modernize edilmiş ağır savunma tahkimatı" idi. Kent, iç içe geçmiş üç dairesel istihkamla çevrelenmişti. Dış istihkam, 12 kaleyle güçlendirilmişti. Ortadaki istihkam kentin hemen dışındaydı ve iç istihkam mayın tarlalarını, tank engellerini içeren büyük, tek anti-tank istihkamıdır.
Böylesi güçlü bir savunma karşısında başarılı olabilmek için Sovyet Cephe komutanlığı, yoğun bir hava ve topçu desteğine dayanmayı planladı. Topçu yoğunluğunda ulaşılması planlanan sıklık, kilometre başına bazı bölgelerde 250 namlu olarak belirlendi. Ayrıca Alman birlikleri yoğun bir propagandaya maruz bırakıldı. Bu propagandada, direnmenin boşuna olduğu, cephe hattının çok gerilerinde kaldığı, bütünüyle kuşatılmış bulundukları ve en iyisinin silah bırakmak olacağı işlendi. Yine de bu propaganda çok az etkili oldu.
Taarruz, dört gün süren hazırlık bombardımandan sonra 6 Nisan 1945 tarihinde başladı. Taarruzun "yıldız tarzı" olması planlanmıştı. Buna göre Sovyet birlikleri çevrenin birçok noktasından, kent merkezine yönelen eksenlerde taarruz edecekler, savunmayı birbirini destekleyemeyen, birbirinden kopuk parçalar halinde böleceklerdi. Taarruz kuvvetleri, kuzey ve güney olmak üzere iki gruba ayrıldı. Kuzey grubu 39. ve 43. Ordulardan oluştu. Güney grubu ise 11. Muhafız Ordusu idi. 50. Ordu, taarruz cephesinin kuzeydoğu kesiminde yer aldı fakat sadece sınırlı bir şekilde harekâta katıldı.
Taarruz
Birinci gün: 6 Nisan
Taarruz cephesinin güney kesiminde taarruz yoğun bir topçu bombardımanıyla şafakta başladı. Üç saat süren bombardımanın ardından birinci hücum dalgası harekete geçti. Savunmanın birinci hattı, dört gündür süren yoğun bombardımanın sonucunda büyük ölçüde hırpalanmış ve demoralize olmuştu. Sonuç olarak Kızıl Ordu taarruzuna katılan piyade tümenleri, kısa sürede Alman siperlerine girdiler. Öğlen sularında Sovyet ileri alayları ikinci savunma kuşağına taarruza geçtiler. Fakat güçlü bir direnme bu taarruzu durdurmayı başardı. Bunun üzerine Cephe komutanlığı, ihtiyat birliklerini savaşa sürmeye karar verdi. Üç saat sonra Alman ikinci savunma kuşağı da birkaç noktada alınmıştı.
Özellikle sekiz numaralı kale bölgesinde şiddetli çatışmalar yaşandı. 19. yüzyıl sonlarında inşa edilmiş ve daha sonraları modernize edilmiş olan kalın surların, hatırı sayılır bir ateş gücü ve derin hendeklerle desteklenmiş bu mevzilerin, bir cephe taarruzuyla alınmasın neredeyse olanaksızdı. Ağır topçu ateşine karşın savunma, surlara yönelen her ileri hareketi durdurmayı başardı. Kızıl Ordu birlikleri, ancak karanlık çöktükten sonra surlara yaklaşabildi ve patlayıcılar kullanarak gedikler açmaya çalıştılar.
Kuzey kesiminde de taarruz güneydekiyle aynı sıralarda başladı. Burada da öğlen sıralarında birinci savunma hattını aşan Kızıl Ordu birlikleri, ikinci savunma kuşağına taarruz ettiler. İkinci savunma kuşağındaki Alman savunması kötü biçimde sarsıldı ve birkaç noktada yarıldı. Ancak öğleden sonraki saatlerde Sovyet ilerlemesi giderek yavaşladı. Özellikle sağ kanatlarında, kentin batı banliyölerinde konuşlanmış olan Samland Grubu'na bağlı Alman birlikleri birkaç kanat taarruzu geliştirdi.
Beş no'lu kale olarak bilinen istihkamlar, tüm Königsberg mevzileri içinde en güçlü istihkamlar olarak görülüyordu ve doğal olarak güçlü bir direnme gösterdi. Cephenin bu durumunda Sovyet komutanlar, bölgeyi kuşatma altında tutarak cephe gerisinde bırakmaya, yeniden taarruz etme hazırlıkları için zaman kazanmaya karar verdiler.
Karanlık çöktüğünde çatışmalar durdu. Her iki taraf da kendi cephe hatlarını toparladı, kuvvetlerini yeniden teşkilledi ve ihtiyatlarını cephe hattına getirdi. Muharebenin ilk gününün sonucu net olmaktan uzaktır. Sovyet taarruzu, plandaki kadar iyi gelişme göstermemişti. Ancak kent savunması da, savunmadaki birliklerin moralleri belirgin biçimde sarsılmıştı. Subaylar da dahil olmak üzere birliklerde teslim olmalar baş göstermeye başladı.
Taarruzun ilk gününde kötü hava şartları, Sovyet topçu ve hava unsurlarının, yapmak istedikleri kadar etkili nokta bombardımanı yapabilmesini engellemiştir. Ayrıca muharebenin ilk günü Sovyet birliklerince ele geçirilen arazi de, müstahkem bölgeler de, kent merkezinde olduğu gibi sokak çatışmalarının karmaşık sorunlarını hafifleten tarzda yoğun nüfus barındıran bölgeler değildi.
İkinci gün: 7 Nisan
Gece boyunca Alman birlikleri, ateş hattına getirdikleri ihtiyatlarla birkaç karşı taarruz girişiminde bulundu. Şiddetli çatışmalara ve iki taraf açısından da ağır kayıplara yol açan bu girişimiler savunma tarafından geri atılmıştır. Sovyet cephesinin en sorunlu kesimi hâlen Samland Grubu karşısındaydı ve bu kesimde Alman kuvvetleri bir düzine kadar karşı taarruz girişimi geliştirmiştir.
Ertesi gün, gün ışığı Sovyet hava unsurları ve topçusunun daha başarılı nokta bombardımanları yapmasına olanak verdi. Baltık Filosu'nun hava unsurları ve 1., 3. ve 15. Hava Ordu'larının birkaç yüz bombardıman uçağı, Samland Grubu ileri hatlarını ve kent merkezini bombaladı.
Bu arada 8 No'lu kale Kızıl Ordu birliklerince sarıldı. Fakat yine de güçlü bir direniş göstermeye devam etti. Birkaç başarısız saldırıdan sonra daha kurnazca bir plan uygulamaya kondu. Birkaç yüz kişilik bir Sovyet birliği, sağlanan duman perdelemesinden yararlanarak, savunmayı zayıflatmak için de alev makineleri kullanarak hendeği aşıp kaleye girmeyi başardı ve kale içinde şiddetli çatışmalar başladı. Dış savunma zayıflar zayıflamaz kitlesel cephe taarruzu başladı. Sonuçta taarruz başarı sağladı ve kaledeki Alman garnizonu teslim oldu.
Gün boyunca 11. Muhafız Ordusu, güney kesimdeki tüm direnmeyi kırarak Pregel Nehri'ne ulaşmaya çalıştı. Ancak taarruz kentin merkez kesiminde yavaş gelişti. Her bina için ayrı ayrı çatışmalar yaşandı ve her bina bağımsız bir savunma birimi olarak direnme gösterdi. Özellikle kentin tren istasyonu binası ve civarı şiddetli çatışmalara sahne oldu. Her vagon ayrı bir ateş noktası haline getirilmişti. Kızıl Ordu birlikleri zırhlı araçların ve topçunun desteğinden yararlanmak zorunda kaldılar. Ancak karanlık çökünce bölge etkisiz hale getirildi. Bu durum, Kızıl Ordu birliklerinin kent merkezine girişi savunan iç savunma kuşağına taarruz edebilmelerine olanak sağladı.
Kuzey kesimde beş no'lu kale, inatçı bir direnç göstermeyi sürdürdü. Sovyet istihkamcılar sonunda duvarların temellerine patlayıcılar yerleştirmeyi, böylece gedikler açmayı başardılar. Bu gedikler, sonuç alıcı bir taarruza olanak sağladı. Kızıl Ordu birliklerinin sekiz No'lu kaleye başlattıkları taarruz, tüm gece sürecek şiddetli yakın çatışmaları başlattı. Bu çatışmalar, kalan Alman birliklerinin sabahın ilk saatlerinde teslim olmalarına dek sürdü.
Günün sonunda daha fazla direnmenin anlamsız olduğunu gören General Otto Lasch, Hitler'in karargahıyla telsiz bağlantısı kurarak teslim olmak için izin istedi. Hitler'in yanıtı, "Son adama kadar savaşılması" şeklinde olmuştur.
Üçüncü gün: 8 Nisan
Pregel Nehri, 11. Muhafız Ordusu tarafından gece saatlerinde geçildi ve karşı tarafta, Alman ateşi altında sağlam bir köprübaşı oluşturuldu. Kuzey yönünde ilerlemeyi sürdürmeleri, kuzey kesimdeki Sovyet birlikleriyle temas kurmalarını, böylelikle kuşatmayı tamamlamalarını ve Alman Samland Grubu'nun kent savunması ile bağlantısını kesmelerini sağladı.
Öğleden sonra Mareşal Aleksandr Vasilevski, savunmadaki Alman komutanlığına teslim olmaları çağrısında bulundu. Bu öneri reddedildi ve Alman kuvvetleri hem kent merkezinden hem de Samland köprübaşından, kuşatmayı yarmak için taarruz girişiminde bulundular. Bu girişimler birkaç kilometrelik ilerlemeler sağladıktan sonra durduruldu. Bir başka taarruz daha hazırlandı. Fakat Sovyet hava kuvvetleri, hava savunması yetersiz olan Alman birliklerine ciddi kayıplar verdirmiştir. Tüm harekât boyunca Sovyet hava kuvvetleri genellikle başarılı bir şekilde kullanılmıştır.
Gün sonunda, Samland Grubu'nun kuşatmayı yarmak için yapacağı herhangi bir girişimin yararsız olacağı açıkça ortadaydı. Diğer yandan kent merkezindeki Alman kuvvetleri için de durum daha iyi sayılmazdı, yaklaşık 40 bin kişiden oluşan bu kuvvetler, düzenli bir şekilde sürdürülen şiddetli topçu ateşi altındaydılar.
Dördüncü gün: 9 Nisan
Savaşın son gününde Alman savunması bastırıldı ve savunmanın düzeni de bozuldu. İçinde bulundukları koşullar çerçevesinde direnmenin boşuna olduğunu düşünen General Otto Lasch, kendi inisiyatifiyle teslim olmaya karar verdi. Saat 18:00'da teslim olma kararını Sovyet hatlarına iletti ve bir Sovyet delegasyonu General Lasch'ın sığınağına geldi. Gece yarısından kısa bir süre önce teslim koşulları iki tarafça da kabul edildi.
Sonuç
Kentin yaklaşık olarak yüzde sekseni tahrip oldu. Bu yıkımda ilk darbe, 1944 yılının Ağustos ayındaki Kraliyet Hava Kuvvetleri tarafından yapılan bir hava akınıydı. İkincisi ise Nisan 1945'teki bu çatışmalar sırasındaki Sovyet bombardımanı ve hava akınları. Kentte, savaş öncesinde 316 bin Alman sivil yaşamaktaydı. Savaş sonrasında kentte kalan 200 bin sivilin tümü kentten tahliye edilmiştir. Doğu Cephesi'nde kuşatma altına alınan hemen her şehirde olduğu gibi burada da kuşatmanın son aşamalarında açlıktan pek çok sivil öldü. Pek çok insan da, bahçelerinde patates yetiştirmeye çalışarak bu kaderden kaçınmaya çalıştı. Savaştan sonra bu bölge Sovyet yönetimine geçti ve Kaliningrad Eyaleti oldu.
Dipnotlar
Kaynakça
İngilizce Wikipedia maddesinden yararlanılmıştır. Battle of Königsberg
- Berlin: The Downfall 1945 - Antony Beevor
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Konigsberg Kusatmasi II Dunya Savasi sirasinda Sovyet kuvvetlerinin giristigi Dogu Prusya Taarruzu nun son harekatidir Sovyet kaynaklarinin da dahil oldugu bazi kaynaklarda Konigsberg Taarruzu olarak gecmektedir Sovyet 3 Belarus Cephesi kuvvetleri kente taarruzun ardindan dort gun suren sert catismalarin ardindan bugun adi Kaliningrad olan kente kontrolu sagladilar Kentin Sovyet birliklerince kusatilmasi 1945 yilinin Ocak ayi sonlarinda baslamisti Konigsberg ile Pillau limani arasindaki kara koprusunu elde tutmak ele gecirmek icin siddetli catismalar yapildi Fakat 1945 yilinin Mart ayina gelindiginde Konigsberg artik esas cephe hattinin yuzlerce kilometre gerisinde kalmisti Sovyet birlikleri uc gun suren taarruzlariyla Alman mevzilerini savunulamaz duruma dusurunce 9 Nisan 1945 te Alman birlikleri teslim oldu ve bolgedeki catismalar sona erdi Konigsberg KusatmasiDogu Prusya TaarruzuVolkssturm a bagli Alman milislerTarihOcak 1945 9 Nisan 1945BolgeKonigsberg AlmanyaSonucSovyet zaferiTaraflar Almanya Sovyetler BirligiKomutanlar ve liderlerOtto Lasch esir Aleksandr Vasilevski Konstantin RokossovskiGucler35 000 130 000 arasi Volkssturm milisleri kaynak belirtilmeli Harekat oncesi Dogu Prusya TaarruzuSovyet Yuksek Komutanligi STAVKA Dogu Prusya Taarruzu nu Berlin yonunde ilerleyecek olan Kizil Ordu kuvvetlerinin kanadini ortmek icin planlamisti Gercekte Dogu Prusya bu amacla kullanilabilecek cok sayida birligi bu bolgedeki harekatlara baglamistir Dogu Prusya Taarruzu planlanirken Stalin Maresal Rokossovski ye Dogu Prusya da tuzaga dusurulecek olan Wehrmacht kuvvetlerini imha etmesini emretmisti Dogu Prusya ya taarruz eden Sovyet kuvveti 3 Belarus Cephesi kuvvetleridir Cephe kuvvetleri 11 Muhafiz Ordusu ve 1 3 4 ve 15 Hava Ordulariydi Bu birliklerin toplam kuvveti neredeyse 1 5 milyon kisi ve birkac bin tank ve bir o kadar da ucakti Wehmacht Dogu Prusya da cok genis bir tahkimat agi savunma hatlari ve mayin tarlalarindan olusan oldukca ayrintili bir savunma duzeni tertiplemistir Taarruz 13 Ocak 1945 tarihinde basladi ve daha baslangicta neredeyse cikmaza girmistir Kizil Ordu birlikleri taarruzun ilk gunu 1 5 km ilerleyebildiler ve sadece uc savunma hattini asabildiler Taarruzun besinci gunu bittiginde agir kayiplara karsin sadece 20 km lik bir ilerleme saglanmisti Fakat Alman cephesi yarilmis degildi Yine de baslangicta karsilasilan gucluklerin asilmasi ardindan Sovyet birlikleri guclerini topladilar ve 24 Ocak ta Vistul Lagun unda sahile ulastilar Kizil Ordu nun bu ileri hareketi bolgedeki Alman kuvvetlerinin Almanya ile ve Dogu Cephesi ndeki diger kuvvetlerle kara baglantisini kesmis oldu Bu durumda kusatilan Alman birliklerinin her turlu ikmali ancak denizden saglanabilecektir KusatmaHitler 25 Ocak ta uc ordu grubunu yeniden duzenleme karari aldi Bu karar gerek Dogu Prusya daki gerekse Kurlandiya Kusatmasi ndaki Alman kuvvetlerinin kusatildiginin dolayisiyla cephe hattinin cok ilerisinde kaldiginin ustu kapali olarak onaylanmasi anlamini da tasiyordu Hitler in duzenlemesinde Kuzey Ordular Grubu Kurlandiya Ordular Grubu Merkez Ordular Grubu ki Konigsberg de kusatilmisti Kuzey Ordular Grubu ve A Ordular Grubu ise Merkez Ordular Grubu olarak yapilandirildi Kuzey Ordular Grubu olarak yeniden duzenlenen kuvvetler uc ayri bolgede Sovyet kuvvetlerince daha da baski altina alinmis durumdaydilar Bu uc kusatma bolgesinden biri Konigsberg civari digeri Samland Yarimadasi na cok yakin bir bolgede ve digeri ise Heiligenbeil Kusatmasi altinda Vistul Lagun undadir 1945 yilinin Ocak ayi sonlarinda 3 Belarus Cephesi Pillau limanina giden yolu keserek Konigsberg i kara tarafindan sarmis kentte yasayan yaklasik 200 bin siville birlikte 3 Panzer Ordusu nu kusatmisti Sivil halkin gereksinimlerini saglamakta yasanan guclukler oylesine agirdi ki kentte yasamakta olan insanlara birbirinden caresiz uc secenek kalmaktadir Kentte kalmak ve aclik kusatma suresince kisi basina gunluk ekmek istihkaki 180 gr olarak verilmistir Kisi basina gunluk ekmek istihkakinin Leningrad Kusatmasi nin 1941 Kasimi ile 1942 Subati aylarinda sadece 125 gr oldugu zaman zaman bunun yarisina dustugu bu asiri uc ornekle karsilastirildiginda durumun kotulugu acikca gorulmektedir Ates hattini gecip kendilerini Sovyet kuvvetlerinin merhametine birakmak Donan Vistul Lagun unu yuruyerek Pillau limanina ulasmak ve tahliye gemilerinden birinde yer bulmak Yuzlerce insan ates hattini gecmeyi secti Fakat gunde yaklasik 2 bin kadin ve cocuk donmus suyun uzerinden Pillau ya yurumustur Nazi Partisi Dogu Prusya temsilcisi Erich Koch Berlin yolculugundan donusunde Konigsberg e donmek yerine Pillau nun goreli guvenligini tercih edip tahliye islemlerinin duzenlemekle ilgilenmistir Tahliye icin ilk gemi 1 800 sivil ve 1 200 yaraliyi 29 Ocak ta tahliye etmistir Alman kuvvetleri Subat ayi boyunca Konigsberg le Samland arasindaki dar kara baglantisini elde tutabilmek icin yogun catismalari goze aldilar Sovyet birlikleri bu dar kara baglantisini bir sure icin ele gecirerek kentin dis baglantisini tumuyle kestiler Ancak19 Subat ta 3 Panzer Ordusu ve Alman 4 Ordu su Pillau uzerinden taarruz ederek Konigsberg Pillau kara baglantisini yeniden acmayi basardi Ele gecirilmis bir T 34 tanki one alarak Alman 1 Piyade Tumeni tarafindan Konigsberg den baslatilan bir karsi taarruz 28 Kolordu ile baglanti kurmayi amaclamistir General Hans Gollnick komutasindaki bu kolordu Samland Yarimadasi nin Pillau nun da icinde bulundugu bir bolumunu kontrolunde tutmaktaydi Konigsberg in birkac kilometre disindaki Metgethen kasabasini ele geciren Alman birligi General Gollnick in kuvvetleriyle ertesi gun temas saglayacak olan 5 Panzer Tumeni ne bir gecis saglamis oldu Bu muharebeler bolgedeki Alman savunmasini Konigsberg Pillau kara baglantisi yeniden saglanincaya kadar saglam durumda tutmayi sagladi Bu sayede yeniden denizyoluyla kentin ve savunmanin ikmali saglandi ve yine ayni yolla sivillerin ve yaralilarin bolgeden tahliyesine olanak bulundu Bu bir ay boyunca suren muharebeler bazi kaynaklarda 1 Konigsberg Kusatmasi olarak da gecer Mart ayinda bolgedeki cephe hatti sabitlendi Esas cephe hatti yuzlerce kilometre batiya kaymisti ve kenti ele gecirmek STAVKA icin artik oncelikli bir hedef olmaktan cikmisti Yine de kenti savunan Alman garnizonu dagilmamisti ve teslim olma yonunde herhangi bir belirti de gorunmemekteydi Sonunda Sovyet komutanligi kusatmayi surdurmektense bir taarruzla kentin alinmasi kararini vermistir Sovyet taarruz hazirliklariBununla birlikte Konigsberg in bir taarruzla alinmasinin kolay olmayacagi biliniyordu Kenti savunan Alman garnizonu tam kadrolu bes tumenden olusuyordu ve savasci mevcudu 130 bin dolayindaydi Savunma 1888 yilinda insa edilmis olan etkileyici bir savunma sistemine dayanmaktadir Bu mustahkem mevki birbirine tunellerle bagli on bes kaleden olusmakta ve birliklerin kalacagi tesisleri de icermektedir Savunma duzeni Fransa Prusya Savasi sirasinda gerceklestirilen ardindan gelen donemde bu kusatma deneyimlerinden de yararlanarak insa edilmisti Dolayisiyla cok guclu toplarin bombardimanina dahi karsi koyabilecek durumdaydi Alman kuvvetleri halen kusatma altindaki kente yakin bolgeden Samland Yarimadasi na ulasan dar kara baglantisini elde tutmaktaydilar Sovyet kuvvetleri acisindan kentin alinmasi bu kara baglantisinin kesilmesini gerektirmektedir Ayrica Samland Grubu olarak bilinen bu Yarimada daki Alman kuvvetlerinin 28 Kolordu bu kara baglantisini korumak icin karsi taarruzlara girisebilecegi de hesaba katiliyordu Winston Churchill e gore Konigsberg modernize edilmis agir savunma tahkimati idi Kent ic ice gecmis uc dairesel istihkamla cevrelenmisti Dis istihkam 12 kaleyle guclendirilmisti Ortadaki istihkam kentin hemen disindaydi ve ic istihkam mayin tarlalarini tank engellerini iceren buyuk tek anti tank istihkamidir Boylesi guclu bir savunma karsisinda basarili olabilmek icin Sovyet Cephe komutanligi yogun bir hava ve topcu destegine dayanmayi planladi Topcu yogunlugunda ulasilmasi planlanan siklik kilometre basina bazi bolgelerde 250 namlu olarak belirlendi Ayrica Alman birlikleri yogun bir propagandaya maruz birakildi Bu propagandada direnmenin bosuna oldugu cephe hattinin cok gerilerinde kaldigi butunuyle kusatilmis bulunduklari ve en iyisinin silah birakmak olacagi islendi Yine de bu propaganda cok az etkili oldu Taarruz dort gun suren hazirlik bombardimandan sonra 6 Nisan 1945 tarihinde basladi Taarruzun yildiz tarzi olmasi planlanmisti Buna gore Sovyet birlikleri cevrenin bircok noktasindan kent merkezine yonelen eksenlerde taarruz edecekler savunmayi birbirini destekleyemeyen birbirinden kopuk parcalar halinde boleceklerdi Taarruz kuvvetleri kuzey ve guney olmak uzere iki gruba ayrildi Kuzey grubu 39 ve 43 Ordulardan olustu Guney grubu ise 11 Muhafiz Ordusu idi 50 Ordu taarruz cephesinin kuzeydogu kesiminde yer aldi fakat sadece sinirli bir sekilde harekata katildi TaarruzBirinci gun 6 Nisan 6 9 Nisan tarihleri arasinda Alman savunmasi ve Kizil Ordu taarruzlari Taarruz cephesinin guney kesiminde taarruz yogun bir topcu bombardimaniyla safakta basladi Uc saat suren bombardimanin ardindan birinci hucum dalgasi harekete gecti Savunmanin birinci hatti dort gundur suren yogun bombardimanin sonucunda buyuk olcude hirpalanmis ve demoralize olmustu Sonuc olarak Kizil Ordu taarruzuna katilan piyade tumenleri kisa surede Alman siperlerine girdiler Oglen sularinda Sovyet ileri alaylari ikinci savunma kusagina taarruza gectiler Fakat guclu bir direnme bu taarruzu durdurmayi basardi Bunun uzerine Cephe komutanligi ihtiyat birliklerini savasa surmeye karar verdi Uc saat sonra Alman ikinci savunma kusagi da birkac noktada alinmisti Ozellikle sekiz numarali kale bolgesinde siddetli catismalar yasandi 19 yuzyil sonlarinda insa edilmis ve daha sonralari modernize edilmis olan kalin surlarin hatiri sayilir bir ates gucu ve derin hendeklerle desteklenmis bu mevzilerin bir cephe taarruzuyla alinmasin neredeyse olanaksizdi Agir topcu atesine karsin savunma surlara yonelen her ileri hareketi durdurmayi basardi Kizil Ordu birlikleri ancak karanlik coktukten sonra surlara yaklasabildi ve patlayicilar kullanarak gedikler acmaya calistilar Kuzey kesiminde de taarruz guneydekiyle ayni siralarda basladi Burada da oglen siralarinda birinci savunma hattini asan Kizil Ordu birlikleri ikinci savunma kusagina taarruz ettiler Ikinci savunma kusagindaki Alman savunmasi kotu bicimde sarsildi ve birkac noktada yarildi Ancak ogleden sonraki saatlerde Sovyet ilerlemesi giderek yavasladi Ozellikle sag kanatlarinda kentin bati banliyolerinde konuslanmis olan Samland Grubu na bagli Alman birlikleri birkac kanat taarruzu gelistirdi Bes no lu kale olarak bilinen istihkamlar tum Konigsberg mevzileri icinde en guclu istihkamlar olarak goruluyordu ve dogal olarak guclu bir direnme gosterdi Cephenin bu durumunda Sovyet komutanlar bolgeyi kusatma altinda tutarak cephe gerisinde birakmaya yeniden taarruz etme hazirliklari icin zaman kazanmaya karar verdiler Karanlik coktugunde catismalar durdu Her iki taraf da kendi cephe hatlarini toparladi kuvvetlerini yeniden teskilledi ve ihtiyatlarini cephe hattina getirdi Muharebenin ilk gununun sonucu net olmaktan uzaktir Sovyet taarruzu plandaki kadar iyi gelisme gostermemisti Ancak kent savunmasi da savunmadaki birliklerin moralleri belirgin bicimde sarsilmisti Subaylar da dahil olmak uzere birliklerde teslim olmalar bas gostermeye basladi Taarruzun ilk gununde kotu hava sartlari Sovyet topcu ve hava unsurlarinin yapmak istedikleri kadar etkili nokta bombardimani yapabilmesini engellemistir Ayrica muharebenin ilk gunu Sovyet birliklerince ele gecirilen arazi de mustahkem bolgeler de kent merkezinde oldugu gibi sokak catismalarinin karmasik sorunlarini hafifleten tarzda yogun nufus barindiran bolgeler degildi Ikinci gun 7 Nisan Gece boyunca Alman birlikleri ates hattina getirdikleri ihtiyatlarla birkac karsi taarruz girisiminde bulundu Siddetli catismalara ve iki taraf acisindan da agir kayiplara yol acan bu girisimiler savunma tarafindan geri atilmistir Sovyet cephesinin en sorunlu kesimi halen Samland Grubu karsisindaydi ve bu kesimde Alman kuvvetleri bir duzine kadar karsi taarruz girisimi gelistirmistir Ertesi gun gun isigi Sovyet hava unsurlari ve topcusunun daha basarili nokta bombardimanlari yapmasina olanak verdi Baltik Filosu nun hava unsurlari ve 1 3 ve 15 Hava Ordu larinin birkac yuz bombardiman ucagi Samland Grubu ileri hatlarini ve kent merkezini bombaladi Bu arada 8 No lu kale Kizil Ordu birliklerince sarildi Fakat yine de guclu bir direnis gostermeye devam etti Birkac basarisiz saldiridan sonra daha kurnazca bir plan uygulamaya kondu Birkac yuz kisilik bir Sovyet birligi saglanan duman perdelemesinden yararlanarak savunmayi zayiflatmak icin de alev makineleri kullanarak hendegi asip kaleye girmeyi basardi ve kale icinde siddetli catismalar basladi Dis savunma zayiflar zayiflamaz kitlesel cephe taarruzu basladi Sonucta taarruz basari sagladi ve kaledeki Alman garnizonu teslim oldu Gun boyunca 11 Muhafiz Ordusu guney kesimdeki tum direnmeyi kirarak Pregel Nehri ne ulasmaya calisti Ancak taarruz kentin merkez kesiminde yavas gelisti Her bina icin ayri ayri catismalar yasandi ve her bina bagimsiz bir savunma birimi olarak direnme gosterdi Ozellikle kentin tren istasyonu binasi ve civari siddetli catismalara sahne oldu Her vagon ayri bir ates noktasi haline getirilmisti Kizil Ordu birlikleri zirhli araclarin ve topcunun desteginden yararlanmak zorunda kaldilar Ancak karanlik cokunce bolge etkisiz hale getirildi Bu durum Kizil Ordu birliklerinin kent merkezine girisi savunan ic savunma kusagina taarruz edebilmelerine olanak sagladi Kuzey kesimde bes no lu kale inatci bir direnc gostermeyi surdurdu Sovyet istihkamcilar sonunda duvarlarin temellerine patlayicilar yerlestirmeyi boylece gedikler acmayi basardilar Bu gedikler sonuc alici bir taarruza olanak sagladi Kizil Ordu birliklerinin sekiz No lu kaleye baslattiklari taarruz tum gece surecek siddetli yakin catismalari baslatti Bu catismalar kalan Alman birliklerinin sabahin ilk saatlerinde teslim olmalarina dek surdu Gunun sonunda daha fazla direnmenin anlamsiz oldugunu goren General Otto Lasch Hitler in karargahiyla telsiz baglantisi kurarak teslim olmak icin izin istedi Hitler in yaniti Son adama kadar savasilmasi seklinde olmustur Ucuncu gun 8 Nisan Pregel Nehri 11 Muhafiz Ordusu tarafindan gece saatlerinde gecildi ve karsi tarafta Alman atesi altinda saglam bir koprubasi olusturuldu Kuzey yonunde ilerlemeyi surdurmeleri kuzey kesimdeki Sovyet birlikleriyle temas kurmalarini boylelikle kusatmayi tamamlamalarini ve Alman Samland Grubu nun kent savunmasi ile baglantisini kesmelerini sagladi Ogleden sonra Maresal Aleksandr Vasilevski savunmadaki Alman komutanligina teslim olmalari cagrisinda bulundu Bu oneri reddedildi ve Alman kuvvetleri hem kent merkezinden hem de Samland koprubasindan kusatmayi yarmak icin taarruz girisiminde bulundular Bu girisimler birkac kilometrelik ilerlemeler sagladiktan sonra durduruldu Bir baska taarruz daha hazirlandi Fakat Sovyet hava kuvvetleri hava savunmasi yetersiz olan Alman birliklerine ciddi kayiplar verdirmistir Tum harekat boyunca Sovyet hava kuvvetleri genellikle basarili bir sekilde kullanilmistir Gun sonunda Samland Grubu nun kusatmayi yarmak icin yapacagi herhangi bir girisimin yararsiz olacagi acikca ortadaydi Diger yandan kent merkezindeki Alman kuvvetleri icin de durum daha iyi sayilmazdi yaklasik 40 bin kisiden olusan bu kuvvetler duzenli bir sekilde surdurulen siddetli topcu atesi altindaydilar Dorduncu gun 9 Nisan Savasin son gununde Alman savunmasi bastirildi ve savunmanin duzeni de bozuldu Icinde bulunduklari kosullar cercevesinde direnmenin bosuna oldugunu dusunen General Otto Lasch kendi inisiyatifiyle teslim olmaya karar verdi Saat 18 00 da teslim olma kararini Sovyet hatlarina iletti ve bir Sovyet delegasyonu General Lasch in siginagina geldi Gece yarisindan kisa bir sure once teslim kosullari iki tarafca da kabul edildi SonucKentin yaklasik olarak yuzde sekseni tahrip oldu Bu yikimda ilk darbe 1944 yilinin Agustos ayindaki Kraliyet Hava Kuvvetleri tarafindan yapilan bir hava akiniydi Ikincisi ise Nisan 1945 teki bu catismalar sirasindaki Sovyet bombardimani ve hava akinlari Kentte savas oncesinde 316 bin Alman sivil yasamaktaydi Savas sonrasinda kentte kalan 200 bin sivilin tumu kentten tahliye edilmistir Dogu Cephesi nde kusatma altina alinan hemen her sehirde oldugu gibi burada da kusatmanin son asamalarinda acliktan pek cok sivil oldu Pek cok insan da bahcelerinde patates yetistirmeye calisarak bu kaderden kacinmaya calisti Savastan sonra bu bolge Sovyet yonetimine gecti ve Kaliningrad Eyaleti oldu Dipnotlar Beevor Sh 25 Beevor Sh 49 Beevor Sh 88 92 Christopher Duffy Red Storm on the Reich The Soviet March on Germany 1945 olu kirik baglanti KaynakcaIngilizce Wikipedia maddesinden yararlanilmistir Battle of Konigsberg Berlin The Downfall 1945 Antony Beevor